Kavram Haritaları
Kavram haritası kavramlar arası ilişkilerin görsel gösterimini sağlayan yollardır. Çocukların zihinlerinde bilgilerin nasıl yapılandığını gösterir. Kavram haritası ilk defa Novak tarafından 1972 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Kavram haritası kavramlar arasındaki ilişkinin grafiksel bir yolla ifade edilmesidir, yani bir yol haritasıdır. İki kavram arasına çizgi çizilip bu çizgi üzerine da kavramlar arasındaki ilişkinin tarifi veya fiili yazılır veya ilişkinin türü yazılarak oluşturulan önerme ile kavram haritasına bir daha yazı yazılmaz, yazılması gerekiyorsa yazılmış kavram bir okla birleştirilir. Eğer pek çok kavram birleştirilirse öğrencinin bilgi temelini oluşturan bir şema ortaya çıkar.
Kavram haritaları Niçin yararlıdır?
Kavram haritası yöntemini diğerlerinden üstün kılan öncelikli avantajı, esas fikirlerin görsel sunumunu elde edilebilir kılmasıdır. Ancak kavram haritaları gerek öğretmenlerin gerekse öğrencilerin yarattığı bütünlerdir. Bu sebeple aynı konuya ya da kavrama yönelik kavram haritaları yaratıcıların özel görüşlerini yansıttıkları için farklı çizilebilir.
_ Öğrenmeyi gözle görülür biçimde arttırır.
_ Farklı öğrenme şekillerine ve öğrenciler arasındaki diğer bireysel farklılıklara hitap eder.
_ Pek çok değişik konu, öğretim aşaması ve not seviyesi için uygundur.
_ Öğrenilmesi, öğretilmesi ve kullanılması kolaydır.
_ Kapsam temellidir.
_ Kapsam oluşturulması ve bütünleştirilmesinin değerlendirilmesinde kolaylıkla kullanılabilir.
_ Kavram haritaları öğrenci merkezli, öğrenci aktif yöntemlerdir ve öğrenciyle öğretmen tartışarak bir haritayı oluşturduklarında öğretmen öğrenci etkileşimini teşvik eder.
_ Kavramlar arasındaki doğrusal ilişkilerin tanımlanmalarına yaralı bir alternatif oluşturulur.
_ Bir sistem içindeki ilişkilerin gösterilmesinde yararlı alternatiflerdir
1994’ de Wolf, Michael ve Roth tarafından yapılan bir araştırmada şu sonuçlar elde edilmiştir
_ Öğrencilerin kavram haritalarını kullanarak konular arasında bağlantı kurmada kolaylık sağladığı,
_ Yapılısı sırasında söz hakkı verdiği için öğrencinin sosyal yanını geliştirdiği,
_ Birbiriyle karısan kavramları anlaşılır hale getirdiği,
_ Sınavlara iyi bir hazırlanma yöntemi olduğu,
_ Çok az sayıda öğrenci grubunun bu yöntemden hoşlanmadığı,
_ Öğrencilerin uygun hiyerarşik sıralamada zorlandıkları tespit edilmiştir
Zihin Haritası Nedir?
İnsan zihni öğrenme işlevini gerçekleştirirken sıkıcı, monoton olan bilgileri almakta ve
işlemekte zorlanırken ilginç gelen, resimli, renkli ve aralarında bağlantı kurabildiklerini
hafızalarında daha uzun süre saklayabilmekte bu da öğrenmeyi olumlu yönde etkilemektedir.
Buzan tarafından geliştirilen zihin haritaları, not tutmaya yeni bir boyut getirmiştir. Renkli
kalemler, anahtar sözcükler, simgeler ve imgeler kullanarak not alma, öğrenciler tarafından da not tutmayı zevkli bir hale getirmekte, kavramların uzun süreli hafızaya aktarılmasına ve öğrencinin zihnindeki yapılandırma sürecine katkıda bulunmaktadır. Gelb’e (2002: 94-95) göre; Buzan’ın zihin haritalamayı yaratmasındaki dehası; aklın doğal olarak yapmak istediğişeyi kaynaştırması ve ete kemiğe büründürmesindedir.
Zihin haritası kelimeleri ve düşünceleri birbirine bağlamak ve bunları bir anahtar
kelime veya düsünce etrafında toplamak için kullanılan bir diyagramdır. Düşünceleri
oluşturmak, görselleştirmek, tasarlamak ve sınıflandırmak ile birlikte, eğitim alanında,
organizasyonda, problem çözümünde ve karar alma süreçlerinde kullanılır. Bilgiler arasındaki anlamsal ya da diğer bağlantıları gösteren ortası resimli bir diyagramdır. Genellikle, diyagramlar, resimler, sözcükler ve çizgiler içerir.
Buzana göre; belirli bir düzen içerisine yerleştirilmiş yaratıcı düşünme notlarına, “Zihin Haritaları” denir; bunları gerçekten de yarattığınız düşüncelerin, izlenmesi kolay haritalarıdır. Site haritalarına benzerler: merkez, en önemli düşüncenizi temsil eder; buradan çevreye doğru uzanan ana caddeler, düşünme sürecinizdeki ana düşünceleri temsil etmektedir; buralardan dallanıp budaklanan ikinci derecede caddeler, sokaklar, yan sokaklar ise ikincil, üçüncül v.b. düşüncelerinizi temsil eder. İlgi alanları veya özellikle ilginç düşünceler, özel imgeler ve biçimlerle gösterilebilir.
Zihin Haritası Yapmanın Avantajları
Zihin haritalamanın belki de en büyük avantajı; bireysel ifadeyi güçlendirerek, düşünmeyi, çalışmayı ve problem çözmeyi zevkli hale getirmesidir. Zihin haritalama, okuma malzemesini not alma konusundaki gücüne ek olarak; toplantı, seminer veya derslerde not alma yeteneğinizi geliştirmek için de kullanılabilir. Zihin haritalama, bir not alma tekniği olarak ortaya çıkmıştı. Öğrencilerin asgari çaba harcayıp azami verim elde edecek bir biçimde, derslerin özünü yakalamasına yardımcı olacak bir tekniktir. Zihin haritalama tekniğiyle not almanın avantajları şunlardır:
* Bu tip bir çalışma öğrenmeyi daha zevkli ve özgün bir hale getirmekte, böyle olunca da çalışılan konuların hatırda kalıcılık oranı artmaktadır.
1) Zihin Haritaları daha üretken düşünmemize imkân tanır.
2) Konunun bütününü görme kabiliyetimiz artar.
3) Zihin Haritaları beynimizin anladığı dilden yazma sanatıdır.
4) Beynin her iki lobu da etkin bir şekilde kullanıldığı için öğrenme kabiliyeti artar.
5) Renkli kalemlerle tamamen görüntülü bir şekle dönüşen bu sistemde, bilgi hafızada daha fazla kalmakta ve daha hızlı hatırlanmaktadır.
6) Anahtar kelimelerle çalışıldığı için kâğıt ve zaman daha ekonomik kullanılmakta ve daha zengin bir sonuç ortaya çıkmaktadır.
7) “Bir resim bin kelimeye bedeldir” sözünden hareketle konunun fotoğrafını çekmiş oluruz. Böylece fotografik hafızanızın gelişmesine katkı sağlarsınız.
8) Zihin Haritasıyla çalıştığınızda daha kolay öğreneceksiniz. Çalıştığımız konu ne olursa olsun zihin haritaları o konuyu kolayca öğrenmemize yardımcı olacaktır.
9) Konulara çalışmak çok zevkli tekrarlar da artık çok kolay olacaktır. Bilgiye ulaşmamız kolaylaşacak ve konuya hâkimiyetiniz artacaktır.
10) Zihin Haritaları bütünü görmenizi, konuyu tüm yönleriyle ele almanızı sağlar.Klasik not tutma sisteminde tüm satırları ve kelimeleri bütünüyle görmeniz imkânsızdır. Klasik not tutma sistemiyle yazılmış bir sayfalık bir metinde %60 civarında gereksiz kelime olduğu araştırmacılar tarafından tespit edilmiştir. Hâlbuki zihin haritası içinde kullanılan kelimeler nettir, açıktır.
Zihin Haritası ile Kavram Haritasının Farkları
Günümüzde eğitim hayatı dahil pek çok alanda popüler olan kavram haritaları
bireylerin konuyla ilgili öğrendikleri kavramlar arasındaki ilişkileri kurarak öğrenmenin daha kalıcı olmasını sağlamaktadır. Eğitim hayatında öğrencilere ders öncesinde veya sonrasında çizdirilen kavram haritaları ile derse hazırlık, dersin kısa özeti yapılabilmekle beraber öğrencilerin bireysel olarak çizdikleri kavram haritaları incelendiğinde öğrencilerin kavramlar arasındaki yanlış veya eksik ilişkilendirmeleri görülerek buna göre düzeltmeler yapılabilmektedir.
Zihin Haritaları da kavram haritalarına benzemektedir. Ancak kavram haritalarında öğrenci yalnızca öğrendiği kavramın tanımına veya diğer kavramlarla arasındaki ilişkilere yoğunlaşmaktadır. Zihin Haritalarında ise öğrenci ana kavramla diğer kavramlar arasında bağlantı kurarken hatırlamasını kolaylaştıracak şekilde semboller, simge ve imgeler kullanarak öğrenmeyi daha etkili hale getirmektedir. Ayrıca zihin haritalarında öğrenci renkli kalemler kullanarak beynin sağ lobunu da devreye sokar. Böylece beynin her iki lobu birbiriyle ilişki içerisinde çalışarak öğrenmenin etkililiğini arttırır. Zihin haritaları ile kavram haritaları arasındaki ana fark; zihin haritalarının yalnızca bir tek ana kavramı vardır. Kavram haritaları birkaç ana kavramdan oluşabilir. Zihin haritaları bir ağaç seklinde sunulabilir ancak kavram haritaları içerisinde de bir ağ temsil etmeye ihtiyaç duyulabilir
Kavram haritaları Niçin yararlıdır?
Kavram haritası yöntemini diğerlerinden üstün kılan öncelikli avantajı, esas fikirlerin görsel sunumunu elde edilebilir kılmasıdır. Ancak kavram haritaları gerek öğretmenlerin gerekse öğrencilerin yarattığı bütünlerdir. Bu sebeple aynı konuya ya da kavrama yönelik kavram haritaları yaratıcıların özel görüşlerini yansıttıkları için farklı çizilebilir.
_ Öğrenmeyi gözle görülür biçimde arttırır.
_ Farklı öğrenme şekillerine ve öğrenciler arasındaki diğer bireysel farklılıklara hitap eder.
_ Pek çok değişik konu, öğretim aşaması ve not seviyesi için uygundur.
_ Öğrenilmesi, öğretilmesi ve kullanılması kolaydır.
_ Kapsam temellidir.
_ Kapsam oluşturulması ve bütünleştirilmesinin değerlendirilmesinde kolaylıkla kullanılabilir.
_ Kavram haritaları öğrenci merkezli, öğrenci aktif yöntemlerdir ve öğrenciyle öğretmen tartışarak bir haritayı oluşturduklarında öğretmen öğrenci etkileşimini teşvik eder.
_ Kavramlar arasındaki doğrusal ilişkilerin tanımlanmalarına yaralı bir alternatif oluşturulur.
_ Bir sistem içindeki ilişkilerin gösterilmesinde yararlı alternatiflerdir
1994’ de Wolf, Michael ve Roth tarafından yapılan bir araştırmada şu sonuçlar elde edilmiştir
_ Öğrencilerin kavram haritalarını kullanarak konular arasında bağlantı kurmada kolaylık sağladığı,
_ Yapılısı sırasında söz hakkı verdiği için öğrencinin sosyal yanını geliştirdiği,
_ Birbiriyle karısan kavramları anlaşılır hale getirdiği,
_ Sınavlara iyi bir hazırlanma yöntemi olduğu,
_ Çok az sayıda öğrenci grubunun bu yöntemden hoşlanmadığı,
_ Öğrencilerin uygun hiyerarşik sıralamada zorlandıkları tespit edilmiştir
Zihin Haritası Nedir?
İnsan zihni öğrenme işlevini gerçekleştirirken sıkıcı, monoton olan bilgileri almakta ve
işlemekte zorlanırken ilginç gelen, resimli, renkli ve aralarında bağlantı kurabildiklerini
hafızalarında daha uzun süre saklayabilmekte bu da öğrenmeyi olumlu yönde etkilemektedir.
Buzan tarafından geliştirilen zihin haritaları, not tutmaya yeni bir boyut getirmiştir. Renkli
kalemler, anahtar sözcükler, simgeler ve imgeler kullanarak not alma, öğrenciler tarafından da not tutmayı zevkli bir hale getirmekte, kavramların uzun süreli hafızaya aktarılmasına ve öğrencinin zihnindeki yapılandırma sürecine katkıda bulunmaktadır. Gelb’e (2002: 94-95) göre; Buzan’ın zihin haritalamayı yaratmasındaki dehası; aklın doğal olarak yapmak istediğişeyi kaynaştırması ve ete kemiğe büründürmesindedir.
Zihin haritası kelimeleri ve düşünceleri birbirine bağlamak ve bunları bir anahtar
kelime veya düsünce etrafında toplamak için kullanılan bir diyagramdır. Düşünceleri
oluşturmak, görselleştirmek, tasarlamak ve sınıflandırmak ile birlikte, eğitim alanında,
organizasyonda, problem çözümünde ve karar alma süreçlerinde kullanılır. Bilgiler arasındaki anlamsal ya da diğer bağlantıları gösteren ortası resimli bir diyagramdır. Genellikle, diyagramlar, resimler, sözcükler ve çizgiler içerir.
Buzana göre; belirli bir düzen içerisine yerleştirilmiş yaratıcı düşünme notlarına, “Zihin Haritaları” denir; bunları gerçekten de yarattığınız düşüncelerin, izlenmesi kolay haritalarıdır. Site haritalarına benzerler: merkez, en önemli düşüncenizi temsil eder; buradan çevreye doğru uzanan ana caddeler, düşünme sürecinizdeki ana düşünceleri temsil etmektedir; buralardan dallanıp budaklanan ikinci derecede caddeler, sokaklar, yan sokaklar ise ikincil, üçüncül v.b. düşüncelerinizi temsil eder. İlgi alanları veya özellikle ilginç düşünceler, özel imgeler ve biçimlerle gösterilebilir.
Zihin Haritası Yapmanın Avantajları
Zihin haritalamanın belki de en büyük avantajı; bireysel ifadeyi güçlendirerek, düşünmeyi, çalışmayı ve problem çözmeyi zevkli hale getirmesidir. Zihin haritalama, okuma malzemesini not alma konusundaki gücüne ek olarak; toplantı, seminer veya derslerde not alma yeteneğinizi geliştirmek için de kullanılabilir. Zihin haritalama, bir not alma tekniği olarak ortaya çıkmıştı. Öğrencilerin asgari çaba harcayıp azami verim elde edecek bir biçimde, derslerin özünü yakalamasına yardımcı olacak bir tekniktir. Zihin haritalama tekniğiyle not almanın avantajları şunlardır:
* Bu tip bir çalışma öğrenmeyi daha zevkli ve özgün bir hale getirmekte, böyle olunca da çalışılan konuların hatırda kalıcılık oranı artmaktadır.
1) Zihin Haritaları daha üretken düşünmemize imkân tanır.
2) Konunun bütününü görme kabiliyetimiz artar.
3) Zihin Haritaları beynimizin anladığı dilden yazma sanatıdır.
4) Beynin her iki lobu da etkin bir şekilde kullanıldığı için öğrenme kabiliyeti artar.
5) Renkli kalemlerle tamamen görüntülü bir şekle dönüşen bu sistemde, bilgi hafızada daha fazla kalmakta ve daha hızlı hatırlanmaktadır.
6) Anahtar kelimelerle çalışıldığı için kâğıt ve zaman daha ekonomik kullanılmakta ve daha zengin bir sonuç ortaya çıkmaktadır.
7) “Bir resim bin kelimeye bedeldir” sözünden hareketle konunun fotoğrafını çekmiş oluruz. Böylece fotografik hafızanızın gelişmesine katkı sağlarsınız.
8) Zihin Haritasıyla çalıştığınızda daha kolay öğreneceksiniz. Çalıştığımız konu ne olursa olsun zihin haritaları o konuyu kolayca öğrenmemize yardımcı olacaktır.
9) Konulara çalışmak çok zevkli tekrarlar da artık çok kolay olacaktır. Bilgiye ulaşmamız kolaylaşacak ve konuya hâkimiyetiniz artacaktır.
10) Zihin Haritaları bütünü görmenizi, konuyu tüm yönleriyle ele almanızı sağlar.Klasik not tutma sisteminde tüm satırları ve kelimeleri bütünüyle görmeniz imkânsızdır. Klasik not tutma sistemiyle yazılmış bir sayfalık bir metinde %60 civarında gereksiz kelime olduğu araştırmacılar tarafından tespit edilmiştir. Hâlbuki zihin haritası içinde kullanılan kelimeler nettir, açıktır.
Zihin Haritası ile Kavram Haritasının Farkları
Günümüzde eğitim hayatı dahil pek çok alanda popüler olan kavram haritaları
bireylerin konuyla ilgili öğrendikleri kavramlar arasındaki ilişkileri kurarak öğrenmenin daha kalıcı olmasını sağlamaktadır. Eğitim hayatında öğrencilere ders öncesinde veya sonrasında çizdirilen kavram haritaları ile derse hazırlık, dersin kısa özeti yapılabilmekle beraber öğrencilerin bireysel olarak çizdikleri kavram haritaları incelendiğinde öğrencilerin kavramlar arasındaki yanlış veya eksik ilişkilendirmeleri görülerek buna göre düzeltmeler yapılabilmektedir.
Zihin Haritaları da kavram haritalarına benzemektedir. Ancak kavram haritalarında öğrenci yalnızca öğrendiği kavramın tanımına veya diğer kavramlarla arasındaki ilişkilere yoğunlaşmaktadır. Zihin Haritalarında ise öğrenci ana kavramla diğer kavramlar arasında bağlantı kurarken hatırlamasını kolaylaştıracak şekilde semboller, simge ve imgeler kullanarak öğrenmeyi daha etkili hale getirmektedir. Ayrıca zihin haritalarında öğrenci renkli kalemler kullanarak beynin sağ lobunu da devreye sokar. Böylece beynin her iki lobu birbiriyle ilişki içerisinde çalışarak öğrenmenin etkililiğini arttırır. Zihin haritaları ile kavram haritaları arasındaki ana fark; zihin haritalarının yalnızca bir tek ana kavramı vardır. Kavram haritaları birkaç ana kavramdan oluşabilir. Zihin haritaları bir ağaç seklinde sunulabilir ancak kavram haritaları içerisinde de bir ağ temsil etmeye ihtiyaç duyulabilir
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kavram Haritaları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Süleyman ÇOKAY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Süleyman ÇOKAY'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
