2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Çocuk ve Oyun Mekanları
MAKALE #13878 © Yazan Psk.Nurhan ÜNDER | Yayın Aralık 2014 | 7,839 Okuyucu
Çocuk ve Oyun Mekânları Arasındaki İlişki

Çocukların sürekli olarak kullandığı mekânlardan biri de çocuk bahçeleridir. ‘’Günümüzde fiziksel plânlamalarda doğal oyun mekânlarının çocuklar için ne kadar önemli olduğu çoğunlukla göz ardı edilmektedir. Çocuklar için oyun mekânı olarak doğal bir mekânın, küçük bir ormanın seçildiği bir çalışmada, bu mekânların çocukların geleneksel oyun mekânlarındaki eksikliklerini gidermedeki rolü araştırılmıştır. Araştırma sonucunda doğal peyzaj alanlarının, çocukların ihtiyaçlarına cevap veren oyun mekânları olduğu ortaya çıkmıştır. Doğal mekânlarda yapılan bu çalışmada; eğimli alanlar, geniş çim alanlar ve bitkiler içeren oyun mekânlarının çocukların vücut (motor) gelişiminde etkili olduğu vurgulanmıştır .Mekân bilincinin oluşması, algı ve motor gelişiminin uyarılması için çocuk çeşitli mekânları deneyimlemelidir. Çocuğun mekân duygusuna sahip olabilmesi için üstünde-altında, içinde-dışında, açık-kapalı, sağ-sol, yakın-uzak gibi çeşitli kavramları öğrenmesi gerekir. Biçimlerin, dokuların, renklerin, tasarımların ve seslerin tekrarı çocukların öğrenmesini sağlamak için önemlidir. Gerçekte her mekân ve her ortam eğitim için bir potansiyele sahiptir. Bir oyun alanı çocuğa biçim, boyut, sayı, parçalar arası ilişki vb. gibi kavramları geliştirmesi için yardımcı olmalıdır’’
Kentsel Mekanlarda Çocuk Oyun Alanlarının Yeri ve Önemi: Oyun mekânları; çevre-çocuk ilişkisinin çocukların davranışları üzerindeki etkisinin en iyi gözlenebildiği yerlerdir.’’ Çocuk bahçeleri, çocuklar için planmış tek ‘’resmi’’ dış mekânlardır’’
Planlanan çocuk oyun alanları çocuklara ve hareketlerine yönelik olmalıdır.‘’ Dış mekânlarda oyun oynama, çocukların becerilerini geliştirir, öğrenme yeteneklerini artırır, kendi kişiliklerini bulmalarını sağlar ve çevrelerini algılamalarını kolaylaştırır’’
Yukarıdaki kriterlere uyan dört tip oyun alanı vardır. a. Geleneksel (Klâsik ya da uzlaşımsal) oyun alanları: Standart oyun donanımına dayanır. Donanım genellikle tek başına kullanılır ve büyük kas aktivitesine ve motor gelişimine yöneliktir. Geleneksel oyun alanlarında en çok kullanılan donanım salıncaktır. Bu alanlarda çocuk davranışlarının % 77,9 u işlevsel, % 2 si ise dramatiktir. Bağlantılı oyun alanları klâsik oyun araçlarının birleştirilmesiyle oluşmuştur. Oyun aracı boyutları nedeniyle bir strüktür haline dönüşmüştür .

b. Çağdaş (Heykelsi) oyun alanları: Mimar ya da peyzaj mimarı tarafından tasarlanan ve bir kereye özgü olan tasarımlardır. Estetiktirler. Heykelsi oyun alanları genelde statik olur; içinde çocuklardan başka hiç bir şey hareket etmez. Su, fıskiye, tepe, eğim, tünel gibi özelliklere sahip olabilirler. Geçmiş yıllarda alışveriş merkezleri gibi kamusal iç mekânlarda oyun alanları görülmeye başlanmıştır. Bu yerlerde çocuk oyun alanlarının olmasının çocukların yararı kadar ticareti çekici özelliği de saptanmıştır .

c. Macera oyun alanları: Macera parkları çocuklara kendi oyun alanlarını yaratmak için bir donanım sunar. Hiçbir şey sabit ya da statik değildir. Mekânda tavsiyelerde bulunan ve çocukların oyununda görev alan bir lider bulunur; bu kişi genellikle gönüllü bir yetişkindir. Çocukların mekândaki elemanları yaratıcı şekilde kullanması, kullanarak çevrelerini yeniden şekillendirmeleri beklenir. Oyun alanları içinde çocukların oyun ihtiyacını en çok karşılayan macera oyun alanlarıdır.

d. Yaratıcı oyun alanları: Tasarım ve donanımda çeşitlenir. Genelde kum gibi şekillendirilebilir malzemeler bulunur. Tekerlekli araç alanı, su ve kum alanı, tırmanma, sallanma ve fantezi oyunu için karmaşık birimler bulunabilir. Yaratıcı oyun problem çözme konusunda çocuğa esnek bir yaklaşım kazanma fırsatı sağlar; ancak tasarımcı için bu oyunu sağlamak güçtür. Hareket ettirilebilen ya da değiştirilebilen esnek elemanlar daha çok yaratıcı oyunu sağlar. Geleneksel oyun donanımının yaratıcı oyunu azalttığı görülür.

2.2. Çocuk ve Oyun Donanımları Arasındaki İlişki

Oyun ne kadar önemliyse bir çocuk için oyun materyalleri de bir o kadar önemlidir.”Çocuklar için büyük öneme sahip olan çeşitli boyutlar ve renklerdeki oyun malzemeleri aynı zamanda, çocukların oynarken hem eğlenmesine hem de renk, boyut, biçim, şekil gibi kavramları öğrenmelerine yardımcı olur. Çocuk arkadaşlarıyla birlikte oynarken paylaşmayı, beklemeyi, işbirliği yapmayı da öğrenebilir. Buna ilaveten çocuklar oyun donatıları ile oynayarak hem meraklarını giderir tatmin olurlar hem de objelerin özelliklerini inceler ve keşfederler’’ ‘’Oyun yapılarının gelişim aşamaları: (a) “fonksiyonel” oyun (b) “teknik” oyun (c) “sosyal” oyun

Kovalamaca oyunları için kullanılan oyun yapıları oyunun akışını belirler. Kayma ve zıplama gibi “baş döndürücü” unsurlar da bu akış özellikleri arasında yer alır. Örneğin; “Dönemeç” oyuncağında bu akış özellikleri oyun yapıları da kullanılarak, “kayma,” “tırmanma,” “zıplama” ve “koşma” gibi oyunlarla birbirini takip eder. Ayrıca; çok sayıda çeşitlilik, sürpriz yaratan köşeleri bulunmaktadır ve kovalamaca oyunları için oldukça iyi dizayn edilmiştir.

Dövüş oyunları; etrafı çevrili yumuşak yerlerde, ağlarda, minderler, asma köprüler ve toprak hendekler bulunan oyun yapılarında oynanır. Taklit oyunlar; trencilik ya da uçak olma gibi kayma ve zıplama eylemlerini içeren baş döndürücü oyunlarla, oyun yapılarıyla ilgisi olmayan evcilik gibi oyunlardan oluşmaktadır. Bunlardan ilki oyun yapılarında çokça oynanır, diğeri ise çok nadiren gözlemlenir. “Orman Sporları,” “Tırmanma Tertipli Çoklu Oyun” ve “Karga Ağı” gibi oyun yapılarında mücadele unsuru önemli rol oynar. Çocuklar bu çabaların üstesinden gelebildiği zaman, oyun yapıları çekiciliğini yitirir ve aktiviteler başka oyunları geliştirmez. Eğer oyunda bir lider ya da oyunu yöneten bir kişi varsa, bu yapılar bazı oyunlar için kullanılabilirler; fakat normal koşullar altında böyle oyunlar ortaya çıkmaz.

“Salıncak,” “Tahterevalli,” “İp yolları” ve “Abaküs Kayacak;” “işlevsel oyun aşamasından” “teknik oyun aşamasına” yönlendirici oyun yapılarıdır. Oyun aktivitelerinin % 70’ini oluşturan “baş döndürücü” unsurları kapsarlar. “Baş döndürücü” unsurlar günlük yaşamın bir parçası olmadığı için çocuklar için cezbedici oyun fırsatları doğurur. Fakat bu oyun yapıları, çok fazla tekrar içerir ve “sosyal oyun” yerine “teknik oyun” aşamalarına yönlendirirler .

Bu oyun yapılarındaki aktiviteler genelde basit olduğu için, daha çok okul öncesi ve ilkokul çağındaki çocuklar tarafından oynanırlar.
“Heykeltıraş Oyunu,” “Asma Köprü,” “Küçük Kara,” “Kozmos” ve “Dönemeç” oyun sistemleri kolaylıkla “sosyal oyuna” yönlendiren ve oyunlar üreten oyuncaklardır. Bu sistemlerin bir özelliği de “işlevsel,” “teknik” ve “sosyal” oyun aşamalarının gelişimini sağlamalarıdır.

önünde bulundurulduğunda, “dinlenme” ve “çabalama” unsurları bu sistemlerde oynanan oyunların % 40’lık bölümünü oluşturur, “baş döndürücü” unsur ise geri kalan % 20’lik kısmı oluşturur. Zıplama, kayma ve sallanma gibi daha çok bir anda yapılan “Baş döndürücü” elementler süre göz önünde bulundurulduğunda çok az bir orana sahip olmasına rağmen, yapılma sıklığı ele alınacak olursa “dinlenme” ve “çabalama” ile aynı oranda olmaktadır. Diğer bir ifadeyle bu oyun sistemleri, çok-fonksiyonlu sistemlerdir 19 “Baş döndürme” işlevi yeni oyunlar üretmeyi sağlayan bu sistemlerde önemli bir yer alır. Örneğin; “Asma Köprü”’de çocukların tek başlarına köprüyü geçmeleri zordur. Köprü yalnızca birkaç çocuk işbirliği yaptığı zaman sallanır. Köprü sallanırken, çocuklar köprünün yıkılma olasılığı ile heyecanlanırlar. Küçük çocuklar iplere tutunma ihtiyacı duyarlar. Bazıları korktuğunda, diğerleri daha hızlı sallamak için birbirine bağırır. Bu şekilde, “baş döndürücü” işlevini yerine getiren “sallanma” başka oyunlar çıkarır ortaya ve çocuklar daha fazla eğlenirler. “Küçük Kara” sisteminin de küçük asma köprüleri ve engelsiz kayacaklarıyla “baş döndürücü” mekanizması vardır.

“Zaman Tüneli’nin” içinde iki kayacak vardır ve bu karanlık kayacakların çocuklar için eğlenceyi arttırdığı görülmektedir. “Kozmos’un” tepesinde bir çeşit kayacak vardır. Kayacağın sonunda çocuğun başının hizasında bir delik bulunmaktadır ve buradan kayarak düşme hissini yaşayabilmektedirler.

“Pokot” ve “Dönemeç” farklı ölçülerde yapılardır; fakat aynı içerikte olan oyun sistemleridir. “Dönemeç” tırmanma, kayma ve zıplamadan yeraltına girmeye kadar birçok oyun aktivitesini bir arada bulundurur. “Baş Döndürücü” hissini veren aktiviteler arasında havada zıplamak kayaktan daha heyecan vericidir. Yerde (250 mm) kalın bir minder olduğu için, çocuklar korkmadan çok yüksekten atlayabilmektedirler. Bu zıplama hareketi ya da “yüksekten atlama” oyunun bir parçası olarak ortaya çıkmış ve ayrıca dövüş ile güreşme de bu sistemde ortaya çıkmıştır. “Kendini fırlatma hareketi” olarak isimlendirilebilecek “baş dönmesi” ile birlikte, oyun daha dinamik ve eğlenceli hale gelmektedir’’ .

Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Çocuk ve Oyun Mekanları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Nurhan ÜNDER'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Nurhan ÜNDER'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     3 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Nurhan ÜNDER Fotoğraf
Psk.Nurhan ÜNDER
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi11 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Nurhan ÜNDER'in Makaleleri
► Çocuk ve Oyun Psk.Dnş.Gamze GÜDER
► Çocuk ve Oyun Pdg.Onur CAN ÖNCÜL
► Çocuk ve Oyun Psk.Kerem GÜMÜŞ
► Çocuk ve Oyun Psk.Elif TANIL
► Çocuk ve Oyun Psk.Gökül KARLUK ER
► Çocuk Merkezli Oyun Terapisi ÇOK OKUNUYOR Psk.Berivan ŞENTÜRK
► Çocuk Merkezli Oyun Terapisi Psk.Zeynep Betül TARI TORUN
► Çocuk Neden Oyun Oynamalı? Psk.Başak TANRIVERDİ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Çocuk ve Oyun Mekanları' başlığıyla benzeşen toplam 14 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


07:50
Top