Özel Eğitim Öğrencilerimizin Görsel Bellek Becerilerini Nasıl Geliştirebiliriz?
Bireysel çalışma programlarımızda; öğrencilerimizin dikkatini koruyabilmek ve dikkat süresini uzatabilmek, öğrenmenin kalitesi açısından çok önemlidir. Son yıllarda dikkat süresi ve yoğunluğunun, dikkat geliştirici çalışmaların önemi daha çok farkedilmiş; eğitimciler ve ebeveynler dikkat geliştirme programlarına daha sıcak bakmaya başlamışlardır.
Hangi tanı grubuna ait olursa olsun, ya da herhangi bir tanı almamış olsun; bir çok öğrencimizin hem okul öncesi dönemde, hem de okul sürecinde dikkat ve algı becerilerinde sıkıntı yaşadıklarını sık sık gözlemlemekteyiz.Ancak özel eğitim sürecinde,dikkat becerilerini geliştirme amaçlı çalışmaların, her durumda yeteri kadar gerçekleştirilemediğini de görmekteyiz. Bu durumu eğitimci arkadaşlara ve ailelere açıklamak, dikkat geliştirme çalışmalarının önemini anlatmak gerekmektedir.Özel eğitim sadece masa başında gerçekleştirilen değil, bir çok materyal ve egzersizlerle güçlendirilmesi gereken bir süreçtir.
Hangi tanı grubuna ait olursa olsun, ya da herhangi bir tanı almamış olsun; bir çok öğrencimizin hem okul öncesi dönemde, hem de okul sürecinde dikkat ve algı becerilerinde sıkıntı yaşadıklarını sık sık gözlemlemekteyiz.Ancak özel eğitim sürecinde,dikkat becerilerini geliştirme amaçlı çalışmaların, her durumda yeteri kadar gerçekleştirilemediğini de görmekteyiz. Bu durumu eğitimci arkadaşlara ve ailelere açıklamak, dikkat geliştirme çalışmalarının önemini anlatmak gerekmektedir.Özel eğitim sadece masa başında gerçekleştirilen değil, bir çok materyal ve egzersizlerle güçlendirilmesi gereken bir süreçtir.
Bu yazımızda; görsel hafıza becerilerinin önemine ve nasıl geliştirilebileceğine dair bazı ipuçlarına değineceğiz.
Görsel bellek becerileri; görerek öğrenmeye ve aklında tutmaya dayalı becerilerdir. Özel eğitime gereksinim duyan çocuklarımız, genelde uzun dönem bellek becerilerinde sıkıntı yaşamaktadırlar. Bu nedenle öncelikli olarak kısa dönem bellek becerilerini geliştirmek gereklidir. Buna yönelik bir çok basit düzeyde çalışma düzenlenebilir ve öğrenci özelinde uygulanabilir.
Eğer çalıştığımız öğrenci duyarak daha iyi öğreniyorsa, işitsel algı becerilerinde daha başarılıysa; görsel becerileri kazandırmak amaçlı işitsel ipuçlarını kullanmak etkili olabilir.
Örneğin; öğrencinin gördüğü nesneleri aklında rahatlıkla tutmasını istiyorsak, gördüğü nesnelerin aynı zamanda isimlerini de söyleyerek,nesneleri daha kolay anımsamalarını sağlayabiliriz. Öğrencimiz işiterek öğrenmekte güçlük çekiyorsa bile, işitsel ipuçlarını da beraberinde kullanmak etkili olacaktır.Çünkü iki duyuyu birlikte kullanmak, her zaman için, öğrenmeyi daha etkili ve kalıcı hale getirecektir.
Görsel hafıza becerilerini geliştirme amaçlı yapılabilecek çalışmalara örnek verecek olursak;
-Gördüğü nesneleri akılda tutma
Bu çalışma öğrencinin bireysel performansına göre planlanmalıdır. Nesne sayısına, kategorilerinin birbirinden farklı olup olmayacağına, öğretmen karar vermelidir.
-Gördüğü resimleri akılda tutma
Bu aşama daha soyut ve önemli bir geçiş aşamasıdır.
-Gördüğü nesne ya da resimler arasından saklananı anımsama
-Bir resimde gördüğü objeleri anımsama
Öğrencinin düzeyine göre, resimde yer alan objeleri konumlayarak anımsama da çalışılabilir.
-Ters çevrilen resim ya da sözcüklerin yerlerini anımsama
Bu çalışma Memory oyununun öncül becerisi olarak kabul edilir.Çalışmadaki materyallerin niteliği ve sayısı öğrencinin düzeyine göre belirlenir.
-Okuduğu sözcükleri anımsama
Bu çalışmada; öğrencinin okuduğu sözcük sayısı ve niteliğine, yine eğitimci, çocuk özelinde seçilen hedefler doğrultusunda karar verecektir.Okuma-yazma becerileri olmayan ya da yetersiz olan öğrencilerle bu beceri çalışılamaz.
-Gördüğü sembolleri ya da resmi anımsayıp çizme-yazma
Yine bu çalışmada da öğrencinin performansı çok önemlidir. Öğrenci okumayı bilse dahi, ince motor becerilerde yetersiz ise ve çizimleri anlaşılamıyor ise, bu çalışma gerçekleştirilemez.
-Ard arda yapılan 2-3 hareketi anımsayıp taklit etme
-Bellek oyunu (Memory)
Bu çalışmalar görsel belleği geliştirmeye yönelik bazı örnek çalışmalardır. Ancak; her öğrenciye her durumda ve her zaman uygulanabilecek çalışmalar değildir. Bunlar görsel dikkat becerilerini geliştirmek amaçlı hedef olarak seçilebilecek becerilerdir. Öğrenciye önce bir değerlendirme yapılmalı ve hangi alanda eksik tespit edilirse, o alana dair etkinlikler planlanmalıdır. Çalışmalar daha önce de söz edildiği üzere, çocuk özelinde şekillendirilmelidir.
Bu çalışmalar ne zaman uygulanmalıdır?
Bu soruya, öğrencinin evdeki durumu doğrultusunda; aileden alınacak bilgiye göre, eğitimcinin yanıt vermesi gerekmektedir. Bu yanıt her öğrencide farklı olabilir. Bizim için önemli olan; bu çalışmaların, öğrenci sıkıldığında başvurabileceği bir kaçış noktası olmamasıdır. Tüm ders sürecinin önceden yapılandırılması, özellikle ilköğretim sürecinde; dikkat ve algı çalışmalarının bir oyun olarak değil, eğlenceli çalışmalar olarak algılanmasını sağlamak gereklidir. Bu nedenle öğrenci sıkılmadan,dikkati dağılmadan; bu çalışmaları ders planı dahilinde sunmak önemlidir. Bu durum da bize, ders planı yapmanın önemini göstermektedir. Okul sürecinde plan yapmak daha kolaydır ancak, okul öncesi dönemde; çocuğun düzeyine göre, resimlerle ya da sembolize edilerek çalışma planı düzenlenebilir. Okul sürecinde bu planlama çok daha fazla önemli olduğu için, çocuğun dikkat süresi ve yoğunluğuna bağlı olarak çalışmalar sıralanmalıdır. Bazı öğrencilerde dikkat geliştirici çalışma ya da oyunlarla başlamak gerekirken, bazı öğrencilerde ise; öğrencinin performansına göre bazı periyodlarla düzenleme yapmak gerekebilir. (iki etkinlikte bir egzersiz yapmak gibi...)
Tüm bu çalışmalara dair varılacak en önemli sonuç; hedefler belirgin olsa da; yapılandırma ve şekillendirme sürecinin, öğrencinin bireysel performansına bağlı olduğudur. Bu nedenle eğitimci olarak çok dikkatli olmamız ve iyi birer gözlemci olarak öğrencilerimizi doğru değerlendirmemiz gereklidir. Dikkat ve algı süreçlerine yönelik kontrol listeleri oluşturmak ve öğrencilerimizi belirli aralıklarla değerlendirmek; bireysel hedef programlarını daha kolaylıkla oluşturabilmemizi sağlayacaktır.
Görsel bellek alıştırmalarını geliştirmeye yönelik bazı ipuçları vermek gerekirse;
-Gördüğünü aklında tutma egzersizlerinde; eğer
öğrenci ile yeni başlıyorsanız, 3-4 nesne ya da resimle başlamanız ve resimlerin aynı kategoriden olması çok önemlidir. Aynı kategoriden ya da aynı harfle-heceyle başlayan isimleri, öğrencilerimiz daha rahat akılda tutmaktadırlar.
Öğrenci çalışmaya alıştıkça ve başarı kaydettikçe, sözcük sayısı arttırılabilir ve kategoriler farklılaştırılabilir.
İlk çalışmada; "kedi-ördek-kuzu-inek" gibi sözcükler kullanılabilir.
Öğrenci başardıkça sayı arttırılabilir veya
"kalem- ekmek- balık- sandalye" gibi birbiriyle ilgisiz nesne resimleri veya sayılar yazılıp akılda tutması istenebilir.
Öğrenci okuma-yazma biliyorsa, öncül çalışmalarda başarılı olabiliyorsa; egzersizlerin zorluk derecesini arttırmak gerekmektedir.
4 sözcüklü bir cümle yazıp okuması ve akılda tutması istenebilir. Çalışma çocuk özelinde aşamalı olarak güçleştirilir.
-İlgili ya da ilgisiz 4-5 resimden saklananı anımsama egzersizinde, öğrencinin başarıya kolaylıkla ulaşmasını sağlayan tek yöntem; becerinin çocuk özelinde yapılandırılmasıdır.
Öğrenci otistik özelliklere sahipse, yapılandırmak çok daha fazla önem taşımaktadır.
Masaya çizilen karelere resimler konabilir, kareler numaralandırılabilir. Konulan resimler, öğrencilerin kodlayabilme özellikleri nedeniyle aynı sırada yerleştirilip bir tanesi boş bırakılabilir.
Öğrenci bu şekilde organize edildiğinde, sonuca daha kolay ulaşacaktır.
Ancak tüm bu çalışmalarda dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bu noktaların gözden geçirilmesi öğretmene bağlıdır.
Öğrencinin artikülasyon problemi var ise; önüne konan ya da saklanan nesnelerin isimleri, öğrencinin en rahat telaffuz edebileceği ya da bir şekilde ifade edebileceği sözcüklerden seçilmelidir.
-Gördüğü resimdeki objeleri akılda tutma becerisinde; nesnelerin yerlerini ve yönlerini hatırlama da çalışılabilir. Bu çalışma öğrencinin kavram bilgisine de bağlıdır.Örneğin; "kız çocuğunun arkasında ne vardı?" gibi bir soruya öğrencinin cevap vermesi beklenebilir. Ancak "ön ve arka" kavramlarını bilmeyen bir öğrencinin bu soruya cevap vermesi imkansızdır. Bu nedenle öğrencinin performansının en uygun şekilde değerlendirilmesi oldukça büyük bir önem taşımaktadır.
Burada varılacak sonuç; değerlendirme yapacağımız kontrol listelerinin hedefe uygunluğu ve doğru değerlendirme yapmanın bireysel çalışmaları planlamada ne denli önemli olduğudur.
Reh. Öğr.
Değer ÇAĞLI METE
Görsel bellek becerileri; görerek öğrenmeye ve aklında tutmaya dayalı becerilerdir. Özel eğitime gereksinim duyan çocuklarımız, genelde uzun dönem bellek becerilerinde sıkıntı yaşamaktadırlar. Bu nedenle öncelikli olarak kısa dönem bellek becerilerini geliştirmek gereklidir. Buna yönelik bir çok basit düzeyde çalışma düzenlenebilir ve öğrenci özelinde uygulanabilir.
Eğer çalıştığımız öğrenci duyarak daha iyi öğreniyorsa, işitsel algı becerilerinde daha başarılıysa; görsel becerileri kazandırmak amaçlı işitsel ipuçlarını kullanmak etkili olabilir.
Örneğin; öğrencinin gördüğü nesneleri aklında rahatlıkla tutmasını istiyorsak, gördüğü nesnelerin aynı zamanda isimlerini de söyleyerek,nesneleri daha kolay anımsamalarını sağlayabiliriz. Öğrencimiz işiterek öğrenmekte güçlük çekiyorsa bile, işitsel ipuçlarını da beraberinde kullanmak etkili olacaktır.Çünkü iki duyuyu birlikte kullanmak, her zaman için, öğrenmeyi daha etkili ve kalıcı hale getirecektir.
Görsel hafıza becerilerini geliştirme amaçlı yapılabilecek çalışmalara örnek verecek olursak;
-Gördüğü nesneleri akılda tutma
Bu çalışma öğrencinin bireysel performansına göre planlanmalıdır. Nesne sayısına, kategorilerinin birbirinden farklı olup olmayacağına, öğretmen karar vermelidir.
-Gördüğü resimleri akılda tutma
Bu aşama daha soyut ve önemli bir geçiş aşamasıdır.
-Gördüğü nesne ya da resimler arasından saklananı anımsama
-Bir resimde gördüğü objeleri anımsama
Öğrencinin düzeyine göre, resimde yer alan objeleri konumlayarak anımsama da çalışılabilir.
-Ters çevrilen resim ya da sözcüklerin yerlerini anımsama
Bu çalışma Memory oyununun öncül becerisi olarak kabul edilir.Çalışmadaki materyallerin niteliği ve sayısı öğrencinin düzeyine göre belirlenir.
-Okuduğu sözcükleri anımsama
Bu çalışmada; öğrencinin okuduğu sözcük sayısı ve niteliğine, yine eğitimci, çocuk özelinde seçilen hedefler doğrultusunda karar verecektir.Okuma-yazma becerileri olmayan ya da yetersiz olan öğrencilerle bu beceri çalışılamaz.
-Gördüğü sembolleri ya da resmi anımsayıp çizme-yazma
Yine bu çalışmada da öğrencinin performansı çok önemlidir. Öğrenci okumayı bilse dahi, ince motor becerilerde yetersiz ise ve çizimleri anlaşılamıyor ise, bu çalışma gerçekleştirilemez.
-Ard arda yapılan 2-3 hareketi anımsayıp taklit etme
-Bellek oyunu (Memory)
Bu çalışmalar görsel belleği geliştirmeye yönelik bazı örnek çalışmalardır. Ancak; her öğrenciye her durumda ve her zaman uygulanabilecek çalışmalar değildir. Bunlar görsel dikkat becerilerini geliştirmek amaçlı hedef olarak seçilebilecek becerilerdir. Öğrenciye önce bir değerlendirme yapılmalı ve hangi alanda eksik tespit edilirse, o alana dair etkinlikler planlanmalıdır. Çalışmalar daha önce de söz edildiği üzere, çocuk özelinde şekillendirilmelidir.
Bu çalışmalar ne zaman uygulanmalıdır?
Bu soruya, öğrencinin evdeki durumu doğrultusunda; aileden alınacak bilgiye göre, eğitimcinin yanıt vermesi gerekmektedir. Bu yanıt her öğrencide farklı olabilir. Bizim için önemli olan; bu çalışmaların, öğrenci sıkıldığında başvurabileceği bir kaçış noktası olmamasıdır. Tüm ders sürecinin önceden yapılandırılması, özellikle ilköğretim sürecinde; dikkat ve algı çalışmalarının bir oyun olarak değil, eğlenceli çalışmalar olarak algılanmasını sağlamak gereklidir. Bu nedenle öğrenci sıkılmadan,dikkati dağılmadan; bu çalışmaları ders planı dahilinde sunmak önemlidir. Bu durum da bize, ders planı yapmanın önemini göstermektedir. Okul sürecinde plan yapmak daha kolaydır ancak, okul öncesi dönemde; çocuğun düzeyine göre, resimlerle ya da sembolize edilerek çalışma planı düzenlenebilir. Okul sürecinde bu planlama çok daha fazla önemli olduğu için, çocuğun dikkat süresi ve yoğunluğuna bağlı olarak çalışmalar sıralanmalıdır. Bazı öğrencilerde dikkat geliştirici çalışma ya da oyunlarla başlamak gerekirken, bazı öğrencilerde ise; öğrencinin performansına göre bazı periyodlarla düzenleme yapmak gerekebilir. (iki etkinlikte bir egzersiz yapmak gibi...)
Tüm bu çalışmalara dair varılacak en önemli sonuç; hedefler belirgin olsa da; yapılandırma ve şekillendirme sürecinin, öğrencinin bireysel performansına bağlı olduğudur. Bu nedenle eğitimci olarak çok dikkatli olmamız ve iyi birer gözlemci olarak öğrencilerimizi doğru değerlendirmemiz gereklidir. Dikkat ve algı süreçlerine yönelik kontrol listeleri oluşturmak ve öğrencilerimizi belirli aralıklarla değerlendirmek; bireysel hedef programlarını daha kolaylıkla oluşturabilmemizi sağlayacaktır.
Görsel bellek alıştırmalarını geliştirmeye yönelik bazı ipuçları vermek gerekirse;
-Gördüğünü aklında tutma egzersizlerinde; eğer
öğrenci ile yeni başlıyorsanız, 3-4 nesne ya da resimle başlamanız ve resimlerin aynı kategoriden olması çok önemlidir. Aynı kategoriden ya da aynı harfle-heceyle başlayan isimleri, öğrencilerimiz daha rahat akılda tutmaktadırlar.
Öğrenci çalışmaya alıştıkça ve başarı kaydettikçe, sözcük sayısı arttırılabilir ve kategoriler farklılaştırılabilir.
İlk çalışmada; "kedi-ördek-kuzu-inek" gibi sözcükler kullanılabilir.
Öğrenci başardıkça sayı arttırılabilir veya
"kalem- ekmek- balık- sandalye" gibi birbiriyle ilgisiz nesne resimleri veya sayılar yazılıp akılda tutması istenebilir.
Öğrenci okuma-yazma biliyorsa, öncül çalışmalarda başarılı olabiliyorsa; egzersizlerin zorluk derecesini arttırmak gerekmektedir.
4 sözcüklü bir cümle yazıp okuması ve akılda tutması istenebilir. Çalışma çocuk özelinde aşamalı olarak güçleştirilir.
-İlgili ya da ilgisiz 4-5 resimden saklananı anımsama egzersizinde, öğrencinin başarıya kolaylıkla ulaşmasını sağlayan tek yöntem; becerinin çocuk özelinde yapılandırılmasıdır.
Öğrenci otistik özelliklere sahipse, yapılandırmak çok daha fazla önem taşımaktadır.
Masaya çizilen karelere resimler konabilir, kareler numaralandırılabilir. Konulan resimler, öğrencilerin kodlayabilme özellikleri nedeniyle aynı sırada yerleştirilip bir tanesi boş bırakılabilir.
Öğrenci bu şekilde organize edildiğinde, sonuca daha kolay ulaşacaktır.
Ancak tüm bu çalışmalarda dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bu noktaların gözden geçirilmesi öğretmene bağlıdır.
Öğrencinin artikülasyon problemi var ise; önüne konan ya da saklanan nesnelerin isimleri, öğrencinin en rahat telaffuz edebileceği ya da bir şekilde ifade edebileceği sözcüklerden seçilmelidir.
-Gördüğü resimdeki objeleri akılda tutma becerisinde; nesnelerin yerlerini ve yönlerini hatırlama da çalışılabilir. Bu çalışma öğrencinin kavram bilgisine de bağlıdır.Örneğin; "kız çocuğunun arkasında ne vardı?" gibi bir soruya öğrencinin cevap vermesi beklenebilir. Ancak "ön ve arka" kavramlarını bilmeyen bir öğrencinin bu soruya cevap vermesi imkansızdır. Bu nedenle öğrencinin performansının en uygun şekilde değerlendirilmesi oldukça büyük bir önem taşımaktadır.
Burada varılacak sonuç; değerlendirme yapacağımız kontrol listelerinin hedefe uygunluğu ve doğru değerlendirme yapmanın bireysel çalışmaları planlamada ne denli önemli olduğudur.
Reh. Öğr.
Değer ÇAĞLI METE
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Özel Eğitim Öğrencilerimizin Görsel Bellek Becerilerini Nasıl Geliştirebiliriz?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Değer ÇAĞLI METE'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Değer ÇAĞLI METE'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
4 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden |
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
