Okul Öncesi ve Okul Dönemi Çocuklarında Öğrenme Güçlüğü
MAKALE #10668 © Yazan Gülten DEMİRDÖVEN | Yayın Mart 2013 | 5,393 Okuyucu
Öğrenme güçlüğü bir çocuğun zekasının normal ya da normal üstü düzeyde olmasına rağmen okuma, anlama, dinleme düşünme ve yazmada güçlük çekmesi olarak tanımlanır. Öğrenme güçlüğü olan çocuklar yaşıtlarına göre daha düşük başarılara sahip olurlar. Erken teşhis ve uygun öğretim tekniklerinin uygulanması öğrenme güçlüğü çeken çocuklar için oldukça önemlidir.
Çoğu zaman aileler, çocuklarında bir öğrenme güçlüğü olduğunu fark etmekte zorlanır; çocuklarında böyle bir durumun söz konusu olduğunu kabullenmek istemezler. Öğrenme güçlüğü tamamen geçmez. Genellikle nörolojik kaynaklı olan öğrenme güçlüğüne, çevresel, biyokimyasal ve kalıtsal etkenler de sebebiyet verir.
Öğrenme güçlüğü görülen çocukların en belirgin ortak özelliği çalışma becerilerini kullanma yeteneklerinin sınırlı oluşudur. Zekaları yeterli olmasına rağmen akademik başarısızlık söz konusudur. Ayrıca çoğunda aşırı hareketlilik, dikkat yetersizlikleri, düşünme ve bellek problemleri de görülür. Öğrenme güçlüğü gösteren çocukların bu ortak özellikleri dışında birbirinden farklılıklar gösteren birçok özelliği de bulunmaktadır.
Zeka düzeyleri normal olan fakat öğrenme güçlüğü gösteren çocuklar normal sınıf ortamlarında yaşıtlarıyla ve öğrenme güçlüğü bulunmayan çocuklarla bir arada öğrenmeye zorlandığında ve özel eğitim almadıklarında çoğu zaman okulu bırakmaktadır. Oysa öğrenme güçlüğü gösteren çocuklar için açılan özel sınıflar eğitim alan çocukların kendilerini daha iyi ifade etme özelliği kazanabilmektedir.
Okul öncesi dönemde öğrenme güçlüğü gösteren çocuklarda;
·Okul öncesi dönemde öğrenme güçlüğü gösteren çocuklarda genellikle dil gelişiminde gecikmeler ve konuşma bozuklukları görülür. Hikaye anlatmaya ilgi duymazlar, kelime dağarcıklarının gelişim hızı düşüktür ve konuşmayı öğrenmekte çoğu zaman güçlük çekerler.
·Dikkat problemleri görülür. Öğrendiklerini hatırlamakta zorluk çekerler. ( Bellek zayıflığı) Alfabeyi, sayıları öğrenmekte zorlanırlar.
·Motor gelişimleri yetersizdir. Öz bakım becerilerini öğrenmekte güçlük çekerler. Düğme iliklemekte, çizim yapmakta zorlanırlar.
Okul döneminde ise;
Normal ya da normal üstü zekada olmalarına rağmen, yaşıtlarına göre akademik başarıları düşüktür.
·Kurallı cümleler kurmakta güçlük çekerler. Sözel anlatımları çoğu zaman zayıftır.
·Yaşıtlarına göre daha yavaş yazarlar, yazarken bazı harf ve sayıları ters yazarlar. Yavaş yazıyor olmalarına rağmen el yazıları yaşıtlarına göre, biçimsiz ve okunaksızdır.
·Yaşıtlarına göre okuma hızında geridirler.
·Ders çalışırken konsantre olmakta güçlük çekerler, çabuk sıkılırlar, genellikle ödevlerini eksik yaparlar.
·Problem çözme, sayı sayma, işlem konusunda zorluk çekerler. Aritmetik sembolleri karıştırır, çarpım tablosunu öğrenmekte güçlük çekerler.
·Motor becerileri zayıftır. İp atlama, takla atma, top yakalama gibi oyunlarda başarısızdırlar ve genellikle düşer, yaralanırlar. İnce motor becerileri gerektiren faaliyetlerde güçlük çekerler. ( düğme ilikleme, makas kullanma, gibi.)
·Genellikle defterleri, kitaplarını düzenli kullanmazlar. Yazarken fazladan satır atlar, düzensiz yazar, bazen sayfanın belli kısmını kullanmazlar. Eşyaları, odaları ve giysileri çoğu zaman dağınıktır. Belli bir düzen söz konusu değildir.
·Yön kavramlarını karıştırırlar. Örneğin; sağ-sol, alt-üst, kuzey-güney gibi. Zaman kavramlarını karıştırırlar. (Dün, bugün, yarın gibi.) Saati öğrenmekte güçlük çekerler.
Öğrenme Bozukluğu Çeşitleri
1-Disleksi (Okuma Sorunları) : Okuma, dinleme, matematiksel yeteneklerin kazanılmasında güçlük çekme ile kendisini gösteren bir öğrenme bozukluğudur. Zeka düzeyleri düşük olmadığı için disleksili çocuklardaki bu hastalık fark edilemeyebilir. Bu çocukların da çoğu zaman özel yeteneklere sahip oldukları da görülebilir.
Disfonik Disleksi – Disfonik disleksi görülen çocuklarda işitsel kavrama ve ayırt etme becerilerinde bozukluk vardır. Sözlü ifadelerde güçlük çekerler.
Disidetik Disleksi – Disidetik disleksi görülen çocukların zihinde canlandırma yetenekleri bozuktur. Harflerin sıralanışını karıştırırlar, ters çevirirler, günleri ayları sırayla söyleyemezler.
2- Disgrafi (yazma sorunları) : Disgrafi teşhisi konan çocuklar; P,D,B,G,H,Y,S,Z,U gibi harfleri yazarken karıştırır ve ters yazarlar. Bazı harfleri unutur bazılarını fazladan eklerler. Ayna hali yazdıkları da görülür. (KiTAP-PATİK)
3- Diskalkuli (Matematik Sorunları): Öğrenme bozukluğunun bir diğer çeşidi olan diskalkuli bozukluğu görülen çocuklar isesayıları bozuk yazar sıklıkla yer değiştirirler, işlemleri bozuk sırada yapar, geometrik kavramlarıda anlamakta, aritmetik sembolleri tanımada zorlanırlar.
Öğrenme Güçlüğü Olan Çocukların Anne ve Babası Olmak:
Çocuğunuz…
•d ve b harflerini karıştırıyor, aradaki farkı göremiyorsa,
•Gün, ay, yıl mevsim kavramlarını anlamakta güçlük çekiyor,
•Kendisini sözlü olarak ifade etmekte zorlanıyor, hikaye anlatmak istemiyorsa,
•Matematik sembollerini karıştırıyor, işlem yapmakta güçlük çekiyor, sayı kavramını öğrenemiyorsa,
•Aslında çok çalışıyor ama yine de başarılı olamıyorsa,
•Kitaplarının yerlerini sürekli unutuyor, düzensiz davranıyor, yazı yazarken gereksiz boşluklar bırakıyorsa,
•Sağ-sol, alt-üst, kuzey-güney gibi yönleri sürekli karıştırıyorsa,
•Düğme ilikleme, top yakalama, çizgi çizme gibi faaliyetlerde yaşıtlarına göre başarısızsa,
Siz de öğrenme güçlüğü çeken bir çocuğun anne-babası olabilirsiniz… Bu durumda;
•Öncelikle bir uzmandan profesyonel bir yardım alın.
•Çocuğunuzu tüm özellikleri ile tanımaya, yaşadığı güçlükleri öğrenmeye çalışın.
•Okulda sürekli olarak zorluk çekeceği için öğretmeninden yardım isteyin. Öğretmeni ile ortak bir çalışma planı düzenleyin.
•Çocuğunuzu eleştirmeyin, olumlu bir yaklaşımla kendisini rahat ifade etmesini sağlamaya çalışın.
•Sabırlı olun, dikkati çabuk dağılacağından birlikte yapacağınız alıştırmaları, tekrarları genellikle kısa süreli zamanlarda gerçekleştirin.
Öğrenme Güçlüğü Çeken Çocuklarınıza Yardımcı Olmak İçin;
Yazı Yazmakta Güçlük Çekiyorsa…
·Yazı yazarken sıkıntı yaşıyorsa, önce “en rahat ettiği” kalem tutma şeklini bulma ile işe başlayarak ona sabırla güzel yazı çalışmaları yaptırabilirsiniz.
·Yazıyı geliştirici çalışmalar başarılı akranlarının önünde yapılmamalıdır. Yazı bozuklukları reddedilmelere, alaylara ve gülüşmelere neden olabilir.
·Bıktırmadan sistemli okuma ve yazma egzersizleri yaptırabilirsiniz. Okuma ve yazma becerilerinin haftalık değerlendirmelerini (örneğin; 1 dakikada kaç kelime okuduğu, bir paragraf yazıda kaç tane hatası olduğu vb.) yapıp gelişimini grafiklerle somutlaştırabilir ve belirli adımlarda ödüllendirebilirsiniz.
·Resimli, küçük öyküler yazma konusunda cesaretlendirebilirsiniz.
·Bir konu belirleyerek, aile içinde röportajlar yapması için teşvik edebilirsiniz.
Hatırlamakta Güçlük Çekiyorsa…
·Belirli aralıklarla yapılacak tekrarlar hatırlamayı kuvvetlendirebilir. Örneğin bir konuyu birkaç saat arayla, daha sonra birkaç gün arayla tekrarlaması bilginin hafızaya kalıcı olarak yerleşmesini sağlayabilir.
·Öğrenilen konu ile ilgili olarak kendine özgü çağrışımlar yaratması öğrenmenin kalıcı olmasını kolaylaştırabilir. Örneğin, 1938 yılını hatırlamak için “19 abimin yaşı, 3 kırmızı arabamın üzerindeki sayı, 8 de seksek oyunundaki son sayı, o zaman abim kırmızı bir arabaya binmiş seksek oynamaya gidiyor” gibi bir çağrışım hatırlamasını kolaylaştırabilir. Bu çağrışımların kendisi tarafından oluşturulması gerekir.
·Geçirdiği gün ile ilgili ayrıntıları hatırlaması istenebilir, örneğin insanların giydikleri kıyafetler, bir filmde söylenen sözler gibi.
·Yoğun bir öğrenme durumundan sonra o bilginin zihinde kalması için uyuması yararlı olacaktır.
·Yardım istediğinizi belirtip, bir telefon numarasını aklında tutmasını bir saat sonra o numarayı alacağınızı söyleyebilir ve bir saat sonra sorabilirsiniz.
·Alışveriş merkezinin otoparkına arabayı park ettikten sonra dönüşte bulmasını isteyeceğinizi söyleyebilir ve otoparkta arabayı buldurabilirsiniz.
Kendisini İfade Etmekte/ Sözlü Anlatımda Güçlük Çekiyorsa…
·Fıkra anlatabilirsiniz. Anlattıktan sonra başka birine anlatmasını sağlayabilirsiniz.
·Her gün için, o gün yaşadığınız sosyal problemleri, bu problemlerden sonra sizde oluşan duyguları paylaşabilir ve çözüm yolları konusunda ondan yardım isteyebilirsiniz. (Aktardığınız problemlerin şiddeti kaldırabileceği düzeyde olmalıdır.)
·Kuralları kendi sözcükleri ile ifade ederek öğrenmesine yardımcı olabilirsiniz.
·Dil gelişiminin beklenilen düzeyde olabilmesi için sohbet ortamları oluşturabilirsiniz. Örneğin; ailenin hep beraber olduğu saatte televizyon, bilgisayar gibi dikkat dağıtıcı unsurlardan uzaklaşıp (öncelikle somut nesneler ve güncel olaylardan başlayarak daha sonraları soyut fikirler ve konular hakkında) tartışma fırsatları oluşturabilirsiniz.
Çoğu zaman aileler, çocuklarında bir öğrenme güçlüğü olduğunu fark etmekte zorlanır; çocuklarında böyle bir durumun söz konusu olduğunu kabullenmek istemezler. Öğrenme güçlüğü tamamen geçmez. Genellikle nörolojik kaynaklı olan öğrenme güçlüğüne, çevresel, biyokimyasal ve kalıtsal etkenler de sebebiyet verir.
Öğrenme güçlüğü görülen çocukların en belirgin ortak özelliği çalışma becerilerini kullanma yeteneklerinin sınırlı oluşudur. Zekaları yeterli olmasına rağmen akademik başarısızlık söz konusudur. Ayrıca çoğunda aşırı hareketlilik, dikkat yetersizlikleri, düşünme ve bellek problemleri de görülür. Öğrenme güçlüğü gösteren çocukların bu ortak özellikleri dışında birbirinden farklılıklar gösteren birçok özelliği de bulunmaktadır.
Zeka düzeyleri normal olan fakat öğrenme güçlüğü gösteren çocuklar normal sınıf ortamlarında yaşıtlarıyla ve öğrenme güçlüğü bulunmayan çocuklarla bir arada öğrenmeye zorlandığında ve özel eğitim almadıklarında çoğu zaman okulu bırakmaktadır. Oysa öğrenme güçlüğü gösteren çocuklar için açılan özel sınıflar eğitim alan çocukların kendilerini daha iyi ifade etme özelliği kazanabilmektedir.
Okul öncesi dönemde öğrenme güçlüğü gösteren çocuklarda;
·Okul öncesi dönemde öğrenme güçlüğü gösteren çocuklarda genellikle dil gelişiminde gecikmeler ve konuşma bozuklukları görülür. Hikaye anlatmaya ilgi duymazlar, kelime dağarcıklarının gelişim hızı düşüktür ve konuşmayı öğrenmekte çoğu zaman güçlük çekerler.
·Dikkat problemleri görülür. Öğrendiklerini hatırlamakta zorluk çekerler. ( Bellek zayıflığı) Alfabeyi, sayıları öğrenmekte zorlanırlar.
·Motor gelişimleri yetersizdir. Öz bakım becerilerini öğrenmekte güçlük çekerler. Düğme iliklemekte, çizim yapmakta zorlanırlar.
Okul döneminde ise;
Normal ya da normal üstü zekada olmalarına rağmen, yaşıtlarına göre akademik başarıları düşüktür.
·Kurallı cümleler kurmakta güçlük çekerler. Sözel anlatımları çoğu zaman zayıftır.
·Yaşıtlarına göre daha yavaş yazarlar, yazarken bazı harf ve sayıları ters yazarlar. Yavaş yazıyor olmalarına rağmen el yazıları yaşıtlarına göre, biçimsiz ve okunaksızdır.
·Yaşıtlarına göre okuma hızında geridirler.
·Ders çalışırken konsantre olmakta güçlük çekerler, çabuk sıkılırlar, genellikle ödevlerini eksik yaparlar.
·Problem çözme, sayı sayma, işlem konusunda zorluk çekerler. Aritmetik sembolleri karıştırır, çarpım tablosunu öğrenmekte güçlük çekerler.
·Motor becerileri zayıftır. İp atlama, takla atma, top yakalama gibi oyunlarda başarısızdırlar ve genellikle düşer, yaralanırlar. İnce motor becerileri gerektiren faaliyetlerde güçlük çekerler. ( düğme ilikleme, makas kullanma, gibi.)
·Genellikle defterleri, kitaplarını düzenli kullanmazlar. Yazarken fazladan satır atlar, düzensiz yazar, bazen sayfanın belli kısmını kullanmazlar. Eşyaları, odaları ve giysileri çoğu zaman dağınıktır. Belli bir düzen söz konusu değildir.
·Yön kavramlarını karıştırırlar. Örneğin; sağ-sol, alt-üst, kuzey-güney gibi. Zaman kavramlarını karıştırırlar. (Dün, bugün, yarın gibi.) Saati öğrenmekte güçlük çekerler.
Öğrenme Bozukluğu Çeşitleri
1-Disleksi (Okuma Sorunları) : Okuma, dinleme, matematiksel yeteneklerin kazanılmasında güçlük çekme ile kendisini gösteren bir öğrenme bozukluğudur. Zeka düzeyleri düşük olmadığı için disleksili çocuklardaki bu hastalık fark edilemeyebilir. Bu çocukların da çoğu zaman özel yeteneklere sahip oldukları da görülebilir.
Disfonik Disleksi – Disfonik disleksi görülen çocuklarda işitsel kavrama ve ayırt etme becerilerinde bozukluk vardır. Sözlü ifadelerde güçlük çekerler.
Disidetik Disleksi – Disidetik disleksi görülen çocukların zihinde canlandırma yetenekleri bozuktur. Harflerin sıralanışını karıştırırlar, ters çevirirler, günleri ayları sırayla söyleyemezler.
2- Disgrafi (yazma sorunları) : Disgrafi teşhisi konan çocuklar; P,D,B,G,H,Y,S,Z,U gibi harfleri yazarken karıştırır ve ters yazarlar. Bazı harfleri unutur bazılarını fazladan eklerler. Ayna hali yazdıkları da görülür. (KiTAP-PATİK)
3- Diskalkuli (Matematik Sorunları): Öğrenme bozukluğunun bir diğer çeşidi olan diskalkuli bozukluğu görülen çocuklar isesayıları bozuk yazar sıklıkla yer değiştirirler, işlemleri bozuk sırada yapar, geometrik kavramlarıda anlamakta, aritmetik sembolleri tanımada zorlanırlar.
Öğrenme Güçlüğü Olan Çocukların Anne ve Babası Olmak:
Çocuğunuz…
•d ve b harflerini karıştırıyor, aradaki farkı göremiyorsa,
•Gün, ay, yıl mevsim kavramlarını anlamakta güçlük çekiyor,
•Kendisini sözlü olarak ifade etmekte zorlanıyor, hikaye anlatmak istemiyorsa,
•Matematik sembollerini karıştırıyor, işlem yapmakta güçlük çekiyor, sayı kavramını öğrenemiyorsa,
•Aslında çok çalışıyor ama yine de başarılı olamıyorsa,
•Kitaplarının yerlerini sürekli unutuyor, düzensiz davranıyor, yazı yazarken gereksiz boşluklar bırakıyorsa,
•Sağ-sol, alt-üst, kuzey-güney gibi yönleri sürekli karıştırıyorsa,
•Düğme ilikleme, top yakalama, çizgi çizme gibi faaliyetlerde yaşıtlarına göre başarısızsa,
Siz de öğrenme güçlüğü çeken bir çocuğun anne-babası olabilirsiniz… Bu durumda;
•Öncelikle bir uzmandan profesyonel bir yardım alın.
•Çocuğunuzu tüm özellikleri ile tanımaya, yaşadığı güçlükleri öğrenmeye çalışın.
•Okulda sürekli olarak zorluk çekeceği için öğretmeninden yardım isteyin. Öğretmeni ile ortak bir çalışma planı düzenleyin.
•Çocuğunuzu eleştirmeyin, olumlu bir yaklaşımla kendisini rahat ifade etmesini sağlamaya çalışın.
•Sabırlı olun, dikkati çabuk dağılacağından birlikte yapacağınız alıştırmaları, tekrarları genellikle kısa süreli zamanlarda gerçekleştirin.
Öğrenme Güçlüğü Çeken Çocuklarınıza Yardımcı Olmak İçin;
Yazı Yazmakta Güçlük Çekiyorsa…
·Yazı yazarken sıkıntı yaşıyorsa, önce “en rahat ettiği” kalem tutma şeklini bulma ile işe başlayarak ona sabırla güzel yazı çalışmaları yaptırabilirsiniz.
·Yazıyı geliştirici çalışmalar başarılı akranlarının önünde yapılmamalıdır. Yazı bozuklukları reddedilmelere, alaylara ve gülüşmelere neden olabilir.
·Bıktırmadan sistemli okuma ve yazma egzersizleri yaptırabilirsiniz. Okuma ve yazma becerilerinin haftalık değerlendirmelerini (örneğin; 1 dakikada kaç kelime okuduğu, bir paragraf yazıda kaç tane hatası olduğu vb.) yapıp gelişimini grafiklerle somutlaştırabilir ve belirli adımlarda ödüllendirebilirsiniz.
·Resimli, küçük öyküler yazma konusunda cesaretlendirebilirsiniz.
·Bir konu belirleyerek, aile içinde röportajlar yapması için teşvik edebilirsiniz.
Hatırlamakta Güçlük Çekiyorsa…
·Belirli aralıklarla yapılacak tekrarlar hatırlamayı kuvvetlendirebilir. Örneğin bir konuyu birkaç saat arayla, daha sonra birkaç gün arayla tekrarlaması bilginin hafızaya kalıcı olarak yerleşmesini sağlayabilir.
·Öğrenilen konu ile ilgili olarak kendine özgü çağrışımlar yaratması öğrenmenin kalıcı olmasını kolaylaştırabilir. Örneğin, 1938 yılını hatırlamak için “19 abimin yaşı, 3 kırmızı arabamın üzerindeki sayı, 8 de seksek oyunundaki son sayı, o zaman abim kırmızı bir arabaya binmiş seksek oynamaya gidiyor” gibi bir çağrışım hatırlamasını kolaylaştırabilir. Bu çağrışımların kendisi tarafından oluşturulması gerekir.
·Geçirdiği gün ile ilgili ayrıntıları hatırlaması istenebilir, örneğin insanların giydikleri kıyafetler, bir filmde söylenen sözler gibi.
·Yoğun bir öğrenme durumundan sonra o bilginin zihinde kalması için uyuması yararlı olacaktır.
·Yardım istediğinizi belirtip, bir telefon numarasını aklında tutmasını bir saat sonra o numarayı alacağınızı söyleyebilir ve bir saat sonra sorabilirsiniz.
·Alışveriş merkezinin otoparkına arabayı park ettikten sonra dönüşte bulmasını isteyeceğinizi söyleyebilir ve otoparkta arabayı buldurabilirsiniz.
Kendisini İfade Etmekte/ Sözlü Anlatımda Güçlük Çekiyorsa…
·Fıkra anlatabilirsiniz. Anlattıktan sonra başka birine anlatmasını sağlayabilirsiniz.
·Her gün için, o gün yaşadığınız sosyal problemleri, bu problemlerden sonra sizde oluşan duyguları paylaşabilir ve çözüm yolları konusunda ondan yardım isteyebilirsiniz. (Aktardığınız problemlerin şiddeti kaldırabileceği düzeyde olmalıdır.)
·Kuralları kendi sözcükleri ile ifade ederek öğrenmesine yardımcı olabilirsiniz.
·Dil gelişiminin beklenilen düzeyde olabilmesi için sohbet ortamları oluşturabilirsiniz. Örneğin; ailenin hep beraber olduğu saatte televizyon, bilgisayar gibi dikkat dağıtıcı unsurlardan uzaklaşıp (öncelikle somut nesneler ve güncel olaylardan başlayarak daha sonraları soyut fikirler ve konular hakkında) tartışma fırsatları oluşturabilirsiniz.
1 Beğeni 
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
öğrenme güçlüğü, çocuklarda öğrenme, disleksi, disgrafi, okuma bozukluğu, diskalkuli, çocukta öğrenme, disfonik disleksi, okuma sorunu, yazma sorunu, hatırlama problemi, çocuklarda problemler, öğrenme bozuklukları, öğrenme yetersizlikleri, öğrenememe
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
