• Dişlerinizde kolayca fark edilen çapraşıklık varsa,
• Köpek dişleri yukarıda pozisyonlanmışsa
• Üst ön dişleriniz alt ön dişlerinizi fazla örtüyorsa
• Alt veya üst çenenizde göze batan ilerilik, gerilik, eğrilik veya yüzün diğer kesimleri ile bir uyumsuzluk varsa,
• Gülümsemenizde sizi rahatsız eden bir durum varsa, mesela gülerken dişetleriniz aşırı gözüküyor veya ağız kenarlarında karanlık boşluklar oluşuyorsa
• Çene ve diş ilişkileriniz yüzünden ısırma ve çiğneme problemi yaşıyorsanız,
• Şiddetli ağız solunumu yapıyor, parmak emiyor, tırnak yiyorsanız veya geçmişte bunun gibi bazı uzun süren alışkanlıklarınız oldu ise,
• Ağzınızı kapatmakta güçlük çekiyorsanız, dudaklarınız kapanamıyorsa
• Ailenizde ortodontik problem yaşamış veya dişlerini çok erken yaşta kaybetmiş bireyler varsa,
• Ağzınızda en az bir eksik diş varsa ve diğer dişler o bölgeye doğru kaymaya başlamışsa,
• Çapraşıklık sebebiyle dişlerinizi iyi temizleyemiyor ve bu nedenle dişeti problemleri yaşıyorsanız ya da dişlerinizi beyazlatma ihtiyacı duyuyorsanız,
• Dişlerinizin arasında geniş boşluklar varsa,
• Diş hekiminiz kaplamanızı veya dolgunuzu yaparken dişinizin pozisyonundan kaynaklanan bir zorluk yaşıyorsa
• Erken süt dişi çekimi yapılmışsa,
• Dilinizi ön dişlerinizin arasına sokarak yutkunuyor ve konuşuyorsanız,
• Arka dişlerinizi kapattığınızda ön bölgedeki dişleriniz dikey yönde birbiri ile temas etmiyorsa,
• Üst dişlerinizin ortası ile alt dişlerinizin birbirleriyle ya da yüz orta çizgisi ile aynı hatta değilse bütün bunlar ortodontik tedaviye aday olabileceğinizin göstergesidir.

• Sınıf ll Divizyon 1: Yandan incelendiğinde üst çenenin ileride ya da alt çenenin geride olması durumudur. Bazen daha şiddetli olarak hem üst çene ileride hem de alt çene geridedir. Bu anomalinin yüze yansımasında fırlak dişler, dudakları kapamada zorlanma, silik bir çene ucu gözlemlenir.

• Sınıf II Divizyon 2: Ön bölgede,üst çenenin alt çeneyidikey yöndeaşırı örtmesidir. Üst çene kemiği ön bölgede aşağıya, alt çene kemiği ise yukarıya doğru aşırı gelişmiştir ve ön bölgede ağız kapatıldığında dişler birbirlerini çok örterler. Genellikle arka bölgedeki dişlerin ön-arka yön ilişkisi bozulmuş ve alt çene daha geride konumlanmıştır. Bu anomalinin yüze yansımasında alt dudağın aşağıya sarkması ve belirgin alt dudak sulcusu (çizgisi) gözlemlenir.

Ortodontik Tedavi Hedefleri

Dişlerde olan çapraşıklık her yaşta estetik bir sorundur. Fakat sorun sadece estetik değildir. Fonksiyon ve hijyen de bu durumdan direk etkilenir. Ortodontik tedavi, dişlerdeki çapraşıklığı çeneler arasındaki uyumsuzluğu düzelterek; sadece estetiğe yönelik olmayıp, ileride olması muhtemel çürük, dişeti hastalıkları ve alt çene eklemindeki problemleri de önler. Şöyle ki;

• Çapraşık dişleri temizlemek zordur. Çapraşık dişlere sahip olan bireyler yeterli ağız temizliğini sağlayamadıkları için bakteri plağı ve diş taşı çapraşık bölgede çok daha rahat oluşur ve tutunur. Dişlerin zor temizlenen yüzeylerinde çürüklere sıkça rastlanır ve ağız hijyenini sağlamak güçleşir dolayısıyla çürük riski artar.
• Çapraşık dişli ağızlarda, dişleri örten dişeti devamlılığının bozulması sebebiyle (özellikle alt ön bölgelerde) tekrarlayan dişeti problemleri gözlemlenir. Bu da diş kökünü çevreleyen kemik dokusunda da yıkımlara sebebiyet verebilir. Özellikle yaşın ilerlemesi ile birlikte dişeti çekilmeleri, soğuk sıcak hassasiyetleri, kemik erimesi, dişlerin sallanması ve en sonunda da diş hekimi tarafından dişlerin çekilmesi ile sonlanan bir süreç başlamış olur. Sonuç olarak çiğneme sisteminde bir fonksiyon kaybı oluşur.
• Çapraşıklık sebebiyle dişlere dağılan çiğneme kuvvetleri homojen olmayabilir. Bu da bazı dişleri fazla kuvvet uygulaması sonucunda o bölgede dişeti çekilmesine hatta dişin canlılığını kaybetmesine neden olabilir.
• Alt çenenin kapanış anında öne ya da yana kayması ya da alt çenenin geride konumlanmasına sebep olan çene problemlerinde alt çene ekleminde de problemler gözlenir (Ağzın açılıp kapanmasında tıkırtı ya da kulak önü bölgesinde ağrı gibi). Ortodontik tedavi ile eklem bölgesine binen ters kuvvetler engellenmiş olur.

• Ortodontik tedavinin asıl hedefi alt ve üst dişleri özellikle arka bölgede maksimum temasa getirerek kaliteli bir çiğneme fonksiyonu sağlamak, böylece alt çene ekleminin sağlığını korumaktır. Bunun yanı sıra ortodontik tedavi ile ağız hijyenine katkıda bulunmak ve estetiğin sağlanması sonucunda hastanın toplum içinde kendine olan güvenini arttırarak psikolojik destek sağlamakta amaçlanır.

ORTODONTİK TEDAVİ AŞAMALARI

İlk Muayene

İlk randevuda doktorunuz kapsamlı bir ortodontik muayene yapacak, ortodontik tedaviye gerek olup olmadığı şayet gerekli ise ne zaman yapılması gerektiği konusunda size bilgi verecektir. Doktorunuz, tedavinin yaklaşık ne kadar süreceği ve tedavi maliyeti ile ödeme alternatifleri konusunda da sizi bilgilendirecektir.

Ortodontik tedaviye başlamadan önce ağzında hiçbir çürük diş olmamalıdır.

Sürekli gittiğiniz diş hekiminize tüm dolguları yaptırmış olmanızı, diş taşı temizliğinin yapılmış olmasını fırçalama esnasına dişetlerinizin kanamamasını tavsiye ederiz. Böylece ortodontik muayeneye geldiğinizde vakit kaybetmemiş olursunuz. Çünkü diş telleriniz takıldığında dolgu ve diş taşı temizliği tedaviyi aksatacaktır. Ayrıca ağız hijyeni kötü olan, fırçalamada diş etleri kanayan hastaların dişlerine braketlerin yapıştırılması ya da aparey takılması mümkün olmaz.

Panoromik röntgen denilen tüm dişleri ve çene kemiklerini içeren dikdörtgen büyük filmin çekilmiş olmasını tavsiye ederiz. 20 yaş dişlerinin kontrolü, diş köklerinin genel durumları, muayene esnasında gözden kaçan ara yüzdeki çürükler, dişleri destekleyen kemik dokularının sağlığını “bu filmler aracılığıyla” gözlemek mümkündür.

Panoramik röntgen filmini size en yakın görüntüleme merkezinde çektirebilirsiniz ya da bizim önereceğimiz bir yerde de size yardımcı olacaklardır.

Planlama

Ortodontik tedavi için şartlar uygunsa ve siz de böyle bir tedaviyi yaptırmaya karar verdiyseniz, problemin kesin olarak tespit edilebilmesi ve detaylı tedavi planı yapılabilmesi için, bazı kayıtların alınması ve doktorunuz tarafından incelenmesi gerekmektedir.

Bu kayıtlar,

• Ağız içi ve ağız dışı fotoğraflar,
• Dişlerinizin alçı modellerini elde etmek için alt ve üst çenenizden ölçüler,
• Yan kafa filmleri (Lateral sefalometrik film),
• El-bilek filmi,
• Eğer doktorunuz gerekli görürse ön-arka yön kafa filmi (Postero-anterior filmler)

Bu kayıtların tamamlanmasından sonra, vaka’nın durumuna göre, tedavi planınızı detaylı konuşmak için size ayrı bir randevu verilebilir. Bu randevuda, doktorunuz, yapılacak tedavinin içeriği, tedaviden nasıl bir sonucun beklendiği ve sizin aktif katılımınızla tedavinin nasıl daha başarılı olabileceği konusunda bilgiler verecektir.

Eğer ortodontik tedavi amaçlı diş çekimi gerekli ise hangi dişlerin çektirileceği doktorunuz tarafından yazılıp sizi sürekli diş hekimine bilgi verilecektir.

Eğer bir genişletme apareyi ya da herhangi bir hareketli aparey tedavisi görecekseniz, doktorunuz teknisyene göndermek üzere ikinci bir ölçü alacaktır.

• Tüm dolgularınızın ve eğer gerekli idiyse diştaşı temizliğinizin yapılmış,
• Eğer çekimli bir ortodontik tedavi görecekseniz ortodontistinizin planlama aşamasında size belirttiği dişlerin diş hekiminiz tarafından çekilmiş,
• Ağız hijyeninizin mükemmel, bir şekilde randevunuza geldiğinizi varsayalım.

• Doktorunuzun tarzına göre azı dişlerinizden bir ya da birkaçına tüp veya band seçilir.

Tüp

Azı dişlerinize yapıştırılan tüpler tıpkı braketlerin yapışması gibidir.

Bantların takılması esnasında dişler arasına kalın bir kürdan girmiş gibi bir sıkışma olur. Bu sıkışma bir dakika içerisinde geçer.

• Sırasıyla tüm braketleriniz yapıştırılır. Braket yapıştırma işlemi yapay tırnak takmak gibidir. Canınız yanmaz

• Ark teliniz takılır. Telin uzun olan kısımları özel bir pensle kesilir ve ağzınıza göre ayarlanır,

• Son olarak ark teliniz minik ligatür telleri veya elastik ligatürlerle braketlerinize bağlanır.

Artık tedaviniz başladı. Doktorunuz size dikkat etmeniz gereken şeyleri ve tavsiyelerini söyleyecek ve bir sonraki randevunuzu verecektir.

Pekiştirme Tedavisi

Braketlerinizin çıkartıldığı gün sizi hiçbir ek tedavi uygulamadan evinize gönderirsek çok kısa bir süre sonra dişlerinizde yeniden bozulmalar olur. Ortodontik tedavi süresince dişler hareket ederken dişin etrafındaki komşu yapılarda (kemik, periodontal ligament) bir takım değişiklikler olur. Bu dokuların yeni duruma adapte olması için biraz zamana ihtiyaç vardır. Adaptasyon sürecinde yapılan müdahalelere pekiştirme tedavisi, uygulanan apareylere ise pekiştirme apareyleri denilir.

Pekiştirme tedavisi aktif bir tedavi değildir. Doktorunuz sizin için en uygun pekiştirme apareyini belirleyip, braketlerinizin çıkartıldığı gün ya da en kısa zamanda apareylerinizi takar. Bu apareyler dişlere herhangi bir kuvvet uygulamazlar ve estetik olarak da problem oluşturmazlar. Doktorunuz sizi belki birkaç seans daha görmek isteyebilir.

Pekiştirme Apareyleri:

Pekiştirme apareyleri, ortodontik tedavinin önemli bir parçasıdır ve siz ömür boyu güzelce gülümseyebilesiniz diye dişlerinizin yeni pozisyonlarında kalmalarını sağlamak üzere dizayn edilmiştir. Her vakaya göre değişebilen çeşitli pekiştirme apareyleri mevcuttur. Ancak sık kullanılan 3 apareyi tanımanızda fayda var.

Hawley:

Takılıp çıkarılabilen bir apareydir. Genellikle üst çeneye yapılır. İlk günler konuşmayı bozar, ancak birkaç gün içerisinde konuşmanız da normale döner.

Essix:

Bir lens gibi dişleri çepeçevre saran, damak bölgesine kadar uzanmayan saydam, sert, takılıp çıkartılabilen apareylerdir. Konuşurken ve gülerken belli olmadığı için hastaların bu apareye alışmaları kolaydır.

Sabit pekiştirme apareyi:

Genellikle alt ön bölgedeki dişlerin dile bakan yüzeylerine yapıştırılan bu aparey değişik kalınlıklarda tellerdir. Bazı durumlarda üst dişlere de takılabilir. Dişlere yapıştırıldığı için kaybolma, kırılma veya kullanılmama gibi riskleri olmadığından dolayı özellikle biz ortodontistler tarafından tercih edilir. Alt ön dişler tükrük bezlerine yakın olduğu için ve konuşmada dilin temizleme özelliğinden dolayı bu apareyler çürük riski oluşturmaz ve iç tarafta olduğu için de görünmezler. Bu aparey çok uzun yıllar ağızda kalmalıdırlar. Tedavi görmeyen kişilerde bile özellikle alt ön dişlerde yirmi yaş dişlerinin çıkmasıyla ya da çiğneme kuvvetlerinin etkisiyle çapraşıklıklar gözlenirken, ortodontik tedavi gören bireylerde bu risk daha fazladır.

Dişlere yapıştırılan bu apareyler ağızda kaldığı sürece bu risk ortadan kalkmış olacaktır.

Pekiştirme tedavisinin süresi konusunda net bir şey söylemek mümkün değildir.

Doktorunuz tedavinizin süresine, yaşınıza, tedavi şekline göre sizin için uygun bir tedavi süresi belirleyecektir. Doktorunuzun talimatlarına uyun.

Pekiştirme Apareylerinin Temizliği:

Eğer hareketli bir apareyiniz varsa onu ağzınızdan çıkararak temizlemek kolaydır.

Hareketli apareyinizi akan su altında fırçanız ile temizleyiniz, diş macunu kullanmayınız. Eğer apareyiniz dişlerinize yapıştırılmışsa her yemekten sonra fırçalamanız gerekir. Eğer yemekten sonra dişlerinizi fırçalayamıyorsanız, ağzınızı su ile çalkalayınız.

Apareyin Saklanması:

Doktorunuz apareyinizi takmadığınız saatlerde korumanız için size bir aparey kutusu verecektir.

Unutmayın; eğer apareyiniz ağzınızda değilse kutusunda güvende olmalıdır.Pekiştirme apareylerini kaybetmek düşündüğünüzden daha kolaydır ve yenisinin yapılması oldukça pahalıdır. Apareyleriniz cebinizden ya da çantanızdan düşebilir. Eğer yemek yemek için çıkarıp bir kâğıt mendile sararsanız apareylerinizi mendille birlikte yanlışlıkla atabilirsiniz. Etrafta unutursanız yere düşebilir ve üzerine basılabilir. Eğer apareylerinizi günün belirli saatlerinde kullanıyorsanız kullanmadığınız zamanlar apareylerinizi kutusunda saklayınız. Böylece zarar görmez ya da kaybolmaz.

Apareylerin Kırılması:

Eğer pekiştirme apareyiniz kırılır ya da kaybolursa yenisinin yapılması için hemen doktorunuzu arayınız. Eğer apareyiniz ağzınıza tam oturmuyorsa (ki bu apareyinizi doktorunuzun söylediği gibi kullanmadığınızı gösterir.) ilk yapmanız gereken, yine doktorunuzu aramak olmalıdır.

Pekiştirme tedavisi ortodontik tedavinizin son noktasıdır. Eğer sabır göstererek disiplinli bir şekilde bu aşamaya geldiyseniz ödülünüz bir ömür boyu sağlıklı dişlerinizle gülümsemek olacaktır.

Ortodontik Tedavide Kurallar

Kontroller

Ortodontik tedaviniz ortalama 1,5–2 yıl sürer. Bu süreçte 4–6 haftada bir doktorunuza kontrole gelmeniz gerekir. Bir sonraki kontrolün tarihi ve süresi doktorunuz tarafından, o gün belirlenir.

Kurallar

Ortodontik tedavi, uzun süren disiplin ve sabır isteyen bir uygulamadır. Tedavinin başarısı %70 hastanın %30 hekimindir. %70 başarıyı sağlamak için dikkat edilmesi gereken kuralları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

• Tedavi süresince ACETYLSALİCYLİK ACİD (aspirin) türevi ilaçlar kullanmayınız. Bu tür ilaçlar diş hareketi esnasında kemikte oluşan olumlu değişimleri engelleyebilir. Bu da tedavinin başarısını düşürür.
• Tedavi süresince kola, soda.. gibi asitli içecekler içmeyiniz. ASİT; diş minesine zarar vermesi yanı sıra, braket ve bantları yapıştırmak için kullandığımız yapıştırıcıların zamanla erimesine ve bu malzemelerin kopmasına sebep olur.
• Dişler her yemekten sonra fırçalanmalı! Dişlerini düzenli olarak fırçalamayan, ağız hijyeni kötü olan hastalarda diş çürüme riskinin yanı sıra dişeti problemleri oluşur.
  
  Fırçalama eksikliğine bağlı olarak iltihaplı ve kanamalı dişetlerinden dişler üzerine sürekli asit salgılanır ve bu durum da braketlerin kopmalarına neden olur. Ayrıca dişler fırçalanmadığında veya yetersiz fırçalandığında braketlerin etrafında
  çürük başlangıçları oluşur.

• Braketlerinizi koparmamaya özen gösterin! Braketlerin kopması bazen tedavinin uzamasına sebep olabilir.

Braketlerin kopmaması için yapılması gerekenleri şöyle sıralamak mümkündür.

• Dişler en az 3 defa 5 defa yemek yeniliyorsa 5 defa fırçalanmalı.
• Kola ve soda, gibi asitli içecekler içilmemeli.
• Elma, ayva gibi sert yiyecekler ısırılmamalı, gıdalar bıçakla ya da elle küçük parçalara bölünerek arka dişler bölgesinde çiğnenilmeli.
  

• Zeytin, kiraz, erik gibi çekirdekli yiyecekler yenilirken dikkatli yenilmeli.
• Sakız ya da dişlere çok yapışan şeker, çikolata jelibon gibi yiyecekleri yerken daha yavaş ve dikkatli olunmalı.

Ortodontik Tedavide Ağız Hijyeni

Ortodontik tedavi görmeyen bireylerin dişlerini günde iki kez fırçalaması yeterli olabilir. Ancak tedavi gören hastaların dişlerini her yemekten sonra fırçalaması gerekmektedir. Çünkü braketli ağızlarda yemek artıklarının dil ve dudaklar tarafından temizlenmesi mümkün olmaz, mutlaka fırçalamak gerekir. Bu sebepten dolayı fırçanızı ve macununuzu yanınızda taşımanızı önermekteyiz.

• Dişlerinizi her öğünden sonra mutlaka fırçalamalısınız. Diş macunu bulamazsanız bile diş fırçası ile birikintileri uzaklaştırın.
• Yumuşak bir fırça kullanın.
• Tedaviye başladıktan sonra ilk 1 ay ağız gargarası kullanabilirsiniz.
• Fırçanıza fındık büyüklüğünde diş macunu koyun.
  • Braket ile diş eti arasını fırçalamak özellikle çok önemlidir. Dişlerinizin ön yüzlerini, arka yüzlerini, çiğneyici yüzlerini bu şekilde temizledikten sonra dilinizi de fırçalayın.

Zaman ayırın! Dişler ayna karşısında, ağız açıkken, alt ve üst dişler ayrı ayrı olacak şekilde, dairesel hareketlerle fırçalanmalıdır. Her dişi fırçanın ucunda tek tek hissederek dairesel hareketlerle fırçalayın ve bir dişe 10 saniye olacak şekilde zaman ayırın.
Ortodontik Tedaviye Temizlik Materyalleri:
Ağız hijyeninizi sağlamak için size; eczanelerden ya da büyük marketlerden alabileceğiniz iki fırça önermekteyiz.

1. Ortodontik Fırça: Braketli ağızlar için özel olarak üretilmiştir.
   ‘V’ şeklinde tasarlanmış kıllar diş ve braketler arasındaki bakteri plağını kolayca temizler. Bu fırçanın üzerine diş macunu sürüp dişlerinizi fırçalamalısınız. Dişler detaylı bir şekilde fırçalandıktan sonra ağız suyla çalkalanıp tükürülmelidir.
2. 
   İkinci aşamada dişarası fırçası kullanılır. Bu fırçaya macun sürülmez. Dişarası fırçası ile iki dişin arası braketlerin altı, üstü, sağı, solu olacak şekilde detaylı temizlik yapılır.
3. Diş ipi:Ortodontik tedavi gören kişiler günde en az bir kez diş ipi kullanmalıdır. Ortodontik tellerden dolayı normal diş ipleri kullanılamayacağı için köprü protezleri için özel yapılmış ucu mumlu olan diş iplerini kullanmanızı önermekteyiz.
4. Diş İpi Kullanımı
   • Günde en az bir kez (tercihen gece yatmadan önce) diş ipi ile dişlerinizin aralarını ve braketlerinizin etrafını temizleyin.
   • Önemli olan diş ipini telin altına geçirebilmektir.
   • Diş ipinin mumlu kısmını telin altından dikkatlice geçirin,
   • Her braketin etrafını temizleyin
   • Diş eti bölgesini temizleyin
   Her dişin arasına girip sağ ve sol yüzeylerini temizleyin.
5. Ağız Duşu: Ağız duşları dişler üzerine hava ve su basınç uygulayarak bakteri plağını dişten uzaklaştırmak amacıyla üretilmiş pilli materyallerdir. Bu ürün olmaksızın yeterli ağız hijyeni sağlanabilir ama tercih eden hastalara tavsiye edilebilir.

Unutmayın; Ortodontik tedaviden dolayı dişler çürümez ya da dişlerde iz kalmaz. Sadece braketler, yemek artıklarının dişlere tutunması için çok elverişli bir ortam oluşturur. Bilinçli bir temizlik ise kesin çözümdür.