Okul Yönetiminde İletişim ve Denetim
İLETİŞİM SÜRECİ
İletişim Lâtince bir kelime olan Communicare fiilinden gelmektedir. An*lamı ortak kılmadır. Geniş anlamıyla tanımlamak gerekirse iletişim, istenen sonuçları başarmak ve davranışları etkilemek amacıyla insanlar arasında sözlü ya da sözlü olmayan diğer araçlarla anlayış sağlamadır. (CAN, 2005:324)
Iletişimin farklı yönleri göz önünde bulundurularak çok farklı tanımları yapılmıştır. Bizim için ise asıl önemli olan örgütsel açıdan yönetimin bir süreci olarak iletişimdir. Bu bakımdan iletişim süreci, insan davranışlarını değiştirmek, kişiler ve gruplar arası ilişkileri geliştirmek, görevleri gerçekleştirmek, örgütte bir haberleşme ağı kurmak ve etkili bir koordinasyon sağlamak amacıyla kullanılır. Bu açıdan yapabileceğimiz tanımı :
Toplumsal birimler arasında bir bilgi, anlam, duygu ve düşünce alışverişidir.
Insan davranışını değiştirmek amacı ile her türlü kavram ve sembolün iletilme sürecidir.
Bireyler ve birimler arasında önceden kabul edilmiş simgelere-sembollere göre bir haberin geçiriliş sürecidir.
Bilgi ve anlamın bir kimseden başka bir kimseye geçirilmesidir.
Bilgi ve haberin uygun biçimde aktarılmasıdır.
Anlamı müşterek kılma sürecidir. (Taymaz, 2003:42)
1.1. Iletişimin Öğeleri :
Iletişim sürecinin üç temel öğesi vardır. Bunlar verici (kaynak), ileti (mesaj) ve alıcı (hedef)’tir.
MESAJ (İLETİ)
VERİCİ (KAYNAK) ALICI (HEDEF)
Verici ve alıcı arasında karşılıklı olarak gerçekleşen bu süreç “iletişim süreci”dir. Iletişim süreci sonraları daha detaylı olarak ele alınmıştır. Buna göre:
Verici (Kaynak): İletişim sürecini başlatan kişi veya kurum.
Mesaj (İleti, Kapsam): Kaynaktan alıcıya gönderilen uyarıcılar. Sözsüz mesajlar-Eylemler-Konuşmalar-Yazışmalar
Kanal (Taşıyıcı): (formal, informal)
Vasıta: Mesajın alıcıya iletilmesini sağlayan araç ve yöntemler. Dilekçe, telefon, mektup, TV, teleks, internet, faks vb.
Alıcı (Hedef): Gönderilen mesaja hedef olan kişi.
Geri Bildirim: Alıcının kaynak tarafından gönderilen uyarıcılara göster*diği tepki.
( Başaran,2006:315)
1.2. İletişimin Engelleri
İletişim sürecini engelleyen birçok unsur bulunmaktadır. Ancak bu unsurla*rı genel olarak aşağıdaki başlıklar altında toplamak mümkündür (Köknel, 1993; Bursalıoğlu, 2000; Balcı ve Aydın, 2001.Akt:Memduhoğlu, 2008:185):
Bireysel faktörler: Bireyin psikolojik durumu, algılama biçimi, duygular, ön yargılar, sayıtlılar, seçici algılama, bakış açıları, heyecanlar,
Fiziksel unsurlar: Uzaklık, gürültü, fiziksel mekânların durumu, kullanı*lan iletişim araçlarının durumu,
Hiyerarşik unsurlar: Bireyler arasındaki ast üst ilişkileri, toplumsal ya da resmi statü farklılıkları, örgütteki konum, roller, üstlenilen görevler, yö*neticilerin yetki aktarmaması, yöneticilerin denetim alanının geniş ya da dar olması, karar sürecine katılmayan bireylerin işleri yavaşlatması ya da savsaklaması,
Anlam (Semantik): Bireylerin kavramlara, sembollere, kelimelere yükle*dikleri anlamlar, dili kullanma durumları,
Korunma: Bireylerin daha önceden vermiş oldukları sözler ve taahhüt*ler.
Sınırlama: Bazı bilgilerin bilerek ya da bilmeyerek gizlenmesi.
Okullarda iletişim gerçekleşirken vericinin makamı iletişimin niteliği üzerinde büyük etkide bulunmaktadır. Makam yükseldikçe iletişimin etkisi de artmaktadır. (Başaran, 1996:64). İletişim sürecinde verici, alıcıya ileteceği iletiyi anlatma yeteneğine sahip olmalı, sözcükleri iyi seçebilmeli, konuya hakim olmalı, iletişimde coşkulu davranmalıdır( Bu durum iletişimin niteliğini büyük ölçüde etkilemektedir. Öğretmenin sınıfta coşkulu biçimde ders anlatması veya sessiz, isteksiz biçimde ders anlatması arasındaki fark.). Bunun yanında verici, alıcıdan gelen her türlü tepkiye de açık olmalıdır.
Sağlıklı iletişim sağlanabilmesi için iletilerin açık ve anlaşılır olması gerekir. Ister sözlü ister sözsüz isterse yazılı olsun alıcı ve vericinin anlayabileceği nitelikte olmalıdır. Sözsüz iletilerde genellikle önceden bilinen bir gizli bir “im” vardır. Örneğin öğrencilerimiz çoğu zaman bizim konuşmasak bile bakışımızdan gerekli cevabı alırlar. Konuşmada ise sözcüklere yüklenen anlam alıcıya söylenerek iletilir. Yazılı iletilerde yazı isteneni tam olarak anlatabilmelidir. Örneğin okul müdürü öğretmenlerden yapmalarını istediği durumu açıkça anlatabilmelidir. Anlatılmak istenen tam ama öz anlatılmalıdır. Öğretmenlerden “Zümre ya da şök tutanakları istenecekse; önümüzdeki hafta yerine; en geç 12.03.2011 mesai bitimine kadar teslim etmeniz rica olunur.” şeklinde açık bir biçimde belirtmelidir. Yazı okunabilir olmalıdır, karşıdakini incitmemeli ve dilbilgisi kurallarına uygun yazılmalıdır.
Alıcının, vericinin gönderdiği anlamı anlaması iletişimin önkoşuludur. Iletişimin etkin olabilmesi için alıcı mesajı almalı ve almaya istekli olmalıdır(Güney,2001:215) Bir alıcının belli bir sayıda ve düzeyde ileti alabilme yeterliliği vardır ( Başaran, 1996:68 ). Bu yeterlik zorlanmamalıdır. Alıcı ile verici arasında oluşabilecek olumsuz tutumlar ortadan kaldırılmalıdır (önyargılar, kalıplaşmış yargı ve tutumlar).
Iletişimde vericinin gönderdiği ileti yoluyla alıcıda yaptığı etkiye ilişkin edindiği bilgilere dönüt (feedback) denir (Başaran, 1996). Dönüt vericinin alıcıda yarattığı tepkiye ilişkin topladığı bilgidir. Dönütün en açık biçimde alınabildiği durum yüz yüze olanıdır. Burada verici alıcıda yarattığı etkiyi doğrudan gözleme imkanı bulur. Örneğin okul müdürü öğretmenlerle toplantı yaparken ders saattlerinin uzatılarak tenefüsün kısaltılmasına dair bir konuşma yaparken alıcılardaki tepkiyi doğrudan gözleyebilir. Iletişim sürecinde ileti hazırlamak ne kadar önemli ise, alıcıdan dönüt toplamak da o denli önemlidir.
1.3. Iletişim Türleri:
Bir örgütte iletişim iki türlü işler. Bunlar formal ve informal olarak adlandırılır.
Formal İletişim : Hiyerarşideki basamak ve makamlar arasındaki enformasyon ve kararların çift yönlü akımıdır.
Okullardaki yazışmalar, dilekçeler, müdürün öğretmenler kurulu toplantısını imza karşılığı duyurması vb. bunlara örnek verilebilir.
İnformal İletişim : Kişiler ve gruplar arasındaki ilişkilerden kaynaklanan enformasyon akımıdır. (Taymaz, 2003:43)
Okullarda öğretmenlerin kendi aralarındaki konuşmalar, birbirlerine sundukları öneriler,öğrencilerle olan ilişkiler vb. resmi nitelik taşımayan iletişim şekilleri örnek verilebilir.
Örgütsel iletişim, örgüt içi ve örgüt dışı iletişim olmak üzere ikiye ayrılır:
1. Örgüt İçi İletişim: Örgüt içinde yer alan birey ve birimler arası ileti*şimdir. (Okuldaki öğretmenler, müdür, öğrenciler ve diğer çalışanlar arasındaki iletişim örnek verilebilir.)
2. Örgüt Dışı İletişim: Örgüt içindeki birey ve birimlerle çevredeki birey ve birimler arası iletişimdir. ( Okul çalışanları ile velilerin ya da çevredeki diğer kişilerle olan ilişkileri )
Örgüt içi iletişim dört grupta toplanır.
1.Yukarıdan Aşağı İletişim: Astlara mesaj ileten üstün başlattığı ileti*şimdir. (Okul müdürünün yapılması gerekenleri resmi yazı yoluyla iletmesi gibi.)
2.Aşağıdan Yukarı İletişim: Astların kaynak, üstlerin alıcı olduğu iletişimdir.
(öğretmenlerin çalışma raporlarını idareyebildirmesi teslim etmesi vs.)
3.Yatay İletişim: Örgütte aynı seviyedeki kişiler arasında gerçekleşen iletişimdir. (öğretmenlerin ya da idarecilerin kendi aralarındaki iletişimi genellikle ölü olarak gerçekleştirilir).
4.Dairesel ve Çapraz İletişim: Yukarıdaki üç iletişim türünün kullanıldığı iletişimdir. (Atabek, 1999: 6) (Akt.Taymaz, 2003)
Kullanılan araçlara göre üç türlü iletişim vardır.
Yazılı İletişim; Yazılı araçlar kullanılarak yapılan iletişimdir. (Genellikle üstün asta karşı başlattığı iletişim biçimde görülür. Ast da çalışmalarını üste yazılı olarak bildirir. Üst ise yine yapılması gerekenleri genellikle resmi yazı yoluyla iletir.)
Sözlü İletişim; İnsanlar arasında yüzyüze veya telefonla yapılır. ( zümre toplantıları, öğretmenler kurulu toplantıları buna örnek verilebilir. Burada yüzyüze iletişim vardır. Karşılıklı olarak duygu ve düşünceler ifade edilir.)
Mimiklerle İletişim; Anlamın beden hareketleri ve davranışlarla akta*rılmasıdır. Yazılı ve sözlü iletişim akıl, mantık ve düşünceyi, sözsüz iletişim duyguları ve ilişkileri en etkili ifade etme aracıdır (Cüceoğlu, 1998:26) (Akt.Taymaz, 2003)
İletişim ayrıca bilgi akışına göre de sınıflandırılır (Kaya, 1993 :107).
1. Dikey iletişim; Örgüt hiyerarşisini izleyen bu biçimsel iletişim türün*de yukarıdan aşağıya doğru emir ve talimatlar rica ile, aşağıdan yukarıya doğru teklif ve açıklamalar arz ile sunulur.
Üst ast iletişimi dikey iletişim biçimidir. Okul müdürünün öğretmenlere yazılı olarak gönderdiği belgeler arcılığı ile öğretmenlerin ise yine yazılı olarak arz ettikleri dilekçeler vb. bu türe örnek verilebilir. ( Emirler kişisel irade belirtmemeli, astın yapabileceği nitelikte olmalı, hiyerarşik düzene uygun olmalı).
Madde 65 — (Değişik: 2.5.2006/26156 RG) Yönetici ve öğretmenler; Resmî Gazete, Tebliğler Dergisi, genelge ve duyurulardan elektronik ortamda yayımlananları Bakanlığın web sayfasından takip eder. Elektronik ortamda yayımlanmayanları ise okur, ilgili yeri imzalar ve uygularlar. ( Aynı zamanda yazılı iletişime de örnektir.)
Madde 69 — (Değişik: 2.5.2006/26156 RG) Öğretmenler, komisyon üyesi ve gözcü olarak görevlendirildikleri sınav komisyonlarında, okulda yapılan her türlü resmî toplantılar ve yerel kurtuluş günleri ile millî bayramlarda bulunmak zorundadırlar. Öğretmenlere görevlendirme ve toplantıların zamanı, en az beş gün önceden bir yazı ile duyurulur. Toplantının gündemi öğretmenlerin görüşü alınarak hazırlanır. Toplantılar, dersleri aksatmamak üzere çalışma günlerinde yapılır.
2.Yatay iletişim; Örgütte ayni düzeydeki insanlar arasındaki iletişimdir, arz ve rica ile sunulur. (Yatay iletişimde uzmanlaşmadan ya da rekabetten doğan iletişim engelleri ortaya çıkabilir).
3. Yönsüz iletişim; Örgüt içinde, örgütler arasında veya örgütle çevre*sindeki insanlar arasında söylenti şeklinde yapılan iletişimdir. (Taymaz, 2003)
Belirli gün ve haftalarda yapılan kutlamalarda veliler, çevredeki diğer bireylerle iletişim içerisinde olunur. Ya da herhangi bir spor müsabakasında farklı takımlar iletişim içindedir. Bu tür durumlar yönsüz iletişime örnek olarak gösterilebilir.
2. EŞGÜDÜMLEME SÜRECİ
Eşgüdümleme, yönetimin veya örgütün amacının gerçekleştirilebilmesi için ilgili tüm birimler ve kişilerin uyum içerisinde hareket etmesini sağlar. Okulda bulunan tüm güçleri, birbirine uyumlu biçimde,eğitim amaçlarını gerçekleştirmeye yöneltmedir.Örgütler büyüdükçe eşgüdümleme süreci de önem kazanmış ve yerine getirilmesi zorunlu hale gelmiştir(Güney,2001:74-75).
Yönetimde eşgüdümleme;
İnsanların çabalarını birleştirmeyi,
Zaman bakamından ayarlamayı,
Ortaklaşa amaç veya amaçlara ulaşmak için yürütülen faaliyetlerin birbirlerini izlemelerini,
Bütünleşmelerini sağlamaktadır (Akat, Budak,1994;248).
Başka bir deyişle eşgüdümleme, örgütleme sürecinde yapılan işbölümü sonucu ortaya çıkan işlerin birleştirilmesi sürecidir.
Eğitim iş görenlerinin eşgüdümlenmesi ve eşgüdüme uygun ortamın yaratılması,yöneticinin ve paydaşlarının görevidir.Okulda eşgüdümleme sürecinin en önemli görevi,öğrencilerin eğitimi için eğitimcilerin çalışmalarını birbirine uyumlu kılmaktır.Öğrencilere kazandırılacak herhangi bir yeterlik için,öğrencilere dersi olan tüm öğretmenlerin, bu yeterliği oluşturmada gereken eylemleri zamanında ve yeterli etkileşimle,eşgüdüm içinde yapmaları zorunludur (Başaran,1996,s.52-53).Eşgüdüm aynı dersi okutan öğret*menlerin yaptıkları planlar arasında olabileceği gibi aynı sınıfı okutan öğretmen*ler arasında da sağlanmalıdır.Örneğin ; Okulda aynı dersleri okutan branş öğretmenlerinin katıldığı, eğitim ve öğretimi yönlendirici, ortak kararların alındığı bir çalışma organı, Zümre Öğretmenler Kuruludur.
Zümre öğretmenleri toplantıları, tecrübeli öğretmenlerin edindikleri mesleki deneyimi aynı branştaki yeni meslektaşlarına sunma fırsatı veren ve genç branş arkadaşlarıyla yeni bilgilerini tecrübeli meslek taşlarına arz etme imkanı oluşturan bir çalışma ortamı yaratır. Bu toplantılar , eğitim - öğretim birliği geliştirmeyi ve koordinasyonu sağlayan çalışmalara hizmet ettiğinden sık sık yapılmalıdır. Her öğretim yılında en az iki defa birinci ve ikinci kanaat dönemi başında Yönetmelik, Yönerge ve emirler doğrultusunda yapılır.
Şube öğretmenler kurulu, 4, 5, 6, 7 ve 8 inci sınıflarda aynı şubede ders okutan öğretmenler ile okul rehber öğretmeninden oluşur. Kurula, gerek görülürse öğrenci velileri, sınıfın başkanı ve öğrencilerce seçilen öğrenci temsilcileri de çağrılabilir.
Öğrenci kurulu, okulun tüm öğrencileri tarafından 6, 7 ve 8 inci sınıf öğrencileri arasından seçilen bir başkan; 4 ve 5 inci sınıflar arasından seçilen ikinci başkan ve 1-8 inci sınıf şubelerinden seçilen birer temsilciden oluşur. Bu kurula, öğretmenler kurulu tarafından seçilen bir öğretmen rehberlik eder.
Okul öğrenci kurulu, öğretmenler kurulu tarafından seçilen öğretmenin veya öğrenci başkanının çağrısı ile toplanır. İlk toplantıda yıllık çalışma programını hazırlar, okul müdürünün onayına sunar. Çalışma programında eğitim ve öğretim ortamının daha uygun duruma getirilmesi, öğrenci sorunlarının giderilmesi ve sosyal etkinliklerin düzenlenmesi gibi hususlara yer verilir.
AMACI BELLİ OLMAYAN BİR OKUL ( Eşgüdümleme gerçekleşemez)
AMACI BELLİ OLAN OKUL ( Eşgüdümleme gerçekleşir,işbirliği daha kolay olur.)
İletişim Lâtince bir kelime olan Communicare fiilinden gelmektedir. An*lamı ortak kılmadır. Geniş anlamıyla tanımlamak gerekirse iletişim, istenen sonuçları başarmak ve davranışları etkilemek amacıyla insanlar arasında sözlü ya da sözlü olmayan diğer araçlarla anlayış sağlamadır. (CAN, 2005:324)
Iletişimin farklı yönleri göz önünde bulundurularak çok farklı tanımları yapılmıştır. Bizim için ise asıl önemli olan örgütsel açıdan yönetimin bir süreci olarak iletişimdir. Bu bakımdan iletişim süreci, insan davranışlarını değiştirmek, kişiler ve gruplar arası ilişkileri geliştirmek, görevleri gerçekleştirmek, örgütte bir haberleşme ağı kurmak ve etkili bir koordinasyon sağlamak amacıyla kullanılır. Bu açıdan yapabileceğimiz tanımı :
Toplumsal birimler arasında bir bilgi, anlam, duygu ve düşünce alışverişidir.
Insan davranışını değiştirmek amacı ile her türlü kavram ve sembolün iletilme sürecidir.
Bireyler ve birimler arasında önceden kabul edilmiş simgelere-sembollere göre bir haberin geçiriliş sürecidir.
Bilgi ve anlamın bir kimseden başka bir kimseye geçirilmesidir.
Bilgi ve haberin uygun biçimde aktarılmasıdır.
Anlamı müşterek kılma sürecidir. (Taymaz, 2003:42)
1.1. Iletişimin Öğeleri :
Iletişim sürecinin üç temel öğesi vardır. Bunlar verici (kaynak), ileti (mesaj) ve alıcı (hedef)’tir.
MESAJ (İLETİ)
VERİCİ (KAYNAK) ALICI (HEDEF)
Verici ve alıcı arasında karşılıklı olarak gerçekleşen bu süreç “iletişim süreci”dir. Iletişim süreci sonraları daha detaylı olarak ele alınmıştır. Buna göre:
Verici (Kaynak): İletişim sürecini başlatan kişi veya kurum.
Mesaj (İleti, Kapsam): Kaynaktan alıcıya gönderilen uyarıcılar. Sözsüz mesajlar-Eylemler-Konuşmalar-Yazışmalar
Kanal (Taşıyıcı): (formal, informal)
Vasıta: Mesajın alıcıya iletilmesini sağlayan araç ve yöntemler. Dilekçe, telefon, mektup, TV, teleks, internet, faks vb.
Alıcı (Hedef): Gönderilen mesaja hedef olan kişi.
Geri Bildirim: Alıcının kaynak tarafından gönderilen uyarıcılara göster*diği tepki.
( Başaran,2006:315)
1.2. İletişimin Engelleri
İletişim sürecini engelleyen birçok unsur bulunmaktadır. Ancak bu unsurla*rı genel olarak aşağıdaki başlıklar altında toplamak mümkündür (Köknel, 1993; Bursalıoğlu, 2000; Balcı ve Aydın, 2001.Akt:Memduhoğlu, 2008:185):
Bireysel faktörler: Bireyin psikolojik durumu, algılama biçimi, duygular, ön yargılar, sayıtlılar, seçici algılama, bakış açıları, heyecanlar,
Fiziksel unsurlar: Uzaklık, gürültü, fiziksel mekânların durumu, kullanı*lan iletişim araçlarının durumu,
Hiyerarşik unsurlar: Bireyler arasındaki ast üst ilişkileri, toplumsal ya da resmi statü farklılıkları, örgütteki konum, roller, üstlenilen görevler, yö*neticilerin yetki aktarmaması, yöneticilerin denetim alanının geniş ya da dar olması, karar sürecine katılmayan bireylerin işleri yavaşlatması ya da savsaklaması,
Anlam (Semantik): Bireylerin kavramlara, sembollere, kelimelere yükle*dikleri anlamlar, dili kullanma durumları,
Korunma: Bireylerin daha önceden vermiş oldukları sözler ve taahhüt*ler.
Sınırlama: Bazı bilgilerin bilerek ya da bilmeyerek gizlenmesi.
Okullarda iletişim gerçekleşirken vericinin makamı iletişimin niteliği üzerinde büyük etkide bulunmaktadır. Makam yükseldikçe iletişimin etkisi de artmaktadır. (Başaran, 1996:64). İletişim sürecinde verici, alıcıya ileteceği iletiyi anlatma yeteneğine sahip olmalı, sözcükleri iyi seçebilmeli, konuya hakim olmalı, iletişimde coşkulu davranmalıdır( Bu durum iletişimin niteliğini büyük ölçüde etkilemektedir. Öğretmenin sınıfta coşkulu biçimde ders anlatması veya sessiz, isteksiz biçimde ders anlatması arasındaki fark.). Bunun yanında verici, alıcıdan gelen her türlü tepkiye de açık olmalıdır.
Sağlıklı iletişim sağlanabilmesi için iletilerin açık ve anlaşılır olması gerekir. Ister sözlü ister sözsüz isterse yazılı olsun alıcı ve vericinin anlayabileceği nitelikte olmalıdır. Sözsüz iletilerde genellikle önceden bilinen bir gizli bir “im” vardır. Örneğin öğrencilerimiz çoğu zaman bizim konuşmasak bile bakışımızdan gerekli cevabı alırlar. Konuşmada ise sözcüklere yüklenen anlam alıcıya söylenerek iletilir. Yazılı iletilerde yazı isteneni tam olarak anlatabilmelidir. Örneğin okul müdürü öğretmenlerden yapmalarını istediği durumu açıkça anlatabilmelidir. Anlatılmak istenen tam ama öz anlatılmalıdır. Öğretmenlerden “Zümre ya da şök tutanakları istenecekse; önümüzdeki hafta yerine; en geç 12.03.2011 mesai bitimine kadar teslim etmeniz rica olunur.” şeklinde açık bir biçimde belirtmelidir. Yazı okunabilir olmalıdır, karşıdakini incitmemeli ve dilbilgisi kurallarına uygun yazılmalıdır.
Alıcının, vericinin gönderdiği anlamı anlaması iletişimin önkoşuludur. Iletişimin etkin olabilmesi için alıcı mesajı almalı ve almaya istekli olmalıdır(Güney,2001:215) Bir alıcının belli bir sayıda ve düzeyde ileti alabilme yeterliliği vardır ( Başaran, 1996:68 ). Bu yeterlik zorlanmamalıdır. Alıcı ile verici arasında oluşabilecek olumsuz tutumlar ortadan kaldırılmalıdır (önyargılar, kalıplaşmış yargı ve tutumlar).
Iletişimde vericinin gönderdiği ileti yoluyla alıcıda yaptığı etkiye ilişkin edindiği bilgilere dönüt (feedback) denir (Başaran, 1996). Dönüt vericinin alıcıda yarattığı tepkiye ilişkin topladığı bilgidir. Dönütün en açık biçimde alınabildiği durum yüz yüze olanıdır. Burada verici alıcıda yarattığı etkiyi doğrudan gözleme imkanı bulur. Örneğin okul müdürü öğretmenlerle toplantı yaparken ders saattlerinin uzatılarak tenefüsün kısaltılmasına dair bir konuşma yaparken alıcılardaki tepkiyi doğrudan gözleyebilir. Iletişim sürecinde ileti hazırlamak ne kadar önemli ise, alıcıdan dönüt toplamak da o denli önemlidir.
1.3. Iletişim Türleri:
Bir örgütte iletişim iki türlü işler. Bunlar formal ve informal olarak adlandırılır.
Formal İletişim : Hiyerarşideki basamak ve makamlar arasındaki enformasyon ve kararların çift yönlü akımıdır.
Okullardaki yazışmalar, dilekçeler, müdürün öğretmenler kurulu toplantısını imza karşılığı duyurması vb. bunlara örnek verilebilir.
İnformal İletişim : Kişiler ve gruplar arasındaki ilişkilerden kaynaklanan enformasyon akımıdır. (Taymaz, 2003:43)
Okullarda öğretmenlerin kendi aralarındaki konuşmalar, birbirlerine sundukları öneriler,öğrencilerle olan ilişkiler vb. resmi nitelik taşımayan iletişim şekilleri örnek verilebilir.
Örgütsel iletişim, örgüt içi ve örgüt dışı iletişim olmak üzere ikiye ayrılır:
1. Örgüt İçi İletişim: Örgüt içinde yer alan birey ve birimler arası ileti*şimdir. (Okuldaki öğretmenler, müdür, öğrenciler ve diğer çalışanlar arasındaki iletişim örnek verilebilir.)
2. Örgüt Dışı İletişim: Örgüt içindeki birey ve birimlerle çevredeki birey ve birimler arası iletişimdir. ( Okul çalışanları ile velilerin ya da çevredeki diğer kişilerle olan ilişkileri )
Örgüt içi iletişim dört grupta toplanır.
1.Yukarıdan Aşağı İletişim: Astlara mesaj ileten üstün başlattığı ileti*şimdir. (Okul müdürünün yapılması gerekenleri resmi yazı yoluyla iletmesi gibi.)
2.Aşağıdan Yukarı İletişim: Astların kaynak, üstlerin alıcı olduğu iletişimdir.
(öğretmenlerin çalışma raporlarını idareyebildirmesi teslim etmesi vs.)
3.Yatay İletişim: Örgütte aynı seviyedeki kişiler arasında gerçekleşen iletişimdir. (öğretmenlerin ya da idarecilerin kendi aralarındaki iletişimi genellikle ölü olarak gerçekleştirilir).
4.Dairesel ve Çapraz İletişim: Yukarıdaki üç iletişim türünün kullanıldığı iletişimdir. (Atabek, 1999: 6) (Akt.Taymaz, 2003)
Kullanılan araçlara göre üç türlü iletişim vardır.
Yazılı İletişim; Yazılı araçlar kullanılarak yapılan iletişimdir. (Genellikle üstün asta karşı başlattığı iletişim biçimde görülür. Ast da çalışmalarını üste yazılı olarak bildirir. Üst ise yine yapılması gerekenleri genellikle resmi yazı yoluyla iletir.)
Sözlü İletişim; İnsanlar arasında yüzyüze veya telefonla yapılır. ( zümre toplantıları, öğretmenler kurulu toplantıları buna örnek verilebilir. Burada yüzyüze iletişim vardır. Karşılıklı olarak duygu ve düşünceler ifade edilir.)
Mimiklerle İletişim; Anlamın beden hareketleri ve davranışlarla akta*rılmasıdır. Yazılı ve sözlü iletişim akıl, mantık ve düşünceyi, sözsüz iletişim duyguları ve ilişkileri en etkili ifade etme aracıdır (Cüceoğlu, 1998:26) (Akt.Taymaz, 2003)
İletişim ayrıca bilgi akışına göre de sınıflandırılır (Kaya, 1993 :107).
1. Dikey iletişim; Örgüt hiyerarşisini izleyen bu biçimsel iletişim türün*de yukarıdan aşağıya doğru emir ve talimatlar rica ile, aşağıdan yukarıya doğru teklif ve açıklamalar arz ile sunulur.
Üst ast iletişimi dikey iletişim biçimidir. Okul müdürünün öğretmenlere yazılı olarak gönderdiği belgeler arcılığı ile öğretmenlerin ise yine yazılı olarak arz ettikleri dilekçeler vb. bu türe örnek verilebilir. ( Emirler kişisel irade belirtmemeli, astın yapabileceği nitelikte olmalı, hiyerarşik düzene uygun olmalı).
Madde 65 — (Değişik: 2.5.2006/26156 RG) Yönetici ve öğretmenler; Resmî Gazete, Tebliğler Dergisi, genelge ve duyurulardan elektronik ortamda yayımlananları Bakanlığın web sayfasından takip eder. Elektronik ortamda yayımlanmayanları ise okur, ilgili yeri imzalar ve uygularlar. ( Aynı zamanda yazılı iletişime de örnektir.)
Madde 69 — (Değişik: 2.5.2006/26156 RG) Öğretmenler, komisyon üyesi ve gözcü olarak görevlendirildikleri sınav komisyonlarında, okulda yapılan her türlü resmî toplantılar ve yerel kurtuluş günleri ile millî bayramlarda bulunmak zorundadırlar. Öğretmenlere görevlendirme ve toplantıların zamanı, en az beş gün önceden bir yazı ile duyurulur. Toplantının gündemi öğretmenlerin görüşü alınarak hazırlanır. Toplantılar, dersleri aksatmamak üzere çalışma günlerinde yapılır.
2.Yatay iletişim; Örgütte ayni düzeydeki insanlar arasındaki iletişimdir, arz ve rica ile sunulur. (Yatay iletişimde uzmanlaşmadan ya da rekabetten doğan iletişim engelleri ortaya çıkabilir).
3. Yönsüz iletişim; Örgüt içinde, örgütler arasında veya örgütle çevre*sindeki insanlar arasında söylenti şeklinde yapılan iletişimdir. (Taymaz, 2003)
Belirli gün ve haftalarda yapılan kutlamalarda veliler, çevredeki diğer bireylerle iletişim içerisinde olunur. Ya da herhangi bir spor müsabakasında farklı takımlar iletişim içindedir. Bu tür durumlar yönsüz iletişime örnek olarak gösterilebilir.
2. EŞGÜDÜMLEME SÜRECİ
Eşgüdümleme, yönetimin veya örgütün amacının gerçekleştirilebilmesi için ilgili tüm birimler ve kişilerin uyum içerisinde hareket etmesini sağlar. Okulda bulunan tüm güçleri, birbirine uyumlu biçimde,eğitim amaçlarını gerçekleştirmeye yöneltmedir.Örgütler büyüdükçe eşgüdümleme süreci de önem kazanmış ve yerine getirilmesi zorunlu hale gelmiştir(Güney,2001:74-75).
Yönetimde eşgüdümleme;
İnsanların çabalarını birleştirmeyi,
Zaman bakamından ayarlamayı,
Ortaklaşa amaç veya amaçlara ulaşmak için yürütülen faaliyetlerin birbirlerini izlemelerini,
Bütünleşmelerini sağlamaktadır (Akat, Budak,1994;248).
Başka bir deyişle eşgüdümleme, örgütleme sürecinde yapılan işbölümü sonucu ortaya çıkan işlerin birleştirilmesi sürecidir.
Eğitim iş görenlerinin eşgüdümlenmesi ve eşgüdüme uygun ortamın yaratılması,yöneticinin ve paydaşlarının görevidir.Okulda eşgüdümleme sürecinin en önemli görevi,öğrencilerin eğitimi için eğitimcilerin çalışmalarını birbirine uyumlu kılmaktır.Öğrencilere kazandırılacak herhangi bir yeterlik için,öğrencilere dersi olan tüm öğretmenlerin, bu yeterliği oluşturmada gereken eylemleri zamanında ve yeterli etkileşimle,eşgüdüm içinde yapmaları zorunludur (Başaran,1996,s.52-53).Eşgüdüm aynı dersi okutan öğret*menlerin yaptıkları planlar arasında olabileceği gibi aynı sınıfı okutan öğretmen*ler arasında da sağlanmalıdır.Örneğin ; Okulda aynı dersleri okutan branş öğretmenlerinin katıldığı, eğitim ve öğretimi yönlendirici, ortak kararların alındığı bir çalışma organı, Zümre Öğretmenler Kuruludur.
Zümre öğretmenleri toplantıları, tecrübeli öğretmenlerin edindikleri mesleki deneyimi aynı branştaki yeni meslektaşlarına sunma fırsatı veren ve genç branş arkadaşlarıyla yeni bilgilerini tecrübeli meslek taşlarına arz etme imkanı oluşturan bir çalışma ortamı yaratır. Bu toplantılar , eğitim - öğretim birliği geliştirmeyi ve koordinasyonu sağlayan çalışmalara hizmet ettiğinden sık sık yapılmalıdır. Her öğretim yılında en az iki defa birinci ve ikinci kanaat dönemi başında Yönetmelik, Yönerge ve emirler doğrultusunda yapılır.
Şube öğretmenler kurulu, 4, 5, 6, 7 ve 8 inci sınıflarda aynı şubede ders okutan öğretmenler ile okul rehber öğretmeninden oluşur. Kurula, gerek görülürse öğrenci velileri, sınıfın başkanı ve öğrencilerce seçilen öğrenci temsilcileri de çağrılabilir.
Öğrenci kurulu, okulun tüm öğrencileri tarafından 6, 7 ve 8 inci sınıf öğrencileri arasından seçilen bir başkan; 4 ve 5 inci sınıflar arasından seçilen ikinci başkan ve 1-8 inci sınıf şubelerinden seçilen birer temsilciden oluşur. Bu kurula, öğretmenler kurulu tarafından seçilen bir öğretmen rehberlik eder.
Okul öğrenci kurulu, öğretmenler kurulu tarafından seçilen öğretmenin veya öğrenci başkanının çağrısı ile toplanır. İlk toplantıda yıllık çalışma programını hazırlar, okul müdürünün onayına sunar. Çalışma programında eğitim ve öğretim ortamının daha uygun duruma getirilmesi, öğrenci sorunlarının giderilmesi ve sosyal etkinliklerin düzenlenmesi gibi hususlara yer verilir.
AMACI BELLİ OLMAYAN BİR OKUL ( Eşgüdümleme gerçekleşemez)
AMACI BELLİ OLAN OKUL ( Eşgüdümleme gerçekleşir,işbirliği daha kolay olur.)
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Okul Yönetiminde İletişim ve Denetim" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Süleyman ÇOKAY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Süleyman ÇOKAY'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
