Anne ve Babalara Çocuk Yetiştirme Konusunda İpuçları
Anne ve babalar çocuklarına kesinlikle zaman ayırmalıdırlar. Çocuklara ayırılan zaman boşa geçirilmiş zaman değildir. Çocuğu sevmek, ona çok miktarda ve pahalı hediye almak değil çocukla ortak faaliyetleri paylaşmak, çocuğa zaman ayırmaktır. Kısacası çocuğa sözel olarak iletilen “seni seviyorum” yerine bunu eylemle göstermek daha önemlidir.
Anne ve babalar çocukları ile ortak faaliyet içerisinde oldukları zamanlarda bütün dikkatlerini çocuklarına vermelidirler. Bu nedenle de, başka bir işle meşgul olunmayacağı, kendilerini rahat hissettikleri zamanlarda çocukları ile ilgilenmelidirler.
Ebeveynlerin çocukları ile iletişimlerinin niteliği çok önemlidir. Bu nedenle, aşağılamak, suçlamak, çocuk adına karar vermek yerine anne ve babalar çocuklarını dinlemelidirler. Dinlendiğini gören çocuk kabul edildiğini ve bu nedenle de sevildiğini hisseder. Bu bağlamda çocuklar ile iletişim kurarken göz kontağı kurulmalı, gülümseyerek kabul belirtisi beden diliyle gösterilmelidir. Bu şekilde iletişim kurulduğunda çocuk kişiliğine saygı duyulduğunu hisseder. Anne ve babasının kendisini dinlediğini anlayan çocuk duygularını ifade etme olanağı bulur. Aldığı tepkilerle anlaşıldım duygusunu yaşar.
Bunun yanında çocuk bir şeyi yapmaya çalıştığında, denediğinde onun hevesini kırmamak gerekir. Çocuğun her başarılı girişiminin desteklenmesi, aferin, çocuk güzel oluyor gibi sözler söylenmesi çocuğu cesaretlendirir. Tersine, beceriksiz, o öyle yapılmaz böyle yapılır gibi eleştiri içeren sözler ise çocuğu hayal kırıklığına uğratır ve yeni girişimlerden uzaklaştırır. Bu nedenle çocuk doğduğu andan itibaren dış dünyayı kendi olanaklarıyla keşif ve icatlar yaparak tanımasına fırsatlar sağlanmalıdır. Çocuğun bir şeyi başarması konusunda ebeveynlerin çok yüksek bir beklentisinin olmaması gerekir. Bu bağlamda ailenin beklenti düzeyi, çocuğun kapasitesi ve bireysel özellikleriyle paralel olmalıdır.
Ve çocuklar hem anne ve babasını her an yanında hissetmeli hem de onları hiç görmeden kendilerini özgür hissetmelidirler. Ebeveynler bu noktadan çocuk yetiştirmelidir.
Pek çok anne ve baba çocuklarının kitap okumamasından şikayetçidir. Kitap okuma alışkanlığının iki temel koşulu vardır. Okuma sabrı ve okuma zevkidir. Bu iki temel koşulun birleşmesine ise okuma kültürü adı verilir. Ve bu kültürü çocuk öncelikle ailede ve okulda kazanır. Bu noktada küçük yaşta çocuğa model olacak olan anne ve babalar öncelikle kendileri evde kitap okumalıdırlar. Bunun yanında çocuğa okumayı sevdirmenin yolu ödüllendirmeden geçer. Bu nedenle çocuğunuzun kitap okuma kültürünü edininceye kadar ödüllendirilmesi gerekebilir.
Kitap okumak bir yana dursun çocuklarının neredeyse bağımlılık düzeyinde bilgisayarda oyun oynadığını gören aileler bu durumdan tedirgin olmaktadırlar. Özellikle çocuklarının şiddet ve silahlı çatışmaların ve sürekli öldürme davranışının olduğu bilgisayar oyunlarında vakit harcadıklarını gördüklerinde bu durumun sakıncalarını merak etmektedirler. Şiddet içeren oyunları oynayan çocukların ruhsal gerginliği artabilmekte ve dengeleri kolaylıkla değişebilmektedir. Bunun yanında daha öfke eğilimli olanlarda dürtüsel ya da duygusal kontrol zayıflamaktadır. Bununla beraber sürekli olarak şiddet öğesi içeren bu oyunları oynayan çocukların şiddeti sorun çözmede etkin bir araç olarak algılaması mümkün olmakta ve zaman içerisinde şiddete karşı duyarsızlaşmaktadır. Sonuç olarak bu tür oyunları oynayan çocukların olumsuz etkilendiği bir gerçektir.
Çocuklar sadece bilgisayar oyunlarını oynamaktan keyif aldıkları için uzaklaşmazlar anne ve babalarından. Bu uzaklaşmanın çocuğun gelişimi ile de yakından ilişkisi vardır. Ailelerin bu noktadaki tedirginliği anlaşılır olmakla beraber korkulacak bir durum değildir bu, aileden gelişimsel olan uzaklaşmadır. Çünkü anne ve babaların çocukları ile birbirlerine yakın oldukları dönemde anne ve babalar “büyük” çocuklar ise “küçük”tür. Bu dönemde kontrol tamamen anne ve babaların elinde ve yapılması gerekenlerin çocuğa söylendiği, çocuğun ise bunları uyguladığı dönemdir. Ergenlik döneminde ise çocuk büyük olmaya hazırlanmaktadır. Yetişkinlik dönemi ise ne anne ve babaların ne de çocukların birbirlerinin adına kararlar vermediği ve nasıl davranması gerektiğini belirlemediği bir dönemdir. İşte böyle bir döneme hazırlık süreci olan ergenlikteki geri çekilme ve uzaklaşma geçici ve doğaldır. Aileler bu noktada sabırlı ve esnek olmalıdır. Yakınlık yetişkinlik ilişkisi şeklinde geri dönecektir.
Çocuklarının kendisinden uzaklaştığını fark eden anne ve babalar dış dünyanın tehlikelerle dolu olması nedeniyle çocuklarının zarar görmesinden korkarlar. Fakat unutulmamalıdır ki anne ve babalar eğer çocuklarına ergenlik dönemine kadar sağlıklı bir gelişim ve etkileşim ortamı sunmuşsa eğer, çocukları da bu dönemde karşılaşacağı sorunlarla rahatlıkla baş edebilecektir. Bu nedenle ebeveynler çocuklarına ilk çocukluk yıllarından itibaren kendi kendini yönetebilme fırsatı vermelidir. Çocuğunuz üzerinde denetim kurmaya çalışmanız onu tehlikelere daha da yakınlaştırır. Oysa, kendi davranışlarının sorumluluğunu çocuğunuza vermeniz tehlikelere karşı daha iyi baş edebilmeyi öğretecektir. Bu bağlamda çocuğa aile dışındaki yaşamı kendi deneyimleri aracılığı ile yaşama özgürlüğü tanımak fakat bir taraftan da göz ucu ile çocuğa zarar gelmesini önlemek ebeveynlerin görevidir. Bu nedenledir ki anne ve babalar otoriter, buyurgan tutumlar sergilememeli ve çocuklarının yeterince büyüyüp bağımsızlaşmasını ve kendi ayakları üzerinde durmasını sağlamalıdırlar. Fakat ebeveynler aşırı koruyucu ise, çocuklarının riskler almalarına hiç izin vermiyorlarsa ve çocukların araştırıp keşfetmeye, denemeler yapmaya ya da sınırlarını zorlamaya özendirmiyorsa çocuk, ürkek, aşırı dikkatli, sıkılgan ve özgüveni düşük, ailesinden ayrılmak istemeyen bir birey olarak yetişecektir.
Anne ve babalar çocukları ile ortak faaliyet içerisinde oldukları zamanlarda bütün dikkatlerini çocuklarına vermelidirler. Bu nedenle de, başka bir işle meşgul olunmayacağı, kendilerini rahat hissettikleri zamanlarda çocukları ile ilgilenmelidirler.
Ebeveynlerin çocukları ile iletişimlerinin niteliği çok önemlidir. Bu nedenle, aşağılamak, suçlamak, çocuk adına karar vermek yerine anne ve babalar çocuklarını dinlemelidirler. Dinlendiğini gören çocuk kabul edildiğini ve bu nedenle de sevildiğini hisseder. Bu bağlamda çocuklar ile iletişim kurarken göz kontağı kurulmalı, gülümseyerek kabul belirtisi beden diliyle gösterilmelidir. Bu şekilde iletişim kurulduğunda çocuk kişiliğine saygı duyulduğunu hisseder. Anne ve babasının kendisini dinlediğini anlayan çocuk duygularını ifade etme olanağı bulur. Aldığı tepkilerle anlaşıldım duygusunu yaşar.
Bunun yanında çocuk bir şeyi yapmaya çalıştığında, denediğinde onun hevesini kırmamak gerekir. Çocuğun her başarılı girişiminin desteklenmesi, aferin, çocuk güzel oluyor gibi sözler söylenmesi çocuğu cesaretlendirir. Tersine, beceriksiz, o öyle yapılmaz böyle yapılır gibi eleştiri içeren sözler ise çocuğu hayal kırıklığına uğratır ve yeni girişimlerden uzaklaştırır. Bu nedenle çocuk doğduğu andan itibaren dış dünyayı kendi olanaklarıyla keşif ve icatlar yaparak tanımasına fırsatlar sağlanmalıdır. Çocuğun bir şeyi başarması konusunda ebeveynlerin çok yüksek bir beklentisinin olmaması gerekir. Bu bağlamda ailenin beklenti düzeyi, çocuğun kapasitesi ve bireysel özellikleriyle paralel olmalıdır.
Ve çocuklar hem anne ve babasını her an yanında hissetmeli hem de onları hiç görmeden kendilerini özgür hissetmelidirler. Ebeveynler bu noktadan çocuk yetiştirmelidir.
Pek çok anne ve baba çocuklarının kitap okumamasından şikayetçidir. Kitap okuma alışkanlığının iki temel koşulu vardır. Okuma sabrı ve okuma zevkidir. Bu iki temel koşulun birleşmesine ise okuma kültürü adı verilir. Ve bu kültürü çocuk öncelikle ailede ve okulda kazanır. Bu noktada küçük yaşta çocuğa model olacak olan anne ve babalar öncelikle kendileri evde kitap okumalıdırlar. Bunun yanında çocuğa okumayı sevdirmenin yolu ödüllendirmeden geçer. Bu nedenle çocuğunuzun kitap okuma kültürünü edininceye kadar ödüllendirilmesi gerekebilir.
Kitap okumak bir yana dursun çocuklarının neredeyse bağımlılık düzeyinde bilgisayarda oyun oynadığını gören aileler bu durumdan tedirgin olmaktadırlar. Özellikle çocuklarının şiddet ve silahlı çatışmaların ve sürekli öldürme davranışının olduğu bilgisayar oyunlarında vakit harcadıklarını gördüklerinde bu durumun sakıncalarını merak etmektedirler. Şiddet içeren oyunları oynayan çocukların ruhsal gerginliği artabilmekte ve dengeleri kolaylıkla değişebilmektedir. Bunun yanında daha öfke eğilimli olanlarda dürtüsel ya da duygusal kontrol zayıflamaktadır. Bununla beraber sürekli olarak şiddet öğesi içeren bu oyunları oynayan çocukların şiddeti sorun çözmede etkin bir araç olarak algılaması mümkün olmakta ve zaman içerisinde şiddete karşı duyarsızlaşmaktadır. Sonuç olarak bu tür oyunları oynayan çocukların olumsuz etkilendiği bir gerçektir.
Çocuklar sadece bilgisayar oyunlarını oynamaktan keyif aldıkları için uzaklaşmazlar anne ve babalarından. Bu uzaklaşmanın çocuğun gelişimi ile de yakından ilişkisi vardır. Ailelerin bu noktadaki tedirginliği anlaşılır olmakla beraber korkulacak bir durum değildir bu, aileden gelişimsel olan uzaklaşmadır. Çünkü anne ve babaların çocukları ile birbirlerine yakın oldukları dönemde anne ve babalar “büyük” çocuklar ise “küçük”tür. Bu dönemde kontrol tamamen anne ve babaların elinde ve yapılması gerekenlerin çocuğa söylendiği, çocuğun ise bunları uyguladığı dönemdir. Ergenlik döneminde ise çocuk büyük olmaya hazırlanmaktadır. Yetişkinlik dönemi ise ne anne ve babaların ne de çocukların birbirlerinin adına kararlar vermediği ve nasıl davranması gerektiğini belirlemediği bir dönemdir. İşte böyle bir döneme hazırlık süreci olan ergenlikteki geri çekilme ve uzaklaşma geçici ve doğaldır. Aileler bu noktada sabırlı ve esnek olmalıdır. Yakınlık yetişkinlik ilişkisi şeklinde geri dönecektir.
Çocuklarının kendisinden uzaklaştığını fark eden anne ve babalar dış dünyanın tehlikelerle dolu olması nedeniyle çocuklarının zarar görmesinden korkarlar. Fakat unutulmamalıdır ki anne ve babalar eğer çocuklarına ergenlik dönemine kadar sağlıklı bir gelişim ve etkileşim ortamı sunmuşsa eğer, çocukları da bu dönemde karşılaşacağı sorunlarla rahatlıkla baş edebilecektir. Bu nedenle ebeveynler çocuklarına ilk çocukluk yıllarından itibaren kendi kendini yönetebilme fırsatı vermelidir. Çocuğunuz üzerinde denetim kurmaya çalışmanız onu tehlikelere daha da yakınlaştırır. Oysa, kendi davranışlarının sorumluluğunu çocuğunuza vermeniz tehlikelere karşı daha iyi baş edebilmeyi öğretecektir. Bu bağlamda çocuğa aile dışındaki yaşamı kendi deneyimleri aracılığı ile yaşama özgürlüğü tanımak fakat bir taraftan da göz ucu ile çocuğa zarar gelmesini önlemek ebeveynlerin görevidir. Bu nedenledir ki anne ve babalar otoriter, buyurgan tutumlar sergilememeli ve çocuklarının yeterince büyüyüp bağımsızlaşmasını ve kendi ayakları üzerinde durmasını sağlamalıdırlar. Fakat ebeveynler aşırı koruyucu ise, çocuklarının riskler almalarına hiç izin vermiyorlarsa ve çocukların araştırıp keşfetmeye, denemeler yapmaya ya da sınırlarını zorlamaya özendirmiyorsa çocuk, ürkek, aşırı dikkatli, sıkılgan ve özgüveni düşük, ailesinden ayrılmak istemeyen bir birey olarak yetişecektir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Anne ve Babalara Çocuk Yetiştirme Konusunda İpuçları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Deniz YILMAZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Deniz YILMAZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
