Bağımlılık Tedavi Edilebilen Bir Hastalıktır
Yazılarımda ve video kanalımda, bana çeşitli ortamlarda sorulan soruların cevaplarını vermeye çalışıyorum. Bu yazımda bağımlılık nedir, neden ve nasıl gelişir, kimler risk altındadır ve nasıl tedavi edilir gibi sorularınızın cevaplarını vermeye çalışacağım. Bu yazı ile bağlantılı video kayıtlarımı profilimdeki videolar bölümünden izleyebilirsiniz.
Bağımlılık kişinin bir eylemi ruhsal ve bedensel sağlığına ya da sosyal yaşamına zarar vermesine rağmen yinelemeye yönelik önüne geçilemez bir istek duymasıdır. Tedavi ile iyileşebilen, hem beyni hem de davranışları etkileyen bir hastalıktır. Sigara alkol ve madde bağımlılıklarını çoğumuz biliyoruz. Aşk ve ilişki, kumar,egzersiz, seks, alışveriş, iş, bağımlılığı daha az bilinen bağımlılıklar arasında. Bilgisayar ve internet bağımlılığı ise son dönemde yeni gelişen ve birçok aileyi olumsuz yönde etkileyen bir bağımlılık türü.
Herşey başetmekte zorlandığımız bir durum ile başlar. Hayat bunlarla doludur aslında. Herbirimiz duruma göre birçok başetme yöntemine sahibizdir. Ancak bazı durumlarda bazı kişiler kendilerini çaresiz ve çıkmazda hissederler. En iyisi tabii ki bu noktada profesyonel bir yardım alarak soruna neden olan ilişki kalıplarını ve düşünce biçimlerini değiştirmektir. Bu olmayınca birgün, alışveriş, alkol tüketimi, egzersiz gibi bir davranış, duygularmızı bastırarak rahatlamamızı sağlar. Geçici de olsa rahatladığımız, sıkıntılarımızı unuttuğumuz için bu davranışı tekrar ederiz. Ettikçe beynimiz bu rahatlamayı özler hale gelir ve böylece bağımlılık yavaş yavaş sinsice gelişir. Kısaca, bağımlılık, yaşadığımız zorluklar karşısında kullandığımız bir başetme yönteminin daha büyük bir sorun haline gelmesidir.
Bu hastalığın gelişmesi ve ilerlemesinde birçok biyolojik ve çevresel etmenler rol oynamaktadır. Ancak bağımlılık bir sürecin sonunda gelişir. Özellikle madde bağımlılığında kişi önce denemek amaçlı kullanır, daha sonra sosyal kullanıcı olur, bu aşamadan sonra kötüye kullanım ve bağımlılık ortaya çıkar.
Siz veya sevdikleriniz aşağıdaki durumları deneyimliyorsanız bağımlılık geliştirme riski taşıyor olabilirsiniz; işler çığrından çıkmadan mutlaka bir uzmana başvurmalısınız:
· Günlük yaşamın zorlukları ile baş etmek zor olduğunda
· Ruh sağlığı sorunu yaşayan kişilerle yaşamak veya işyerinde çalışmak durumunda olunduğunda
· Hepimizin zaman zaman hissettiği utanç, öfke,değersizlik, başarısızlık gibi duygularla yüzleşmek yerine sık sık kaçmak tercih edildiğinde
· Kendinden beklenenlere cevap veremiyorsa
· Sınav kaygısı, ve mükemmeliyetçilik duygularını birarada yaşayıp kendini beğenmediğinde,
· Kendisine yapılan haksızlıkları affedemediğinde
· Gelecekle ilgili aşırı kaygılarını sürekli bir mutsuzluk bulutu olarak yaşadığında
· İçindeki boşluk duygusunu doldurmayı bilmediğinde
· Hayatına anlamlı bir odak koyamaya çalışırken önüne çıkan engelleri aşamayacağını düşünerek pes edip kendine inancını yitirdiğinde
· Sevmediği bir işi yapmaya kendini mahkum hissettiğinde
· Yapmak istedikleri ile yapabildikleri arasındaki fark çok açıldığında
Bağımlılık bir kez gelişti mi onu hayatımızdan çıkarmak tabii ki mümkün ama tedavisi oldukça uzun zaman ve emek gerektiriyor. Yardım sayesinde bu zorlanmalar karşısında bir davranış veya madde ile kendimizi uyuşturmak yerine duygularımızı tanımayı ve kabul etmeyi öğreniyoruz. Bizi zorlayan sistemin içindeki rolümüzü sorgulamayı başarırken, iletişim kalıplarımızı, zihin hatalarımızı anlıyor ve,değiştiriyoruz. Farklı problem çözme yöntemleri geliştiriyoruz.
Bağımlılık yaşayan birçok kişi kendilerinde bağımlılık olmadığını düşünür ve onları bunun tedavi edilebilir bir hastalık olduğuna ikna etmek çok zordur. Bu yüzden çoğunlukla tedaviyi başlatan aile üyeleri olur. Peki bir davranışın bağımlılık haline geldiğini nasıl anlarsınız? Psikiyatrların kullandıkları bağımlılığın sorun haline geldiğini gösteren ayırıcı özelikler şöyle:
· Sürekli bağımlılık nesnesini veya davranışını düşünmek.
· Tolerans artışı: İstenen etkiyi elde etmek için deneyime olan ihtiyacın artması.
· Yoksunluk belirtileri: Bağımlılık davranışına veya nesnesine ulaşamadığında sinirlilik,depresyon, ağlama, öfke, düşmanlık, surat asma gibi davranışlar göstermek.
· Kontrol edememe: Bağımlılık davranışını gösterme aralığı ve miktarı ile ilgili aldığı kararları istemeden bozmak.
· Sık ve başarısız bırakma girişimleri: Bağımlılık düzeyine gelmeden önceki kontrollü kullanım dönemine dönme umudu ile bırakma girişimleri olur, ancak bu girişimler başarısızlıkla sonuçlanır.
· Maddeyi veya deneyimi sağlamak, kullanmak ya da bırakmak için büyük zaman harcama.
· Sosyal, mesleki ve kişisel etkinliklerin azalması ya da tamamen bırakılması: Aile ile ilgili etkinliklerden ve özel zevklerinden uzak durur.İşine karşı ilgisi, işe odaklanması bozulur ve çalışma hayatında sorunlar yaşamasına neden olur. Tüm yaşam bunun etrafında döndüğü için sosyal, kişisel ve mesleki etkinliklerden uzaklaşır, bu durum giderek daha büyük oranlarda kayıp yaşamasına yol açar.
· Zarar görmesine rağmen sürdürme: Bu davranış giderek diğer tüm önemli etkinliklerinin yerini alır. Bunun sonucunda psikolojik, fiziksel ya da sosyal sorunlara yol açtığını bildiği halde devam edilir.
· Davranışı gizli gizli yapar.
· Benim bir sorunum yok diyerek reddetme.
· Başkalarını suçlama.
· Kişisel değerlerine ve inançlarına uymayan tutumlar sergilemek, normalde yapmayacağı bir şekilde etrafındaki kişileri üzmek, hatta kanunları önemsememek.
Bu belirtilerden üç veya daha fazlasını 12 aylık bir dönem içinde gözlemlediyseniz bağımlılık hastalığı var demektir ve mutlaka ailece yardım almalısınız.
Bağımlılık ve başka ruhsal sorunların birlikte görülme olasılığı çok yüksektir. Bunun nedeni bağımlılığın başedilmekte zorlanılan başka bir sorundan kaçmak amacıyla gelişmiş olmasıdır. Bu nedenle tedavinin 2 boyutu olmalıdır: Hem bağımlı davranış veya maddeden bağımsızlaşmayı hem de bu bağımlılığa neden olan durumu, kişinin içinde bulunduğu sistemi içine alacak şekilde iyileştirmeyi hedeflemelidir.
Bağımlılık tedavisinin amacı davranış değişikliğini sağlamak, kişinin bağımlı olduğu madde veya davranıştan bağımsız olmasını sağlamaktır. Bu şekilde kişinin işinde, ailesinde, sosyal ortamlarda huzur içinde var olabilmesi, zorluklarla bağımlılık davranışına ihtiyaç duymadan baş edebilmesi hedeflenir. Bu amaçla sorun çözme ve iletişim becerileri geliştirilir.
Bağımlılığın çeşidine ve kişinin ve içinde bulunduğu sistemin bireysel özelliklerine göre tedavi de değişiklik gösterir. Bağımlılığın doğası gereği kişi birçok kez tedaviye başlayıp bırakabilir, bu yüzden bağımlı kişinin ailesinin de tedavi sürecine katılması başarıda çok önemli bir faktördür. Bireysel, aile ve grup terapilerinin yanı sıra özellikle alkol ve madde bağımlılığında ilaç tedaviside önemli bir unsurdur, Alkol ve madde bağımlılıklarının tedavisi çeşitli aşamalardan oluşan uzun süreli, ekip çalışması gerektiren bir tedavidir.
Bağımlılık kişinin bir eylemi ruhsal ve bedensel sağlığına ya da sosyal yaşamına zarar vermesine rağmen yinelemeye yönelik önüne geçilemez bir istek duymasıdır. Tedavi ile iyileşebilen, hem beyni hem de davranışları etkileyen bir hastalıktır. Sigara alkol ve madde bağımlılıklarını çoğumuz biliyoruz. Aşk ve ilişki, kumar,egzersiz, seks, alışveriş, iş, bağımlılığı daha az bilinen bağımlılıklar arasında. Bilgisayar ve internet bağımlılığı ise son dönemde yeni gelişen ve birçok aileyi olumsuz yönde etkileyen bir bağımlılık türü.
Herşey başetmekte zorlandığımız bir durum ile başlar. Hayat bunlarla doludur aslında. Herbirimiz duruma göre birçok başetme yöntemine sahibizdir. Ancak bazı durumlarda bazı kişiler kendilerini çaresiz ve çıkmazda hissederler. En iyisi tabii ki bu noktada profesyonel bir yardım alarak soruna neden olan ilişki kalıplarını ve düşünce biçimlerini değiştirmektir. Bu olmayınca birgün, alışveriş, alkol tüketimi, egzersiz gibi bir davranış, duygularmızı bastırarak rahatlamamızı sağlar. Geçici de olsa rahatladığımız, sıkıntılarımızı unuttuğumuz için bu davranışı tekrar ederiz. Ettikçe beynimiz bu rahatlamayı özler hale gelir ve böylece bağımlılık yavaş yavaş sinsice gelişir. Kısaca, bağımlılık, yaşadığımız zorluklar karşısında kullandığımız bir başetme yönteminin daha büyük bir sorun haline gelmesidir.
Bu hastalığın gelişmesi ve ilerlemesinde birçok biyolojik ve çevresel etmenler rol oynamaktadır. Ancak bağımlılık bir sürecin sonunda gelişir. Özellikle madde bağımlılığında kişi önce denemek amaçlı kullanır, daha sonra sosyal kullanıcı olur, bu aşamadan sonra kötüye kullanım ve bağımlılık ortaya çıkar.
Siz veya sevdikleriniz aşağıdaki durumları deneyimliyorsanız bağımlılık geliştirme riski taşıyor olabilirsiniz; işler çığrından çıkmadan mutlaka bir uzmana başvurmalısınız:
· Günlük yaşamın zorlukları ile baş etmek zor olduğunda
· Ruh sağlığı sorunu yaşayan kişilerle yaşamak veya işyerinde çalışmak durumunda olunduğunda
· Hepimizin zaman zaman hissettiği utanç, öfke,değersizlik, başarısızlık gibi duygularla yüzleşmek yerine sık sık kaçmak tercih edildiğinde
· Kendinden beklenenlere cevap veremiyorsa
· Sınav kaygısı, ve mükemmeliyetçilik duygularını birarada yaşayıp kendini beğenmediğinde,
· Kendisine yapılan haksızlıkları affedemediğinde
· Gelecekle ilgili aşırı kaygılarını sürekli bir mutsuzluk bulutu olarak yaşadığında
· İçindeki boşluk duygusunu doldurmayı bilmediğinde
· Hayatına anlamlı bir odak koyamaya çalışırken önüne çıkan engelleri aşamayacağını düşünerek pes edip kendine inancını yitirdiğinde
· Sevmediği bir işi yapmaya kendini mahkum hissettiğinde
· Yapmak istedikleri ile yapabildikleri arasındaki fark çok açıldığında
Bağımlılık bir kez gelişti mi onu hayatımızdan çıkarmak tabii ki mümkün ama tedavisi oldukça uzun zaman ve emek gerektiriyor. Yardım sayesinde bu zorlanmalar karşısında bir davranış veya madde ile kendimizi uyuşturmak yerine duygularımızı tanımayı ve kabul etmeyi öğreniyoruz. Bizi zorlayan sistemin içindeki rolümüzü sorgulamayı başarırken, iletişim kalıplarımızı, zihin hatalarımızı anlıyor ve,değiştiriyoruz. Farklı problem çözme yöntemleri geliştiriyoruz.
Bağımlılık yaşayan birçok kişi kendilerinde bağımlılık olmadığını düşünür ve onları bunun tedavi edilebilir bir hastalık olduğuna ikna etmek çok zordur. Bu yüzden çoğunlukla tedaviyi başlatan aile üyeleri olur. Peki bir davranışın bağımlılık haline geldiğini nasıl anlarsınız? Psikiyatrların kullandıkları bağımlılığın sorun haline geldiğini gösteren ayırıcı özelikler şöyle:
· Sürekli bağımlılık nesnesini veya davranışını düşünmek.
· Tolerans artışı: İstenen etkiyi elde etmek için deneyime olan ihtiyacın artması.
· Yoksunluk belirtileri: Bağımlılık davranışına veya nesnesine ulaşamadığında sinirlilik,depresyon, ağlama, öfke, düşmanlık, surat asma gibi davranışlar göstermek.
· Kontrol edememe: Bağımlılık davranışını gösterme aralığı ve miktarı ile ilgili aldığı kararları istemeden bozmak.
· Sık ve başarısız bırakma girişimleri: Bağımlılık düzeyine gelmeden önceki kontrollü kullanım dönemine dönme umudu ile bırakma girişimleri olur, ancak bu girişimler başarısızlıkla sonuçlanır.
· Maddeyi veya deneyimi sağlamak, kullanmak ya da bırakmak için büyük zaman harcama.
· Sosyal, mesleki ve kişisel etkinliklerin azalması ya da tamamen bırakılması: Aile ile ilgili etkinliklerden ve özel zevklerinden uzak durur.İşine karşı ilgisi, işe odaklanması bozulur ve çalışma hayatında sorunlar yaşamasına neden olur. Tüm yaşam bunun etrafında döndüğü için sosyal, kişisel ve mesleki etkinliklerden uzaklaşır, bu durum giderek daha büyük oranlarda kayıp yaşamasına yol açar.
· Zarar görmesine rağmen sürdürme: Bu davranış giderek diğer tüm önemli etkinliklerinin yerini alır. Bunun sonucunda psikolojik, fiziksel ya da sosyal sorunlara yol açtığını bildiği halde devam edilir.
· Davranışı gizli gizli yapar.
· Benim bir sorunum yok diyerek reddetme.
· Başkalarını suçlama.
· Kişisel değerlerine ve inançlarına uymayan tutumlar sergilemek, normalde yapmayacağı bir şekilde etrafındaki kişileri üzmek, hatta kanunları önemsememek.
Bu belirtilerden üç veya daha fazlasını 12 aylık bir dönem içinde gözlemlediyseniz bağımlılık hastalığı var demektir ve mutlaka ailece yardım almalısınız.
Bağımlılık ve başka ruhsal sorunların birlikte görülme olasılığı çok yüksektir. Bunun nedeni bağımlılığın başedilmekte zorlanılan başka bir sorundan kaçmak amacıyla gelişmiş olmasıdır. Bu nedenle tedavinin 2 boyutu olmalıdır: Hem bağımlı davranış veya maddeden bağımsızlaşmayı hem de bu bağımlılığa neden olan durumu, kişinin içinde bulunduğu sistemi içine alacak şekilde iyileştirmeyi hedeflemelidir.
Bağımlılık tedavisinin amacı davranış değişikliğini sağlamak, kişinin bağımlı olduğu madde veya davranıştan bağımsız olmasını sağlamaktır. Bu şekilde kişinin işinde, ailesinde, sosyal ortamlarda huzur içinde var olabilmesi, zorluklarla bağımlılık davranışına ihtiyaç duymadan baş edebilmesi hedeflenir. Bu amaçla sorun çözme ve iletişim becerileri geliştirilir.
Bağımlılığın çeşidine ve kişinin ve içinde bulunduğu sistemin bireysel özelliklerine göre tedavi de değişiklik gösterir. Bağımlılığın doğası gereği kişi birçok kez tedaviye başlayıp bırakabilir, bu yüzden bağımlı kişinin ailesinin de tedavi sürecine katılması başarıda çok önemli bir faktördür. Bireysel, aile ve grup terapilerinin yanı sıra özellikle alkol ve madde bağımlılığında ilaç tedaviside önemli bir unsurdur, Alkol ve madde bağımlılıklarının tedavisi çeşitli aşamalardan oluşan uzun süreli, ekip çalışması gerektiren bir tedavidir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Bağımlılık Tedavi Edilebilen Bir Hastalıktır" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.İrem BRAY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.İrem BRAY'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
bağımlılık nedir, bağımlılık tedavisi, alkol bağımlılığı, alışveriş hastalığı, internet bağımlılığı, bağımlımıyım, bağımlılık, bağımlılığın tedavisi, bağımlılık türleri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
