ANNE SÜTÜ VE ÇOCUKLUK ÇAĞI OBEZİTESİ

Vücutta aşırı yağ depolanması sonucu ortaya çıkan obezite, çocuk ve yetişkinlerin sağlığını etkileyen günümüzde tam çözümlenememiş klinik bir tablodur. Birçok gelilşmiş ülkede çocuklukta aşırı kilo ve obezite epidemik oranlara ulaşmıştır. Dahası obezite ve obezite kaynaklı hastalıklar artık çocuklarda görülmektedir (1). Obez çocuğun değerlendirilmesinde vücut ağırlığı tek başına yeterli olmayıp, boy ölçümü ile birlikte değerlendirilmelidir. Yağ dokusunun fazlalığı olarak tanımlanan obezitenin vücut ağırlığının fazlalığı ile karıştırılmaması gereklidir. Boyları uzun veya kas kitleleri fazla olan çocuklar obez olmadıkları halde yaşıtlarından daha ağır olabilmektedir.

Yapılan çalışmalar aşırı kilo ve obezitenin nedenlerini anlamamızı sağlamıştır ve bu çalışmalarda anne sütünün de bir parça rolü vardır..Anne sütünün kısa süreli etkileri şüphesizdir ve global ölçülerde bebek sağlığını ve beslenmesinin kalitesinin yükseltilmesinde en güvenilir en ekonomik ve en uygun yoldur.
Anne sütünün, çocuklarda daha sonra gelişebilecek obeziteden koruyucu etkilerinin olduğu sistemik çalışmalardan alınan verilerin sonuçlarıyla desteklenmiştir. Emzirme süresinin uzun olmasının daha büyük koruyucu etkilerinin olduğu kanıtlanmıştır. Bu etkilerin boyutu ( obezite riskindeki azalma % 20 oluncaya kadar) makul miktarlarda olmasına rağmen kamu sağlığı açısından oldukça önemlidir (9).

Anne sütünün çocukluk çağı obezitesi üzerine etkilerini araştırmak için yapılan diğer bir çalışmada da anne sütünün içerisindeki leptin ve adiponektinin obeziteyle ilişkisi incelenmiştir.

Araştırmacılar, yağ hücrelerinden salınan adiponektin ve iştahı düzenleyen ve besinlerden alınan enerjiyi vücudun kullanmasını sağlayan diğer bir protein olan leptin hormonunu göz önünde bulundurarak, anne sütünün çocuklarda obezite riskini etkileyebileceği düşüncesiyle bir araştırma yapmışlardır. Araştırmacılar fetus ve plesentanın her iki proteini de yüksek düzeylerde üretmesini göz önünde bulundurarak, bu proteinlerin fetal gelişimde rol oynama olasılıklarının yüksekliğine dikkat çekmişlerdir. Her iki protein düzeyi de, altı haftalık 674 çocuğun anne sütünde ölçülmüş, en az 6 ay anne sütüyle beslenen çocuklar arasında, obezite riskiyle anne sütündeki adiponektin düzeylerinin artışı uyumluluk göstermiştir. Buna rağmen fazla kilo ve leptin düzeyleri arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır.

Araştırmacılar bu çalışmanın sonucunda, anne sütüyle beslenmenin, çocuklukta oluşabilecek obeziteye karşı koruyucu etkileri olduğunu ,obezitenin anne sütündeki adiponektininin düşük düzeylerine bağlı olabileceğini söyleyebilmişlerdir.

Anne sütü ve obeziteye ilişkin önerilen değişken faktörlere de farklı çalışmalarda bakılmış ve çocuklukta obezite durumunun en güçlü tahminin annenin eşzamanlı ağırlığı olduğunu sonucuna varılmıştır. Yapılan çalışmalar, maternal adipozitenin, anne sütünün başarılı şekilde başlamasını ve korunmasını engellediğini de göstermektedir. Diğer anlamlı değişken faktörler ise çocuğun cinsiyeti, dini ve doğum ağırlığı, annesinin yaşı, eğitimi, doğum öncesi beden kitle indeksi (BKI), doğum süresince ağırlık artışı ve doğum sonrası sigara içme durumu,diyetsel faktörler, fiziksel aktivite ve son olarak sosyo ekonomik durumdur (4).

Anne sütüyle beslenme ayrıca ailelerin yaşam tarzının hızla bir parçası haline gelebilir ve bebeğin daha sağlıklı beslenmesinin sağlanmasına katkıda bulunabilir. Maternal diyetin anne sütünün lezzetini ve farklı tatların süt tüketimine müdahalesini etkilediği genel bir bilgidir. Emzirme süresince birkaç tat deneyiminin bu çocukların gelecekteki çeşitli ve yeni besinleri kabullenmesini kolaylaştırdığı kanıtlanmıştır (4,9).

Anne sütünün obeziteye karşı koruyucu etkilerinin olduğu biyolojik olarak mantıklı olan birçok epidemiyolojik çalışmayla desteklenmiştir, ama literatür verileri hala tartışmalıdır. Anne sütünün birçok yararlı etkilerinin olması, olumsuz bir etkisinin olmaması ve düşük maliyeti, Amerikada ve başka yerlerdeki obezite prevelansının çarpıcı şekilde artışının azalmasını sağlayan yeni ve etkili bir silah olabilir. Bununla birlikte anne sütünün obeziteye karşı koruyucu etkileri onaylanmıştır ve potansiyel mekanizmayı kapsaması aydınlığa kavuşmuştur (4,9,11).

KAYNAKLAR

1)Styne DM. Childhood and adolescent obesity:prevalence and significance. Pediatric Clinic of North America 2001;48:823-85

2) Tammy J Clifford: Breastfeeding and Obesity, BMJ 2003;327:879-880
3) Elizabeth J. Mayer-Davis, Sherly L, Frank B, Graham A: Breastfeeding and Risk for Childhood Obesity, Diabetes Care, Volume 29, Number 10, October 2006

4)Phuong T. Nguyen:Breast-feeding Lowers Childhood Obesity ,Nutrition Bytes, Vol. 10 [2005], No. 1

5) Coşkun T. Anne sütü ile beslenme. Katkı Pediatri Dergisi 2003; 2:163-183

6) Lawrence RA, Lawrence RM: Breastfeeding: A Guide for the Medical Profession, ed 5. St Louis, Mosby, 2005.

7)Ünsal H, Atlıhan F, Özkan H, Targan Ş, Hassoy H: The tendency to breastfeed in a certain population and influential factors, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi
2005; 48: 226-233.

8) L Li, T J Parsons, C Power: Breast feeding and obesity in childhood: cross sectional study, BMJ 2003;327:904–5

9) Agostoni C, Brunser O: Issues ın Complementary Feeding, Nestlé Nutr Workshop Ser Pediatr Program 2007, vol 60,pp 15-29.

10) Reuters Health: Breast milk content may affect child’s obesity risk,Epidemiology 2007.

11) Dewey KG: Is breastfeeding protective against child obesity? J Hum Lact 2003;19:9-18