Uygulamalı Psikoloji & Bireysel Alan ile İlişkisi ve Alan İçinde Kullanımı
Giriş
Psikoloji, geçmişi çok eskiye dayanan ve gün geçtikçe kendini yenileyerek, farklı dallarla beslenerek büyüyen bir insan bilimidir. Temel bir disiplin olan bu alan, duygu, düşünce, davranış, kişilik, algı/ biliş/ dikkat/ bellek gibi bilişsel, zihinsel süreçleri araştıran ve bu ruhsal, duygusal, davranış bozukluklarını kuramlar, teoriler, araştırmalar ve birçok bilimsel yöntemlerle, kişileri biricik olarak inceleyerek, onları etik ilkelerle tedavi edebilmeyi amaçlar. Bu alan öyle bir alandır ki, karşısına gelen her deneyim, her birey farklı olarak ele alınır ve farklı yöntemlerle tanımlanmaya çalışır. Bakış açısı hiçbir zaman tek düzeyde değildir. Bu yüzden objektif, güvenilir ve birçok alana uygulanabilir bir bilimdir. Bunun içindir ki psikoloji bilimi, sosyal psikoloji, gelişim psikolojisi, klinik psikoloji, uygulamalı psikoloji, deneysel psikoloji, endüstri psikolojisi, örgütsel psikoloji ve eğitim psikolojisi gibi birçok farklı dala ayrılabilmiştir. Bugün anlatılmak istenen konu ise bu dallardan biri olan uygulamalı psikolojidir. Aslında uygulamalı psikoloji, bu farklı kategorilerin psikolojiden sonra ana başlığı şeklinde tanımlanabilir. Yani eğitim psikolojisi, örgüt psikolojisi gibi dallar uygulamalı psikolojinin birimleri olarak söylenebilir. Geçmişten bugüne psikoloji birçok farklı teorilere ve düşüncelere ev sahipliği yapmıştır. Gün geçtikçe insanlar bu teorilerin sadece bir düşünce, bir bulgu olarak kalmasını istememiş, bunu işe yarar ve uygulanabilir bir şeklini görmek istemişlerdir. Yani bilimsel yöntemlerle bulunan bu bilgilerin, yaşamın, okullar, fabrikalar, hastaneler gibi birçok alanına el uzatıp, katkı sağlaması istenmiştir. Gündelik hayatta insanların karşılaştığı farklı problemlerin çözülebilmesi için uygulamalı psikoloji alanı ortaya çıkmıştır. Özetle, insanların farklı alanlarda karşılaştıkları çevresel ve bireysel problemler için psikologların, bilimsel çözümler yaratabilmesi ve bunları uygulayabilmesi olarak açıklayabiliriz. Böylece daha işlevsel, yapıcı, uygulanabilir ve aktif bir uzmanlık alanı tasarlanıp, ortaya çıkmıştır.
Şimdi, bu alanla ilgili tanımlamalardan sonra, lisans bilgilerinin alanlarından bahsedelim. Bu psikoloji kariyerinin amacı birçok farklı insana ulaşmak, farklı deneyimler yaşamak, insanlara yardım edip sorunlarına çare bulmak gibi hedefleri olmalı. Çevremizde olan bitenleri yüzeysel değil de neden ve nasıl sorularını sorarak farklı bir gözle anlayabilmek, herkesin baktığı açıdan değil de daha işlevsel bir yapıyla o dünyayı algılayabilmek gereklidir. Toplumumuzda birçok üzgün ve sorunları olduğunu düşünen insanların var olduğunu ve ‘hangi problemler bu insanları üzgün moda sokuyor’, ‘Bu sorunlar çözülemeyecek sorunlar mı’, ‘Her birey neden farklı kişiliklere sahip’ gibi sorularıma bilimsel yollarla cevap aramamız gereklidir. Sadece bu bilgilere ulaşıp, öğrenmek, uygulamak değil, öğrenilen bilgilere ne katılabilir, nasıl geliştirilebilir ve nasıl daha fazla fayda sağlayabiliniri araştırmamız daha sağlıklı sonuçlar verecektir. Bu yüzden sadece lisans eğitimi değil, uygulamalı psikoloji yüksek lisansıyla daha gelişmiş bilgilere sahip olunabilir. Bunun sebebi kariyer sepetine her şeyi doldurmaya çalışıp, her konudan biraz bilgi edinmek yerine, lisans bilgilerini farklı bakış açılarıyla tazeleyip daha geniş bir alanla inceleyebilmektir. Spesifik bir bölüm seçmeden önce mensubu olmaya çalışılan bilim dalı hakkında daha bilinçli adımlarla ilerlemek gereklidir. Uygulamalı psikoloji ile lisansta öğrenilen bilgilerin uygulamaya geçirerek insanlara fayda sağlanmalıdır. Bunun için alınan birçok farklı konu içeren yüksek lisans eğitimini, psikolojik danışmanlık ve rehberliğe dayalı çalışma alanında uygulanabilir. Dünya sağlık örgütünün belirlediği bu bazı hastalık kodlarına, bu eğitim ile yardım sağlanabilir; Kuşkulu sinir sistemi bozukluğu için gözlem (Z03.3), çocukluk çağındaki bazı gelişimsel bozukluklar için yapılan özel tarama muayenesi (Z13.4), psikoterapi (Z50.4), uğraşı tedavisi ve mesleki rehabilitasyon (Z50.7), okulda başarısızlık (Z55.3), eğitim ve okuryazarlıkla ilgili diğer sorunlar (Z55.8), sınıf arkadaşları ve öğretmenlerle anlaşmazlık ve eğitimde uyumsuzluk (Z55.4), fiziksel çevreyle ilgili tanımlanmamış sorunlar (Z58.9), kültür değişimi ile ilgili sorunlar (Z60.3), toplumsal çevreyle ilgili diğer sorunlar (Z60.8), psikososyal koşullarla ilgili diğer tanımlanmamış sorunlar (Z65.8), danışma hizmeti, diğer tanımlanmamış sorunlar (Z71.8), yaşam biçimiyle ilgili problem, tanımlanmamış (Z72.9), sosyal rol çatışması, başka yerde sınıflanmamış (Z73.5), yaşamla başa çıkma ile ilgili sorunlar (Z73.8), özgeçmişte psikolojik travma öyküsü, başka yerde sınıflanmamış (Z91.4), hayat dönemindeki geçişlerde uyum problemleri (Z60.0). Yüksek lisanstaki ve lisansta alınan bilgilerle çocukların eğitim, öğretim, öğrenme, aile ilişkisi, arkadaşlarıyla uyumu, alışkanlıkları ve davranışları ile ilgilenir ve olağan sorunlara çözüm bulmaya çalışarak yol göstermeye yardımcı olup danışmanlık yapılabilir. Böylece psikolojinin anne karnından başlayan ve bilişsel süreçlerle ilişkilendirilerek yetişkinliğe kadar giden bilimsel yöntem ve araştırmalarından yardım sağlanabilir. Bunun yanı sıra, yetişkinlerin çevresel faktör veya diğer dışsal sebepler dolayısıyla başına gelen olumsuzlukları inceleyerek kişinin kendisini daha olumlu yapılandırmasına çabalar, çözüm yolları sunulabilir. Psikoloji biliminin uygulamaya dönüştürüldüğü bu eğitimde, aynı zamanda meslek hayatı, evlilik, boşanma, travmatik durumlar karşısında, kişinin bireysel farklılıklarını ele alarak verimliliğini, içgörü kazandırarak ve diğer yöntemleri kullanarak arttırabilir. Kısacası, insan davranışlarının tümünde bir sebep-sonuç ilişkisi vardır. Birden fazla neden, insan davranışlarını etkileyebilir. Kişinin davranışları çevresel koşullardan, genetik etkilerden veya içsel durumlardan dolayı etkilenebilir. Bu uygulamalı psikoloji eğitimi ile, danışanları, etik kurallar çerçevesinde, etkili iletişim sağlayarak kişinin kendine güvenini sağlayıp, ego güçlerini arttırmaya çalışabilir. İnsanların olumsuz koşullar karşısında onlarla başa çıkmak için beklentilerini gerçekçi temele oturtmaya çalışıp, stres kaynaklarını saptayıp çözüm stratejileri geliştirmeye çalışılmalıdır. Danışanlar üzerinde olumlu ve yapıcı düşünce sistematiğini oluşturmalıdır. Psikoloji biliminin elde ettiği bilimsel deney, araştırma ve bilgileri ayrı ayrı olay ve insanlara uygulayarak, onların karşılaştıkları problemlere objektif ve etik bir bakış açısıyla çözüm bulmaya çalışmalıdır. Yani psikolojinin uygulama yönü kullanılmalıdır. Daha sağlıklı ve daha etik bir uygulama sağlamak için sadece kendi eğitimini veya uzmanlığını aldığımız konularla ilgilenilmelidir.
Kaynaklar
Dweck C. S. & Gilliard D. ( 1975). Expectancy statements as determinants of reactions to
failure: Sex differences in persistence and expectancy change. Journal of Personality and
Social Psychology, Vol 32(6), 1077- 1084.
ICD Z Kodları, (2012, Aralık 29). ICD Z Hastalıkları. Retrieved Ocak 8, 2014, from ICD 10
Hastalık Sınıflandırma Kitapçığı. Web Site: http:/kamuasistan.com/icd-10_hastalik-
kodlari-zgrubu-basamakli-liste.html.
Wied D. M. & Verbaten M. N. (2001). Affective pictures processing, attention and pain tolerance.
Pain, 90, 163- 172.
Gorgievski, M.J. & Stephan, U. (2014). Applied psychology: An international review special
issue: Advances in the psychology of entrepreneurship applied psychology: An
international review special issue: Advances in the psychology of entrepreneurship.
In: Applied Psychology, 63. 219- 221.
Chambers, E.G. (1946). Statistical-Techniques in Applied Psychology. Psychological
Laboratory, 269. 269- 273.
Hollingworth, H.L. & Poffenberger, A.T. (1925). Applied Psychology. Oxford University
Press, 4. 247- 249.
Ewer, B.C. (1930). Journal of Educational Sociology. Charles Benson (Ed.), Applied
Psychology (s. 632-633). Amerika: American Sociological Association.
Washburn M.F. (2011). The Philosophical Review. Jacob Gould Schurman (Ed.), Some
Thoughts on the Last Quarter Century in Psychology. (s. 46-55). New York: Duke
University Press.
Schultz, D.P. & Schultz, S.E. (2002). A History of Modern Psychology. Applied Psychology:
The Legacy of Functionalism (ch.8) USA: University of South Florida.
Psikoloji, geçmişi çok eskiye dayanan ve gün geçtikçe kendini yenileyerek, farklı dallarla beslenerek büyüyen bir insan bilimidir. Temel bir disiplin olan bu alan, duygu, düşünce, davranış, kişilik, algı/ biliş/ dikkat/ bellek gibi bilişsel, zihinsel süreçleri araştıran ve bu ruhsal, duygusal, davranış bozukluklarını kuramlar, teoriler, araştırmalar ve birçok bilimsel yöntemlerle, kişileri biricik olarak inceleyerek, onları etik ilkelerle tedavi edebilmeyi amaçlar. Bu alan öyle bir alandır ki, karşısına gelen her deneyim, her birey farklı olarak ele alınır ve farklı yöntemlerle tanımlanmaya çalışır. Bakış açısı hiçbir zaman tek düzeyde değildir. Bu yüzden objektif, güvenilir ve birçok alana uygulanabilir bir bilimdir. Bunun içindir ki psikoloji bilimi, sosyal psikoloji, gelişim psikolojisi, klinik psikoloji, uygulamalı psikoloji, deneysel psikoloji, endüstri psikolojisi, örgütsel psikoloji ve eğitim psikolojisi gibi birçok farklı dala ayrılabilmiştir. Bugün anlatılmak istenen konu ise bu dallardan biri olan uygulamalı psikolojidir. Aslında uygulamalı psikoloji, bu farklı kategorilerin psikolojiden sonra ana başlığı şeklinde tanımlanabilir. Yani eğitim psikolojisi, örgüt psikolojisi gibi dallar uygulamalı psikolojinin birimleri olarak söylenebilir. Geçmişten bugüne psikoloji birçok farklı teorilere ve düşüncelere ev sahipliği yapmıştır. Gün geçtikçe insanlar bu teorilerin sadece bir düşünce, bir bulgu olarak kalmasını istememiş, bunu işe yarar ve uygulanabilir bir şeklini görmek istemişlerdir. Yani bilimsel yöntemlerle bulunan bu bilgilerin, yaşamın, okullar, fabrikalar, hastaneler gibi birçok alanına el uzatıp, katkı sağlaması istenmiştir. Gündelik hayatta insanların karşılaştığı farklı problemlerin çözülebilmesi için uygulamalı psikoloji alanı ortaya çıkmıştır. Özetle, insanların farklı alanlarda karşılaştıkları çevresel ve bireysel problemler için psikologların, bilimsel çözümler yaratabilmesi ve bunları uygulayabilmesi olarak açıklayabiliriz. Böylece daha işlevsel, yapıcı, uygulanabilir ve aktif bir uzmanlık alanı tasarlanıp, ortaya çıkmıştır.
Şimdi, bu alanla ilgili tanımlamalardan sonra, lisans bilgilerinin alanlarından bahsedelim. Bu psikoloji kariyerinin amacı birçok farklı insana ulaşmak, farklı deneyimler yaşamak, insanlara yardım edip sorunlarına çare bulmak gibi hedefleri olmalı. Çevremizde olan bitenleri yüzeysel değil de neden ve nasıl sorularını sorarak farklı bir gözle anlayabilmek, herkesin baktığı açıdan değil de daha işlevsel bir yapıyla o dünyayı algılayabilmek gereklidir. Toplumumuzda birçok üzgün ve sorunları olduğunu düşünen insanların var olduğunu ve ‘hangi problemler bu insanları üzgün moda sokuyor’, ‘Bu sorunlar çözülemeyecek sorunlar mı’, ‘Her birey neden farklı kişiliklere sahip’ gibi sorularıma bilimsel yollarla cevap aramamız gereklidir. Sadece bu bilgilere ulaşıp, öğrenmek, uygulamak değil, öğrenilen bilgilere ne katılabilir, nasıl geliştirilebilir ve nasıl daha fazla fayda sağlayabiliniri araştırmamız daha sağlıklı sonuçlar verecektir. Bu yüzden sadece lisans eğitimi değil, uygulamalı psikoloji yüksek lisansıyla daha gelişmiş bilgilere sahip olunabilir. Bunun sebebi kariyer sepetine her şeyi doldurmaya çalışıp, her konudan biraz bilgi edinmek yerine, lisans bilgilerini farklı bakış açılarıyla tazeleyip daha geniş bir alanla inceleyebilmektir. Spesifik bir bölüm seçmeden önce mensubu olmaya çalışılan bilim dalı hakkında daha bilinçli adımlarla ilerlemek gereklidir. Uygulamalı psikoloji ile lisansta öğrenilen bilgilerin uygulamaya geçirerek insanlara fayda sağlanmalıdır. Bunun için alınan birçok farklı konu içeren yüksek lisans eğitimini, psikolojik danışmanlık ve rehberliğe dayalı çalışma alanında uygulanabilir. Dünya sağlık örgütünün belirlediği bu bazı hastalık kodlarına, bu eğitim ile yardım sağlanabilir; Kuşkulu sinir sistemi bozukluğu için gözlem (Z03.3), çocukluk çağındaki bazı gelişimsel bozukluklar için yapılan özel tarama muayenesi (Z13.4), psikoterapi (Z50.4), uğraşı tedavisi ve mesleki rehabilitasyon (Z50.7), okulda başarısızlık (Z55.3), eğitim ve okuryazarlıkla ilgili diğer sorunlar (Z55.8), sınıf arkadaşları ve öğretmenlerle anlaşmazlık ve eğitimde uyumsuzluk (Z55.4), fiziksel çevreyle ilgili tanımlanmamış sorunlar (Z58.9), kültür değişimi ile ilgili sorunlar (Z60.3), toplumsal çevreyle ilgili diğer sorunlar (Z60.8), psikososyal koşullarla ilgili diğer tanımlanmamış sorunlar (Z65.8), danışma hizmeti, diğer tanımlanmamış sorunlar (Z71.8), yaşam biçimiyle ilgili problem, tanımlanmamış (Z72.9), sosyal rol çatışması, başka yerde sınıflanmamış (Z73.5), yaşamla başa çıkma ile ilgili sorunlar (Z73.8), özgeçmişte psikolojik travma öyküsü, başka yerde sınıflanmamış (Z91.4), hayat dönemindeki geçişlerde uyum problemleri (Z60.0). Yüksek lisanstaki ve lisansta alınan bilgilerle çocukların eğitim, öğretim, öğrenme, aile ilişkisi, arkadaşlarıyla uyumu, alışkanlıkları ve davranışları ile ilgilenir ve olağan sorunlara çözüm bulmaya çalışarak yol göstermeye yardımcı olup danışmanlık yapılabilir. Böylece psikolojinin anne karnından başlayan ve bilişsel süreçlerle ilişkilendirilerek yetişkinliğe kadar giden bilimsel yöntem ve araştırmalarından yardım sağlanabilir. Bunun yanı sıra, yetişkinlerin çevresel faktör veya diğer dışsal sebepler dolayısıyla başına gelen olumsuzlukları inceleyerek kişinin kendisini daha olumlu yapılandırmasına çabalar, çözüm yolları sunulabilir. Psikoloji biliminin uygulamaya dönüştürüldüğü bu eğitimde, aynı zamanda meslek hayatı, evlilik, boşanma, travmatik durumlar karşısında, kişinin bireysel farklılıklarını ele alarak verimliliğini, içgörü kazandırarak ve diğer yöntemleri kullanarak arttırabilir. Kısacası, insan davranışlarının tümünde bir sebep-sonuç ilişkisi vardır. Birden fazla neden, insan davranışlarını etkileyebilir. Kişinin davranışları çevresel koşullardan, genetik etkilerden veya içsel durumlardan dolayı etkilenebilir. Bu uygulamalı psikoloji eğitimi ile, danışanları, etik kurallar çerçevesinde, etkili iletişim sağlayarak kişinin kendine güvenini sağlayıp, ego güçlerini arttırmaya çalışabilir. İnsanların olumsuz koşullar karşısında onlarla başa çıkmak için beklentilerini gerçekçi temele oturtmaya çalışıp, stres kaynaklarını saptayıp çözüm stratejileri geliştirmeye çalışılmalıdır. Danışanlar üzerinde olumlu ve yapıcı düşünce sistematiğini oluşturmalıdır. Psikoloji biliminin elde ettiği bilimsel deney, araştırma ve bilgileri ayrı ayrı olay ve insanlara uygulayarak, onların karşılaştıkları problemlere objektif ve etik bir bakış açısıyla çözüm bulmaya çalışmalıdır. Yani psikolojinin uygulama yönü kullanılmalıdır. Daha sağlıklı ve daha etik bir uygulama sağlamak için sadece kendi eğitimini veya uzmanlığını aldığımız konularla ilgilenilmelidir.
Kaynaklar
Dweck C. S. & Gilliard D. ( 1975). Expectancy statements as determinants of reactions to
failure: Sex differences in persistence and expectancy change. Journal of Personality and
Social Psychology, Vol 32(6), 1077- 1084.
ICD Z Kodları, (2012, Aralık 29). ICD Z Hastalıkları. Retrieved Ocak 8, 2014, from ICD 10
Hastalık Sınıflandırma Kitapçığı. Web Site: http:/kamuasistan.com/icd-10_hastalik-
kodlari-zgrubu-basamakli-liste.html.
Wied D. M. & Verbaten M. N. (2001). Affective pictures processing, attention and pain tolerance.
Pain, 90, 163- 172.
Gorgievski, M.J. & Stephan, U. (2014). Applied psychology: An international review special
issue: Advances in the psychology of entrepreneurship applied psychology: An
international review special issue: Advances in the psychology of entrepreneurship.
In: Applied Psychology, 63. 219- 221.
Chambers, E.G. (1946). Statistical-Techniques in Applied Psychology. Psychological
Laboratory, 269. 269- 273.
Hollingworth, H.L. & Poffenberger, A.T. (1925). Applied Psychology. Oxford University
Press, 4. 247- 249.
Ewer, B.C. (1930). Journal of Educational Sociology. Charles Benson (Ed.), Applied
Psychology (s. 632-633). Amerika: American Sociological Association.
Washburn M.F. (2011). The Philosophical Review. Jacob Gould Schurman (Ed.), Some
Thoughts on the Last Quarter Century in Psychology. (s. 46-55). New York: Duke
University Press.
Schultz, D.P. & Schultz, S.E. (2002). A History of Modern Psychology. Applied Psychology:
The Legacy of Functionalism (ch.8) USA: University of South Florida.
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Uygulamalı Psikoloji & Bireysel Alan ile İlişkisi ve Alan İçinde Kullanımı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Derya SOY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Derya SOY'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.