Fibromyalji Sendromu
FİBROMYALJİ SENDROMU
KLİNİK ÖZELLİKLER
Fibromiyalji sendromunda en sık görülen ve en karakteristik olan yakınma yaygın ağrı ve yorgunluktur. Genellikle boyun ve omuzlardan başlar. Tüm vücutta yaygındır, nadiren el ve ayaklarıtutar.Kronik ve inatçıdır. Beraberinde şişlik hissi vardır. Stres, yorgunluk,gürültü, hava değişiklikleri ağrıyı tetikler. Hastalar sabah yataktan yorgun kalktıklarını, gece sık uyandıklarını ya da uykuya dalmada güçlük çektiklerini ve ne kadar çok uyusalar da dinlenemediklerini söyler. Yorgunluk hastaların %90’dan fazlasında mevcuttur. Enerjinin azalması, istirahat ihtiyacı gibi genel yorgunluk yakınmaları yanında özellikle işe karşı dayanıksızlık ve iş yapma sonrası ağrı ve şiddetli yorgunluk gibi fiziksel yorgunluk yakınmaları vardır.Ayrıca hastaların çoğunda gözden kaçan motivasyon düşüklüğü, konsantrasyon güçlüğü ve hafıza güçlükleri gibi emosyonel ve mental yorgunluk bulguları vardır.
Hastaların yarısından çoğu ellerde ve ayaklarda şişlik ve uyuşmadan yakınır. Ancak fizik muayene ve elektrofizyolojik çalışmalarda objektif patolojik bulgu saptanmaz. Bunların dışında migren tipibaş ağrıları, depresyon, baş dönmesi, irritabl barsak sendromu (barsak alışkanlığında bozukluk, bir kabız bir ishal olma hali), huzursuz bacak sendromu, temporomandibuler eklem disfonksiyonu ve idrarda yanma yakınmaları da fibromyalji sendromunda sık görülmektedir. Sersemlik hissi, takıntı,karın ağrısı/kramp, uyuşukluk, sinirlilik, iştahsızlık, mide bulantısı, mide ekşimesi, ağızda aft, tat duyu kaybı, göğüs ağrısı, bulanık görme, ateş, kurugöz, kuru ağız, kaşıntı, wheezing, reynaud fenomeni, döküntü, kulak çınlaması,işitme kaybı, nöbet, dispne, fotosensitivite, kolay morarma, saç dökülmesi,mesane spazmı gibi yakınmalar da bildirilmektedir.
Hastaların yakınmalarını tetikleyen faktörler sıklıkla yorgunluk, uykusuzluk, stres, nem ve gürültüdür.
TANI:
Fibromiyalji sendromlu hastaların muayenesinde eklem şişliği, kas güçsüzlüğü ya da anormal nörolojik bulgu saptanmaz. Sistemik ya da artrit bulgusu yoktur. Hastaların en sık yakındığı eklem ya da yumuşak doku şişliği, kaslarda güçsüzlük, el ve ayaklarda uyuşma, keçeleşmeye ait objektif fizik bakı bulgusu yoktur.Fizik muayenede en anlamlı bulgu hassas noktaların varlığıdır. Bu hassas noktalar vücutta yaygın olarak tanımanmış 18 noktadır. Bu 18 noktadan 11’indebasmakla hassasiyet olması tanı kriterlerinden birini oluşturmaktadır. Diğer tanı kriteri de en az 3 aydır yaygın vücut ağrısının olmasıdır.
1.Oksipital kas insersiyosu
2.C5-7 intertransvers bölgenin ön kısmı
3.Trapeziusun üst sınırının orta noktası
4.Supraspinatus kas orjin noktası
5.2. kostokondral bileşkenin üst noktası
6.Lateral epikondilin 2 cm distali
7.gluteal bölgenin üst dış kadranı
8.Trochanterik çıkıntının posterioru
9.Diz eklem çizgisinin medial yağ yastıkçığı
Fibromiyalji sendromu tanısı alan hastaların ailelerini içeren yapılan çalışmalarda, ailelerde ve kan bağı olanlarda FMS’ nin daha fazla görülmesi genetik faktörlerin rol aldığını düşündürmektedir. Annelerinde fibromyalji sendromu olanların %28’inde fibromyalji sendromu gelişmekte olduğu gösterilmiştir.
FMS’lu hastalar ağrı yaratmayacak şiddetteki düşük düzeyde uyarıyı (sıcak, elektrik akımı, basınç) ağrılı olarak algılarlar. Fibromyalji sendromundaki ağrının nedeninin açıklanmasında hastaların kas dokularındaki olası anormallikleri araştırılmıştır. Kas biyopsilerinde göze çarpan en önemli bulgu bölgesek olarak kastaki oksijensizliktir. Ancak bu bulgular sadece fibromyalji hastalarında değil sedanter bireylerde de gösterilmiştir. Kas dokusundaki anormalliklerin sebebi henüz tam olarak gösterilememiştir.
Fibromyalji sendromunun çakıştığı yani birlikte olabildiği bazı hastalıklar mevcuttur. Bunlar:
- Kronik yorgunluk sendromu :%30-70
- İrritabl barsak sendromu: %50-80
- Migren: %50
- Depresyon: %25-60
- Multipl kimyasal sensitivite: %30-55
- Myofasyal ağrı sendromu
TEDAVİ
FMS kronik ağrı bozukluğudur ve tedavisi zordur.
Hasta-hekim ilişkisi ve hasta ve yakınlarının eğitimi çok önemlidir. Öncelikle hastaya hastalığı ile ilgili şu çok önemli bilgiler verilmelidir.
- Hayal ürünü değil, gerçek bir hastalık olduğu;
- Kötü huylu, deforme edici ya da yaşamı tehdit edici bir hastalık olmadığı;
- Ağrı algısı ile yorgunluk, uyku bozukluğu ve ruhsal durum arasındaki ilişki; ve dolayısıyla antidepresanların tedavi edici etkisi;
- Egzersizin tedavi edici etkisi anlatılmalı ve hastanın güveni kazanılmalıdır.
Antidepresanlar:
Fibromyalji sendromunda ağrı, yorgunluk, depresif mizaç, uyku bozukluğu ve yaşam kalitesi üzerine etkili oldukları gösterilmiştir. Tüm rehberlerde birinci basamak ilaç olarak önerilmektedir.Trisiklik antidepresanlar (Amitriptilin) genellikle başlangıç tedavisi olarak vedüşük dozlarda kullanılırlar. 10 mg. gece dozuyla başlanır. %25-45 hastadaklinik olarak anlamlı iyileşme sağlarlar. Diğer antidepresan ilaçlar olan dual reuptake inhibitörleri (Duloxetin, milnacipran ve venlafaxin), Serotonin reuptake inhibitörleri (Fluoxetine, Paroxetineve Fluvoxamine) ile çalışmalar mevcuttur.
Antkonvülzan İlaçlar: Pregabalin 2008’deFibromyalji sendromunun tedavisinde ABD’de FDA onayı almıştır. Başlangıç dozu günde iki kez 75 mg. dır ve etkinlik ve tolarabiliteye göre bir hafta içinde doz iki kez 150 mg. ve yeterli yanıt alınmazsa günde 450 mg. a çıkılır.
Nonsteroid Antienflamatuar ilaçlar: FMS’da antienflamatuar ajanlarla yapılan çalışmalarda plasebodan üstün bulunmamıştır.Bu sebeple tedavide yeri yoktur. Benzer şekilde glukokortikoidlerin tedavide yeri yok. Kullanılmamalıdır.
İlaç Dışı Tedaviler:
Tedavide egzersizin çok önemli rolü vardır. Özellikle ritmik yürüyüş, yüzme, bisiklete binme gibi ritmik aerobik aktivite gerektiren egzersizler kanda serotonin düzeyini arttırarak fibromyalji sendromunun tedavisinde çok etkili olmaktadır. Bu egzersizlere haftada 3 gün 30 dakika ile başlanabilir. Bunların dışında havuz, termal sular, fizik tedavi yöntemleri ve masaj tedavisinin de faydası vardır.
Bilişsel davranışsal tedavi: Fibromyalji sendromunda maladaptif başetme alışkanlıklarını onarma ve etkin baş etme alışkanlıklarının geliştirilmesine yardımcı olur. Yapılan çalışmalarda etkinliğine dair güçlü kanıtlar vardır. Fibromyalji sendromlu hastaların yakınmalarını ve kendi hastalıklarını daha iyi kontrol edebilmelerini sağlar, depresyon üzerine etkilidir.
Sonuç Özet:
Fibromyalji sendromu sebebi tam olarak açıklanamamış kronik bir ağrı sendromudur. Tanıda hastanın hikayesi ve klinik özellikleri çok değerlidir. Gereksiz tetkik ve tedavilerden kaçınmak önemlidir. Fibromyalji sendromunda tedavinin başarısında hasta hekim ilişkisinin sürekliliği çok önemlidir. Kronik ağrı bozukluğudur ve iyileşme ve bozulma ataklarıyla seyreder. Hekimin bu dönmeleri çok iyi takip etmesi ve hastaya doğru müdahaleleri zamanında yapması gerekir. Tedavide başarısızlığın en önemli sebebi hastanın doktor doktor gezip farklı tanısal yöntemlerin defalarca yapılmasıdır. Sağlık sistemine güvenini kaybeden hastanın kaygıları artar ve tedaviden beklentisi azalır. tedavisi güçtür. Ağrıyla başa çıkabileceğine ve bu hastalığın engellilik yaratmayacağına dair inanış gerçekleştirebilen hastalarda klinik daha iyi seyirlidir. Tedavi başarı şansı daha yüksektir. Ağrı ile ilgili katastrofik düşünceleri ve aşırı farkındalığı olan hastalarda tedavi başarı şansı düşer.
Tedavide hasta eğitimi ve hastanın ihtiyaçlarına yönelik bireysel planlanmış farmakolojik ve non-farmakolojik yöntemlerin yeraldığı multidisipliner yaklaşımlarla başarılı sonuçlar elde edilebilir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Fibromyalji Sendromu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Elif AKALIN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Elif AKALIN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
9 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
