2007'den Bugüne 92,300 Tavsiye, 28,217 Uzman ve 19,976 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Yaşamda Risk Alabilmek
MAKALE #1195 © Yazan Uzm.Psk.Dnş.Bülent BUDAK | Yayın Haziran 2008 | 19,055 Okuyucu
YAŞAMDA RİSK ALABİLMEK


Risk nedir? Riskin çok farklı tanımları olmakla birlikte “İtalyancası “risco” Almancası “Risiko”, İngilizcesi “risk” olan bu kavram, dilimiz de önceleri riziko olarak kullanılmış, daha sonra risk olarak yerleşmiştir. Zarar veya kayıp durumuna yol açabilecek bir olayın ortaya çıkma olasılığı anlamına gelir. Tehlike ile eş anlamlı ve ileride ortaya çıkması beklenen ama meydana gelip gelmeyeceği kesin olarak bilinmeyen olaylar için kullanılır. Risk, gelecek ile ilgili bir kavramdır, çünkü gelecek belirsizlik ifade eder ”

Bir takım insanlar daha çok risk alabilirken, diğerleri neden daha az alabiliyor?
Risk alabilmek özgüven, cesaret, yetenek, bilgi, geçmiş yaşamın etkileri, genel yaşam paradigması, sosyal yaşam formatları gibikişiden kişiye değişkenlik gösteren parametrelere bağlı olduğundan risk alabilme derecesi kişilere göre değişkenlik göstermektedir.


Bu, doğuştan gelen bir özellik mi, yoksa sonradan edinilen bir durum mu?
İnsanlar doğdukları andan itibaren yaşam deneyimlerinden çıkarımları ile bazı öğrenmeler ve duygular oluştururlar. Gelecekte olabileceklerle ilgili olumsuz düşünceler çoğaldıkça korku artar risk alabilme gücü azalır. Genelde yanlış abartılı ve gereksiz olumsuz düşünceler korkularımız artırarak risk alabilme yeteneğimizi törpüler. Yani insanların belirsizliklere ilişkin duruşları, risk alabilme güçleri doğduktan sonra öğrenilerek oluşmaktadır. Bu konuda annebaba tutumları da kişinin gelecekteki risk yönetimini etkilemektedir.

Başarılı olmak için risk almak gerektiği pek çok kariyer koçu tarafından bilinen bir gerçek, sizce hayatın her alanında risk alabilme davranışı öğrenilebilir mi?
Hayatta bir şeyi gerçekleştirmek davranışlarla,hareketle mümkündür. Harekette olmak kişinin karşısına engel çıkarır. Her engel bir risktir, ya aşarsınız ya da aşamazsınız. Riskiniz zaman, enerji, maddi kayıp ya da olumlu duygu yitimidir. Bilinmeyen insanı korkutur, gelecek bilinmeyen sadece tahmin edilebilen bir boyuttur.

Risk alamama davranışı öğrenilebildiğine göre risk alabilme davranışı da öğrenilebilir. Önemli olan korku duygusunu doğru yönetebilmek ve durumu iyi analiz ederek önlem ve doğru riskler alabilmektir. Adım adım kişilere neler önerirsiniz, duygusal anlamda çok sağlamcı olmaktan kurtulup risk almaya yönelmeleri için neler yapmalılar?

Gelişmeye, bir şey başarmaya engel olan ,tehlikeler karşısında bizleri uyaran duygu “korku”dur. Korku duygusu iyi yönetilebilirse, bize anlattıklarını iyi anlayabilirsek gerekli önlemleri alarak başarı için harekete geçebiliriz. Bilindiği üzere yollarımızda maalesef bir çok trafik kazası meydana gelip bir çok kaybımız oluyor. Durum ve gerçek bu olduğu halde devlet yolları trafiğe kapatmıyor, yolları, sinyalizasyonu geliştirip, sürücüleri eğitip denetleyerek trafiğin devamını sağlamaktadır. Yaşamda da olması gereken; bir şeyleri denemek, çözmeye çalışmak ve başarmaktır. Bu nedenle zorlukları ya da bir takım risklerin üzerine gitme zorunluluğumuz vardır.

-Durumu iyi analiz edin
-Kendinizi ve varlıklarınızı iyi tanıyın
-Tedbirli olun önlem alın
-Alternatif planlarınız olsun
-Deneyimli kişilerden görüş alın
-Her zaman olası zararın sizi yeniden denemekten alıkoyacak boyutta olmamasına dikkat edin
-Korku duygunuzu iyi tahlil edin,elinizde somut deliller yoksa olumsuz senaryolar yazmaktan kaçının
-Doğru risk almaktan kaçınmayın,bir zararı göze almadan bir şey kazanamazsınız
-Hayatta tam olarak hiçbir şeyin garantisi yoktur.

Akılcı risk alma davranışı nasıl olmalıdır, her türlü alanda başarılı olabilmek için kişi risk alırken neleri düşünmelidir?


Risk almak öncelikle “önlem,tedbir”gerektirir. Ayrıca sonucunda bizim bir daha bir şeyi denememizi engelleyecek boyutta kayıplara uğrama olasılığı olmadığından emin olmalıyız. Rasyonel risk alma davranışı bir takım verilere dayanmalıdır. Planlı, araştırmaya dayalı, deneyimli kişilerden yararlanma,olası kayıpların analizi önemlidir.

Karanlıkta bir adım atacaksak, önce önümüzde bulunanlar için bir takım bilgiler toplamalıyız, geçmişte yaşadıklarımızı düşünmeliyiz. Adımımız yavaş yavaş atmalıyız bir boşluk hissettiğimizde geri adım atabilmeliyiz. Önce tek ayağımızı ileri atmalıyız. Duygusal ilişkilerde de risk almadan önce bireysel olarak da yaşayabilecek ruhsal ve analitik düşünceye sahip olmalıyız.Her zaman için en sağlam duruş kendi ayaklarımız üzerinde ki duruş olduğunu unutmamalıyız.

Size hayatlarının her kararını verirken çok sağlamcı olduklarından ve risk alamadıklarından dolayı başvuran ve bundan dolayı kayıpları olduğundan bahseden hastalarınız var mı, onlara neler tavsiye ediyorsunuz?


Genelde şu gibi durumlarla karşılaşıyorum;


İlişkilerinde hayal kırıklığı yaşayanlar kişiler, ya da yatırım yaptıkları bir işte olumsuz bir sonuçla karşılaşan insanlar bir daha bu gibi yaşantılar konusunda oldukça çekingen oluyorlar ve bizlere başvuruyorlar. Onlara şunları söylüyorum;


Hayatta başarı ya da başarısızlık diye bir şey yoktur her şey bir durum ve sonuçtur. Bu nedenle bugün yaşananlar geçmişte seçtiğimiz ve yaptığımız davranışların, aldığımız kararların sonucudur. Dün bunu seçip bu şekilde yaptığınız için bügün bunu yaşıyorsunuz.Yarın farklı şekilde düşünüp farklı kararlar alıp farklı davranarak daha farklı sonuçlar alabilirsiniz. Dün ilişkinizde eğer çok verici davranıp, partnerinizi hayatınızın merkezine yerleştirme gibi hatalı bir yaklaşımda bulunmuşsanız ayrılık sizin için yıkım olmuş demektir. Başka sefere ilişkiye bakış açınızı değiştirmeniz sizi ayrılığın olası abartılı duygu bozukluklarından ve acılarında koruyacaktır. İş hayatında da bu böyle, unutulmamalı ki aynı şeyi yapan kişi aynı sonuçla karşılaşır. Her zaman aynı olayda aynı sonuçla karşılaşacağımızı düşünmek çok akılcı değildir. Çünkü çoğunlukla sonucu biz kendimiz seçiyoruz. Yani yaşadığımız sonuçlarla ilgili sorumluluğumuz inanılmaz derecede fazladır. Tabii ki bizim dışımızda gelişen durumlar da vardır. Genelde dış olayları değiştirme gücümüz sınırlıdır ama o olaya bakış açımızı değiştirerek bize yaşatacağı duyguyu kontrol etme şansımız vardır.

Peki hayatlarında çok risk aldıkları için zarar görenler için neler söyleyeceksiniz?
Yaşamda her şey bir durumdur, neyi seçerseniz onu yaşarsınız. Hayatlarında çok risk aldıkları için zarar gören insanlarda vardır. Bu insanlar belki duygusal ya da maddi anlamda bir şeyler kaybetmiş olabilirler ama en azından derin analizlere dayanmayan bazı datalarla desteklenmeyen durumlarda yüksek risk almamalar gerektiğini öğrenmişlerdir.

Peki kişi risk alıp başına kötü bir şey geldiğinde kendisine neler söylemeli, kendisine nasıl bir terapi uygulamalı?


Risk alıp kötü bir şeyle karşılaşan kişiye şu söylenebilir. Başarılı diye tanımlanan insanlar bir şeyi yaptığında olumsuz sonuçla karşılaştığında tekrar deneyenlerdir. Olumsuz sonuç karşısında oturup yakınmak ağlamak yerine neden bu sonuçla karşılaşıldığının çok iyi bir analizi yapılıp, bir dahaki sefere nelerin ne şekilde yapılması gerektiği düşünülüp tekrar denemek gerekir. Bu durumda bir daha başaramayacağı, bunun hiçbir zaman olmayacağı, hiçbir zaman mutlu olunamayacağı gibi genellemelerden kaçınmamız gerekmektedir. Bir ormanda binlerce ağaç vardır, tek bir çürük ağaç görmekle bu orman çürüktür demek ne kadar irrasyonelse, yaşanan bir ilişki konusunda da insanlar hakkında böyle yargılarda bulunmak ve tekrar bir insanla birlikte olmaktan korkma da aynı derecede irrasyoneldir. Kişi aldığı risk karşısında önce sakin olmayı becererek, neden bu sonucu aldığını düşünüp, önceki hatalarını düzeltip yeniden akıllı riskler alıp yoluna devam etmelidir.

Kendini her zaman güvende, sağlamda hissetme duygusunun altında yatan nedir?
Her insanın temel ihtiyaçları arasında var oluşunu korumak için emniyet, kendini güven içinde hissetme vardır. Soğuk havada hastalık tehlikesine karşı üzerinize bir kazak ve kaban almak bir önlemdir, fakat bunlara ek olarak üzerinize battaniye de alarak sokağa çıkmak çok akılcı değildir. Yani korkuları yaşamak ve korkunun dilini anlamak ve önlem almak doğrudur ama korkuyu realitenin üstüne çıkarıp abartmak kişinin hareket alanını daraltıp başarıdan alıkoyar. Olayları büyütmek, abartılı korkular, genellemecilik, olumsuz düşünme alışkanlığı, özgüvenin azalması, geçmişte yaşanan duygusal taravmaları atlatamamak gibi durumlarda kişiler kendilerini çok sağlama alma gibi davranışlarda bulunmaktadırlar.

Risk almak genetik kodlanabilir mi, yani Türk insanının Avrupalı’ya göre özellikle duygularını açıklamakta, karşı cinse açılmada daha temkinli olduğu söylenebilir mi?
Ben şahsen her konuda genellemelere karşı çıkan bir kişiyimdir. Her toplumda ve her toplumun farklı her coğrafi bölgesinde duygularını açmak ve karşı cinse açılma konusunda sıkıntı yaşayanlar ya da bu konuda çok rahat olanları vardır diye düşünüyorum.Bu durum aslında aileden aileye de farklılık gösterebiliyor.


Evlenmek de bir risk midir, ileri yaşlarda evlenen insanlarda da risk alamama durumu düşünülebilir mi? Çünkü sonuçta insanları uzun vadede ancak tanıyabiliyorsunuz...
Hayatta her şeyin bir riski vardır önemli olan o riski karşılayabilecek gücümüzün olabilmesi ve taşıyamayacağımız sonuçları olabilecek riskleri almamaktır. Evde oturmak depreme karşı bir risktir, sokağa çıkmak olası tehlikeler karşı risktir, bir şey yiyip içmek de bir risktir. Gerçek bu ise evlenmek de bir risktir olası olumsuz sonuçları tabii ki vardır. İleri yaşlarda evlenen insanlarda da korku kaynaklı risk alamama gibi durumlarla karşılaşıyoruz. İnsanları uzun vade de tanımak da aslında bir çok riski ortadan kaldırmıyor. Önemli olan ileride karşılaşılan durumlarda bu kişinin nasıl davranacağıdır ve bu da bilinmeyen bir şeydir.


Duygusal hayatta risk almak deyince neler düşünmek gerekiyor? Genellikle duygusal hayatta erkekler mi kadınlar mı daha cesur risk alma konusunda?


Duygusal hayatta risk almak demek, gelecekte bugün yaşanan olumlu duyguların yitirilmesi, bugün yaşanmayan olumsuz duyguların yaşanabilmesi ihtimalidir. Bence bunun için en iyi önlem tüm duyguları normal boyutlarda yaşayabilecek gibi paradigmamızı oluşturmaktır. Ben aşık olmak istiyorum diyen bir çok insanla karşılaşıyorum, bunu aramak beraberinde bir çok tehlike getirir. Abartılı her duygu aslında büyük bir risktir. Duygusal hayatta kadınların daha fazla risk aldığına şahit oluyorum. Dolayısıyla ayrılıklarda kadınlar daha fazla olumsuz duygu yaşayabiliyor.

Duygusal anlamda risk almamanın riskleri neler olabilir?

Duygusal anlamda risk almamanın riski mutsuzluktur. Çünkü olumsuz duygular yaşayabileceğini, ayrılık durumda çok kötü olabileceğini düşünmek insanların önüne çıkabilecek ve ona büyük mutluluklar verebilecek ilişkilere girmemeye yol açabiliyor. Bunun yanı sıra duygusal anlamda risk almamak tüm duyguların bloke olmasına yol açabilir. Kişi sevdiği halde korkuları nedeniyle adım atamıyorsa, diğer alanlarda da tüm duygusal korkularında dolayı içe dönük, mutsuz bir hayat yaşayabilir.


Bülent Budak
Uzm.Psik.Danışman

     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler  
► Cinsel Yaşamda İletişim Nazlı ÇALIŞKAN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,976 uzman makalesi arasında 'Yaşamda Risk Alabilmek' başlığıyla benzeşen toplam 27 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
 
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


17:27
Top