2007'den Bugüne 92,227 Tavsiye, 28,206 Uzman ve 19,962 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Çocuklarda Yüksek Ateş ve Ateşli Havale(Febril Konvülzyon)
MAKALE #13231 © Yazan Dr.Ali MUSLU | Yayın Eylül 2014 | 4,016 Okuyucu
ÇOCUKLARDA YÜKSEK ATEŞ VE ATEŞLİ HAVALE

Bebekler ve çocuklarda ateşlenme normal bir olgu olmakla birlikte özellikle ilk deneyimlerinde anne babaları çok telaşlandırır. Ateş çocuğun hasta olduğunun bir göstergesidir ve genellikle viral bir enfeksiyon sonucu yükselir. Ancak tek başına ateş çocuğun hastalığının ciddiyeti, şiddeti hakkında doğru bilgi vermez.. Şöyle ki, hafif bir enfeksiyon geçiren bir çocuğun ateşi çok yükselebilirken, çok daha ağır bir enfeksiyonda ateş çok yüksek olmayabilir. Bu açıdan bakıldığında ateşin ebeveynleri uyarması açısından faydalı bir bulgu olduğunu söyleyebiliriz.

Çocuğunuzun ateşlendiğini nasıl anlarsınız?

Bebeğinizin veya çocuğunuzun ateşlendiğini anlamanın en pratik yolu elinizi onun alnına dayamak veya avuç içi ile vücudunu kontrol etmektir. Eğer size sıcak geliyorsa çocuğunuzun ateşinin ne kadar yükseldiğini anlamak için çeşitli termometrelerden yararlanabilirsiniz. Cam termometrelerde bulunan civa kırıldığında tehlikeli olduğundan artık kullanılmamaktadır. Dijital termometreler koltuk altından, ağızdan, rektal bölgeden ateş ölçebilir. Ateşin ne kadar olduğunu küçük bir ekrana yazarak gösterir. Sesli sinyal vermesi beklenmelidir. Çocuğunuzun ateşini kulak zarından ateş ölçen aletlerle kulaktan da ölçebilirsiniz. Hangi yolu seçeceğiniz aslında çocuğunuzun yaşı ile de bağlantılıdır.
Ağızdan ölçme daha çok 4-5 yaşlarındaki çocuklar için uygundur. Dijital termometre ağızda, dil altında bip sesi gelene kadar tutulmalıdır.

Koltuk altından ölçme ile en doğru sonuç alınmamakla birlikte küçük çocuklarda bu yöntemi kullanmak kolaylık sağlar. Koltuk altı ıslak terli olmamalıdır. Yine digital termometre ile sesli sinyal gelene kadar beklenir.

Rektal ölçme bebek ve küçük çocuklarda en doğru sonucu verir.

Kulak termometreleri 1 yaşından büyük çocuklarda daha doğru sonuç vermektedir. Kulak ölçme aletinin ucunda optik okuyucu vardır. Buranın kulak zarını görmesi gerekir. Bu amaçla kulak kepçesi arkaya doğru çekilip alet dik olarak tutulursa doğru sonuç verir.

Kızıl ötesi ışınla ölçüm yapan termometreler ile koltuk altından, alından bebeğe temas etmeden ölçüm yapan cihazlarda vardır. Çevre şartlarından etkilenip çok değişken sonuçlar verebilir. Evde kullanımı çok güvenilir olayabilir.

Bebek ve çocuklarda normal vücut ısısının 36-38 0C olduğu kabul edilir. Eğer rektal ölçümde ateş 38.5 0C’nin üzerindeyse, ağız veya koltuk altından yapılan ölçümlerde ise ateş 38 0C’nin üzerinde çıkmışsa çocuğun ateşi var demektir. Ancak 1-3 ay arası bebeklerde rektumdan yapılan ölçüm 38 0C çıkmışsa bebeğin ateşi yükselmiştir. Hemen çocuğun üzeri soyulup, serin yere alınır ve derhal çocuğun doktoru aranır.

Ateş neden yükselir?

Ateşin yükselmesinin nedeni bağışıklık sisteminin harekete geçerek vücuda giren mikroplarla, enfeksiyon yapan ajanlarla, yabancı maddelerle, toksinlerle mücadelenin başlamasıdır. Bağışıklık sistemi mikroplarla mücadele ede ede kuvvetlenir. Ancak bebeklerde büyük çocuklara nazaran daha dikkatli olunması gerekir.
• Yenidoğanın ateşi yükseldiğinde doktorun en kısa zamanda haberdar edilmesi gerekir. Zira ateş çok ciddi bir enfeksiyon nedeniyle yükselmiş olabilir. Ama daha çok yetersiz beslenme, yetersiz emme nedeni ile dehidratasyon ateşi olabilir, yeterli beslenince ve yeterli sıvı alınca ateş kendiliğinden düşer. Ayrıca sıcak ortam, üstünün fazla giydirilmiş olması, fazla örtülmüş olması da ateşlenmeye neden olabilir.
• 1-3 aylık bir bebekte ateş yükselmesinde yine en kısa zamanda doktorun haberdar edilmesi gerekir . Bu yaşta ateş genellikle viral bir hastalık nedeniyle yükselir. Özellikle bebek canlılığını yitirmişse veya alıştığınız gibi davranmıyorsa rahatsızlığı ciddi olabilir. Yine yenidoğandaki gibi ortam ısısı, yetersiz beslenme göz ardı edilmemelidir.
• 3ay – 1 yaş arası bebeklerde ateş genellikle soğuk algınlığı veya viral bir hastalık nedeniyle yükselir. Bu aylarda ateş ayrıca dişler çıkarken veya aşı olduktan sonra da yükselebilir.
• 2-6 yaş arası çocuklarda viral üst solunum yolu enfeksiyonlarının yanı sıra, boğazda iltihaplanma, zatürre veya orta kulak iltihabı, üriner sistem enfeksiyonunda(özellikle kızlarda) da ateş yükselmesi olabilir.
• Okul çağındaki çocuklarda genellikle solunum yollarındaki viral enfeksiyonlar nedeniyle vücut ateşi yükselir. Özellikle yaz aylarında dikkat edilmesi gereken bir nokta da çocuğun ateşinin güneş çarpması nedeniyle de yükselmiş olabileceğidir. Çocuk sıcak bir günde güneşli bir ortamda uzun süre kaldıysa veya camları kapalı bir arabanın içinde yine uzun süre kaldıysa ateşi yükselebilir. Tedavi yönteminin tamamen farklı olması nedeniyle bu ateşin enfeksiyonlara bağlı ateşten ayırt edilmesi çok önemlidir.

Ateş nasıl düşürülmelidir?

Ateşin düşürülmesinin en önemli nedeni çocuğun huzursuzluğunu, halsizliğini gidermek, rahatlatmak ve yeniden yiyip içebilmesini sağlamaktır. Yoksa enfeksiyonlara karşı yapılan savaşta faydalı olan ateşin febril konvülzyon(ateşli havale) haricinde çocuğa bir zararı yoktur.
• 0-3 aylık bir bebeğin ateşi yükseldiğinde doktor müdahale edene kadar en iyi çözüm ona ılık bir banyo yaptırarak veya vücudunu ılık, ıslak bir bezle silmektir. Bu yaşta bir bebeğe doktora danışmadan, doktor görmeden hiçbir ilaç verilmemelidir.
• Bebeğin ateşini düşürmek için kesinlikle bebeği vücudu alkolle, sirkeli su ile silinmemelidir.
• 3 aydan büyük bebek ve çocuklarda ateşi düşürmek için doktora danışarak paracetamol veya ibuprofen verilebilir. Her ikisi de vücudun enfeksiyonlarla mücadelesine karışmadan, sadece ateşi düşürmeye yararparacetamol ve ibuprofenin bir arada verilmemesine dikkat etmek ve her iki ilacı da çocuğun yaşına göre doğru dozda vermek önemlidir.
• Verilen ilacın içeriği kontrol edilmelidir. Bazı soğuk algınlığı ilaçlarında ateş düşürücü maddeler de bulunmaktadır. Böyle durumlarda ayrıca paracetamol veya ibuprofen verilmemeli veya dozu ayarlanarak verilmelidir.
• Bebeğe ve çocuğa hiçbir zaman aspirin verilmemelidir. Asetilsalisilik asit çocuklarda Reye sendromu(karaciğer ve beyinde geri dönüşümü ve düzelmesi mümkün olmayan veya çok zor olan harabiyet durumu) görülme riskini artırır. Bu hastalık çocuğun karaciğer ve beynine zarar verir.

İlaca rağmen ateş düşmezse…

İlacı aldıktan 45 dakika sonra ateş hâlâ düşmemişse ya verilen dozda bir yanlışlık vardır ya da çocuğun vücudu bu ilaca cevap vermiyordur. Bu durumda başka bir ilaç önermesi için doktoru tekrar arayıp durumu bildirmek gerekir.

Ateş sürekli olarak yeniden yükseliyorsa…

Vücut enfeksiyondan tamamen temizlenene kadar ateşli olma durumu devam edebilir. Bu durum 3-5 gün sürebilir. Grip vakalarında ateşin 7 gün bile sürdüğü görülür. Eğer bakteriyel bir enfeksiyon nedeniyle antibiyotik tedavisi başlanmışsa ateşin tedaviden sonraki 48 saat içinde düşmesi beklenir.

Ateşle gelen havale (Febril Konvülsiyon)

Febril konvülsiyon, “ateşle gelen havale” olarak bilinir. Çocukluk yaş grubunda en sık karşılaşılan havale geçirme durumudur. Ateşi yükselen bir çocuğun havale geçirmesi, ailede veya havale geçiren çocuğu görenlerde belirgin bir paniğe yol açmasına rağmen genel olarak çocuğun geleceğini tehdit etmeyen, “gelip-geçici” bir olaydır. Genellikle 5 ay ile 5 yaş arasında görülür. Ateşli havalelerde herhangi bir kafa içi hastalık, beyinle ilgili bir enfeksiyon olmaz. Havale beyin enfeksiyonundan(menenjit, ensefalit, meningoensefalit gibi) bağımsız olarak ve ateşle ilişkili olarak ortaya çıkar. Ateşli havaleler 5 yaşından küçük çocukların %3-5’inde görülür. Ateşli havalelerin gerçek epileptik (sara hastalığı) nöbetlerden ayrılması gerekir. Epileptik nöbetler “ateşsiz” nöbetlerdir ve sık sık tekrarlama eğilimleri vardır. Ateşli havalelerde, ateş kolaylaştırıcı bir faktördür ve bu çocuklar ateşin yükselmesine hassas olan çocuklardır. Ateşli havaleler genelde 5 ay altında ve 5 yaşından sonra görülmezler. En sık olarak yaşamın 14-18. ayları arasında ve erkek çocuklarda daha yüksek oranda görülürler.

Ateşli havale geçirmenin nedeni tam olarak belirlenebilmiş değildir. Halen bazı teoriler, öngörüler mevcuttur. Ateşli havale geçiren çocukların ateşe karşı havale geçirme eşiklerinin düşük olduğu düşünülmektedir. Bu eşiği düşüren nedenler araştırılmaktadır. Beyindeki sıvı elektrolit dengesinin tam olarak olgunlaşmamış olması; ateşin yükselmesi sırasında beynin hassasiyetini artıran bazı maddelerin salınımı ateşli havaleye neden olabilir denmektedir. Yüksek ateş, vücuttaki sıvı elektrolit dengesini de bozabilmektedir. Uzun süren, ağır ateşli havalelerde serum sodyum düzeyinin daha düşük olduğunu gösteren çalışmalar vardır.

Ateşli havalelerde bulgular

Ateşli havale yapan hastalıklar arasında; çocukluk çağı hastalıklarından olan “6. hastalık” denen kızamık benzeri viral döküntülü hastalık başta gelir. Ayrıca orta kulak iltihapları, bademcik iltihapları da ilk sıralarda yer alır. Çocuğun ailesinde veya birinci dereceden akrabalarında (hala, dayı, amca, kuzen gibi) ateşli havale geçirme durumu varsa bu durum önemli bir risk faktörü olarak kabul edilir. Bilindiği gibi bazı çocukluk çağı aşıları yapıldıktan sonra ateşte yükselme ve ateşli havale geçirme riski tanımlanmıştır. Bu aşılardan DBT (difteri-boğmaca-tetanoz) özel yer tutar. Özellikle “tam hücre” boğmaca bileşeninin bulunduğu bu tip karma aşılar, aşılamadan sonra 0-2 gün içinde havale riski taşıyabilir. Günümüzde tam hücre boğmaca aşısı içeren karma aşıların kullanımı azalmıştır. Havale görülebilen diğer bir aşı da MMR (kızamık – kızamıkçık – kabakulak) aşısıdır. Bu aşıdan sonra nadiren de olsa 6-11 gün sonra, aşının “kızamık” bileşenine bağlı havale tanımlanmıştır.

Ateşli havalelerde, ateşin yükselme hızı, sıvı – elektrolit dengesizliği, mikropların salgıladığı toksinler (zehirli maddeler), antialerjik bazı ajanlar hazırlayıcı faktörler olabilir. Ateşli havaleler, genellikle ateş 38-38,5C C veya daha yüksekse görülür. Bununla beraber, havale eşiği düşük çocuklarda daha düşük ateş derecelerinde de havale görülebilir. Ateşli havaleler, ateşin yükselmeye başladığı dönemde de ortaya çıkabilir.
Ateşli havaleler 2 grupta değerlendirilebilir:

1) BASİT Ateşli Havaleler: Nöbetler 15 dakikadan kısa sürer. Ailede ateşli havale hikayesi vardır. Ateş 38 0C üzerindedir. Aynı gün içinde tekrarlamaz. Havale “jeneralize” nöbet şeklindedir; yani tüm vücutta, kollarda, bacaklarda kasılma, titreme, ağızda köpürme, şuur kaybı, idrar kaçırma gibi belirtiler görülebilir.

2) KOMPLİKE Ateşli Havaleler: Ateş hafif yüksekken havale görülür. Havale 15 dakikadan uzun sürer. Aynı gün içinde tekrarlayabilir. Vücudun sadece belli bir bölgesinde kasılma – titreme görülebilir. Havaleden sonra, vücudun bir bölgesinde, örneğin kol ve bacakta geçici kuvvet kaybı, denge bozukluğu gibi nörolojik bozukluklar görülebilir. Eğer bebek 8-11 aylık yaşlarda ise ateşli havalenin 15 dakikadan uzun sürme eğilimi ve tekrarlama eğilimi iki kat daha fazladır. 1 yaşından küçük çocuklarda komplike ateşli havale görülürse bu çocuklarda ileri yaşlarda ateşsiz nöbet (epilepsi) geçirme olasılığı daha yüksektir.

Ateşli havale geçiren bir çocuğa hemen beyin elektrosu(Elektro ensefalogram=EEG) çekimi önerilmez. Çünkü ateşli havale geçiren bir çocukta en az 3-4 gün süren bir dönemde EEG sağlıklı bilgi vermez. Eğer çocuğun nöbeti 15 dakikadan uzun süren “komplike” febril konvülsiyon grubunda ise veya çocukta epilepsi riski varsa EEG mutlaka çekilmeli; fakat bu çekim en erken 2 hafta sonra yapılmalıdır.

Ateşli havalede gelecekte ne olur? Sorusu aileleri en çok endişelendiren ve merak ettiren bir sorudur. Ateşli havale geçiren bir çocukta tekrarlama riski ortalama %33 kadardır. İkinci tekrar %50 oranında ilk 6 ay içinde, %75 oranında ilk 1 yıl, %90 oranında ilk 2 yıl içinde olmaktadır. İlk nöbet 1 yaştan küçükken geçirilmişse tekrarlama riski %50 üzerindedir. İlk nöbet 3 yaşından sonra geçirilmişse tekrarlama riski %20’ye düşmektedir. 4 yaşında tekrarlama riski -15 civarındadır. Ateşli havale geçiren çocukların %60’ı havaleyi sadece bir kez geçirir. Komplike ateşli havale, ateşli havale geçiren çocukların %20’sini teşkil eder.

Ailede bir çocuk ateşli havale geçirmişse, kardeşinde ateşli havale görülme riski %20 oranında artar. Ailede babada ve bir çocukta ateşli havale varsa, diğer kardeşte görülme riski %33 artar. Ailede sara hastalığı olan birinin varlığı, ateşli havalenin tekrarlayacağı anlamına gelmez. Eğer ilk geçirilen ateşli havale sırasında, ateşin derecesi düşükse tekrarlama riski artar. Havale geçiren çocuk, ailenin ilk çocuğu ise, diğer çocuklara göre tekrarlama eğilimi 5 kat yüksek bulunmuştur. Erkek çocuk oluşu da tekrar riskini artırmaktadır.

Ateşli havale – Epilepsi (sara) ilişkisi


Ateşli havalelerin epilepsiye dönüşme riski en çok tartışılan ve aileleri en çok tedirgin eden konudur. Ateşli havale geçiren çocuğun ailesinde epileptik şahıs varsa, nöbetler komplike tipte ise ve havaleden sonra nörolojik sorun(kol ve bacaklarda güç kaybı, bilinç kaybı gibi) çıkmışsa epilepsi riski artar. Normal popülasyonda epilepsi riski %0,5 iken ateşli havale geçirenlerde epilepsi gelişme riski %4 kadardır. Yani topluma göre 8 kat yüksektir. Aileyle ilgili risk faktörlerinin yanı sıra, ateşli havalenin tekrarlaması, ateş süresinin kısalığı ve düşük derecelerde nöbet geçirilmiş olmasıda ateşsiz havale riskini artırmaktadır. Vücudun belli bir yerinde “fokal” nöbet varsa, nöbet uzun sürmüşse ve çocukta mental-motor gerilik(MMR) mevcutsa ileride epilepsi gelişmesinde önemli risk oluşturur.

Ateşli havalede takip

Basit ateşli havale bir kez geçirilmişse, ailede başka ateşli havale geçiren yoksa, havale kısa sürmüşse, belirgin EEG bozukluğu yoksa, çocuk 1 yaşında büyükse koruyucu ilaç önerilmemektedir. Ancak ilk ateşli havale 1 yaş altında geçirilmişse, 24 saat içinde tekrarlayan nöbetler geçirilmişse, nöbet fokal ve 15 dakikadan uzunsa, nörolojik defisit(kol ve bacaklarda güç kaybı, bilinç kaybı gibi) varsa ve birinci dereceden akrabalarda epilepsi öyküsü varsa, EEG bozuksa koruyucu tedavi uzman doktor tarafından önerilebilir. Ailenin panik derecesinde endişeli oluşu, çocuğa ilk tıbbi müdahale yapılacak merkezin evden uzak olması da koruyucu tedavi başlamasında kriter olabilir. Koruyucu amaçla sürekli tedavi veya çocuk ateşlendiği zaman uygulanmak üzere planlanan tedavi(intermitant tedavi) uygulanabilir. İntermittant tedavi çocuğa sadece ateşi yüksekken ateş düşürücü önlemlerin yanı sıra rektal diazepam uygulanmasıdır. Rektal diazepam 20 dakikada kanda yeterli düzeye erişir. Daha önceden ateşli havale geçiren çocukta, ateşli dönemde rektal ateş 38,5 0C üzerinde iken uygulamaya geçilmesi önerilmektedir. 3 yaşından küçük çocuklarda günde ikiden fazla uygulama önerilmemektedir. Aile, bu uygulama sırasında uykuya meyil ve solunumda yavaşlama veya durma olabileceği şeklinde uyarılmalıdır. Solunumda durma, soluk almama durumunda en yakın hastanenin acil servisine gidilmesi gerektiği aileye anlatılmalıdır. Ateşli havale geçiren bir çocukta ileride zihinsel gerilik olmaz. Ancak nöbetler aralıksız, uzun süre sürerse durum değişir. Bu çocuklarda ilerde konuşma bozukluğu, nörolojik sekeller ve epilepsi ortaya çıkabilir.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Çocuklarda Yüksek Ateş ve Ateşli Havale(Febril Konvülzyon)" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Ali MUSLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Ali MUSLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Ali MUSLU Fotoğraf
Dr.Ali MUSLU
Muğla
Doktor "Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları"
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi5 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dr.Ali MUSLU'nun Makaleleri
► Çocuklarda Ateş Dr.Yılmaz BAY
► Motivasyon ve Yüksek Performans Dr.Gökhan ÜRKMEZ
► Çarpıntı, Yüksek Nabız ve Guatr Prof.Dr.Metin ÖZATA
► Sessiz Katil: Yüksek Tansiyon Prof.Dr.Mehmet Sıddık ÜLGEN
► Hill Terapi Yüksek Yoğunluklu Lazer Fzt.Atalay ÇELEBİ
► Yüksek Tansiyon Kalp Yetmezliği Sebebi Prof.Dr.İlke SİPAHİ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,962 uzman makalesi arasında 'Çocuklarda Yüksek Ateş ve Ateşli Havale(Febril Konvülzyon)' başlığıyla benzeşen toplam 37 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Anne Sütü ile Beslenme Ağustos 2014
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


06:27
Top