2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Yaşlılarda Fiziksel Aktivite ile Uyku Kalitesi Arasındaki İlişki
MAKALE #12203 © Yazan Fzt.İsmail ÇALIK | Yayın Şubat 2014 | 4,968 Okuyucu
GİRİŞ
Dünya genelinde yaşlı nüfus arttıkça, yaşlılara özgü problemler, bunların değerlendirilmesi ve tedavisi gün geçtikçe daha fazla önem kazanmaktadır. Yaşlıları etkileyen en önemli problemlerden biri de uyku bozukluklarıdır. Bireylerin uyku kalitesi son yıllarda araştırmacıların üzerinde daha fazla durduğu bir çalışma alanıdır. Uyku kalitesine etki edebilecek birçok etkenin olduğu yapılan araştırmalarda görülmüştür (1).
Fiziksel aktivite, yaşlı bireylerin sağlığının korunması ve kaliteli bir yaşam için gereklidir ve birçok hastalıktan koruyucu bir faktördür (2). Fiziksel aktivite ve egzersizin, sağlıklı yetişkinlerde daha iyi bir uyku ve daha az uyku bozukluğuyla ilişkili olduğu görülmüştür. Kötü uyku kalitesi ve anormal uyku süresi (günde 7–8 saatten fazla ya da az), morbitide ve mortalitenin artmasıyla bağlantılı olduğu belirlenmiştir. Günde bir saatten fazla yapılan egzersizin daha uzun uyku süresiyle ilişkili olduğu görülmüş, düşük yoğunluktaki egzersizin uyku üzerine olumlu etkileri olduğu bulunmuştur (3).
Yaşlılardaki uyku bozuklukları inaktif yaşam tarzlarıyla ilişkilidir. Düzenli egzersiz yapan yaşlıların uyku kalitelerinin daha iyi olduğu ve daha az uyku problemleri çektikleri görülmüştür (4, 5, 6). Literatürde fiziksel aktivitenin uyku kalitesi ile ilişkisini inceleyen çalışma sayısı azdır ve bu konuyla ilgili Türk toplumunda yapılmış çalışmaya rastlanmamıştır. Ülkemizde uyku kalitesinin ve fiziksel aktivite düzeyinin belirlenmesi üzerine farklı çalışmalar yapılmış fakat bu iki parametrenin arasındaki ilişki henüz tam olarak netleştirilememiştir. Bu nedenle fiziksel aktivite düzeyi ile uyku kalitesi arasında ilişki olup olmadığını belirlemek amacıyla bu araştırma yapılmıştır.

GEREÇ VE YÖNTEM
Çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Değerlendirme Komisyonu tarafından 09.06.2010 tarihinde kabul edilmiştir (2010/04-16).
T.C. Narlıdere Dinlenme ve Bakımevi’nde yaşayan 912 bireyden 228’i (126 kadın, 102 erkek) değerlendirmeye alınmış, her bir birey önce çalışmanın içeriği hakkında bilgilendirilmiş ve çalışmaya gönüllü olarak katıldıklarına ilişkin onam formu imzalamışlardır. 65 yaşından genç, Standardize Mini Mental Test’ten (SMMT) 23 ve altı puan alan, yardımcı gereç, ortez ve protez kullanan, tanısı konmuş bir uyku hastalığı bulunan, nörolojik, muskuloskeletal, kardiopulmoner bir hastalığı ve son altı ay içinde operasyon, kırık ve travma öyküsü, kontrolsüz hipertansiyonu olan, obez veya akut bir hastalığın iyileşme döneminde olan bireyler çalışmaya alınmamıştır. Olguların SSMT skorları ve özgeçmişleri dosyalarından alınmıştır. Olgular yapılan değerlendirmelere göre gruplandırılırken, gruplar cinsiyet, yaş, BKİ (Beden Kitle İndeksi)’sine göre de değerlendirildi.
Uyku Kalitesinin Değerlendirilmesi:
Uyku kalitesinin değerlendirilmesi için Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) kullanılmıştır.
PUKİ, 1989 yılında Buyse ve arkadaşları tarafından geliştirilmiş olup (7), geçerlilik ve güvenilirlik çalışması aynı araştırmacılar tarafından yapılmıştır. Türkiye’de ise geçerlilik ve güvenilirlik çalışmalarını Ağargün ve arkadaşları yapmıştır (8). PUKİ sayesinde uyku kalitesinin güvenilir, geçerli ve standart bir ölçümü sağlanabilmektedir. Ölçek toplam 24 soru olup bu sorulardan alınan toplam puan 0–21 arasındadır. Veriler toplamda uyku kalitesi iyi (0–4 puan), uyku kalitesi kötü (5–21 puan) olarak sınıflandırılmaktadır (9).
Fiziksel Aktivite Düzeyinin Değerlendirilmesi:
Fiziksel aktivite düzeyinin (FAD) değerlendirilmesi için Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi (International Physical Activity Questionnaire) (IPAQ) kullanılmıştır (10). IPAQ son bir haftada farklı düzeylerdeki fiziksel aktivite süresinin kaydedilmesini sağlayan toplum kökenli bir ankettir (11). Ankette fiziksel aktivite dört grupta incelenir; şiddetli fiziksel aktivite, orta şiddetli fiziksel aktivite, yürüme ve oturma. Değerlendirmede ise veriler MET değerlerine çevrilerek incelenir (12, 13, 14). FAD’ları, fiziksel olarak inaktif olan (<600 MET-dk/hafta), FAD’ı düşük olan (minimal aktif) (600–3000 MET-dk/hafta) ve FAD’ı sağlık açısından yeterli olan (çok aktif) (>3000 MET-dk/hafta) şeklinde sınıflandırma yapılmaktadır (11, 12, 13, 14).
Gündüz Uykululuğunun Değerlendirilmesi:
Gündüz uykululuğunu değerlendirmek için Epworth Uykululuk Skalası (EUS) kullanılmıştır. EUS yaygın kullanılan, bireyin günlük aktiviteleri sırasında kendini ne derece uykulu hissettiğini sayısal olarak belirleyen özbildirime dayalı bir skaladır (15).
EUS Türkçe sürümünün geçerlilik güvenilirlik analizleri yapılmış (16) bir soru formudur. EUS’da birey 0–24 arası bir değer alabilir. EUS değeri 10 ve üzerinde olanlar için “gün içi artmış uykululuktan söz edilmektedir (17).
Verilerin Değerlendirilmesi:
Ölçümle alınan verilerin ortalama ve standart sapmaları hesaplanmış, sayımla belirlenenler ise sayı ve yüzde olarak gösterilmiştir. IPAQ, PUKİ ve EUS skorlarının karşılaştırılmasında varyans analizi (Analysis of Variance – ANOVA) yöntemi, FAD, uyku kalitesi ve gündüz uykululuğu arasındaki ilişkinin incelenmesinde ise Pearson Korelasyon Testi kullanılmış, anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir. Ölçümler gruplandığında ölçümler arasındaki farkın hangi gruptan kaynaklandığını incelemek için Bonferroni Düzeltmesi yapılmıştır. Güven Aralığı (GA) % 95, anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir.
SONUÇLAR
Değerlendirmeye alınmış olan 228 bireyin 126’sı kadın (% 55.3) ve 102’si erkek (% 44.7) olup katılımcıların tanımlayıcı özellikleri ve yaşam alışkanlıkları Tablo 1’de gösterilmiştir.
Cinsiyet, yaş, BKİ ve uyku kalitesi gruplarında FAD incelendiğinde, FAD ile gruplar arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark saptanmamıştır (p>0.05). FAD ile gündüz uykululuğu olan ve olmayanlar arasında ise istatistiksel açıdan anlamlı fark bulunmuştur (p: 0.04) (Tablo 2.).
Katılımcıların özelliklerine ve yaşam alışkanlıklarına göre PUKI skoru ortalamaları ve bir gecedeki ortalama uyku süreleri Tablo 3’de gösterilmiştir. PUKI skorları ile oluşturulan gruplar arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark belirlenmemiştir (p>0.05).
EUS skorları ile cinsiyet, yaş, BKİ ve uyku kalitesi grupları arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark bulunmamıştır (p>0.05). Olgular FAD’ye göre gruplandırıldıklarında ise EUS skoru açısından gruplar arası istatistiksel açıdan anlamlı fark saptanmıştır (p: 0.01) (Tablo 4.).
Olgular IPAQ skorları açısından gruplandırıldığında uyku kalitesi açısından gruplar arasında anlamlı fark görülmemiştir (p:0.33). Gruplar gündüz uykululuğu açısından karşılaştırıldığında ise gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p:0.00) (Tablo 5.).
Olguların FAD’ları ile gündüz uykululukları arasındaki farkın hangi gruptan kaynaklandığını incelemek için Bonferroni Düzeltmesi yapıldığında bu farkın minimal aktif ve çok aktif grup arasında olduğu belirlenmiştir (p:0.01). Minimal aktif grubun EUS skoru ortalamasının, çok aktif grubun EUS skoru ortalamasından anlamlı olarak yüksek olduğu da saptanmıştır GA: 0.58 – 4.42) (Tablo 6.).
Olguların fiziksel aktivite düzeyi skorları ile uyku kalitesi skorları incelendiğinde parametreler arasında anlamlı bir korelasyon bulunmuş (p:0.65) (Tablo 7.), FAD skorları ile gündüz uykululuğu skorları arasında istatistiksel açıdan negatif yönde, zayıf, anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (p:0.03, r: - 0.14) (Tablo 8.). Uyku kalitesi skorları ile gündüz uykululuğu skorları incelendiğinde ise parametreler arasında istatistiksel açıdan pozitif yönde, zayıf, anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür (p:0.00, r: 0.20) (Tablo 9.).

TARTIŞMA
Fiziksel aktivite, iskelet kaslarının kasılmasını içeren ve enerji harcamasının önemli ölçüde arttığı herhangi bir bedensel hareket olarak tanımlanmaktadır. Fiziksel aktivite, gözetim gerektirmez, egzersizden düşük yoğunluktadır (3-6 MET) (18).
Fiziksel aktivitenin hem vücut ağırlığının kontrolü ile hem de diğer mekanizmalarla kronik hastalık gelişim riskini azalttığı bilinmektedir. Yaşlılarda fiziksel aktivitenin denge, dayanıklılık, uyku, sosyal yaşam, duygu durumu ve zihinsel işlevler üzerinde olumlu etkileri bildirilmiştir (19).
Lee ve arkadaşları 216 olgu üzerinde yaptıkları çalışmada erkeklerin toplam IPAQ skorunun kadınlardan yüksek olduğunu saptamışlardır (20). Bir diğer çalışmada ise Deng ve arkadaşları, yaş ortalaması 65.16±5.14 yıl olan 224 olgu üzerinde yaptıkları çalışmada, erkeklerin FAD’ini, kadınlarınkinden düşük bulmuş, fakat iki grup arasında anlamlı fark bulunmamıştır (p:0.30). Bunun nedeni olarak kadınların yaş ortalamalarının istatistiksel olarak erkeklerden düşük olduğu gösterilmiştir (21). Yaptığımız çalışmada da erkeklerin toplam IPAQ skoru kadınlardan yüksek bulunmuş (Tablo 2.) fakat fark istatistiksel açıdan anlamlı olmamıştır.
Uyku kalitesi ve gündüz uykululuğu uyku-uyanıklılık fonksiyonunu etkileyen önemli parametrelerdir. Yaşlanma süreci uyku üzerinde birçok değişikliğe neden olmaktadır. Uyku problemlerinin yaşla beraber artması da yaşlıların yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Bununla beraber kötü yaşam kalitesine bağlı olarak, uyku problemleri özellikle yaşlılarda mortalite açısından bir risk faktörüdür ve uyku problemleriyle erken ölüm arasında güçlü bir bağ vardır (6).
Yaşlılarda uyku kalitesini etkileyen bir diğer parametre ise egzersizdir. Egzersizin uykuyu ne yönde ve nasıl etkilediği uzun yıllardır incelenmektedir. Bu konudaki çalışmalar arasında bir çelişkiler mevcuttur. Egzersizin uykuyu olumlu yünde etkilediği görüşü egemen olsa da bu görüşün aslında bir efsane olduğu fikri birbiriyle çelişmektedir. Yapılan çalışmaların sonuçları egzersizin uyku üzerine olumlu etkisi olduğu görüşünü desteklememektedir. Bu çelişkinin ise çalışmalar arasındaki yöntem farklılığı, olguların FAD’nin farklı olması, bazı çalışmalarda kontrol grubu sayısının az olması ya da hiç olmaması, daha çok uyku durumu iyi olan kişilerin çalışmalara katılmış olması gibi faktörlere bağlı olabileceği bildirilmiştir (22). Çalışmamızda olguların FAD ile uyku kalitesi arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki bulunamamıştır (p:0.65). Bunun nedeni olarak dinlenme ve bakımevinde yaşayan yaşlıların daha aktif olanlarının çalışmaya katılmış olabileceği, kişilerin subjektif olarak FAD’lerini ve uyku kalitelerini belirtmiş olduğu düşünülmektedir.
Willette-Murphy ve arkadaşları, yaş ortalamaları 64.15 olan 68 kişi ile yaptıkları çalışmada fiziksel olarak aktif grubun (n:30) PUKI skorunu 6.0±3.9, inaktif grubun (n:38) skorunu ise 5.8±3.0 bulmuşlardır, fakat aradaki farkın istatistiksel açıdan anlamlı olmadığı vurgulanmıştır (23). Yapılan bu çalışmada çok aktif grubun PUKI skoru 5.1±3.0 inaktif grubun PUKI skoru ise 5.8±3.4, bulunmuştur. İki skor arasındaki fark istatistiksel açıdan anlamlı olmamıştır (p:0.73).
Hayashino ve ark 3403 olgu üzerinde yapmış oldukları çalışmada ortalama PUKİ skorunu 4.9±2.6 bulmuşlardır (24). Doi ve arkadaşlarının Japon popülasyonunda yapmış oldukları çalışmada ise 60 yaş üzeri 824 kişinin PUKI skorunu ortalama 4.87±3.89 belirlemişlerdir (25). Alınan sonuçlar literatürle benzerlik göstermektedir. Yapılan bu çalışmada olguların ortalama PUKİ skoru 5.14±3.36 bulunmuştur. Olguların ortalama uyku kalitesinin kötü olduğu da belirlenmiştir.
Malakouti ve arkadaşları huzurevinde yapmış oldukları çalışmada 60 yaş üzeri 400 kişi almış ve olguların % 82.6’sının kötü uyku kalitesine ve % 29.2’sinin artmış gündüz uykululuğuna sahip olduklarını saptamışlardır (26). Yaptığımız çalışmada ise olguların % 48.2’si kötü uyku kalitesine sahipken, % 76.8’nin aşırı gündüz uykululuğu olduğu belirlenmiştir. Olguların uyku kalitesi skorları ile gündüz uykululuğu skorları incelendiğinde ise parametreler arasında istatistiksel açıdan negatif yönde, zayıf, anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Bu sonuç ile uyku kalitesindeki artışın gündüz uykululuğunu azaltabileceği görüşüne varılmıştır.
AGU uyku yetersizliğinde, düzensiz uykuda, intrinsik uyku hastalıklarında ve diğer medikal problemlerde ortaya çıkan yaygın bir durumdur. AGU kısaca uyanıklılık durumunu korumadaki zorluk olarak tanımlanabilir. Uykululuk uyku-uyanıklılık dengesinin bozulmasıyla aşırı hale gelir (27).
Reid ve arkadaşları yapmış oldukları çalışmada 26 yaşlının gündüz uykululuğunu ölçmüştür. ESS’nın kullanıldığı çalışmada fiziksel olarak aktif yaşlıların gündüz uykululukları ile FAD düşük yaşlıların gündüz uykululukları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuş FAD yüksek yaşlıların ESS skoru, olmayanlara göre düşük belirlenmiştir (p:0.02) (28).
Chasens ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada FAD’leri düşük olguların % 85’nin gündüz uykululukları olduğu, FAD yüksek olguların %72’sinin ise gündüz uykululuklarının olmadığı belirtilmiştir. Gündüz uykululuğu ile düşük FAD arasında ilişki bulunmuştur (χ2: 12.19; p: 0.001) (29). Yaptığımız çalışmada olguların FAD’leri ile gündüz uykululukları arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark görülmüş, minimal aktif grubun EUS skoru ortalaması, çok aktif grubun EUS skoru ortalamasından anlamlı olarak yüksek olduğu saptanmıştır (Tablo 6).
FAD, gündüz uykululuğu ve uyku kalitesi arasındaki ilişkinin saptanmasıyla birlikte, dinlenme ve bakımevinde kalan bireylerin FAD’sini yükseltecek çalışmalar planlanarak bireylerin gündüz uykululuğundan korunmasının sağlanabileceği ve bunun sonucunda bireylerin uyku kalitelerinin yükseltilebileceği düşünülmektedir. Gündüz uykululuğunun yaşlılarda düşük FAD’nin nedenleri arasında olabileceği ve yaşlıların FAD değerlendirmesinde sorgulanması gerektiği fikri oluşmaktadır.
Literatürde FAD ile uyku kalitesi arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışma sayısı bu bağlantının belirlenmesi açısından yeterli değildir. Türkiye’de ise böyle bir çalışmaya rastlanamamıştır. Bu sonuç FAD ile gündüz uykululuğunun birbirine etkisini inceleyen çalışmalara ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Bu çalışmanın ileride yapılacak araştırmalara fikir verir nitelikte olduğu düşünülmektadir.

KAYNAKLAR
1. Martin J, Shochat T, Ancoli-Israel S. Assessment and treatment of sleep disturbances in older adults. Clinical Psychology Review, 2000;20(6):783–805.
2. Soyuer F, Soyuer A. Yaşlılık ve fiziksel aktivite. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2008;15(3):219-224.
3. Borodulin K, Evenson KR, Monda K,Wen F ve ark. Physical activity and sleep among pregnant women. Paediatric and Perinatal Epidemiology 2010;24:45–52.
4. Fadıloğlu Ç, İlkbay Y, Kuzeyliyıldırım Y. Huzurevinde kalan yaşlılarda uyku kalitesi. Turk J Geriatrics 2006;9(3):165–169.
5. St George RJ, Delbaere K, Williams P, Lord SR. Sleep quality and falls in older people living in self- and assisted-care villages. Gerontology 2009;55:162–168.
6. Bloom HG, Ahmed I, Alessi CA, Ancoli-Israel S ve ark. Evidence-based recommendations for the assessment and management of sleep disorders in older persons. J Am Geriatr Soc 2009;57:761-89.
7. Buysse DJ, Reynolds CF 3rd, Monk TH ve ark. The pittsburgh sleep quality index: a new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Res 1989;28:193–213.
8. Ağargün MY, Kara H, Anlar O. Pittsburgh uyku kalitesi indeksi’nin geçerliliği ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi 1996;7(2):107–115.
9. Kiper S. Romatoid artritli hastalarda uyku kalitesinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2008
10. https://sites.google.com/site/theipaq/questionnaires, 07.03.2010
11. Bauman A, Phongsavan P, Schoeppe S, Owen N. Physical Activity Measurement – A Primer For Health Promotion. Promot Educ, 2006;13(2):92–103.
12. Ünlü Ç. Lise Öğrencilerinde Fiziksel İnaktivite Ve Beden Ölçüt Düzeyleri İle Öğrenim Yılları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2010
13. Öztürk M. Üniversitede Eğitim – Öğretim Gören Öğrencilerde Uluslar Arası Fiziksel Aktivite Anketinin Geçerliliği ve Güvenilirliği ve Fiziksel Aktivite Düzeyinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2005.
14. Savcı S, Öztürk M, Arıkan H, İnce Dİ ve ark. Üniversite Öğrencilerinde Fiziksel Aktivite Düzeyleri, Türk Kardiyol Dern Araş, 2006;34:166 – 172.
15. Gül Aİ, Alp R, Özcan Ç, Palancı Y. Karpal tünel sendromu ve anksiyete ilişkisi ve bunun uyku bozuklukları üzerine etkisi, Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2008;5(3):16-20
16. İzci B, Ardıç S, Fırat H, Şahin A ve ark. Reliability and validity studies of the Turkish version of the epworth sleepiness scale, Sleep Breath 2008;12:161–168.
17. Öztürk L, Vardar SA, Erdoğan B, Kurt C ve ark. Tam ve kısmi uyku yoksunluğunda vücut sıcaklığı ve uykululuk düzeyi arasındaki ilişki, Trakya Üniv Tıp Fak Derg 2006;23(2):88-94
18. VanBeveren PJ, Avers D, editors Exercise and physical activity for older adults, In: Guccione AA, Wong RA, Avers D, Geriatric Physical Therapy (Third Edition), St. Louis, Missouri. Elsevier Inc. 2012;64
19. Aydın ZD, Toplum ve birey için sağlıklı yaşlanma: Yaşam biçiminin rolü. S.D.U. Tıp Fak. Derg, 2006;13(4):43-8.
20. Lee RE, Mama SK, McAlexander KP, Adamus H, ve ark. Neighborhood and PA: neighborhood factors and physical activity in African American public housing residents. J Phys Act Health. 2011;8(1):83-90.
21. Deng HB, Macfarlane DJ, Thomas GN, Lao XQ ve ark. Reliability And Validity Of The IPAQ–Chinese: The Guangzhou Biobank Cohort Study, Med Sci Sports Exerc. 2008; 40(2):303-7
22. Vardar SA. Egzersiz ve uyku ilişkisi tam olarak biliniyor mu?, Genel Tıp Derg 2005;15(4)
23. Willette-Murphy K, Lee K.A., Dodd M, West C, Aouizerat B. E., Paul S, Swift P, Wara W, Miaskowski C. Relationship Between Sleep and Physical Activity in Female Family Caregivers at the Initiation of Patients’ Radiation Therapy, JOGNN 2009;38(3):367-374
24. Hayashino Y, Yamazaki S, Takegami M, Nakayama T ve ark. Association between number of comorbid conditions, depression, and sleep quality using the Pittsburgh Sleep Quality Index: Results from a population-based survey, Sleep Medicine 2010;11:366–371
25. Doi Y, Minowa M, Uchiyama M, Okawa M, Subjective Sleep Quality And Sleep Problems In The General Japanese Adult Population, Psychiatry and Clinical Neurosciences, 2001;55:213–215
26. Malakouti SK, Foroughan M, Nojomi M, Ghalebandi M. Sleep Pattern, Sleep Disturbances And Sleepiness In The Retired Iranian Elderly, European Psychiatry, 2009;24(1):1228
27. American Academy of Sleep Medicine. International Classification of Sleep Disorders, revised: Diagnostic and Coding Manual. AASM, Chicago. 2001;38:341
28. Reid KJ, Baron KG, Lu B, Naylor E ve ark. Aerobic exercise improves self-reported sleep and quality of life in older adults with insomnia, Sleep Medicine 2010;1: 934–940
29. Chasens ER, Umlauf MG, Weaver TE, Sleepiness, physical activity, and functional outcomes in veterans with type 2 diabetes, Applied Nursing Research 2009;22:176–182
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Yaşlılarda Fiziksel Aktivite ile Uyku Kalitesi Arasındaki İlişki" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.İsmail ÇALIK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.İsmail ÇALIK'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
İsmail ÇALIK Fotoğraf
Fzt.İsmail ÇALIK
Burdur
Fizyoterapist
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi3 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Fzt.İsmail ÇALIK'ın Makaleleri
► Fiziksel Aktivite ve Yararları Fzt.Mehmet DURAY
► Yaşlılarda Psikoterapiler Dr.Sevilay ZORLU
► Alerjik Hastalıklar ve Yaşam Kalitesi Prof.Dr.Cengiz KIRMAZ
► Uyku ve Uyku Sorunları Doç.Dr.Murat Eren ÖZEN
► Fiziksel Gelişim ve Özellikleri Fzt.Aymen BALIKÇI
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Yaşlılarda Fiziksel Aktivite ile Uyku Kalitesi Arasındaki İlişki' başlığıyla benzeşen toplam 90 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
--
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


18:52
Top