2007'den Bugüne 92,312 Tavsiye, 28,221 Uzman ve 19,978 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Yeme Bozuklukları ve Sonuçları
MAKALE #13360 © Yazan Psk.Büşra GÜNEŞ | Yayın Ekim 2014 | 4,536 Okuyucu
Yeme Bozukluklarını Tanımak

Herkesin yemek ile ayrı bir ilişkisi vardır. Kimi insan sadece acıktığında yer; kiminin aklına yemek gelir gelmez; kimi tok olsa da yer veya doyduğunu anlayamaz, kimi duygu durumuna bağlı olarak yeme atakları geçirir, kimi özel tatlar yakalamak için pek çok yer gezer, kimi oturarak yemek yeme yerine hep atıştırır… Bunun gibi pek çok yemek yeme davranışı bulunmaktadır. Yemek yemenin amacı esasen hayatı sürdürmek ve sağlıklı olmak iken bazı kişiler için yemek yemek ya da yememek tek amaç haline gelmiştir. Bu kişiler yeme bozukluğu geliştirebilir.

Yeme bozuklukları herhangi fizyolojik bir neden olmaksızın bireylerin yemek yeme davranışında görülen, sağlığı tehdit eden ve kişinin sosyal işlevselliğini olumsuz yönde etkileyen bozukluklardır. Son yıllarda görülme sıklığı giderek artan bu bozuklukların Anoreksiye Nervoza, Bulimia Nervoza, tıkınırcasına yeme bozukluğu (başka türlü adlandırılamayan bozukluklar) olmak üzere çeşitleri bulunmaktadır.

Anoreksiya Nervoza (AN)

Anoreksiya Nervoza bozukluğunda kişiler kilo almaktan aşırı bir şekilde korkarlar ve bu yüzden yedikleri yiyecekleri kısıtlarlar. Bunu sonucunda olması gereken vücut ağırlıklarının oldukça altındadırlar fakat kendi vücut biçimlerini algılamaları genellikle bozulduğu için yine de kendilerini yeterince zayıf görmezler. Yemek bulunan ortamlarda ve aktivitelerde çok kaygılanırlar ve yememeye çalışırlar. Sürekli tartılırlar ve kilolarının kendi kontrolünde olduklarından emin olmaya çalışırlar. Yiyeceklerini kısıtlasalar da sürekli yiyecekler ile ilgili düşünürler, ne yiyecekleri ile ilgili plan yaparlar veya başkalarını için yemekler pişirip kendileri yemezler. Yediklerinde ise kendilerini çoğunlukla suçlu hissederler. Anoreksiya Nervoza tanısı için DSM (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı) kriterleri şunlardır:

Yaş ve boy uzunluğu için olağan sayılan en az kiloda ya da bunun üzerinde bir vücut ağırlığına sahip olmayı kabul etmeme (örneğin beklenenin %85 ‘inin altında bir vücut ağırlığına sahip olmaya yol açan bir kilo kaybı ya da büyüme dönemi sırasında, beklenenin %85’inin altında bir vücut ağırlığına sahip olmaya yol açacak bir biçimde beklenen kilo alımını gerçekleştirememe).
Beklenenin altında bir vücut ağırlığına sahip olmasına karşın kilo almaktan ya da şişman biri olmaktan aşırı korkma.
Kişinin vücut ağırlığı veya biçimini algılamada bozukluk olması, kendini değerlendirmede vücut ağırlığı ya da biçiminin anlamsız bir etkisinin olması ya da o sırada vücut ağırlığının düşük olmasının önemini inkar etme.
Kadınlarda menarş sonrası amenore, yani en az üç ardışık menstruel siklusun olmaması. (Sadece hormon verilmesi sonrası menstruasyon dönemleri oluyorsa o kadının amenoresi olduğu düşünülür, örneğin östrojen uygulanması).
Tipini Belirtiniz :

Kısıtlı tip: Anoreksiya nervozanın o sıradaki epizodu sırasında kişi düzenli olarak tıkanırcasına yeme ya da çıkarma (yani kendisinin yol açtığı kusma ya da laksatiflerin diüretiklerin ya da lavmanların yanlış yere kullanımı) davranışı göstermemiştir.
Tıkanırcasına yeme çıkarma tipi: Anoreksiya nervozanın o sıradaki epizodu sırasında kişi düzenli olarak tıkanırcasına yeme ya da çıkarma (yani kendisinin yol açtığı kusma ya da laksatiflerin diüretiklerin ya da lavmanların yanlış yere kullanımı) davranışı göstermiştir.

Bulimia Nervoza (BN)

Bulimia Nervozada, birey tekrarlayıcı şekilde aşırı yeme atakları ve ardından suçluluk duyup kusma, diüretik, laksatif vb. ilaçlar kullanma, aşırı egzersiz yapma ve hiç yemek yememe gibi dengeleyici davranışlarda bulunur. Aşırı yeme atakları sırasında birey kısa bir süre içinde binlerce kalorilik besin tüketirler. Bu besinler genelde şekerli , yüksek seviyede karbonhidrat içeren gıdalardır. Bu esnada kişi kontrolünün yitirmiş gibi bilinçsizce yemek yerer ve çoğu zaman sonunda aşırı rahatsız olunca bitirirler. Bunun hemen ardından suçluluk duyarlar ve kilo alma korkusuyla bu kalorilerden kurtulmak için kusarlar. Zamanla kusma eylemi kişi için ayrı bir haz kaynağı haline gelebilir. Bazı kişiler ise bağırsak çalıştırıcı bir takım ilaçlar kullanarak veya aşırı egzersiz yaparak , katı diyetler uygulayarak bu atakları dengelemeye çalışırlar. Çoğunlukla gizli ve yalnız yerler, toplum içerisinde yemekten kaçınırlar ve ilerleyen zamanlarda yaşamları sadece yemek ve kusma arasında gider. AN’deki gibi bulundukları kilodan memnun değillerdir ve bedenlerini olumsuz bir şekilde algılamaktadırlar.

Bulimia Nervoza için tanı kriterleri aşağıdaki gibidir:

Yineleyen tıkanırcasına yeme epizodlarının olması. Bir tıkanırcasına yeme epizodu aşağıdakilerden her ikisi ile de belirlenir.
Aynı zaman diliminde ve benzer koşullarda çoğu insanın yiyebileceğinden hiç tartışmasız çok defa daha fazla miktarda olan yiyeceği belirli bir zaman diliminde (örneğin herhangi bir 2 saatlik süre içinde) yeme.
Bu epizod sırasında yeme kontrolünün kalktığı duyumunun olması (örneğin yemeyi durduramayacağı ya da ne yediğini ya da ne kadar yediğini kontrol edememe duygusu).
Kilo almaktan sakınmak için kendisinin yol açtığı kusma, laksatiflerin, diüretiklerin lavmanların ya da diğer ilaçların yanlış yere kullanımı, hiç yemek yememe ya da aşırı egzersiz yapma gibi uygunsuz dengeleyici davranışlarda tekrar tekrar bulunma.
Tıkanırcasına yeme ve uygunsuz dengeleyici davranışların her ikisi de 3 ay süreyle ortalama olarak en az haftada iki kez ortaya çıkmaktadır.
Kendini değerlendirirken anlamsız bir biçimde vücudun biçimi ve ağırlığından etkilenir.
Bu bozukluk sadece anoreksiya nervoza epizodları sırasında ortaya çıkmamaktadır.
Tipini Belirtiniz:

Çıkartma olan Tip: Bulimiya nervozanın o sıradaki epizodu sırasında kişi düzenli olarak kendi kendine kusmuş ya da laksatifler, diüretikler ya da lavmanları yanlış yere kullanmıştır.
Çıkartma olmayan Tip: Bulimiya nervozanın o sıradaki epizodu sırasında kişi, hiç yemek yememe ya da aşırı egzersiz yapma gibi diğer uygunsuz dengeleyici davranışlarda bulunmuş ancak kendi kendine kusmamış ya da laksatifler, diüretikler ya da lavmanları yanlış yere kullanmamıştır.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu

Bu bozuklukta bireyler tıpkı BN de olduğu gibi aşırı yeme atakları geçirirler. Bu ataklar sırasında kontrollerini yitirmiş gibidirler. Çoğunlukla aç olmamalarına rağmen rahatsızlık hissedene kadar yemeye devam ederler. Ardından suçluluk hissederler; fakat kusma, laksatif kullanımı gibi telafi edici davranışlarda bulunmazlar. Her insan hayatında bir dönem böyle ataklar yaşamış olabilir; fakat tıkanırcasına yeme bozukluğunda bu ataklar tekrarlayıcı bir şekilde devam eder. Çoğu zaman duygusal sorunları ile başetmek için yemeğe sarılırlar. Kiloları normalin üzerindedir. Bedenlerinden hoşnut değillerdir ve özgüven eksikliği yaşarlar. Çevrelerinden olumsuz tepki gelmesin diye gizli gizli yemek yerler ve çoğunlukla doyduklarının farkına varamazlar.

Son yıllarda giderek artan ve hem psikolojik hem fiziksel sağlık üzerinde ciddi sonuçları olan, ölüm ile sonuçlanabilen yeme bozukluklarını tanımak ve belirtilerinin farkında olmak büyük önem taşımaktadır.
Anoreksiya Nervoza’nın Sonuçları

Kan basıncında düşme
Kalp atışında yavaşlama
Hormon düzeylerinde değişiklikler
Tırnakların kolay kırılması
Saçların dökülmesi
Kansızlık
Kabızlık
Kuru deri
Mensturasyonun kesilmesi
Uykusuzluk
Kısırlık
Kas erimesi
Bedenin çeşitli bölümlerinde tüylenmeler
Potasyum düzeyinde değişiklikler
Baş dönmesi, göz kararması, yorgunluk, halsizlik
Düşük nabız
Karaciğer, böbrek ve endokrin işlevlerinde bozukluklar
Kalp krizi ve ölüm
Bunların yanında depresyon ve intihar
Bulimiya Nervoza’nın Sonuçları

Tükürük bezlerinin şişmesi
Diş minelerinde erime
Yemek borusunda yırtılma
Mide rahatsızlıkları
Nefes darlığı
İshal, kabızlık
Adetlerin kesilmesi
Böbrek ve karaciğer problemleri,
Düşük tansiyon
Göğüs ağrısı
Kansızlık
Ödem
Elektrolit dengesizlikleri
Halsizlik, baş dönmesi
Kalp ritim bozukluğu
Kalp krizi ve ölüm
Bunların yanında depresyon, sosyal fobi, duygusal tepkileri kontrol edememe gibi psikolojik sorunlar görülebilir.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğunun Sonuçları

Obezite
Yüksek kolesterol
Diyabet
Nefes darlığı
Kalp ile ilgili problemler
Bunların yanında depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar görülebilir.
Tüm bu üç hastalıkta da kişi aile, iş ve arkadaşları ile problemler yaşayabilir. Bilişsel (dikkat, konsantrasyon vb.) işlevlerde görülen bozulmalar sonucunda okul sorunları yaşayabilir. Bozuk yemek yeme davranışı ve özgüven eksikliği nedeniyle sosyal yaşamdan çekilebilir. Erken başlangıç, uzun hastalık öyküsü, eşlik eden kişilik problemleri, sosyal uyumun az olması, aile içi kötü ilişkiler ve anoreksiya için kusma ya da laksatif vb. kullanımı hastalığın olumsuz sonuçlarını arttırır.

Görüldüğü gibi belirtileri izleyip erken önlem almak oldukça kritiktir. Ayrıca aile içi ilişkilerin ve iletişimin olumlu olması ve sosyal desteğin sağlanması da önem taşımaktadır. Yapılan değerlendirmenin ardından bazı hastalar yatarak bazıları ise ayaktan tedavi alır. Fizyolojik sonuçlar için tıbbi tedavi düzenlenir ve tedavi süreci psikolog ve diyetisyen iş birliği ile devam eder. Gelecekte tekrarlama riski için önlemler alınır.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Yeme Bozuklukları ve Sonuçları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Büşra GÜNEŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Büşra GÜNEŞ'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Büşra GÜNEŞ Fotoğraf
Psk.Büşra GÜNEŞ
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi13 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Büşra GÜNEŞ'in Makaleleri
► Yeme Tutumu ve Yeme Bozuklukları Psk.Şeyma ALTINEL
► Yeme Bozuklukları Psk.Mehmet ARAS
► Yeme Bozuklukları Psk.M.Enes İMERT
► Yeme Bozuklukları Psk.Dnş.Havva BAYAR
► Yeme Bozuklukları Psk.Tamer Numan DUMAN
► Yeme Bozuklukları Psk.Dnş.Özkan KENARLI
► Yeme Bozuklukları Dr.Psk.Ezgi TUNA
► Yeme Bozuklukları ÇOK OKUNUYOR Psk.Seda GENÇ
► Yeme Bozuklukları ve Sebepleri Psk.Berivan ŞENTÜRK
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,978 uzman makalesi arasında 'Yeme Bozuklukları ve Sonuçları' başlığıyla benzeşen toplam 43 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Hastalık Hastalığı Ekim 2014
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


18:04
Top