Ergenlerin Hedeflerinin Belirlenmesi İçin Neler Yapılmalı
MAKALE #11718 © Yazan Gülten DEMİRDÖVEN | Yayın Kasım 2013 | 5,993 Okuyucu
ERGENLERİN AMAÇSIZLIĞI VE ERGENLERİN HEDEFLERİN BELİRLENMESİ
Okul dönemi boyunca sınavlara hazırlanan, yoğun stres altında akademik başarısını sürekli olarak üst seviyede tutmak isteyen ve bunun kaygısını yaşayan öğrencilerin yanı sıra, henüz hangi bölümde okumak istediğine karar vermemiş, bir amacı olmayan, hedef belirlememiş öğrencilerde vardır. Bu gençlere hangi mesleğe karşı ilgi duydukları sorulduğunda, henüz düşünmediklerini, karar vermediklerini ya da neye ilgi duyduklarını bilmediklerini söylerler. Henüz hiçbir amaç edinmemiş olmaları ise akademik başarılarını doğrudan etkiler. Bu gençlerde derslere karşı, isteksizlik, ilgisizlik söz konusudur.
Ergenlik çağında özellikle görülen bu durum, öğrencilerin velilerini de kaygılandırır. “Yaşıtları sınavlara hazırlanırken, benim oğlum hiç ders çalışmıyor.”, “Bu çocuk adam olamayacak.”gibi söylemlerde bulunurlar. Ergenlerle sürekli bir çatışma söz konusu olur. Anne babasının sürekli “Ders çalış!” uyarısı, yaklaşan sınavlarla birlikte umursamazlıklarından dolayı aldıkları ikazlar, ergenleri çalışmaya değil daha da ilgisizliğe yönlendirir çoğu zaman. Peki bu durumda neler yapılmalı?
Neler Yapılmalı?
Ders çalışmayan, henüz hangi meslekte çalışacağına, hangi bölümü okuyacağına karar verememiş gençler için yapılabilecek en doğru şeylerden bir tanesi hedef belirlemelerine yardımcı olmaktır. Çünkü motivasyon sağlamak, onların içlerinde bir merak uyandıracak, hayallerine erişmelerini sağlayacak şey, belirledikleri hedefler olacaktır.
Öğrenciler İçin Hedef Belirleme Stratejileri
“4 Temmuz 1952 Günü 34 yaşında bir kadın, Pasifik Okyanusu’na dalarak, Catalina Adası’ndan 30 km. Batıdaki Kaliforniya’ya doğru yüzmeye başladı. Eğer başarılı olursa, bunu yapan ilk kadın olacaktı. Adı,Florence Chadwick olan bu yüzücü, Manş Denizi’ni her iki yönde geçen ilk kadındı. O sabah su, vücudu uyuşturacak kadar soğuktu ve sis o kadar yoğundu ki beraberindeki tekneleri güçlükle seçebiliyordu. Milyonlarca insan televizyonlarından onu izliyordu. Köpek balıkları ve dondurucu soğuğun etkisini hiçe sayarak 15 saat yüzdü. Sonra dayanamayıp bırakmak istedi. Yakındaki bir teknede bulunan annesi ve antrenörü, karaya çok yaklaştıklarını ve devam etmesini söyledilerse de o, sudan çıkmakta kararlıydı. Azimli yüzücü, Kaliforniya kıyısına yarım mil kala sudan çıkışının nedenini şöyle açıkladı :""Karayı görebilseydim, başarabilirdim!”
Hedefi görebilmek önemlidir. Nitekim aynı yüzücü bir sonraki denemesinde başarılı olmuştur. Hedefini göremeyen öğrenciler, karayı göremeyen yüzücü gibidir, nereye gittiklerini bilemezler. İşte bu yüzden öğrencilere hedef belirlemeleri konusunda yardımcı olunmalı, okulların rehberlik servislerinden, psikologlardan bu konuda destek alınmalıdır.
Hedefini belirleyen öğrencinin;
• Artık çalışmak için bir amacı vardır.
• Nereye gittiğini bilir.
• Kendisini motive edecek bir güç vardır.
Hedef belirlemek, genellikle istemekle karıştırılır. İsteğin hedefe dönüşebilmesi için eyleme geçmek gerekir. Küçük parçalara bölünmemiş hedefler, öğrenciler için bir yük gibi görünür. Oysa ki hedefleri kısa vadeli ve uzun vadeli olarak ayırarak ilerlemek öğrenciye bu konuda yardımcı olur.
Öğrencinin belirleyeceği hedefler:
• Sahip olduğu yetenek ve güçlerle ulaşabileceği türden olmalıdır.
•Zaman ve nicelik açısından ölçülebilir olmalıdır. Genel ifadeler hedefe ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirmede güçlük yaratacaktır.
• Ne yapması gerektiğini değil, gerçekten ne istediğini yansıtmalıdır.
•Alternatifsiz olarak ifade edilmelidir. Araştırmacılar, hedefin "Şunu ya da bunu yapabilirim" şeklinde ifade edildiğinde her ikisine de ulaşılamadığını göstermektedir.
• Kişiye, çevresine ve topluma zarar verici nitelikte olmamalıdır.
Hedefler kısa vadeli, orta vadeli ve uzun vadeli hedefler olarak üçe ayrılır.
Kısa vadeli hedefler: Bir ay içerisinde gerçekleşmesi planlanan hedeflerdir. Örneğin; Türkçe sınavından 85 puan almak, her akşam bir saat matematik bir saat İngilizce çalışmak ilgi duyulan meslekle ilgili araştırma yapmak gibi. Kısa vadeli hedefler, yapılabilir, kolay ulaşılabilir, gerçekten istenen uzun vadeli hedefe ulaştırılabilecek şekilde olmalıdır.
Kısa vadeli hedefler gerçekleştiği takdirde orta vadeli ve uzun vadeli hedeflere bir basamak niteliği taşırlar.
Orta vadeli hedefler: Bir yıl içerisinde gerçekleşmesi planlanan hedeflerdir. Bu hedeflerin amacı uzun vadeli hedefe yaklaşmaktır. Karnedeki 4 olan notları, 5’e yükseltmek, dershaneye devamsızlık yapmadan gitmek, bir yıl boyunca belli sayıda kitap okumak gibi.
Uzun vadeli hedefler: Asıl hedeflerdir. Üniversiteyi kazanmak, istenilen mesleğe sahip olmak, araba almak, iş kurmak gibi.
Kısa-orta ve uzun vadeli hedefler adeta birbirini tamamlayıcı niteliktedir. Bir basamak gerçekleşmeden diğerine ulaşmak çoğu zaman mümkün olmaz. Üniversiteyi kazanmak, için sadece üniversiteyi kazanmak istiyorum demek de yeterli olmaz. Yeterlilik kazanmak için, kısa vadeli hedefler belirleyerek önce var olan notları yükseltmek, sonrasında ise bütün sene boyunca belli bir program dâhilinde hazırlanılarak çalışmak gereklidir.
Kısa vadeli ve orta vadeli hedeflerinizi yazdıktan sonra, her an görebileceğiniz bir yere asarak sizi motive etmelerini sağlayabilirsiniz. Motivasyon çalışmak için sizi harekete geçirecek, hedeflerinize ulaşmak için bir güç kaynağı oluşturacaktır.
Hedef belirlerken belirli şeylere dikkat etmek önemlidir. Bu aşamada
• Öğrencinin kendisini tanıması, istek ve ilgi alanları hakkında bilgi sahibi olması,
• Karar vermesi,
• Sorumluluk alması
• Hedeflere uygun bir şekilde program hazırlaması ve bu programa uyması gerekir.
Kendini tanıma, öğrencinin kendi yeteneklerini, ilgi alanlarını keşfetmesidir. Bir öğrenci kendi ilgi alanları hakkında gerçekten bilgi sahibi olsa dahi, kimi zaman çeşitli engellemelerle karşılaşabilir. Bu aşamada anne baba tutumları önemlidir. Baskıcı bir tutum sergilemek, kendi istedikleri mesleği çocuklarının seçmesi için baskı yapmak yerine, gerçekten çocuklarının istediği yapabileceği mesleklere yönlendirmeleri doğru olacaktır.
Karar vermek, sorumluluk almak gençlerin en çok zorlandıkları aşamalardan bir tanesidir. Bu aşamada anne baba faktörü çoğu zaman devreye girerek, öğrencinin karar vermesini zorlaştırabilir. “Biz yönlendirmesek, o hiçbir şey seçmez, bir meslek sahibi olamaz.” “Kendi istediğini yaparsa, ileride aç kalır.”, “O şimdi istemiyor ama ileride para kazandıkça mesleğini de sever.”gibi tutumlarla yaklaşmak, çocuğu istemediği bir şeye zorlar. Bu aşamada, öğrencinin istekleri göz önünde bulundurulmalı, gerekirse bir uzmandan destek alınarak ona kendi kariyerini planlaması, meslek seçimini yapması konusunda yardımcı olunmalıdır.
Anne Babalar Gençlere Nasıl Yardımcı Olmalı?
• Çocuğunuzu tüm yönleri ile tanımaya çalışın.
• Beklentilerinizi çocuğunuzun yapabileceği şekilde belirleyin. Onun kapasitesinden daha fazla, aşırı beklentiler içerisinde olmayın.
• Akademik başarısı, performansı hakkında bilgi sahibi olun. Başarısızlık yaşadığında hayal kırıklığına uğradığınızı söylemek yerine akademik başarısını nasıl yükseltebileceği konusunda yardımcı olmaya çalışın.
• Onu suçlayıcı, yargılayıcı, küçük düşürücü şekilde davranmayın.
• Başarısız olduğu takdirde, başarısızlığını sürekli yüzüne vurmayın. Bu durum daha çok çalışmasına yardımcı olmak yerine, kendisini değersiz ve yetersiz hissetmesine yol açacaktır.
• Çocuğunuzla iletişiminizi güçlendirin. Onu dinleyin, zaman ayırın, birlikte kaliteli vakit geçirin.
• Tutarsız disiplin uygulamaktan kaçının.
• Hedeflerini belirlemesi konusunda yardımcı olun. İsteklerini dinleyin. Meslekler hakkında bilgi sahibi olmasını sağlayın.
• Onu olduğu gibi kabul edin. Yapmak istemediği bir şeye zorlamayın.
• İlgi duyduğu alanlara yönlendirin.
• Meslek seçimi yapmakta zorlanırsa, okuldaki rehberlik servisinden ya da bir psikologdan kariyer planlama konusunda destek alın.
Okul dönemi boyunca sınavlara hazırlanan, yoğun stres altında akademik başarısını sürekli olarak üst seviyede tutmak isteyen ve bunun kaygısını yaşayan öğrencilerin yanı sıra, henüz hangi bölümde okumak istediğine karar vermemiş, bir amacı olmayan, hedef belirlememiş öğrencilerde vardır. Bu gençlere hangi mesleğe karşı ilgi duydukları sorulduğunda, henüz düşünmediklerini, karar vermediklerini ya da neye ilgi duyduklarını bilmediklerini söylerler. Henüz hiçbir amaç edinmemiş olmaları ise akademik başarılarını doğrudan etkiler. Bu gençlerde derslere karşı, isteksizlik, ilgisizlik söz konusudur.
Ergenlik çağında özellikle görülen bu durum, öğrencilerin velilerini de kaygılandırır. “Yaşıtları sınavlara hazırlanırken, benim oğlum hiç ders çalışmıyor.”, “Bu çocuk adam olamayacak.”gibi söylemlerde bulunurlar. Ergenlerle sürekli bir çatışma söz konusu olur. Anne babasının sürekli “Ders çalış!” uyarısı, yaklaşan sınavlarla birlikte umursamazlıklarından dolayı aldıkları ikazlar, ergenleri çalışmaya değil daha da ilgisizliğe yönlendirir çoğu zaman. Peki bu durumda neler yapılmalı?
Neler Yapılmalı?
Ders çalışmayan, henüz hangi meslekte çalışacağına, hangi bölümü okuyacağına karar verememiş gençler için yapılabilecek en doğru şeylerden bir tanesi hedef belirlemelerine yardımcı olmaktır. Çünkü motivasyon sağlamak, onların içlerinde bir merak uyandıracak, hayallerine erişmelerini sağlayacak şey, belirledikleri hedefler olacaktır.
Öğrenciler İçin Hedef Belirleme Stratejileri
“4 Temmuz 1952 Günü 34 yaşında bir kadın, Pasifik Okyanusu’na dalarak, Catalina Adası’ndan 30 km. Batıdaki Kaliforniya’ya doğru yüzmeye başladı. Eğer başarılı olursa, bunu yapan ilk kadın olacaktı. Adı,Florence Chadwick olan bu yüzücü, Manş Denizi’ni her iki yönde geçen ilk kadındı. O sabah su, vücudu uyuşturacak kadar soğuktu ve sis o kadar yoğundu ki beraberindeki tekneleri güçlükle seçebiliyordu. Milyonlarca insan televizyonlarından onu izliyordu. Köpek balıkları ve dondurucu soğuğun etkisini hiçe sayarak 15 saat yüzdü. Sonra dayanamayıp bırakmak istedi. Yakındaki bir teknede bulunan annesi ve antrenörü, karaya çok yaklaştıklarını ve devam etmesini söyledilerse de o, sudan çıkmakta kararlıydı. Azimli yüzücü, Kaliforniya kıyısına yarım mil kala sudan çıkışının nedenini şöyle açıkladı :""Karayı görebilseydim, başarabilirdim!”
Hedefi görebilmek önemlidir. Nitekim aynı yüzücü bir sonraki denemesinde başarılı olmuştur. Hedefini göremeyen öğrenciler, karayı göremeyen yüzücü gibidir, nereye gittiklerini bilemezler. İşte bu yüzden öğrencilere hedef belirlemeleri konusunda yardımcı olunmalı, okulların rehberlik servislerinden, psikologlardan bu konuda destek alınmalıdır.
Hedefini belirleyen öğrencinin;
• Artık çalışmak için bir amacı vardır.
• Nereye gittiğini bilir.
• Kendisini motive edecek bir güç vardır.
Hedef belirlemek, genellikle istemekle karıştırılır. İsteğin hedefe dönüşebilmesi için eyleme geçmek gerekir. Küçük parçalara bölünmemiş hedefler, öğrenciler için bir yük gibi görünür. Oysa ki hedefleri kısa vadeli ve uzun vadeli olarak ayırarak ilerlemek öğrenciye bu konuda yardımcı olur.
Öğrencinin belirleyeceği hedefler:
• Sahip olduğu yetenek ve güçlerle ulaşabileceği türden olmalıdır.
•Zaman ve nicelik açısından ölçülebilir olmalıdır. Genel ifadeler hedefe ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirmede güçlük yaratacaktır.
• Ne yapması gerektiğini değil, gerçekten ne istediğini yansıtmalıdır.
•Alternatifsiz olarak ifade edilmelidir. Araştırmacılar, hedefin "Şunu ya da bunu yapabilirim" şeklinde ifade edildiğinde her ikisine de ulaşılamadığını göstermektedir.
• Kişiye, çevresine ve topluma zarar verici nitelikte olmamalıdır.
Hedefler kısa vadeli, orta vadeli ve uzun vadeli hedefler olarak üçe ayrılır.
Kısa vadeli hedefler: Bir ay içerisinde gerçekleşmesi planlanan hedeflerdir. Örneğin; Türkçe sınavından 85 puan almak, her akşam bir saat matematik bir saat İngilizce çalışmak ilgi duyulan meslekle ilgili araştırma yapmak gibi. Kısa vadeli hedefler, yapılabilir, kolay ulaşılabilir, gerçekten istenen uzun vadeli hedefe ulaştırılabilecek şekilde olmalıdır.
Kısa vadeli hedefler gerçekleştiği takdirde orta vadeli ve uzun vadeli hedeflere bir basamak niteliği taşırlar.
Orta vadeli hedefler: Bir yıl içerisinde gerçekleşmesi planlanan hedeflerdir. Bu hedeflerin amacı uzun vadeli hedefe yaklaşmaktır. Karnedeki 4 olan notları, 5’e yükseltmek, dershaneye devamsızlık yapmadan gitmek, bir yıl boyunca belli sayıda kitap okumak gibi.
Uzun vadeli hedefler: Asıl hedeflerdir. Üniversiteyi kazanmak, istenilen mesleğe sahip olmak, araba almak, iş kurmak gibi.
Kısa-orta ve uzun vadeli hedefler adeta birbirini tamamlayıcı niteliktedir. Bir basamak gerçekleşmeden diğerine ulaşmak çoğu zaman mümkün olmaz. Üniversiteyi kazanmak, için sadece üniversiteyi kazanmak istiyorum demek de yeterli olmaz. Yeterlilik kazanmak için, kısa vadeli hedefler belirleyerek önce var olan notları yükseltmek, sonrasında ise bütün sene boyunca belli bir program dâhilinde hazırlanılarak çalışmak gereklidir.
Kısa vadeli ve orta vadeli hedeflerinizi yazdıktan sonra, her an görebileceğiniz bir yere asarak sizi motive etmelerini sağlayabilirsiniz. Motivasyon çalışmak için sizi harekete geçirecek, hedeflerinize ulaşmak için bir güç kaynağı oluşturacaktır.
Hedef belirlerken belirli şeylere dikkat etmek önemlidir. Bu aşamada
• Öğrencinin kendisini tanıması, istek ve ilgi alanları hakkında bilgi sahibi olması,
• Karar vermesi,
• Sorumluluk alması
• Hedeflere uygun bir şekilde program hazırlaması ve bu programa uyması gerekir.
Kendini tanıma, öğrencinin kendi yeteneklerini, ilgi alanlarını keşfetmesidir. Bir öğrenci kendi ilgi alanları hakkında gerçekten bilgi sahibi olsa dahi, kimi zaman çeşitli engellemelerle karşılaşabilir. Bu aşamada anne baba tutumları önemlidir. Baskıcı bir tutum sergilemek, kendi istedikleri mesleği çocuklarının seçmesi için baskı yapmak yerine, gerçekten çocuklarının istediği yapabileceği mesleklere yönlendirmeleri doğru olacaktır.
Karar vermek, sorumluluk almak gençlerin en çok zorlandıkları aşamalardan bir tanesidir. Bu aşamada anne baba faktörü çoğu zaman devreye girerek, öğrencinin karar vermesini zorlaştırabilir. “Biz yönlendirmesek, o hiçbir şey seçmez, bir meslek sahibi olamaz.” “Kendi istediğini yaparsa, ileride aç kalır.”, “O şimdi istemiyor ama ileride para kazandıkça mesleğini de sever.”gibi tutumlarla yaklaşmak, çocuğu istemediği bir şeye zorlar. Bu aşamada, öğrencinin istekleri göz önünde bulundurulmalı, gerekirse bir uzmandan destek alınarak ona kendi kariyerini planlaması, meslek seçimini yapması konusunda yardımcı olunmalıdır.
Anne Babalar Gençlere Nasıl Yardımcı Olmalı?
• Çocuğunuzu tüm yönleri ile tanımaya çalışın.
• Beklentilerinizi çocuğunuzun yapabileceği şekilde belirleyin. Onun kapasitesinden daha fazla, aşırı beklentiler içerisinde olmayın.
• Akademik başarısı, performansı hakkında bilgi sahibi olun. Başarısızlık yaşadığında hayal kırıklığına uğradığınızı söylemek yerine akademik başarısını nasıl yükseltebileceği konusunda yardımcı olmaya çalışın.
• Onu suçlayıcı, yargılayıcı, küçük düşürücü şekilde davranmayın.
• Başarısız olduğu takdirde, başarısızlığını sürekli yüzüne vurmayın. Bu durum daha çok çalışmasına yardımcı olmak yerine, kendisini değersiz ve yetersiz hissetmesine yol açacaktır.
• Çocuğunuzla iletişiminizi güçlendirin. Onu dinleyin, zaman ayırın, birlikte kaliteli vakit geçirin.
• Tutarsız disiplin uygulamaktan kaçının.
• Hedeflerini belirlemesi konusunda yardımcı olun. İsteklerini dinleyin. Meslekler hakkında bilgi sahibi olmasını sağlayın.
• Onu olduğu gibi kabul edin. Yapmak istemediği bir şeye zorlamayın.
• İlgi duyduğu alanlara yönlendirin.
• Meslek seçimi yapmakta zorlanırsa, okuldaki rehberlik servisinden ya da bir psikologdan kariyer planlama konusunda destek alın.
3 Beğeni 
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
