Dikkat Dağınıklığı
DİKKAT EKSİKLİĞİ –HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU(ADHD)
Son zamanlarda dikkat eksikliği sanki moda haline geldi;”Benim çocuğum dikkatini derse veremiyor,öğretmeni de bir psikoloğa baktırın dedi.”lafı sıklıkla söylenir oldu.Neredeyse her çocuğun dikkatinde problem var veya her çocukta hareketlilik var.Oysa bu teşhisin konması için aşağıda sıralayacağım üç kriterin de var olması ve bu sorunun çocuğun işlevsel yetilerini ciddi bir şekilde etkiliyor olması gereklidir.
ADHD nin temel belirtileri şunlardır;
*Hiperaktivite(aşırı hareketlilik)
*Dikkat eksikliği
*İmpulsivite (dürtüsel ataklık)
ADHD olan çocuklar yaşıtlarına göre daha hareketlidirler ve dikkatlerini yoğunlaştırmada güçlük çekerler.Esas güçlük,okula başladıklarında daha belirgin hale gelir.Bu çocuklar,okulda sıklıkla sıralarında oturamayan veya otursalar bile uzun zaman orada kalamayan çocuklardır.Sürekli konuşan,bağıran başkalarını rahatsız eden ve herkesi işten alıkoyan çocuklardır genelde bu öğrenciler….Bu sorunu yaşayan öğrenciler ,bu olumsuz hareketleri yüzünden genelde sınıflarda öğretmenleri tarafından yaramaz ,tembel damgası yerler.Böylece sınıfta kendini diğer öğrencilerden farklı ,ezik görür ve kendine güveni azalır.Bu kendine güven azlığı ile beraber öğrencide bezginlik oluşur;”Nasıl olursa olsun ben ne yapsam zaten öğretmenim beni suçluyor..Bir şey yapmasam ,ders çalışmasam da olur.”deyip her şeyi boşlar hale gelirler.ADHD olan çocuklar düzensizdirler,eşyalarını unutma ve kaybetme eğilimindedirler.Öğretmenler de bu davranışlara sinirlenirler.İlk zamanlar ,çocuğun arkadaşları başlangıçta bu durumu kabul ederler ve eğlendirici bulurlar.Ancak zamanla ADHD li olan çocuk özelliği gereği onlara dürtüsel bir şekilde saldırmaya ve öğrenmeden alıkoymaya başlayınca onlar da bu çocukları rahatsız edici itici bulmaya başlarlar.
ADHD li çocuklar dürtüseldir;
Yani yaptıklarına dürtüleri yön verir.Davranışlarının sonuçlarını düşünmeden hareket ederler.İsteklerini erteleyemez,atakdırlar.Yolda dikkatlerini çeken bir şey olduğunda trafiğe dikkat etmeden karşıdan karşıya geçmek isteyebilirler.Dikkat çekmek arzusu ile başkalarının sözüne karışırlar,söz keserler.Düşünmeden konuşup yanlış şeyler söylemeleri sosyal alanda sorunlara yol açar ve umutsuzca arkadaş edinmeye çabalayan çocuğun dışlanmasına neden olur.
ADHD li çocuklar dikkat etme ve dikkatlerini sürdürme konusunda zorluk çekerler.
Yani dürtüsel ve hareketli davranışları nedeni ile ,akranları arasında sivrilip göze çarparlar ama “öğrenmek” onlara çok zor gelir.Öğrenme güçlüğü sadece ders alanında değildir.Yüzmeyi ,bisiklete binmeyi öğrenmek gibi motor becerileri kazanmalarında da zorluk çekerler.En önemlisi de konuşmada,sohbetlere ve grup faaliyetlerine katılmada rastlanılan sorunlardandır.Bu tür güçlükler dikkatlerini yoğunlaştıramamalarından kaynaklanır.Oysa çoğunlukla bu becerileri öğrenebilecek yetenektedirler.Arkadaş bulma konusunda da güçlük çekerler ve çoğunlukla bulduğu arkadaşlar “yanlış kişilerdir”Çocuklar çoğu zaman bunun farkındadırlar,üzülürler ve nasıl değiştirileceğini bilseler değiştirmek için ellerinden gelen her şeyi yaparlar.
ADHD li çocukların çoğu öğrenme güçlüğü çekerler;
Bu öğrenciler çok parlak değillerse sınıfın gerisinde kalırlar.Özellikle okuma yazma konusunda çok sıkıntı çekerler.Kendi akran grupları kadar uzun süre dikkatlerini yoğunlaştıramazlar.Çevredeki sesler ve hareketler zihinlerini kolayca dağıtır,öğretmenin verdiği önemli bilgileri yakalayamazlar.El yazıları oldukça düzensizdir.Bu çocukların kırılmamış oyuncağı yoktur neredeyse….ADHD olan çocukların genellikle diğerlerinden daha az uykuya ihtiyaç duymaları ,herkesin kronik yorgunluk çekmesine ve anne-babanın yeterince vakit ayıramamasına neden olur.Gevezelik,gürültü,hareket ,ağız dalaşları, ve eşyalara zarar verme aile tablosunun ayrılmaz bir parçası olmuştur.Televizyonda , bir çizgi filmi başından sonuna kadar izleyemezler ve oyuncakları ile tek başına uzun süre oynayamazlar.
Bu konuda sorun yaşayan çocuklarınıza karşı sabırlı ve anlayışlı olmak zorundasınız.Çocuğun davranışları ,anne babayı kızdırmak için bilerek yapılmış yaramazlık olarak değil, bir rahatsızlık belirtisi olarak algılanmalıdır.Davranış olduğu anda yanıt veriniz.ADHD li çocuklar diğer çocuklardan daha fazla ve daha çabuk ödüllendirmeye ihtiyaç duyar.Önemli olan ödülün,davranışın hemen ardından gelmesidir.Olumsuzdan çok,olumlu yanıt kullanınız.Bu çocuklar,o kadar çok yanlış yaparlar ki eğer,dikkatinizi yanlışlar üzerine yoğunlaştırırsanız onları sürekli cezalandırmak zorunda kalırsınız.Orta düzeydeki cezalar (yalnız bırakma,ara verme, küçük bir ödülü iptal etme)son çözüm olarak yararlı olabilir.Fakat bunlar ,az ve dikkatli bir şekilde sürekli bir ödül programıyla birlikte kullanılmalıdır.
Toplumumuzda 4-12 yaşlar arasındaki kızların % 4’ünde, erkeklerin % 10’unda bu rahatsızlık görülür. 13-18 yaşlarında ise bu oran kızlarda % 2-3’e, erkeklerde % 6-8’e düşmektedir. Dikkat eksikliği problemi yaşayan çocukların babalarında ya da amcalarında da, zamanında bu tür problemin olduğuna rastlıyoruz.
DEHB bozukluğunun tanısının konulabilmesi için çocuğun doğumundan bugüne bütün geçmiş öyküsü anne babadan alınmalı. Öğretmeniyle işbirliği yapılarak, okul başarısına ilişkin bilgi alınıp, zekâ değerlendirmesi ve nörolojik muayenesi (EEG tetkikini de içeren) yapılmalı.
Eğer bu soruna sahip çocuklara ilgi ile,sabırla ve sevgiyle yaklaşılırsa ve çocuğun çabası (çok az bile olsa) fark edilirse çok güzel sonuçlar alınabilir ve problem ile başa çıkılabilir.
Serap 10 yaşında ilkokul beşinci sınıfta okuyan bir öğrenciydi. Ancak Türkçe ve Matematik derslerinde seviyesi ilkokul üçüncü sınıf seviyesindeydi. Öğretmeninin bize yolladığı gözlem raporuna göre; “Danışanım sınıfta dersi dinlemiyor, kafası sanki başka yerde gibi davranan bir öğrenciydi. Türkçe dersinde öğretmen, bir yazı yazdırırken, sık sık yazım-harf hataları yapıyordu. Okuma hızı yaşına göre düşüktü. Ayrıca dikkati de hemen dağılıyordu. Ezberlenmesi gereken bir parça verildiğinde, parçayı bir türlü hafızasına alamıyordu.”
Serap ın hakkında anne ve babasından bilgiler aldıktan sonra her zamanki gibi öncelikle öğrencime zekâ testi uyguladım. Serap ın zekâsı tahmin ettiğim gibi normal idi. Peki öyleyse bu çocuk niye geç öğreniyor, derslerinde başarısız oluyordu?
İşte tam da bu vaka bize “Özel Öğrenme Güçlüğü”nü anlatıyor. Ayrıca danışanıma “Dikkat-hafıza-idrak-tespit fonksiyonlarını” ölçen Benton Görsel Algı Testi uyguladık. Bu teste göre de Serap da dikkat eksikliği de mevcuttu.
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Osman Sabuncuoğlu öğrenme güçlüğü ve dikkat eksikliği konusunda son yapılan araştırmalara değiniyor; İnsan beyninin ön kısmı (frontal lob) diğer canlılardan farklı olarak insanda daha çok gelişmiştir. Bu bölgenin, insanın kişiliği, ruh dünyası dikkatini kullanması ve öğrenmesi ile ilgisi bulunmuş. Zeki olduğu halde, dikkatini toplayamayan insanlarda, beynin ön bölgesinin kan şekerini az tükettiği, kan dolaşımının düşük olduğu belirlenmiş. Dikkat, algı, bellek (hafıza) iç içe çalışan süreçlerdir. Çocuğun erişkin hayata hazırlanışı açısından bütün bu süreçlerin yerinde olması ve sağlıklı işlemesi çok önemli. Örneğin zekâ ileriliği veya zekâ sınırı olan çocukların çabuk unuttuklarından yakınılır; “Kaç kez anlatıyoruz, hatırlamıyor, öğrenemiyor...” Bütün bu sorunlar, aslında o süreçlerdeki aksaklıktan kaynaklanıyor. Dikkat eksikliği olan çocuklarda, hafıza ve dikkatle ilgili süreçler beraber çalıştığı için, dikkatteki bir problem hafızayı da etkiliyor.
Öğrenme gecikmesi ile öğrenme güçlüğü aynı şey değildir. Küçüklüğünde kitaplarla fazla karşılaşmayan, anne-babası kendisine kitap okumayan ya da zayıf bir eğitim sisteminden gelen çocukların akranlarını yakalamak için, bir-iki yıla ihtiyacı olabilir. Ancak öğrenme güçlüğü olan çocuklar, her türlü olanağa sahip olsalar dahi bilgiyi etkin bir şekilde işleyemezler ve karmaşık okuma ya da aritmetik becerilerini zamanında kavrayamadıkça da akranları ile aralarındaki fark sürekli açılır.
Öğrenme güçlükleri ve dikkat dağınıklığı aslında Okul Öncesi Eğitim Döneminde yani 5-6 yaşlarında erkenden tespit edilebiliyor. Örneğin “Frostig Görsel Algı” testi tam da bu yaş çocuklarında dikkat dağınıklığını, öğrenme güçlüğünü tespit ediyor. Bence ilkokula başlamadan önce her çocuğa “Frostig Görsel Algı” testi uygulanmalı. Böylece çocuğun “Göz-el koordinasyonu, temel figür ayrımı, sabit biçim dikkati, görsel sıra ya da sembol dizisi belleği, görsel dikkat etme süresi” gibi ilkokulda daha çabuk öğrenebilmesi için gerekli temel işlevlerde bozukluk-gerilik olup olmadığı ortaya çıkıyor.
Özel eğitim merkezlerinde ;
Öğrenme güçlüğü veya dikkat sorunu olan çocuklara gerekli zekâ testleri-dikkat testleri yapıldıktan sonra, gelişim seviyelerine uygun rehabilitasyon programı yapılıyor. Dikkat eğitimi ve zihin geliştirme programları, bilgisayarda veya YUP adı verilen (Zekâ Geliştirme ve Dikkat Yoğunlaştırma - Oyunla Eğitim Sistemi) kitapçıklarla uygulanıyor. Ayrıca anne-babanın farkında olmadan yaptığı eğitim hataları varsa, bunlar düzeltilip psikolojik danışmanlık yapılıyor.
Son zamanlarda dikkat eksikliği sanki moda haline geldi;”Benim çocuğum dikkatini derse veremiyor,öğretmeni de bir psikoloğa baktırın dedi.”lafı sıklıkla söylenir oldu.Neredeyse her çocuğun dikkatinde problem var veya her çocukta hareketlilik var.Oysa bu teşhisin konması için aşağıda sıralayacağım üç kriterin de var olması ve bu sorunun çocuğun işlevsel yetilerini ciddi bir şekilde etkiliyor olması gereklidir.
ADHD nin temel belirtileri şunlardır;
*Hiperaktivite(aşırı hareketlilik)
*Dikkat eksikliği
*İmpulsivite (dürtüsel ataklık)
ADHD olan çocuklar yaşıtlarına göre daha hareketlidirler ve dikkatlerini yoğunlaştırmada güçlük çekerler.Esas güçlük,okula başladıklarında daha belirgin hale gelir.Bu çocuklar,okulda sıklıkla sıralarında oturamayan veya otursalar bile uzun zaman orada kalamayan çocuklardır.Sürekli konuşan,bağıran başkalarını rahatsız eden ve herkesi işten alıkoyan çocuklardır genelde bu öğrenciler….Bu sorunu yaşayan öğrenciler ,bu olumsuz hareketleri yüzünden genelde sınıflarda öğretmenleri tarafından yaramaz ,tembel damgası yerler.Böylece sınıfta kendini diğer öğrencilerden farklı ,ezik görür ve kendine güveni azalır.Bu kendine güven azlığı ile beraber öğrencide bezginlik oluşur;”Nasıl olursa olsun ben ne yapsam zaten öğretmenim beni suçluyor..Bir şey yapmasam ,ders çalışmasam da olur.”deyip her şeyi boşlar hale gelirler.ADHD olan çocuklar düzensizdirler,eşyalarını unutma ve kaybetme eğilimindedirler.Öğretmenler de bu davranışlara sinirlenirler.İlk zamanlar ,çocuğun arkadaşları başlangıçta bu durumu kabul ederler ve eğlendirici bulurlar.Ancak zamanla ADHD li olan çocuk özelliği gereği onlara dürtüsel bir şekilde saldırmaya ve öğrenmeden alıkoymaya başlayınca onlar da bu çocukları rahatsız edici itici bulmaya başlarlar.
ADHD li çocuklar dürtüseldir;
Yani yaptıklarına dürtüleri yön verir.Davranışlarının sonuçlarını düşünmeden hareket ederler.İsteklerini erteleyemez,atakdırlar.Yolda dikkatlerini çeken bir şey olduğunda trafiğe dikkat etmeden karşıdan karşıya geçmek isteyebilirler.Dikkat çekmek arzusu ile başkalarının sözüne karışırlar,söz keserler.Düşünmeden konuşup yanlış şeyler söylemeleri sosyal alanda sorunlara yol açar ve umutsuzca arkadaş edinmeye çabalayan çocuğun dışlanmasına neden olur.
ADHD li çocuklar dikkat etme ve dikkatlerini sürdürme konusunda zorluk çekerler.
Yani dürtüsel ve hareketli davranışları nedeni ile ,akranları arasında sivrilip göze çarparlar ama “öğrenmek” onlara çok zor gelir.Öğrenme güçlüğü sadece ders alanında değildir.Yüzmeyi ,bisiklete binmeyi öğrenmek gibi motor becerileri kazanmalarında da zorluk çekerler.En önemlisi de konuşmada,sohbetlere ve grup faaliyetlerine katılmada rastlanılan sorunlardandır.Bu tür güçlükler dikkatlerini yoğunlaştıramamalarından kaynaklanır.Oysa çoğunlukla bu becerileri öğrenebilecek yetenektedirler.Arkadaş bulma konusunda da güçlük çekerler ve çoğunlukla bulduğu arkadaşlar “yanlış kişilerdir”Çocuklar çoğu zaman bunun farkındadırlar,üzülürler ve nasıl değiştirileceğini bilseler değiştirmek için ellerinden gelen her şeyi yaparlar.
ADHD li çocukların çoğu öğrenme güçlüğü çekerler;
Bu öğrenciler çok parlak değillerse sınıfın gerisinde kalırlar.Özellikle okuma yazma konusunda çok sıkıntı çekerler.Kendi akran grupları kadar uzun süre dikkatlerini yoğunlaştıramazlar.Çevredeki sesler ve hareketler zihinlerini kolayca dağıtır,öğretmenin verdiği önemli bilgileri yakalayamazlar.El yazıları oldukça düzensizdir.Bu çocukların kırılmamış oyuncağı yoktur neredeyse….ADHD olan çocukların genellikle diğerlerinden daha az uykuya ihtiyaç duymaları ,herkesin kronik yorgunluk çekmesine ve anne-babanın yeterince vakit ayıramamasına neden olur.Gevezelik,gürültü,hareket ,ağız dalaşları, ve eşyalara zarar verme aile tablosunun ayrılmaz bir parçası olmuştur.Televizyonda , bir çizgi filmi başından sonuna kadar izleyemezler ve oyuncakları ile tek başına uzun süre oynayamazlar.
Bu konuda sorun yaşayan çocuklarınıza karşı sabırlı ve anlayışlı olmak zorundasınız.Çocuğun davranışları ,anne babayı kızdırmak için bilerek yapılmış yaramazlık olarak değil, bir rahatsızlık belirtisi olarak algılanmalıdır.Davranış olduğu anda yanıt veriniz.ADHD li çocuklar diğer çocuklardan daha fazla ve daha çabuk ödüllendirmeye ihtiyaç duyar.Önemli olan ödülün,davranışın hemen ardından gelmesidir.Olumsuzdan çok,olumlu yanıt kullanınız.Bu çocuklar,o kadar çok yanlış yaparlar ki eğer,dikkatinizi yanlışlar üzerine yoğunlaştırırsanız onları sürekli cezalandırmak zorunda kalırsınız.Orta düzeydeki cezalar (yalnız bırakma,ara verme, küçük bir ödülü iptal etme)son çözüm olarak yararlı olabilir.Fakat bunlar ,az ve dikkatli bir şekilde sürekli bir ödül programıyla birlikte kullanılmalıdır.
Toplumumuzda 4-12 yaşlar arasındaki kızların % 4’ünde, erkeklerin % 10’unda bu rahatsızlık görülür. 13-18 yaşlarında ise bu oran kızlarda % 2-3’e, erkeklerde % 6-8’e düşmektedir. Dikkat eksikliği problemi yaşayan çocukların babalarında ya da amcalarında da, zamanında bu tür problemin olduğuna rastlıyoruz.
DEHB bozukluğunun tanısının konulabilmesi için çocuğun doğumundan bugüne bütün geçmiş öyküsü anne babadan alınmalı. Öğretmeniyle işbirliği yapılarak, okul başarısına ilişkin bilgi alınıp, zekâ değerlendirmesi ve nörolojik muayenesi (EEG tetkikini de içeren) yapılmalı.
Eğer bu soruna sahip çocuklara ilgi ile,sabırla ve sevgiyle yaklaşılırsa ve çocuğun çabası (çok az bile olsa) fark edilirse çok güzel sonuçlar alınabilir ve problem ile başa çıkılabilir.
Serap 10 yaşında ilkokul beşinci sınıfta okuyan bir öğrenciydi. Ancak Türkçe ve Matematik derslerinde seviyesi ilkokul üçüncü sınıf seviyesindeydi. Öğretmeninin bize yolladığı gözlem raporuna göre; “Danışanım sınıfta dersi dinlemiyor, kafası sanki başka yerde gibi davranan bir öğrenciydi. Türkçe dersinde öğretmen, bir yazı yazdırırken, sık sık yazım-harf hataları yapıyordu. Okuma hızı yaşına göre düşüktü. Ayrıca dikkati de hemen dağılıyordu. Ezberlenmesi gereken bir parça verildiğinde, parçayı bir türlü hafızasına alamıyordu.”
Serap ın hakkında anne ve babasından bilgiler aldıktan sonra her zamanki gibi öncelikle öğrencime zekâ testi uyguladım. Serap ın zekâsı tahmin ettiğim gibi normal idi. Peki öyleyse bu çocuk niye geç öğreniyor, derslerinde başarısız oluyordu?
İşte tam da bu vaka bize “Özel Öğrenme Güçlüğü”nü anlatıyor. Ayrıca danışanıma “Dikkat-hafıza-idrak-tespit fonksiyonlarını” ölçen Benton Görsel Algı Testi uyguladık. Bu teste göre de Serap da dikkat eksikliği de mevcuttu.
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Osman Sabuncuoğlu öğrenme güçlüğü ve dikkat eksikliği konusunda son yapılan araştırmalara değiniyor; İnsan beyninin ön kısmı (frontal lob) diğer canlılardan farklı olarak insanda daha çok gelişmiştir. Bu bölgenin, insanın kişiliği, ruh dünyası dikkatini kullanması ve öğrenmesi ile ilgisi bulunmuş. Zeki olduğu halde, dikkatini toplayamayan insanlarda, beynin ön bölgesinin kan şekerini az tükettiği, kan dolaşımının düşük olduğu belirlenmiş. Dikkat, algı, bellek (hafıza) iç içe çalışan süreçlerdir. Çocuğun erişkin hayata hazırlanışı açısından bütün bu süreçlerin yerinde olması ve sağlıklı işlemesi çok önemli. Örneğin zekâ ileriliği veya zekâ sınırı olan çocukların çabuk unuttuklarından yakınılır; “Kaç kez anlatıyoruz, hatırlamıyor, öğrenemiyor...” Bütün bu sorunlar, aslında o süreçlerdeki aksaklıktan kaynaklanıyor. Dikkat eksikliği olan çocuklarda, hafıza ve dikkatle ilgili süreçler beraber çalıştığı için, dikkatteki bir problem hafızayı da etkiliyor.
Öğrenme gecikmesi ile öğrenme güçlüğü aynı şey değildir. Küçüklüğünde kitaplarla fazla karşılaşmayan, anne-babası kendisine kitap okumayan ya da zayıf bir eğitim sisteminden gelen çocukların akranlarını yakalamak için, bir-iki yıla ihtiyacı olabilir. Ancak öğrenme güçlüğü olan çocuklar, her türlü olanağa sahip olsalar dahi bilgiyi etkin bir şekilde işleyemezler ve karmaşık okuma ya da aritmetik becerilerini zamanında kavrayamadıkça da akranları ile aralarındaki fark sürekli açılır.
Öğrenme güçlükleri ve dikkat dağınıklığı aslında Okul Öncesi Eğitim Döneminde yani 5-6 yaşlarında erkenden tespit edilebiliyor. Örneğin “Frostig Görsel Algı” testi tam da bu yaş çocuklarında dikkat dağınıklığını, öğrenme güçlüğünü tespit ediyor. Bence ilkokula başlamadan önce her çocuğa “Frostig Görsel Algı” testi uygulanmalı. Böylece çocuğun “Göz-el koordinasyonu, temel figür ayrımı, sabit biçim dikkati, görsel sıra ya da sembol dizisi belleği, görsel dikkat etme süresi” gibi ilkokulda daha çabuk öğrenebilmesi için gerekli temel işlevlerde bozukluk-gerilik olup olmadığı ortaya çıkıyor.
Özel eğitim merkezlerinde ;
Öğrenme güçlüğü veya dikkat sorunu olan çocuklara gerekli zekâ testleri-dikkat testleri yapıldıktan sonra, gelişim seviyelerine uygun rehabilitasyon programı yapılıyor. Dikkat eğitimi ve zihin geliştirme programları, bilgisayarda veya YUP adı verilen (Zekâ Geliştirme ve Dikkat Yoğunlaştırma - Oyunla Eğitim Sistemi) kitapçıklarla uygulanıyor. Ayrıca anne-babanın farkında olmadan yaptığı eğitim hataları varsa, bunlar düzeltilip psikolojik danışmanlık yapılıyor.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Dikkat Dağınıklığı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Kıvanç TIĞLI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Kıvanç TIĞLI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
