2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Hirsütizm (Kadınlarda Aşırı Tüylenme)
MAKALE #1273 © Yazan Prof.Dr.Gürcan KISAKOL | Yayın Temmuz 2008 | 51,799 Okuyucu
Hirsütizm kadınlarda erkek tipi yani bıyık ve sakal bölgelerinde, göğüste veya kol ve bacaklarda olağandan fazla ve kalın tüylerin çıkmasıdır.

Göğüste bir miktar tüy olabilir veya pubik kılların karın kısmına ya da uyluk kısımlarına ilerlemiş olması mümkündür. Bir kadın için normal nedir? veya hirsüt kadın kime denir? gibi soruların yanıtı kültürden kültüre veya ırka göre değişir. Tüy veya kıl fazlalığı olan kadınları yazımız içinde hirsüt bayanlar olarak isimlendireceğiz.

Hirsütizm nedenleri nedir?

Hirsütizmin hipertrikosis denen durumdan ayırt edilmesi gerekir. Hipertrikosisde kıl uzunluğunda ve yoğunluğunda yaygın bir artış olup çoğunlukla erkeklik hormonlarına bağımlı değildir. Bu grup hastalar incelendiğinde genelde hormon profillerinde bir problem görülmez. Tüylenme bölgesel veya yaygın olabilir. Genelde genetik bir köken görülse de bazılarında ilaç kullanımı (örneğin Sara ilaçları ) veya bazı hastalıklar zemininde de sonradan oluşabildiği bilinmektedir.

Bazı hirsüt kadınların erkeklik hormon (örn:testosteron) seviyesi yüksek bulunsa da önemli kısmında hormon düzeyleri normaldir. Buradaki problem tüy köklerinin az seviyedeki hormonlara bile aşırı duyarlı olmasıdır. Kıl fazlalığı ilk olarak ergenlik döneminde fark edilir ve ilerleyen yaşla birlikte daha şiddetli hale gelir.

Virilizasyon: tüylenme artışı ile birlikte erkeksi değişiklikler örneğin ses kalınlaşması, kas kitlesinde artış, alın kısımından saçların açılması, sivilcelerin çıkması. Bu durumun altında böbrek üstü bez hastalıkları, erkeklik hormonlarının kullanılması, ilaçlar, yumurtalık tümörleri gibi bir çok değişik hastalık yatabilir.

Normal kıl büyümesi:

Her iki cinsiyettede de doğumda belli ve birbiri ile aynı miktarda tüy bulunur, yani doğumdan sonra yeni yerlerde kıl kökleri oluşmaz. Burada olan kılların kalınlaşması ve uzamasıdır. Erkeği kadından ayıran en önemli faktör kıl köklerinin hormonlara hassasiyeti ve hormon düzeyleridir.

Doğumdan hemen sonra bebeği kaplayan tüylere Lanugo, normal kadın ve erkeğin vücudunun ayak tabanı ve avuç içleri hariç her yerini kaplayan ince, küçük tüylere Vellus, kalın ve uzun tüylere de terminal tüy (örneği saçlarımız) denir.

Tüylerimiz hakkında basit birkaç gerçek
  • Androjen duyarlı tüyler: bu tüyler androjen yani erkeklik hormonlarına bağlı olarak büyürler: yüz, boyun, göğüs, karın, koltuk altı, üst kol, iç uyluk ve kasık tüyleri
  • Daha az erkeklik hormonu duyarlı olanlar: ön kol, eller ve bacak altları
Hirsütizm (tüylenme) şekilleri
  • Tek başına hirsütizm
  • Hirsütizmin sivilcelerle birlikteliği
  • Adet bozukluğu ile birlikte olan hirsütizm
  • Virilizasyon yani erkeksi değişikliklerin eşlik ettiği hirsütizm
Hirsütizm nedenleri
  • Fazla erkeklik hormonu yapımı
  • erkeklik hormunu yapımı fazla olmasa bu hormonları bağlayan proteinlerin az olması yani serbest haldeki hormonların fazlalığı
  • erkeklik hormonlarına yanıtların abartılı olması
  • hastanın algılaması
Erkeklik hormonlarının kaynağı
  • Dışarıdan verilmesi (eksojen)
  • vücutta imalat (Endojen)
EN ÖNEMLİ İKİ ENDOJEN KAYNAK
  • 1- Adrenal bezler:
Bu hastalarda sebep doğumsal yani kalıtsal hormon yapım kusurları veya böbrek üstü bez tümörleri olabilir. En sık gözlenen iki nedenden bir tanesi 21 hidroksilaz eksikliği adı verilen bir kalıtsal hastalıktır. Burada sorun bu enzimin yapımını üstlendiği hormonun yapılamaması neticesinde beyin alt kısmındaki hipofiz bezinin uyarılması ve böbrek üstü bezinin daha fazla çalışmaya zorlanması ile erkeklik hormonların yapımının artmasıdır. Tüylenme nedeni araştırılan kadınlarda mutlaka yapılması gereken bu hastalığa ait bir gösterge olan 17OH-progesteron değerlerinin bakılmasıdır. Tedavisi klasik tüylenme tedavilerinden farklıdır. Kortizon kullanmak gerekir. 21OH laz eksikliği dışında başka enzim eksikliklerinde de tüylenme görülür ama bunlar çocukluk yaşlarından itibaren sinyal verirler ve daha nadirdirler.

Böbrek üstü bez hastalıklarından Cushing sendromu bir iyi huylu tümör veya kanser zemininde ortaya çıkabilir. Yüzde aydede yüzü dediğimiz özel bir görünüm (yuvarlak, kırmızı bir yüz), tüylenme ve sivilcelerin aşırı olması, kolların, bacakların iç kısımlarında, karın cildinde mor-kırımızı deri çatlakları (doğum çizgilerine benzer ama doğum çizgileri sedef rengindedir), kolay cild altı kanamaları olması (yani kolay çürükler oluşması), kol ve bacakların zayıf olmasına karşın karın ve göğüs kafesi kısmında gövdede kilo fazlası şeklinde bazı bulgular vardır. Tedavisi ameliyattır.
  • 2- yumurtalıklar
yumurtalıklarla ilgili en sık görülen neden polikistik over (PKO)hastalığıdır. Bu konu ayrı bir yazı olarak sunulacaktır ancak özetle bu hastalık tüm kadınların %10 nu ilgilendiren, %50 sinde şişmanlık, tüylenme, adet bozukluğu, kısırlık veya düşüklerin sık yaşandığı bir rahatsızlıktır. Kişinin doğumu ile başlar, ölümüne kadar sürer. Sadece isminden de anlaşıldığı üzere kadınları etkiler. Ailesinde bu sorun olanlarda, şeker hastası yakını olan kadınlarda daha sıktır. Bu hastaların ileride şeker hastası, kalp rahatsızlıkları, tansiyon ve damar sertliği riski yüksektir. PKO hastayı her yaş döneminde göre farklı farklı etkiler: ergenlik öncesi fazla sorun yoktur. Ergenlikle birlikte adet bozuklukları, tüylenme, sivilcelerin fazlalığı; evlendikten sonra çocuk olmasında zorluk ve düşükler, ilerideki yaşlarda da şeker hastalığı, kalp hastalığı, hipertansiyon olasılıkları fazladır.

TETKİKLER

Testler erkeklik hormonlarının seviyesini belirlemek üzere sıralanır. Daha öncede bahsedildiği gibi hipofiz bezi, böbrek üstü bezler veya yumurtalık kökenli olabileceği düşünülerek adet gördükten sonraki 2-5. günler içinde LH, FSH, testosteron, DHEAS, 17OH progesteron, kortizol, ACTH, prolaktin ve adetten sonraki ilk 15 gün içinde de yumurtalık ultrasonografisi yapılmalıdır. Eğer testlerde herhangi bir aydınlatıcı sonuç alınmadı ise İdiopatik tüylenme olarak değerlendirilebilir. 17OH progesteron normal ama testosteron yüksekse PKOS olarak kabul edilebilir. Diğer böbrek üstü bezle ilgili rahatsızlıklar bazı yol gösterici özellikleri ile daha kolay teşhis edilebilir (örneğin çok küçük yaşlarda başlaması, tüylenmenin daha yoğun olması, gelişme ile ilgili sıkıntılar çıkarması gibi)

Tedavi yöntemleri

Ağartma

Ağartma kılları daha az görünür yapar.

Depilatör kremler

Depilatör kremler tioglikolat içerirler. Kalın birkatman halinde sürüldükten 15-30 dakika sonra bir kaüğıt havlu ile temizlendiğinde tüylerde beraberinde gelirler. Bu kremler iritasyon yapıp dermatite (cild iltihabı) sebep olabilirler.

Traş:

Günde iki kere yapılan traş işlemi görünümü biraz rahatlatır. Traş işlemi tüylerin daha fazla çıkmasına sebep olmaz.

Ağda:

Her 6 haftada bir tekrarlanması gerekir.

Epilasyon

Elektrolizis/termolizis

Elektrolizis kalıcı tüy kaybını sağlamakla birlikte zaman alabilir. Uygulma alanı genişse maliyeti yüksek olabilir. Eğitimsiz kişilerce uygulanması yaralanmalara ve iz kalmasına neden olabilir.

Lazer tedavisi
Yeni uzun dalga lazerler ve yoğun pulse ışıklar halen kullanılmakta ve uzun dönemli etkileri araştırılmaktadır.

Medikal tedavi:

Hormon tedavisi

Antiandrojen ilaçlar (erkeklik hormonlarının etkilerine muhalefet ederler) orta veya şiddetli tüylenmede etkilidirler. Bir çok vakada tüylerin uzaması yavaşlar, tüyler incelir ve daha az farkedilir hale gelirler. Bu etkiler 4-6 ay sonra başlar ve tedavinin yıllar boyu sürdürülmesi gerekir.

Spironolakton

Bu ilaç bir tansiyon ilacı olarak kullanılsa da böbrek üstü bezlerde hormon yapımını engellemesi erkekllik hormonlarının da daha az yapılmasını sağlar. Tek başına kullanılabileceği gibi bir çok başka ilaçla kombine edilmesi de mümkündür. Memelerde hassasiyet ve düzensiz adetler yan etkileri olarak karşılaşılabilir.

Oral kontraseptifler

oral kontraseptif ilaçlar isimlerinden de anlaşılacağı üzere doğum kontrol ilaçlarıdır vce bu yüzden kullanılırken bebek sahibi olunmaz. Bu ilaçlar hipofiz bezi dediğimiz organ üzerine etkileri ile hipofiz-over aksını bloke ederek normal siklus oluşumunu ve over fonksiyonlarını baskılarlar. Dolayısıyla overlerden fazla androjen hormon salgılanması da önlenmiş olur. Bu ilaçlar güvenle kullanılabilmesine karşın her bayan için kullanımı mümkün değildir. Bu tür ilaçlar mutlaka bir hekimin önerisi ile ve kontrolü altında kullanılmalıdır.

siproteron

siproteronun 50-200 mg dozlarda her siklus döneminde oral kontraseptiflerle kombin edilerek kullanılması bir çok tüylenme sorunu olan bayan için etkili bir tedavi yöntemidir. Kilo alımı, depresyon, libido kaybı gibi yan etkileri olabilir.

Vaniqa:

bazı ülkelerde eflornithine hidroklorüriçeren kremler (vaniqa) mevcut olup çene ve dudak bölgelerinde çok iyi netice vermektedirler.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Hirsütizm (Kadınlarda Aşırı Tüylenme)" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Gürcan KISAKOL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Gürcan KISAKOL'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     5 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Prof.Dr.Gürcan KISAKOL
Bursa
Doktor "Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları"
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi3 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Prof.Dr.Gürcan KISAKOL'un Makaleleri
► Kadınlarda Tüylenme (Hirsutizm) Op.Dr.Kenan ERTOPÇU
► Tüylenme (Kıllanma) ve Hormon Bozukluğu ÇOK OKUNUYOR Prof.Dr.Metin ÖZATA
► Alınganlık (Aşırı Hassasiyet) Doç.Dr.Murat Eren ÖZEN
► Aşırı Terleme ve Tedavisi Dr.Esin BARAK
► Aşırı Aktif Mesane (Aam) Prof.Dr.İlker GÜNYELİ
► Aşırı Terleme (Hiperhidrozis) Prof.Dr.Kenan Can CEYLAN
► Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Op.Dr.Erkan YILDIRIM
► Aşırı Terleme Nedenleri Prof.Dr.Metin ÖZATA
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Hirsütizm (Kadınlarda Aşırı Tüylenme)' başlığıyla benzeşen toplam 69 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Polikistik Over Sendromu Ağustos 2021
► Tiroid Kanserleri Ağustos 2021
► Anksiyete Bozukluğu Ağustos 2021
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


16:09
Top