Anne Babalığa Geçiş ve Ebeveynlik Dönemi
ANNE BABALIĞA GEÇİŞ
ÇİFTLERDE EVLİLİK YAŞAM DÖNGÜSÜ
Evlilik ilişkileri, zaman içerisinde, hem devamlılık, hem de esnek değişim gösterir. Bunların zamanlanması ve içeriği her çift içinde olduğu belli kültür ya da kültürlerce tanımlanır. Dünyadaki çoğu toplumda çiftler, evliliğe, arkadaşlıktan veya uzun süreli bir ilişki evresinden geçerek gelirler. Evlilikleri süresinde küçük çocuklara sahip olup, onları yetiştirme, ergen büyütme, çocukları daha bağımsız yaşamaya hazırlama ve ardından tekrar çift yaşamına uyum sağlama evrelerinden geçerek gelirler.
Evlilikleri süresinde küçük çocuklara sahip olup, onları yetiştirme, ergen büyütme, çocukları daha bağımsız yaşamaya hazırlanma ve ardından tekrar çift yaşamına uyum sağlama evrelerinden geçerler. Etnik köken, ırk, sosyal eğilimler, eğitim düzeyi, bireysel istekler ( çocuk yapıp yapmama kararı ya da kısırlık…) veya sosyal kısıtlılıklar gibi bir çok etken bu evreleri etkiler. Çoğu çift, ayrıca uyumu zorlaştıran stresli yaşam olayları yaşarlar ( iş kaybı, ebeveynlerden biri ya da her ikisinin birden hastalanması, beklenmedik ölüm, zorla ya da isteğe bağlı göç gibi …) Bu olaylara ve değişikliklere uyum gösterebilen, kaynaklarını paylaşabilen çiftler daha iyi işlevsellik gösterirler.
Boşanma, en çok evliliğin ilk birkaç yılında görünüyor olsa da, herhangi bir zamanda olabilir ve çiftler istikrarlı evlilik mutluluğundan asla emin olamazlar. İstikrarlı ilişkileri olan çiftler için bile ilişkilerinin içeriği ve yapısında önemli değişiklikler olabilir. Eşler kendileri gelişir, aile rolleri değişir, çocukların gelişimi ve ayrılması, iş rollerinde değişiklikler, ekonomik gelişme veya düşme gibi değişimler yaşayabilirler. Bu gibi değişiklikler, ilişkilerin işlevselliğinde, eşlerin hedeflerinde ve her ikisi için beklentilerde kaymalara neden olabilir. Bu nedenle çiftlerin değerlendirilmesinde evlilik ilişkisinin gelişimsel özelliği de dikkate alınmalıdır. Çiftlerin iletişim sorunlarının iyi bir nedensel modeli, uzun dönem değişikliklerle birlikte kısa dönem dalgalanmaları kapsamalıdır.
Her evlilik ‘’biricik’’ olmasına rağmen, ilişkilerin birçok özelliği öngörülebilir ortak değişikliklere girmektedir. Flört ve erken evlilikten, ebeveynlik orta yaşam ve geç yaşama kadar olan çift süreçleri gibi. Bu nedenle, evlilik değerlendirmesi, bir çiftin şimdiki işlevselliğini bir değişim sürecindeki yeriyle göz önüne almalıdır. Ayrıca, çiftin gelişimsel hedeflerini anlamak, özellikle önemlidir, çünkü bu hedefler değişebilir veya yönünü değiştirebilir. Örneğin, gelecek için beklentiler ve hedefler değişim için bir uyarı oluşturuyor olabilir, aynı zamanda katı standartlar ve hatalı varsayımlar bu hedeflerle ilerlemeyi engelliyor olabilir.
Evlilik yaşam döngüsü modeli, tedavisi isteyen çiftler için evlilik sıkıntısının nedensel modellerini oluştururken değerlendirme esaslarını ve ilişkili alanları sunmaktadır. Evlilik yaşam döngüsü modeli ayrıca klinisyenleri, evlilik ilişkisinin alanları ve evliliklerinin farklı dönemlerinde çiftlerlerle ilişkili olabilecek potansiyel stresörler konusunda uyarır. Çeşitli yaşam döngüsü evrelerindeki konuları ve stres kaynaklarını bilmek, her bir çift için işlevsel bir model geliştirmede nedensel mekanizmaları araştırırken yardımcı olur.
EVLİLİK ÖNCESİ VE ERKEN EVLİLİK İLİŞKİLERİ
Bu dönemde evliliğe olan uyum değerlendirilir. Evlilik öncesi çiftin tanışma süreci, evlilikten bir birinden olan beklentileri, köken ailenin kültürel yapısı, yeni çiftin evlilik uyumunda etkili olacaktır. Uzun süreli ilişkinin evliliğe dönüşmesi ve batı kültüründe evlilik öncesi birlikteliğin denenmesinin evlilik üzerine olan etkileriyle ilgili farklı bulgular vardır.
Başlangıç görüşmelerinde bu dönem değerlendirirken aşağıdaki konulara dikkat edilir.
1) İlişkideki sorunlar bağlılığın gelişmesiyle ilişkili mi? Her bir eş için ilişkideki bağlılığı etkileyebilecek ödüller, harcamalar, yatırımlar ve tarafsız, aynı zamanda alternatiflerle ilgili algılama nasıl?
2) Güçlükler ilişkideki yakınlık-uzaklık veya bağımlılık-özgürlüğü düzenlemeyle ilişkili mi? Bu alanlarda eşlerin beklentileri ve standartları neler?
3) Eşlerin kendi ailelerinde evlilik tipi ve eş rolleri nasıl? Boşanma var mı? Evlilikle ilgili katastrofik beklentilere veya başka korkulara neden olmuş mu?
4) İlişkiyle ilgili genel olarak olumlu hisler var mı? Şimdi veya gelecekte, ilişkide gerginliğe yol açabilecek etkisiz sorun çözme veya olumsuz etkileşimler var mı?
5) Eşlerin iletişim ve sorun çözme yöntemleri etkili mi?
6) Fiziksel şiddet veya fiziksel şiddet için kışkırtıcı sözler var mı?
ANNE BABALIĞA GEÇİŞ VE EBEVEYNLİK DÖNEMİ
Evliliğin ikinci dönemi ebeveynliğe geçiş ve ilk çocukla birlikte ailedeki düzenlemenin yeniden yapılmasıdır. Aileye ilk çocuğun katılımıyla birlikte, eşlerin daha geleneksel eş rollerini benimseme eğiliminde olduğu, bunun çiftin ilişkilerinde yeniden uyum sorununa yol açtığı belirtilmektedir.
v Ebeveynliğe geçiş, önceye göre daha geleneksel cinsiyet rolleri almalarına neden oldu mu? Eğer öyleyse, bu ilişkideki eşitlik dengesini değiştirdi mi? Ör. Kadın için daha fazla ev sorumluluğu, erkek için yetersizlik duyguları, iş kaybı ve kadın için işle ilişkili ödüller vb.)
v Çocuğun doğumundan sonra olumlu çift deneyimleri azaldı mı? ( ör.çiftin boş zaman aktiviteleri, seks ve bağlılık vb.).
v Çift olumlu ortak destekleyici ebeveyn anlaşması oluşturdu mu?
v Çocuğun büyümesi ya da diğer çocukların olması, çocukların kardeş ilişkileri çifti nasıl etkiledi? Finans sorunları oldu mu?
v Çocukların eğitim dönemi ve artan ebeveyn sorumlulukların çiftin uyumu üzerindeki etkileri.
ORTA YAŞ DÖNEMİ
Orta yaş, çocuklu ailelerde çiftin, çocukların okul eğitimi ve ergenlik dönmeleriyle ilgilendikleri bir dönemdir. Ayrıca eşlerin kendi aileleri ve ebeveynleriyle, sağlık sorunlarıyla ilgilenmeleri gerekir. Eşlerin kendi ürettikleri ve iş, kariyer performanslarını gözden geçirdikleri bir dönemdir. Bu dönemde artan sorumluluklar, eşlerin birbirleriyle ilgilenmelerini güçleştirebilir. Başvuran çiftlerde değerlendirme aşağıdaki sorular yardımıyla yapabilir.
v Evlilik sorunları, üretkenlik, durgunluk gibi orta yaş kişisel kaygılarıyla ilişkilimi? (örneğin,üretkenlikle ilgili kaygılar eşin işe olan ilgilisini artırdımı? İstek biçiminde ya da promosyon içeren ? yoksa sönme, düş kırıklığı ve depresyona mı yol açtı?)
v Finansal durumdaki yükselme veya düşme gibi değişiklikler finansal karar vermeye ilgili çelişkiye, emeklilik planına veya finansal strese yol açtı mı?
v Çift, çocuklarının artan otonomisinden nasıl etkilendi ? ebeveyn –çocuk zıtlaşması çocuklar ergenliğe geçince arttı mı?
v Genç yetişkin çocuklar, ebeveynlerinin beklentilerini kendi yeterlilikleri için olağan olarak karşılıyorlar mı? Finansal ve duygusal olarak ebeveynlerine bağımlı mı kalıyorlar?
v Önceki kuşaklarla olan ilişkide stresörler var mı? Çift yaşlı ebeveynlerinin bakımının sorumluluklarını üstelendin mi? Bir eşin ebeveynlerinden birinin yeni ölümü evliliği etkileyebilecek sorunlara yol açtı mı?
v Sağlık ve fiziksel değişikliklere ilgili stresörler var mı ( ör kalp hastalığı, menopoz)?
YAŞLI ÇİFTLER
Bu dönem eşlerinin emekli oldukları ve genellikle çocuklarını iş, eğitim, evlilik gibi nedenlerle evden ayrıldıkları dönemdir. Bir yandan artan sağlık sorunları olabilir.
v Emeklilik çifti nasıl etkiledi? Finansal olarak rahatlar mı ? işle ilişkili rollerini ödüllendirici aktivitelerle değiştirdiler mi?
v Çocukların evden ayrılmasını ve birlikte olmayı nasıl karşıladılar? Çocukların varlığında sessiz kalan sorunlar var mıydı? Çiftin yaşamında bu sorunlar yeniden etkili olmaya başladı mı?
v Artmış boş zamanı yönetmedeki zorluk, evlilik ilişkisinde gerginliğe yol açtı mı? Eşler birbirlerinin aktif yaşam stillerine yönetmede destekleyici olarak davranıyor mu?
v Çiftin sağlık sorunlarıyla baş etmede yardıma ihtiyacı var mı? Kendinin veya eşinin bakımı için gerçek dışı beklentileri ilişkide gerginliğe yol açıyor mu? Eşlerin tartışamayacağı veya çözemeyeceği sağlıkta bozulmayla ilgili korkular var mı?
Uzm.Dr. Sevilay ZORLU
ÇİFTLERDE EVLİLİK YAŞAM DÖNGÜSÜ
Evlilik ilişkileri, zaman içerisinde, hem devamlılık, hem de esnek değişim gösterir. Bunların zamanlanması ve içeriği her çift içinde olduğu belli kültür ya da kültürlerce tanımlanır. Dünyadaki çoğu toplumda çiftler, evliliğe, arkadaşlıktan veya uzun süreli bir ilişki evresinden geçerek gelirler. Evlilikleri süresinde küçük çocuklara sahip olup, onları yetiştirme, ergen büyütme, çocukları daha bağımsız yaşamaya hazırlama ve ardından tekrar çift yaşamına uyum sağlama evrelerinden geçerek gelirler.
Evlilikleri süresinde küçük çocuklara sahip olup, onları yetiştirme, ergen büyütme, çocukları daha bağımsız yaşamaya hazırlanma ve ardından tekrar çift yaşamına uyum sağlama evrelerinden geçerler. Etnik köken, ırk, sosyal eğilimler, eğitim düzeyi, bireysel istekler ( çocuk yapıp yapmama kararı ya da kısırlık…) veya sosyal kısıtlılıklar gibi bir çok etken bu evreleri etkiler. Çoğu çift, ayrıca uyumu zorlaştıran stresli yaşam olayları yaşarlar ( iş kaybı, ebeveynlerden biri ya da her ikisinin birden hastalanması, beklenmedik ölüm, zorla ya da isteğe bağlı göç gibi …) Bu olaylara ve değişikliklere uyum gösterebilen, kaynaklarını paylaşabilen çiftler daha iyi işlevsellik gösterirler.
Boşanma, en çok evliliğin ilk birkaç yılında görünüyor olsa da, herhangi bir zamanda olabilir ve çiftler istikrarlı evlilik mutluluğundan asla emin olamazlar. İstikrarlı ilişkileri olan çiftler için bile ilişkilerinin içeriği ve yapısında önemli değişiklikler olabilir. Eşler kendileri gelişir, aile rolleri değişir, çocukların gelişimi ve ayrılması, iş rollerinde değişiklikler, ekonomik gelişme veya düşme gibi değişimler yaşayabilirler. Bu gibi değişiklikler, ilişkilerin işlevselliğinde, eşlerin hedeflerinde ve her ikisi için beklentilerde kaymalara neden olabilir. Bu nedenle çiftlerin değerlendirilmesinde evlilik ilişkisinin gelişimsel özelliği de dikkate alınmalıdır. Çiftlerin iletişim sorunlarının iyi bir nedensel modeli, uzun dönem değişikliklerle birlikte kısa dönem dalgalanmaları kapsamalıdır.
Her evlilik ‘’biricik’’ olmasına rağmen, ilişkilerin birçok özelliği öngörülebilir ortak değişikliklere girmektedir. Flört ve erken evlilikten, ebeveynlik orta yaşam ve geç yaşama kadar olan çift süreçleri gibi. Bu nedenle, evlilik değerlendirmesi, bir çiftin şimdiki işlevselliğini bir değişim sürecindeki yeriyle göz önüne almalıdır. Ayrıca, çiftin gelişimsel hedeflerini anlamak, özellikle önemlidir, çünkü bu hedefler değişebilir veya yönünü değiştirebilir. Örneğin, gelecek için beklentiler ve hedefler değişim için bir uyarı oluşturuyor olabilir, aynı zamanda katı standartlar ve hatalı varsayımlar bu hedeflerle ilerlemeyi engelliyor olabilir.
Evlilik yaşam döngüsü modeli, tedavisi isteyen çiftler için evlilik sıkıntısının nedensel modellerini oluştururken değerlendirme esaslarını ve ilişkili alanları sunmaktadır. Evlilik yaşam döngüsü modeli ayrıca klinisyenleri, evlilik ilişkisinin alanları ve evliliklerinin farklı dönemlerinde çiftlerlerle ilişkili olabilecek potansiyel stresörler konusunda uyarır. Çeşitli yaşam döngüsü evrelerindeki konuları ve stres kaynaklarını bilmek, her bir çift için işlevsel bir model geliştirmede nedensel mekanizmaları araştırırken yardımcı olur.
EVLİLİK ÖNCESİ VE ERKEN EVLİLİK İLİŞKİLERİ
Bu dönemde evliliğe olan uyum değerlendirilir. Evlilik öncesi çiftin tanışma süreci, evlilikten bir birinden olan beklentileri, köken ailenin kültürel yapısı, yeni çiftin evlilik uyumunda etkili olacaktır. Uzun süreli ilişkinin evliliğe dönüşmesi ve batı kültüründe evlilik öncesi birlikteliğin denenmesinin evlilik üzerine olan etkileriyle ilgili farklı bulgular vardır.
Başlangıç görüşmelerinde bu dönem değerlendirirken aşağıdaki konulara dikkat edilir.
1) İlişkideki sorunlar bağlılığın gelişmesiyle ilişkili mi? Her bir eş için ilişkideki bağlılığı etkileyebilecek ödüller, harcamalar, yatırımlar ve tarafsız, aynı zamanda alternatiflerle ilgili algılama nasıl?
2) Güçlükler ilişkideki yakınlık-uzaklık veya bağımlılık-özgürlüğü düzenlemeyle ilişkili mi? Bu alanlarda eşlerin beklentileri ve standartları neler?
3) Eşlerin kendi ailelerinde evlilik tipi ve eş rolleri nasıl? Boşanma var mı? Evlilikle ilgili katastrofik beklentilere veya başka korkulara neden olmuş mu?
4) İlişkiyle ilgili genel olarak olumlu hisler var mı? Şimdi veya gelecekte, ilişkide gerginliğe yol açabilecek etkisiz sorun çözme veya olumsuz etkileşimler var mı?
5) Eşlerin iletişim ve sorun çözme yöntemleri etkili mi?
6) Fiziksel şiddet veya fiziksel şiddet için kışkırtıcı sözler var mı?
ANNE BABALIĞA GEÇİŞ VE EBEVEYNLİK DÖNEMİ
Evliliğin ikinci dönemi ebeveynliğe geçiş ve ilk çocukla birlikte ailedeki düzenlemenin yeniden yapılmasıdır. Aileye ilk çocuğun katılımıyla birlikte, eşlerin daha geleneksel eş rollerini benimseme eğiliminde olduğu, bunun çiftin ilişkilerinde yeniden uyum sorununa yol açtığı belirtilmektedir.
v Ebeveynliğe geçiş, önceye göre daha geleneksel cinsiyet rolleri almalarına neden oldu mu? Eğer öyleyse, bu ilişkideki eşitlik dengesini değiştirdi mi? Ör. Kadın için daha fazla ev sorumluluğu, erkek için yetersizlik duyguları, iş kaybı ve kadın için işle ilişkili ödüller vb.)
v Çocuğun doğumundan sonra olumlu çift deneyimleri azaldı mı? ( ör.çiftin boş zaman aktiviteleri, seks ve bağlılık vb.).
v Çift olumlu ortak destekleyici ebeveyn anlaşması oluşturdu mu?
v Çocuğun büyümesi ya da diğer çocukların olması, çocukların kardeş ilişkileri çifti nasıl etkiledi? Finans sorunları oldu mu?
v Çocukların eğitim dönemi ve artan ebeveyn sorumlulukların çiftin uyumu üzerindeki etkileri.
ORTA YAŞ DÖNEMİ
Orta yaş, çocuklu ailelerde çiftin, çocukların okul eğitimi ve ergenlik dönmeleriyle ilgilendikleri bir dönemdir. Ayrıca eşlerin kendi aileleri ve ebeveynleriyle, sağlık sorunlarıyla ilgilenmeleri gerekir. Eşlerin kendi ürettikleri ve iş, kariyer performanslarını gözden geçirdikleri bir dönemdir. Bu dönemde artan sorumluluklar, eşlerin birbirleriyle ilgilenmelerini güçleştirebilir. Başvuran çiftlerde değerlendirme aşağıdaki sorular yardımıyla yapabilir.
v Evlilik sorunları, üretkenlik, durgunluk gibi orta yaş kişisel kaygılarıyla ilişkilimi? (örneğin,üretkenlikle ilgili kaygılar eşin işe olan ilgilisini artırdımı? İstek biçiminde ya da promosyon içeren ? yoksa sönme, düş kırıklığı ve depresyona mı yol açtı?)
v Finansal durumdaki yükselme veya düşme gibi değişiklikler finansal karar vermeye ilgili çelişkiye, emeklilik planına veya finansal strese yol açtı mı?
v Çift, çocuklarının artan otonomisinden nasıl etkilendi ? ebeveyn –çocuk zıtlaşması çocuklar ergenliğe geçince arttı mı?
v Genç yetişkin çocuklar, ebeveynlerinin beklentilerini kendi yeterlilikleri için olağan olarak karşılıyorlar mı? Finansal ve duygusal olarak ebeveynlerine bağımlı mı kalıyorlar?
v Önceki kuşaklarla olan ilişkide stresörler var mı? Çift yaşlı ebeveynlerinin bakımının sorumluluklarını üstelendin mi? Bir eşin ebeveynlerinden birinin yeni ölümü evliliği etkileyebilecek sorunlara yol açtı mı?
v Sağlık ve fiziksel değişikliklere ilgili stresörler var mı ( ör kalp hastalığı, menopoz)?
YAŞLI ÇİFTLER
Bu dönem eşlerinin emekli oldukları ve genellikle çocuklarını iş, eğitim, evlilik gibi nedenlerle evden ayrıldıkları dönemdir. Bir yandan artan sağlık sorunları olabilir.
v Emeklilik çifti nasıl etkiledi? Finansal olarak rahatlar mı ? işle ilişkili rollerini ödüllendirici aktivitelerle değiştirdiler mi?
v Çocukların evden ayrılmasını ve birlikte olmayı nasıl karşıladılar? Çocukların varlığında sessiz kalan sorunlar var mıydı? Çiftin yaşamında bu sorunlar yeniden etkili olmaya başladı mı?
v Artmış boş zamanı yönetmedeki zorluk, evlilik ilişkisinde gerginliğe yol açtı mı? Eşler birbirlerinin aktif yaşam stillerine yönetmede destekleyici olarak davranıyor mu?
v Çiftin sağlık sorunlarıyla baş etmede yardıma ihtiyacı var mı? Kendinin veya eşinin bakımı için gerçek dışı beklentileri ilişkide gerginliğe yol açıyor mu? Eşlerin tartışamayacağı veya çözemeyeceği sağlıkta bozulmayla ilgili korkular var mı?
Uzm.Dr. Sevilay ZORLU
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Anne Babalığa Geçiş ve Ebeveynlik Dönemi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Sevilay ZORLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Sevilay ZORLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
