Ergenlik Çağında Uyuşturucu Kullanımına Yönelim
ERGENLİK ÇAĞINDA UYUŞTURUCU KULLANIMINA YÖNELİM
Büyüyüp olgunlaşma dönemi içerisinde bazı ergenler taşkınlığı, coşkuyu ve bunalımı belirli sınırlar içerinde yaşarken bazı ergenlerde bu sınır aşılır; taşkınlık yıkıma dönüşür tutarlı ve istikrarlı bir şekilde -eğer önlenemezse- yetişkinliğe sarkarak devam eder.
Ergenler öncelikle sigara, bira ve şarap gibi yasal olan maddeleri denerler ve bunları kullanmakta bir sakınca görmezler. Bira ve şarabı, votka , viski gibi daha sert olabilecek alkollü içkilere geçiş yaparlar. Ve belli bir süre sonra bu yasal maddelere yönelten aynı dinamiklerle ilk önce esrar ve diğer yasadışı ama toplumun bazı kesimlerince kimyasal olmadığı savunmasıyla neredeyse yasallaşmış bir düşünce sistemi ile uyuşturucu ile tanışmış olur. Bu tanışma hem psikolojik hem de biyolojik anlamda olur. Sigara, bira , şarap, esrar diğer ağır maddelere geçişi neden olan maddelerdir. Geçiş maddeleri içinde bulunulan kültüre, aile, yapısına, ekonomik imkanlara, ergenin cinsiyetine göre değişmekle birlikte seyir aşağı yukarı aynıdır.
Klinik anlamda bu süreç ilk önce deneme, sonra seyrek aralıklarla düzenli kullanıma, daha sonra günlük rutin kullanıma ve en sonunda da bağımlılığa kadar gider. Bütün uyuşturucularda seyir bu şekilde denilebilir.Deneme süreci içinde kalan ve daha öteye gitmeyen ergenler, eğer ergenin kişilik yapılanmasında ciddi bir bozulma söz konusu değil ise.
Bu sadece deneme sürecinde kalır ve devam etmez. Ama eğer ergenin kişilik örgütlenmesinde bazı sorunlar yaşanıyorsa bu deneme sürecinde duygu durum değişiklikleri ve onların tabiriyle-kafasının- farkına vardıkça buna devam eder ve günlük kullanıma geçişi çok daha kolay olmaktadır.Ve bu duygu durum değişikliklerini özleyen ve arayan ergen uyuşturucunun yarattığı bu psikolojik ve fizyolojik değişimlerle yavaş yavaş bağımlı olma yoluna girer. Bağımlılıkta önemli olan bu maddelerin psikolojik etkisi ve ergenler tarafından onlara atfedilen anlamlardır.
Bağımlılık sürecinde ise artık yoksunluk belirtileri devreye girerek kendisini iyi hissedebilmek için o maddeyi almak zorunda hissetmektedir. Deneme, hastalığa dönüşmüştür. Artık hastalanmış bir kişi ile karşı karşıyayızdır.
Fakat ergen bunun bağımlılık olduğunu hele ki bunun bir hastalık olduğunu kabul etmez. Çünkü kendisini iyi hissediyor ve düşünmüyordur.Hatta ona göre sorunlarla daha iyi baş edip, yaratıcılığını bile ortaya çıkarıyordur.
Madde kullanımına yol açan, neden olan faktörler :
Birlikte olunan ve kabul edilmek istediği arkadaş grubu
Ailedeki çatışmalar
Ergenin kendi kişilik özeliklerinin etkisi
Toplumsal, kültürel etmenler ve
Biyolojik nedenler olarak sayabiliriz.
ARKADAŞ GRUBU
Bana göre arkadaş grubunun etkisi madde ve alkole başladıktan sonra daha fazla etkilidir. Çünkü eğer bireyin kişilik paternlerinde buna eğilim oluşturabilecek bir sorun yoksa ve aile çatışmaları şiddetli değil ise arkadaş çevresinin etkisi ancak deneme bazında gerçekleşir ve daha sonra ergen bundan uzaklaşabilir.
Ergenlikte arkadaşların öneminin ne kadar arttığını ve onların ergenin yaşamında sergiledikleri tavır ve davranışlarında ne kadar etkili olduğunu tekrarlamaya gerek yoktur. Aile artık çocukluktaki kadar hayati ve ideal nesneler değildir. Şimdiki idealizasyon nesneleri arkadaşlardır. Onlar gibi giyinmek, onlar gibi davranmak, onlar gibi konuşmak ve onarın kullandıklarını kullanmak...
Bir ergenin arkadaş gurubu alkol ve madde kullanıyorsa ve aynı zamanda madde kullanımı onaylanan ve yüceltilen bir tutumla ele alınıyorsa bu ergende çok etkili olan bir durumdur. Ama yine de aile ile önceden kurulan bağ, sağlıklı gerçekleşen iletişim, dinlenme, anlaşılma ihtiyacının giderildiği bir aile gelen ergen belli bir zaman sonra bunun yanlışlığına varacak ve bu tutuma karşı gelecektir. Ama çocukluktaki kurulan bağ zayıf, aile bireyleri içerinde alkol ve madde kullanımının olması, iletişim problemlerinin ve çatışmalarının şiddet olması durumunda ergenin bunu kullanmaması zayıf ihtimaldir. Ergenler ve aileleriyle klinik ortamda yaptığım çalışmalarda genelde aile sorunu ergene ve arkadaşlarına atarak kendilerini aklama çabası içene girmektedirler. Bu durumdan sadece ergenin sorunlu olması mümkün değildir. Bu yüzden arkadaş grubunu ben üçüncü plana atmaktayım.
AİLE VE EBEVEYN ETKİLERİ
Anne ve babanın sigara, alkol , madde kullanımı ve bu maddelere karşı algıları ve tutumları ergenin tutum ve davranışlarında bir numaralı öneme sahiptir. Kendileri tarafından yasallaştırılmış ve kullanılan bir maddenin çocuğa, ergene yasaklanması inandırıcı değildir.
Anne ve babanın çocukla iletişimi, ona verdiği önem, ona karşı sorumlulukları, koydukları sınırlar ve bu sınırların işlevselliği ve bir ebeveyn olarak otorite ile zorbalığı ayırt edebilme maharetleri bu maddelere kayma ve bağımlı olma üzerinde etkilidir.
Bunun yanında aile içinde şiddet, cinsel taciz, psikolojik şiddet , ihmal madde kullanımında ve ergenin kendisine fiziksel ve ruhsal zarar vermede en önemli faktörlerdir. Babası yada annesinin yoğun alkol kullanması ve ergene bunun zararı hakkında nasihati ne denli inandırıcı ve yararlı olacaktır? Genel itibariyle alkol ve madde bağımlılığı öyküleri içerisinde ergenlerin ailesinde ebeveynlerinden en az birisinin alkol ve madde kullandığı ailede yoksa bile yakın akrabalar içerisinde bunu kullanmış ve kullanmakta olduğu araştırmalar göstermiştir.
Ebeveynlerin alkol ve maddeye karşı tutum ve inançları, bunlara karşı algıları ,ebeveynlerle çocuklar arasındaki duygusal bağ ve yakınlığın olmaması, ve otorite ile karıştırılan şiddetin varlığı bu maddelerin ergenin hayatına çok kolay bir şekilde girmesini ve istikrarlı bir şekilde devam etmesini sağlamaktadır.
BİREYSEL ETKENLER
Çocukluk özellikleri öfkeli ,sinirli ve davranım problemlerinin varlığı, okulda ve arkadaş ilişkilerinde başarısızlık ve otorite ile sorunlar,
Alkol ve madde kullanmaya meyilli ergenlerin çocukluk yaşantılarında şiddet içerikli davranışları, içe kapanık ve utangaç kişilik özellikleri, asi tutumları, her zaman olmasa bile dikkatli olması ve iyi gözlenmesi gereken sinyallerdir. Okulda başarısız olma, sınıfta kalma, sınıf tekrarlarının sıklığı ve öğretmenlerle ilişkilerin sağlıksız ve isyankar oluşu, nasıl ki ebeveynlerin çocukla arasında kurulamamış olan bağların bir yansımasıdır.
TOPLUMSAL KÜLTÜREL ETMENLER,
Düşük sosyo-ekonomik düzey, fazla nüfus , yüksek suç işleme oranı ve yaygın madde kullanımının olduğu çevre , maddenin kolay elde edilebilir olduğu çevrelerde alkol ve madde kullanımının yaygınlığı artmaktadır.
Son olarak çevre, toplumsal etmenler, arkadaş grupları, alkol ve maddeye kaymada etkili olmakla birlikte yalnız başlarına belirleyici değildir. Asıl belirleyici olan erken dönem ebeveyn çocuk ilişkileri, aile içi ilişkiler ,ergenle kurulan diyaloğun kalitesi, ergene yaklaşımda konulan sınırlar en etkili faktörlerdir.
Madde kullanan ergenlerde, intihar riski diğer ergenlere göre yüksektir.Aynı zamanda madde kullanan ergenlerin kendilerine dolaylı ya da direk zarar verme olasılıkları yüksektir.Madde kullanan ergenlerin depresyon, kaygı bozuklukları diğer ergenlere göre daha yüksektir. Alkol ve madde kullanımı ahlaki ölçütlerle değil, tıbbi ve psikolojik yaklaşımlarla halledilecek bir sorundur.Bağımlılık bir hastalıktır. Hastalık tedavi edilir.
Siz hasta olan bir yakınınızı hasta olduğu için ayıpladığınız ya da kınadığınız oldu mu?
Büyüyüp olgunlaşma dönemi içerisinde bazı ergenler taşkınlığı, coşkuyu ve bunalımı belirli sınırlar içerinde yaşarken bazı ergenlerde bu sınır aşılır; taşkınlık yıkıma dönüşür tutarlı ve istikrarlı bir şekilde -eğer önlenemezse- yetişkinliğe sarkarak devam eder.
Ergenler öncelikle sigara, bira ve şarap gibi yasal olan maddeleri denerler ve bunları kullanmakta bir sakınca görmezler. Bira ve şarabı, votka , viski gibi daha sert olabilecek alkollü içkilere geçiş yaparlar. Ve belli bir süre sonra bu yasal maddelere yönelten aynı dinamiklerle ilk önce esrar ve diğer yasadışı ama toplumun bazı kesimlerince kimyasal olmadığı savunmasıyla neredeyse yasallaşmış bir düşünce sistemi ile uyuşturucu ile tanışmış olur. Bu tanışma hem psikolojik hem de biyolojik anlamda olur. Sigara, bira , şarap, esrar diğer ağır maddelere geçişi neden olan maddelerdir. Geçiş maddeleri içinde bulunulan kültüre, aile, yapısına, ekonomik imkanlara, ergenin cinsiyetine göre değişmekle birlikte seyir aşağı yukarı aynıdır.
Klinik anlamda bu süreç ilk önce deneme, sonra seyrek aralıklarla düzenli kullanıma, daha sonra günlük rutin kullanıma ve en sonunda da bağımlılığa kadar gider. Bütün uyuşturucularda seyir bu şekilde denilebilir.Deneme süreci içinde kalan ve daha öteye gitmeyen ergenler, eğer ergenin kişilik yapılanmasında ciddi bir bozulma söz konusu değil ise.
Bu sadece deneme sürecinde kalır ve devam etmez. Ama eğer ergenin kişilik örgütlenmesinde bazı sorunlar yaşanıyorsa bu deneme sürecinde duygu durum değişiklikleri ve onların tabiriyle-kafasının- farkına vardıkça buna devam eder ve günlük kullanıma geçişi çok daha kolay olmaktadır.Ve bu duygu durum değişikliklerini özleyen ve arayan ergen uyuşturucunun yarattığı bu psikolojik ve fizyolojik değişimlerle yavaş yavaş bağımlı olma yoluna girer. Bağımlılıkta önemli olan bu maddelerin psikolojik etkisi ve ergenler tarafından onlara atfedilen anlamlardır.
Bağımlılık sürecinde ise artık yoksunluk belirtileri devreye girerek kendisini iyi hissedebilmek için o maddeyi almak zorunda hissetmektedir. Deneme, hastalığa dönüşmüştür. Artık hastalanmış bir kişi ile karşı karşıyayızdır.
Fakat ergen bunun bağımlılık olduğunu hele ki bunun bir hastalık olduğunu kabul etmez. Çünkü kendisini iyi hissediyor ve düşünmüyordur.Hatta ona göre sorunlarla daha iyi baş edip, yaratıcılığını bile ortaya çıkarıyordur.
Madde kullanımına yol açan, neden olan faktörler :
Birlikte olunan ve kabul edilmek istediği arkadaş grubu
Ailedeki çatışmalar
Ergenin kendi kişilik özeliklerinin etkisi
Toplumsal, kültürel etmenler ve
Biyolojik nedenler olarak sayabiliriz.
ARKADAŞ GRUBU
Bana göre arkadaş grubunun etkisi madde ve alkole başladıktan sonra daha fazla etkilidir. Çünkü eğer bireyin kişilik paternlerinde buna eğilim oluşturabilecek bir sorun yoksa ve aile çatışmaları şiddetli değil ise arkadaş çevresinin etkisi ancak deneme bazında gerçekleşir ve daha sonra ergen bundan uzaklaşabilir.
Ergenlikte arkadaşların öneminin ne kadar arttığını ve onların ergenin yaşamında sergiledikleri tavır ve davranışlarında ne kadar etkili olduğunu tekrarlamaya gerek yoktur. Aile artık çocukluktaki kadar hayati ve ideal nesneler değildir. Şimdiki idealizasyon nesneleri arkadaşlardır. Onlar gibi giyinmek, onlar gibi davranmak, onlar gibi konuşmak ve onarın kullandıklarını kullanmak...
Bir ergenin arkadaş gurubu alkol ve madde kullanıyorsa ve aynı zamanda madde kullanımı onaylanan ve yüceltilen bir tutumla ele alınıyorsa bu ergende çok etkili olan bir durumdur. Ama yine de aile ile önceden kurulan bağ, sağlıklı gerçekleşen iletişim, dinlenme, anlaşılma ihtiyacının giderildiği bir aile gelen ergen belli bir zaman sonra bunun yanlışlığına varacak ve bu tutuma karşı gelecektir. Ama çocukluktaki kurulan bağ zayıf, aile bireyleri içerinde alkol ve madde kullanımının olması, iletişim problemlerinin ve çatışmalarının şiddet olması durumunda ergenin bunu kullanmaması zayıf ihtimaldir. Ergenler ve aileleriyle klinik ortamda yaptığım çalışmalarda genelde aile sorunu ergene ve arkadaşlarına atarak kendilerini aklama çabası içene girmektedirler. Bu durumdan sadece ergenin sorunlu olması mümkün değildir. Bu yüzden arkadaş grubunu ben üçüncü plana atmaktayım.
AİLE VE EBEVEYN ETKİLERİ
Anne ve babanın sigara, alkol , madde kullanımı ve bu maddelere karşı algıları ve tutumları ergenin tutum ve davranışlarında bir numaralı öneme sahiptir. Kendileri tarafından yasallaştırılmış ve kullanılan bir maddenin çocuğa, ergene yasaklanması inandırıcı değildir.
Anne ve babanın çocukla iletişimi, ona verdiği önem, ona karşı sorumlulukları, koydukları sınırlar ve bu sınırların işlevselliği ve bir ebeveyn olarak otorite ile zorbalığı ayırt edebilme maharetleri bu maddelere kayma ve bağımlı olma üzerinde etkilidir.
Bunun yanında aile içinde şiddet, cinsel taciz, psikolojik şiddet , ihmal madde kullanımında ve ergenin kendisine fiziksel ve ruhsal zarar vermede en önemli faktörlerdir. Babası yada annesinin yoğun alkol kullanması ve ergene bunun zararı hakkında nasihati ne denli inandırıcı ve yararlı olacaktır? Genel itibariyle alkol ve madde bağımlılığı öyküleri içerisinde ergenlerin ailesinde ebeveynlerinden en az birisinin alkol ve madde kullandığı ailede yoksa bile yakın akrabalar içerisinde bunu kullanmış ve kullanmakta olduğu araştırmalar göstermiştir.
Ebeveynlerin alkol ve maddeye karşı tutum ve inançları, bunlara karşı algıları ,ebeveynlerle çocuklar arasındaki duygusal bağ ve yakınlığın olmaması, ve otorite ile karıştırılan şiddetin varlığı bu maddelerin ergenin hayatına çok kolay bir şekilde girmesini ve istikrarlı bir şekilde devam etmesini sağlamaktadır.
BİREYSEL ETKENLER
Çocukluk özellikleri öfkeli ,sinirli ve davranım problemlerinin varlığı, okulda ve arkadaş ilişkilerinde başarısızlık ve otorite ile sorunlar,
Alkol ve madde kullanmaya meyilli ergenlerin çocukluk yaşantılarında şiddet içerikli davranışları, içe kapanık ve utangaç kişilik özellikleri, asi tutumları, her zaman olmasa bile dikkatli olması ve iyi gözlenmesi gereken sinyallerdir. Okulda başarısız olma, sınıfta kalma, sınıf tekrarlarının sıklığı ve öğretmenlerle ilişkilerin sağlıksız ve isyankar oluşu, nasıl ki ebeveynlerin çocukla arasında kurulamamış olan bağların bir yansımasıdır.
TOPLUMSAL KÜLTÜREL ETMENLER,
Düşük sosyo-ekonomik düzey, fazla nüfus , yüksek suç işleme oranı ve yaygın madde kullanımının olduğu çevre , maddenin kolay elde edilebilir olduğu çevrelerde alkol ve madde kullanımının yaygınlığı artmaktadır.
Son olarak çevre, toplumsal etmenler, arkadaş grupları, alkol ve maddeye kaymada etkili olmakla birlikte yalnız başlarına belirleyici değildir. Asıl belirleyici olan erken dönem ebeveyn çocuk ilişkileri, aile içi ilişkiler ,ergenle kurulan diyaloğun kalitesi, ergene yaklaşımda konulan sınırlar en etkili faktörlerdir.
Madde kullanan ergenlerde, intihar riski diğer ergenlere göre yüksektir.Aynı zamanda madde kullanan ergenlerin kendilerine dolaylı ya da direk zarar verme olasılıkları yüksektir.Madde kullanan ergenlerin depresyon, kaygı bozuklukları diğer ergenlere göre daha yüksektir. Alkol ve madde kullanımı ahlaki ölçütlerle değil, tıbbi ve psikolojik yaklaşımlarla halledilecek bir sorundur.Bağımlılık bir hastalıktır. Hastalık tedavi edilir.
Siz hasta olan bir yakınınızı hasta olduğu için ayıpladığınız ya da kınadığınız oldu mu?
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Ergenlik Çağında Uyuşturucu Kullanımına Yönelim" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Psk.Fatih SÖNMEZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Psk.Fatih SÖNMEZ'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
