2007'den Bugüne 92,227 Tavsiye, 28,206 Uzman ve 19,962 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Ağrısız Rahim Filmi Hsg (Histerosalpingografi)
MAKALE #12791 © Yazan Dr.Cevat BAYRAK | Yayın Haziran 2014 | 9,148 Okuyucu
Rahim filmi olarak bilinen Histerosalpingografi (HSG), rahim boşluğunun ve tüplerin durumunu incelemek için çekilen röntgen filmidir.

Standart teknik uygulandığında genellikle hastaların kolaylıkla dayanabileceği kadar ağrı meydana gelir ancak bazen dayanılmayacak derecede ağrılar da oluşabilir. “Ağrısız rahim filmi” tekniğinde ise genellikle ağrı meydana gelmez ancak bazen hafif derecede ağrı oluşabilir. Yeni teknikte şiddetli ağrılar, spazmlar ve kanama olmaz.

50 yıldan uzun süredir bilinmekte ve uygulanmakta olan standart rahim filmi basit veya gelişmiş yeni veya eski her türlü röntgen cihazıyla çekilebilir. Burada rahmin iyi bir görüntüsünü elde etmek amacıyla yani rahme poz verdirebilmek için onu tenekulum denilen çengelli bir aletle tutup çekmek gerekir. Bu çengelli aletin uygulanması tek başına ciddi bir ağrı oluşturmaz ama rahim boşluğunun ilaçla doldurulması aşamasında meydana gelebilecek şiddetli spazm ve ağrıların önemli bir tetikleyicisidir. Tüplerin iç ağzı bölgesinde meydana gelebilecek kasılmalar (spazmlar) tüpe ilaç geçişini engelleyebilir ve tüp kapalı olmadığı halde kapalıymış gibi görünebilir. Standart teknikte, ağrı oluşumundan ve diğer bazı yan etki veya komplikasyonlardan kaçınmak amacıyla rahim bu çengelli aletle çekilmezse öne veya arkaya kıvrık rahimlerin iç boşluğu iyi değerlendirilemez yani anomaliler, polipler, rahim boşluğuna doğru çıkıntı yapan myomlar ve rahim içi yapışıklıklar görülemeyebilir, doğru teşhis edilemeyebilir.

AĞRISIZ RAHİM FİLMİ NEDİR? STANDART RAHİM FİLMİNDEN NE FARKI VARDIR?

“Ağrısız rahim filmi” tabiriyle anlatılmak istenen şey sadece hastanın ağrı duymaması değildir. Yani bir hastaya standart tekniği anestezi altında uygulamak değildir. Ağrı kesici, spazm çözücü ilaçlar kullanmak değildir. Asıl anlatılmak istenen şey, yanlış tanı olasılığını arttıran ve hastaya da acı çektiren spazmın meydana gelmesini tetikleyen faktörleri ortadan kaldırarak, doğru dozla ve doğru pozda film çekmektir.
Ağrısız rahim filmi çekebilmek için rahim çengelle tutulmaz, itilip çekilmez. İlacı rahim boşluğu ve tüplere doldurmak için küçük, yumuşak, ince aletler kullanılır. Hastalar, korku ve endişelerini gidermek için sakince bilgilendirilir. Uygun fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip yeni nesil ilaçlar (suda çözünebilir, izoosmolar, non-iyonik, iyotlu, uygun viskoziteli kontrast maddeler) kullanılır. İlaç verilirken, tüplerden geçişi sağlamaya yetecek kadar ancak spazmı uyandırmayacak derecede basınç uygulanır. Basınç kesik kesik değil mümkün olduğunca sürekli sağlanır. Tüplerin kesinlikle kapalı olduğunu gösteren işaretler görüldüğünde inceleme uzatılmaz, basınç uygulamaya devam edilmez.
Ağrısız rahim filmi çekebilmek için iki temel gereksinim vardır:
1- C kollu röntgen cihazı.
2- Bu cihazı kullanarak ağrısız rahim filmi çekmeyi bilen tecrübeli tıbbi personel.
Bu yeni teknikte kullanılan alet ve malzemeler ile bunların sağladığı faydalar şöyle özetlenebilir:
C kollu röntgen cihazı: Bu cihaz her yöne dönebilme, çeşitli açılarda röntgen filmi çekebilme yeteneğindedir. Rahim öne veya arkaya, ne tarafa dönük olursa olsun onun karşısına geçer ve tam karşısından film çekebilir. Böylece rahime çengelli alet (tenekulum) takarak, uygun pozu verdirmek için onu itip çekmeye ihtiyaç kalmaz. Öte yandan, C kollu röntgen cihazları en gelişmiş dijital röntgen cihazlarıdır ve konvansiyonel cihazlarla karşılaştırıldığında çok düşük radyasyonla yüksek kalitede filmler elde edilir. Doz hatasına bağlı film tekrarları ortadan kalkar. Hastalar ve makineyi kullanan hekimin maruz kaldığı radyasyon çok düşüktür. Filmlerde görüntüsü üst üste binen (superpozisyon) yapıların birbirinden ayrılabilmesi mümkün olur. Örneğin rahmin arkasına geçen bir tüp, filmde rahimle üst üste çakışır ve ikisi birbirini gölgeler. C kollu cihazla ikisinin birbirinden ayrı bir şekilde gösterilebilmesi mümkündür. İnceleme süresi düşer ve genellikle 3 dakikadan kısadır. Elde edilen dijital görüntüler bilgisayar ortamında saklanabilir, incelemeyi isteyen hekimlerle internet ortamında paylaşılabilir, tekrar tekrar film plakalarına baskı yapılabilir, CD, DVD ve flash disklere kopyalanabilir.
Balonlu HSG kateterleri:Bu kateterler kauçuk benzeri esnek malzemelerden yapılmış, kibrit çöpü kalınlığında borucuklardır. Uç kısımlarında, şişirildiğinde bir fındık büyüklüğüne erişen minik bir balon vardır. İnceleme sırasında kateterin ucu rahim ağzına yerleştirilir ve içeri verilen ilacın geri gelmemesi için balonu şişirilir. Metalden yapılmış, ucunda topaç benzeri bir metal tıpası bulunan sterilize edilerek tekrar tekrar kullanılabilen sert borular yerine tek kullanımlık balonlu HSG kateteri kullanıldığında, rahim delinmesi olasılığı ortadan kalkar. Delinme olmaması için ve aletin ucundaki topaçla rahim ağzını sıkıştırıp tıkamak için çengelli alet ile rahmi tutup çekmeye gerek kalmaz. Çengellerin geçtiği yerlerden kaynaklanan kanama olmayacaktır. Dış kaynaklı enfeksiyon riski minimal düzeye iner. Çengelli alet ile rahmin çekilmesinin sebep olduğu ağrı ve spazmlar ortadan kalkmış olur. Korku ve endişe ağrı eşiğini olumsuz etkiler. Tek dişli tenekulumu bilen, İnternette veya çeşitli yayınlarda söz konusu çengelli aleti görüp korkan kadınlar artık biraz olsun rahatlayabilir. Sert metal boruların içindeki havayı boşaltmak ve kontrol etmek daha zordur. Yeterince boşaltılamayan hava, ilaçla birlikte rahim içine geçtiğinde polip veya myomları taklit eden imajlar oluşturur ve yanlış tanılara sebep olabilir. Tek kullanımlık balonlu HSG kateterinin dezavantajı inceleme başına yaklaşık 50 lira ek maliyet getirmesidir. Ancak faydaları yanında bu maliyet oldukça makul sayılabilir.
Yeni nesil ilaçlar (Suda çözünebilir non-iyonik kontrast maddeler): Röntgen ışınları gözümüzün göremediği, yüksek enerjili ışınlardır ancak tıpkı ışık ışınları gibi fotoğraf filmini yakarlar. Röntgen ışınları ışık ışınlarından farklı olarak saydam olmayan cisimlerin de içinden geçebilirler. Rahim ve tüplerin içini ilaçla doldurmamızın nedeni bu etten yapılmış boşluklu organların röntgen filmlerinde görülebilmesini sağlamaktır. Atom ağırlığı yüksek olan elementler röntgen ışınlarını tutarlar ve bir tür gölge oluştururlar. Örneğin kemiklerde yer alan kalsiyum atomu nedeniyle röntgen filmlerinde kemiklerin gölgesi görülür. Röntgen filmlerinde görülen gölgeler beyaz renktedir. Kontrast madde denen ilaçların formülünde atom ağırlığı fazla olan iyot atomu bulunur. İşte bu iyot atomları röntgen ışınlarını geçirmezler ve ilaçla doldurulan boşlukların röntgen filmlerinde görülebilmesini sağlarlar. İyot atomu ve bu atomun bağlı olduğu moleküller değişik derecelerde alerjilere sebep olabilirler. Yeni nesil non-iyonik ilaçlarda iyoda karşı alerji olasılığı değişmemiş olmakla birlikte onun bağlı olduğu moleküller daha az sıklıkta ve daha hafif alerji riskine sahiptirler. Eskiden su bazlı değil yağ bazlı kontrast maddeler kullanılır ve bu yağ bazlı ilaçla yapılan HSG incelemesinden sonra gebelik oluşma ihtimalinin daha fazla olduğu sanılırdı. Ancak son yıllarda yeni nesil non-iyonik suda çözünebilir maddelerle yağ bazlı olanlar arasında yapılan geniş örneklemeli karşılaştırma çalışmalarında bu iki tür madde arasında gebelik elde etme olasılığı açısından fark bulunmadığı gösterilmiştir. Su bazlı ilaçlar incelemeyi takip eden birkaç saat içinde idrar yoluyla vücuttan atılmaktadır. Ancak yağ bazlı ilaçlar karın boşluğu içinde sıklıkla granülom denilen bir tür mikropsuz iltihap sekelleri oluşturmakta, iyot molekülleri bu sekeller içinde yıllarca saklanmakta, daha sonra başka sebeplerle gerekli olabilecek röntgen filmlerinde ve bilgisayarlı tomografi incelemelerinde kaliteyi düşürüp tanı koymayı zorlaştıran kirliliklere ve artefakt adını verdiğimiz parazitlere sebep olabilmektedir. Yağlı kontrast maddeler ile spazm ve şiddetli ağrıların meydana gelebilme olasılığı göreceli olarak daha fazladır. Ayrıca yağlı kontrast maddeler inceleme sırasında kan damarlarına geçerse “yağ embolisi” adı verilen damar tıkanmalarına neden olabilir. Suda çözünebilir kontrast maddelerde böyle bir tehlike yoktur. Bütün bu sayılan nedenlerle daha pahalı olmasına rağmen son yıllarda genellikle suda çözünebilir non-iyonik kontrast maddeler hekimler tarafından tercih edilmektedir.
Ağrısız rahim filminde hekim faktörü: Rahmin uyumakta olan bir spazm mekanizması bulunduğunu düşünürsek, hekimin uygulama sırasında onu uyandırabilecek basınç, sıcaklık, sarsma benzeri uyaranlardan mümkün olduğunca kaçınması gerekir. Bunu yapabilmek ciddi bir tecrübe gerektirir. Hastalar birbirinin tıpatıp aynısı değildir. Bu nedenle yapılacak bilgilendirmelerden kullanılacak muayene aletine ve kateter çeşidine kadar kişiye özel seçimler yapılmalıdır. Hastanın korku ve endişeleri ağrı ve spazmın oluşumunda kolaylaştırıcı faktörlerden birisidir. Bu nedenle uygulamayı yapacak hekimin yumuşak, sakin ve rahatlatıcı yaklaşımı, neler yapacağını açıklamak için hastasına yeterli vakti ayırması, güven verici davranışı önemlidir.

AĞRISIZ RAHİM FİLMİ HSG FİYATI

Ağrısız HSG tekniğini uygulayabilmek için C kollu röntgen cihazının bulunması gerekir. Bu cihazlar oldukça gelişmiş pahalı cihazlardır ve ciddi bir kurulum ve maliyeti getirir. Öte yandan tek kullanımlık balonlu HSG kateteri de hasta başına yaklaşık 50 lira ek maliyet yükler. Ancak paradoksal olarak yeni teknikte maliyeti azaltan faktörler toplamda daha ağır basmaktadır. İnceleme süresi çok kısalmış, uygulamayı yapan hekimin aldığı radyasyon dozu azalmıştır. İncelemeyi yapan hekim uygulama sırasında hastasının yanı başında durmakta ve koruyucu önlük giymesine rağmen onunla birlikte bir miktar radyasyona maruz kalmaktadır. Sağlığı açısından alabileceği, müsaade edilen radyasyon miktarı bellidir. Yani belirli bir cihazla, belirli bir yöntemle, ancak belirli sayıda hastaya inceleme yapabilir. C kollu dijital röntgen makineleri ve yeni teknik sayesinde bir cihazla bir hekimin birim zamanda yapabileceği inceleme sayısı artmış, hekim, teknisyen ve diğer personelin birim işgücü maliyeti azalmış, bu durum işyeri/bina kirasından diğer malzemelerin satın alma maliyetine kadar pek çok kalemde avantaj sağlamıştır. Sonuç olarak, şaşırtıcı bir şekilde “ağrısız rahim filmi” eski ve standart tekniklerden daha pahalı değildir. İstanbul’da mevcut birkaç merkez C kollu röntgen cihazına ve yeni tekniği kullanmayı bilen sağlık personeline sahiptir. Bu merkezler yaklaşık olarak 400 liradan başlayan liste fiyatlarıyla bu hizmeti vermektedirler.

Tüm yukarıda bahsedilen nedenlerle, gerek hastalar ve hasta yakınları tarafından gerekse bu incelemeyi hastasından isteyen ve onu uygun merkezlere yönlendiren kadın hastalıkları ve doğum uzmanı doktorlar tarafından rahim filmi HSG incelemesi için “ağrısız rahim filmi” çekilebilen yerler gittikçe artan oranda tercih edilmektedir.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Ağrısız Rahim Filmi Hsg (Histerosalpingografi)" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Cevat BAYRAK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Cevat BAYRAK'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Cevat BAYRAK Fotoğraf
Dr.Cevat BAYRAK
İstanbul
Doktor "Radyoloji - Röntgen"
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi2 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dr.Cevat BAYRAK'ın Makaleleri
► Histerosalpingografi (Hsg) Dr.Hüseyin ŞENYURT
► Rahim Ağzı ve Rahim Kanseri Prof.Dr.Alparslan BAKSU
► Rahim Dönüklüğü - Rahim Sarkması Op.Dr.Kutlugül YÜKSEL
► Ağrısız Normal Doğum Op.Dr.Ali Ata ÖZDEMİR
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,962 uzman makalesi arasında 'Ağrısız Rahim Filmi Hsg (Histerosalpingografi)' başlığıyla benzeşen toplam 16 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


05:19
Top