Çocuklarda Beyin Gelişimini Destekleyici Besinler
Çocukların gelişimi hayatın erken dönemlerindeki fiziksel , mental ve sosyal gelişimini kapsar. Bu gelişimi etkileyen 3 ana faktör çocukların anne karnından başlayarak beslenmesi , çevre ve eğitimdir.
Çocuklarda beyin gelişimi anne karnına düştükten sonra günler içinde başlar ve ergenlik çağına kadar devam eder. Beyin gelişiminin en hızlı olduğu zaman dilimi ise anne karnından başlayarak ilk 2-3 yılda olur. Çocuklar 2 yaşındayken yetişkin ağırlığının %18’ine ulaşmışken ,beyinleri ise yetişkin ağırlığının %80’ine ulaşmış olur. Dolayısıyla bu hızlı büyümenin desteklenmesi için beslenme çok önemlidir. İlk 6 ay boyunca anne sütü bebeğin beyin gelişimi için gerekli tüm besinsel ögeleri içerisinde bulundurur. 6. Aydan itibaren doğru ek besinler verilerek , 1 yaşından itibaren de çocuğu yeterli ve dengeli besleyerek hem fiziksel gelişiminin sağlıklı olmasını hem de beyin gelişiminin desteklenmesini sağlayabilirsiniz . Peki çocuklarımızın beyin gelişimini destekleyecek ve okul başarısını arttıracak besin ögeleri nelerdir?
Yeterli ve dengeli beslenme düzeni: Öncelikle yazının başında da belirttiğimiz gibi ilk 6 aydan sonra çocukların yeterli ve dengeli beslenmesi çok büyük önem taşır. ‘CENTERS FOR DİSEASE CONTROL AND PREVENTİON (CDC)’ okul çocuklarında beslenme ile ilgili 2011 yılında bir rehber yayınlamıştır. Bu rehbere göre doğru olan çocukların tek bir besin ögesiyle değil, farklı yapı ve özellikteki gıdalarla beslenmesidir. Bu cümleye göre çocukların günlük olarak alması gereken gıdalaır 5 grupta toplayabiliriz:
1.Süt ve sütten üretilen gıdalar (yoğurt, peynir,kefir .. vb.)
2.Et, tavuk, balık, hindi, yumurta ve diğer hayvansal gıdalar
3.Ekmek ve diğer tahıl ürünleri
4.Meyve ve sebzeler
5.Yağ
Bu besin ögelerinden her gün çocuklar farklı öğünlerde tüketmeliler. Günlük öğün dağılımı ise 3 ana öğün kesin olmakla birlikte 2- 3 ara öğün şeklinde olabilir.
Kolin: Kolin çocuk beslenmesinde esas besin ögelerindendir ve beyin gelişimini destekler. Kolin in en çok bulunduğu besin yumurtadır. Bunun yanında kurubaklagillerde, sütte ve kuruyemişlerde de kolin bulunur.
Omega-3 yağ asiteri , EPA ve DHA: Beyinin yapısının %50-60 ‘ını yağlar oluşturur. Bu sebeple beyinin beslenmesi için yağlar çok önemlidir. Çocuklarda beyin gelişimi için en yararlı yağ asitlerinin omega- 3 yağ asitleri olduğu çalışmalarla gösterilmiştir. Omega-3’ün en bilinen besinsel kaynağı balıktır. Bu sebeple çocukların beslenme düzenine hafta 2 kere balık muhakkak eklenmelidir. Eğer çocukların balık tüketimleri ile ilgili sıkıntı yaşanıyorsa balığın tüketiminin özendirilmesine devam edilerek doktorunuza, diyetisyeninize danışıp uygun bir supleman kullanılabilinir. Bunlar haricinde omega-3 yağ asitleri bitkisiel olarak da ceviz, semiz otu ve keten tohumunda bulunur. Bu sebeple her gün 2-3 adet ceviz tüketilebilinir. Eğer bu şekilde ceviz tüketimi sağlanamıyorsa yapılan yemeğin içine rendeleyip karıştırarak da çocukların günlük beslenmesine cevizi koyabilirsiniz.
İyot: Fazla iyot tüketiminin beyin gelişimini desteklediği bir çalışma yapılmamıştır. Ancak iyot eksikliği ciddi ve geri dönüşümsüz beyin hasarına sebebiyet vermektedir. Bu sebeple iyotlu tuz kullanımı büyük önem taşır.
Çinko: Çinko beyinde yapısal,düzenleyici pek çok proteinin yapısında kritik rol oynar. Çinko eksikliğinde beyinin ön bölgesinde aktivite değişiklikleri ve okuma performansında bozukluk olduğu yapılan çalışmalarla gösterilmiştir. Bu sebeple çinkonun yeterli alınması büyük önem taşır. Çinkonun en iyi besinsel kaynakları ; et, karaciğer, yumurta, deniz ürünleri ve tahıllardır.
B grubu vitaminler - B12 vitamini: B12 eksikliği olan çocuklarda algı, hafıza testlerinde reaksiyon zamanları daha uzun, okul başarısı daha düşük ve dikkat dağınıklıklarının fazla olduğu Guetemala’da okul çocuklarında yapılan bir çalışmada bulundu. B12 ‘nin tek kaynağı hayvansal gıdalardır. Kırmızı et, yumurta ve yoğurtta B12 bulunur. Bu sebeple çocuklara haftada 2-3 kez kırmızı et tükettirmek çok önemlidir.
Kahvaltı: Kahvaltı her yaşta önemlidir. Ancak okula giden bir çocukta olmazsa olmaz bir öğündür. Okula gitmeden önce kahvaltı yapılması okul performansını, zihin açıklığını ve sınav başarısını olumlu yönde etkiler. Kahvaltıda tüketilen besinlerin içeriği de hafıza ve okul performansını etkiler. Özellikle şekeri hızlı yükselten besinler yerine yavaş yükselten besinlerin tercşh edilmesinin okul başarısını ciddi oranda etkilediği bilinmektedir. Bu sebeple kahvaltı da peynir, tam tahıllı ekmek, yumurta , mevsim sebzeleri ,süt gibi yiyeceklerin verilmesi uygundur.
DYT. GÜLEN ECEM KALKAN
Çocuklarda beyin gelişimi anne karnına düştükten sonra günler içinde başlar ve ergenlik çağına kadar devam eder. Beyin gelişiminin en hızlı olduğu zaman dilimi ise anne karnından başlayarak ilk 2-3 yılda olur. Çocuklar 2 yaşındayken yetişkin ağırlığının %18’ine ulaşmışken ,beyinleri ise yetişkin ağırlığının %80’ine ulaşmış olur. Dolayısıyla bu hızlı büyümenin desteklenmesi için beslenme çok önemlidir. İlk 6 ay boyunca anne sütü bebeğin beyin gelişimi için gerekli tüm besinsel ögeleri içerisinde bulundurur. 6. Aydan itibaren doğru ek besinler verilerek , 1 yaşından itibaren de çocuğu yeterli ve dengeli besleyerek hem fiziksel gelişiminin sağlıklı olmasını hem de beyin gelişiminin desteklenmesini sağlayabilirsiniz . Peki çocuklarımızın beyin gelişimini destekleyecek ve okul başarısını arttıracak besin ögeleri nelerdir?
Yeterli ve dengeli beslenme düzeni: Öncelikle yazının başında da belirttiğimiz gibi ilk 6 aydan sonra çocukların yeterli ve dengeli beslenmesi çok büyük önem taşır. ‘CENTERS FOR DİSEASE CONTROL AND PREVENTİON (CDC)’ okul çocuklarında beslenme ile ilgili 2011 yılında bir rehber yayınlamıştır. Bu rehbere göre doğru olan çocukların tek bir besin ögesiyle değil, farklı yapı ve özellikteki gıdalarla beslenmesidir. Bu cümleye göre çocukların günlük olarak alması gereken gıdalaır 5 grupta toplayabiliriz:
1.Süt ve sütten üretilen gıdalar (yoğurt, peynir,kefir .. vb.)
2.Et, tavuk, balık, hindi, yumurta ve diğer hayvansal gıdalar
3.Ekmek ve diğer tahıl ürünleri
4.Meyve ve sebzeler
5.Yağ
Bu besin ögelerinden her gün çocuklar farklı öğünlerde tüketmeliler. Günlük öğün dağılımı ise 3 ana öğün kesin olmakla birlikte 2- 3 ara öğün şeklinde olabilir.
Kolin: Kolin çocuk beslenmesinde esas besin ögelerindendir ve beyin gelişimini destekler. Kolin in en çok bulunduğu besin yumurtadır. Bunun yanında kurubaklagillerde, sütte ve kuruyemişlerde de kolin bulunur.
Omega-3 yağ asiteri , EPA ve DHA: Beyinin yapısının %50-60 ‘ını yağlar oluşturur. Bu sebeple beyinin beslenmesi için yağlar çok önemlidir. Çocuklarda beyin gelişimi için en yararlı yağ asitlerinin omega- 3 yağ asitleri olduğu çalışmalarla gösterilmiştir. Omega-3’ün en bilinen besinsel kaynağı balıktır. Bu sebeple çocukların beslenme düzenine hafta 2 kere balık muhakkak eklenmelidir. Eğer çocukların balık tüketimleri ile ilgili sıkıntı yaşanıyorsa balığın tüketiminin özendirilmesine devam edilerek doktorunuza, diyetisyeninize danışıp uygun bir supleman kullanılabilinir. Bunlar haricinde omega-3 yağ asitleri bitkisiel olarak da ceviz, semiz otu ve keten tohumunda bulunur. Bu sebeple her gün 2-3 adet ceviz tüketilebilinir. Eğer bu şekilde ceviz tüketimi sağlanamıyorsa yapılan yemeğin içine rendeleyip karıştırarak da çocukların günlük beslenmesine cevizi koyabilirsiniz.
İyot: Fazla iyot tüketiminin beyin gelişimini desteklediği bir çalışma yapılmamıştır. Ancak iyot eksikliği ciddi ve geri dönüşümsüz beyin hasarına sebebiyet vermektedir. Bu sebeple iyotlu tuz kullanımı büyük önem taşır.
Çinko: Çinko beyinde yapısal,düzenleyici pek çok proteinin yapısında kritik rol oynar. Çinko eksikliğinde beyinin ön bölgesinde aktivite değişiklikleri ve okuma performansında bozukluk olduğu yapılan çalışmalarla gösterilmiştir. Bu sebeple çinkonun yeterli alınması büyük önem taşır. Çinkonun en iyi besinsel kaynakları ; et, karaciğer, yumurta, deniz ürünleri ve tahıllardır.
B grubu vitaminler - B12 vitamini: B12 eksikliği olan çocuklarda algı, hafıza testlerinde reaksiyon zamanları daha uzun, okul başarısı daha düşük ve dikkat dağınıklıklarının fazla olduğu Guetemala’da okul çocuklarında yapılan bir çalışmada bulundu. B12 ‘nin tek kaynağı hayvansal gıdalardır. Kırmızı et, yumurta ve yoğurtta B12 bulunur. Bu sebeple çocuklara haftada 2-3 kez kırmızı et tükettirmek çok önemlidir.
Kahvaltı: Kahvaltı her yaşta önemlidir. Ancak okula giden bir çocukta olmazsa olmaz bir öğündür. Okula gitmeden önce kahvaltı yapılması okul performansını, zihin açıklığını ve sınav başarısını olumlu yönde etkiler. Kahvaltıda tüketilen besinlerin içeriği de hafıza ve okul performansını etkiler. Özellikle şekeri hızlı yükselten besinler yerine yavaş yükselten besinlerin tercşh edilmesinin okul başarısını ciddi oranda etkilediği bilinmektedir. Bu sebeple kahvaltı da peynir, tam tahıllı ekmek, yumurta , mevsim sebzeleri ,süt gibi yiyeceklerin verilmesi uygundur.
DYT. GÜLEN ECEM KALKAN
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuklarda Beyin Gelişimini Destekleyici Besinler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Gülen Ecem KALKAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Gülen Ecem KALKAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
