Çocuklarda Balık Tüketiminin Önemi
ÇOCUKLARDA BALIK TÜKETİMİNİN ÖNEMİ
Beslenme; büyüme, gelişme, yaşamın sürdürülmesi ve sağlığın korunması için besinlerin kullanılmasıdır. Fetal dönemde temelleri sağlam atılmış bir yeterli ve dengeli beslenme programının sağlığın korunması ve geliştirilmesinde önemli etkilerinin olduğu son yıllarda yapılan birçok çalışma ile de desteklenmektedir. Bu nedenle artık gelişmiş ülkelerde insanlar diyetlerinde sağlık açısından uygun gıdaları seçmeye özen göstermektedirler. Bu gıdalar içerisinde ilk sırayı çoklu doymamış yağ asitleri yönünden zengin olan balık ve diğer su ürünleri almaktadır.
Balık, protein açısından oldukça önemli bir kaynaktır ve dengeli bir diyetin önemli bir bileşenini oluşturmalıdır. Balığın demir, çinko, A, B ve D vitaminleri gibi elzem vitamin ve mineralleri içermesinin yanı sıra uzun zincirli yağ asitlerinden omega-3 yağ asitlerini de içeriyor olması sayısız faydasına fayda katmasını sağlamaktadır. Omega-3 yağ asitleri çoklu doymamış yağ asitleri grubunda yer almaktadır ve keten tohumu, ceviz ve özellikle planktonlar ile yağlı balıklarda bol miktarda bulunur. Keten tohumu ve cevizde alfa- linoleik asit, balık yağlarında ise Eikosapentaeonik aist ( EPA ) VE Dekosahegzaenoik asit ( DHA ) en önemli yağ asitleridir. EPA ve DHA’nın mutlaka dışardan alınması gerekmektedir. Çünkü vücut tarafından sentezlenemedikleri için elzem yağ asitleri olarak adlandırılmaktadırlar.
Yağ asitleri insan vücudunda göz, beyin, testis ve plesentada toplanır. Balık yağlarının önemli bir bileşeni olan DHA retina ve beyin için çok önemlidir ve buradaki sinirlerde bulunan yapısal yağların %30’dan fazlasını oluşturur. Ayrıca beyin gelişiminin 2/3’ü anne karnında, 1/3’ü ise doğumdan sonraki dönemden itibaren 3 yaşına kadar tamamlanmaktadır. Bu nedenle balık tüketimi özellikle gebelikte, emziklilikte ve çocukluk çağında da oldukça önemlidir.Harward Tıp Fakültesi’nde yapılan araştırmalarda EPA ve DHA’nın hamilelikte çok önemli olduğunu göstermektedir. Anne hamilelik döneminde bebek sağlığı için doymamış yağ asitlerini tüketmek zorundadır. DHA, cenin ve bebeğin normal gelişimi için beyin zarının %15-20, retinanın da %30-60’ının oluşmasına yardım eder. ω-3 yağ asitlerinin tüketilmesi ile erken doğum, düşük ve zayıf bebek doğma riski önemli ölçüde azaltılabilir. DHA içeren gıdaları almayan bir annede doğum sonrası depresyon vakaları ve yüksek kan basıncı gibi olumsuzluklar görülür. Uzmanlara göre hamile veya emziren kadınların günde 500-600 mg DHA almaları gerekmektedir. Dünya Sağlık Örgütü ise hamile kadınların ilk üç ayda günde 50 mg ω-3 yağ asidi almaları, daha sonraki dönemde ise 160 mg’dan daha fazla yağ asidi tüketmeleri gerektiğini tavsiye etmektedir.
Son yıllarda yapılan çalışmalarda kanında omega-3 yağ asitleri seviyesi düşük olan çocukların büyük ölçüde, davranış bozukluğu, öğrenme güçlüğü ve sağlık problemlerinin olduğu belirtilmiştir.
Çocuklarda balık tüketiminin faydaları kısaca şöyle özetlenebilir;
-Erken çocukluk döneminde beyin ve retina gelişimini önemli ölçüde etkiler ve görme keskinliğini arttırır.
-Çocuklarda dikkat eksikliği, hiperaktivite, öğrenme güçlüğü, konsantrasyon zayıflığı ve duygusal dengesizlğin azalmasına yardımcı olur.
-Çocuklarda kan yağ ve lipoprotein düzeyini yetişkinlerde olduğu gibi etkileyerek çocukluk çağındaki kardiyovasküler hastalık riskini azaltır.
-Yenidoğan ve süt çocukluğu döneminde immün sistemin gelişimine katkıda bulunur.
Bütün bu olumlu etkileri göz önüne alındığında çocuklara haftada 2-3 kez balık tüketimi önerilmektedir. Alınacak doymamış yağ asitleri miktarları balıktan balığa değişmektedir. Levrek, pisi, mezgit gibi balıkların 15 gramında çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA) miktarı 50 mg civarında iken uskumru, ringa, yılan balığı gibi yağlı balıkların 15 gramında 400 mg PUFA bulunmaktadır. Bunun için haftada 300 gr kadar yağlı balık yemek veya günde 200 mg EPA ve DHA alınması yeterli olacaktır.
Sayısız faydası olan balığın tabiki çocuk beslenmesindeki yeri tartışılmazdır. Ancak herhangi bir nedenle haftada 1-2 kez balık tüketemeyen çocukların da omega-3 yağ asitlerinden faydalanmaları adına balık yağı suplemanları tercih edilebilir. Ancak çocuklarda kabuklu deniz ürünlerinin tüketimi gerek kolesterol seviyesini fazlaca içeriyor olmaları gerekse vücutta kurşun ve civa toksisitesine sebep olmaları sebebiyle önerilmemektedir.
Beslenme; büyüme, gelişme, yaşamın sürdürülmesi ve sağlığın korunması için besinlerin kullanılmasıdır. Fetal dönemde temelleri sağlam atılmış bir yeterli ve dengeli beslenme programının sağlığın korunması ve geliştirilmesinde önemli etkilerinin olduğu son yıllarda yapılan birçok çalışma ile de desteklenmektedir. Bu nedenle artık gelişmiş ülkelerde insanlar diyetlerinde sağlık açısından uygun gıdaları seçmeye özen göstermektedirler. Bu gıdalar içerisinde ilk sırayı çoklu doymamış yağ asitleri yönünden zengin olan balık ve diğer su ürünleri almaktadır.
Balık, protein açısından oldukça önemli bir kaynaktır ve dengeli bir diyetin önemli bir bileşenini oluşturmalıdır. Balığın demir, çinko, A, B ve D vitaminleri gibi elzem vitamin ve mineralleri içermesinin yanı sıra uzun zincirli yağ asitlerinden omega-3 yağ asitlerini de içeriyor olması sayısız faydasına fayda katmasını sağlamaktadır. Omega-3 yağ asitleri çoklu doymamış yağ asitleri grubunda yer almaktadır ve keten tohumu, ceviz ve özellikle planktonlar ile yağlı balıklarda bol miktarda bulunur. Keten tohumu ve cevizde alfa- linoleik asit, balık yağlarında ise Eikosapentaeonik aist ( EPA ) VE Dekosahegzaenoik asit ( DHA ) en önemli yağ asitleridir. EPA ve DHA’nın mutlaka dışardan alınması gerekmektedir. Çünkü vücut tarafından sentezlenemedikleri için elzem yağ asitleri olarak adlandırılmaktadırlar.
Yağ asitleri insan vücudunda göz, beyin, testis ve plesentada toplanır. Balık yağlarının önemli bir bileşeni olan DHA retina ve beyin için çok önemlidir ve buradaki sinirlerde bulunan yapısal yağların %30’dan fazlasını oluşturur. Ayrıca beyin gelişiminin 2/3’ü anne karnında, 1/3’ü ise doğumdan sonraki dönemden itibaren 3 yaşına kadar tamamlanmaktadır. Bu nedenle balık tüketimi özellikle gebelikte, emziklilikte ve çocukluk çağında da oldukça önemlidir.Harward Tıp Fakültesi’nde yapılan araştırmalarda EPA ve DHA’nın hamilelikte çok önemli olduğunu göstermektedir. Anne hamilelik döneminde bebek sağlığı için doymamış yağ asitlerini tüketmek zorundadır. DHA, cenin ve bebeğin normal gelişimi için beyin zarının %15-20, retinanın da %30-60’ının oluşmasına yardım eder. ω-3 yağ asitlerinin tüketilmesi ile erken doğum, düşük ve zayıf bebek doğma riski önemli ölçüde azaltılabilir. DHA içeren gıdaları almayan bir annede doğum sonrası depresyon vakaları ve yüksek kan basıncı gibi olumsuzluklar görülür. Uzmanlara göre hamile veya emziren kadınların günde 500-600 mg DHA almaları gerekmektedir. Dünya Sağlık Örgütü ise hamile kadınların ilk üç ayda günde 50 mg ω-3 yağ asidi almaları, daha sonraki dönemde ise 160 mg’dan daha fazla yağ asidi tüketmeleri gerektiğini tavsiye etmektedir.
Son yıllarda yapılan çalışmalarda kanında omega-3 yağ asitleri seviyesi düşük olan çocukların büyük ölçüde, davranış bozukluğu, öğrenme güçlüğü ve sağlık problemlerinin olduğu belirtilmiştir.
Çocuklarda balık tüketiminin faydaları kısaca şöyle özetlenebilir;
-Erken çocukluk döneminde beyin ve retina gelişimini önemli ölçüde etkiler ve görme keskinliğini arttırır.
-Çocuklarda dikkat eksikliği, hiperaktivite, öğrenme güçlüğü, konsantrasyon zayıflığı ve duygusal dengesizlğin azalmasına yardımcı olur.
-Çocuklarda kan yağ ve lipoprotein düzeyini yetişkinlerde olduğu gibi etkileyerek çocukluk çağındaki kardiyovasküler hastalık riskini azaltır.
-Yenidoğan ve süt çocukluğu döneminde immün sistemin gelişimine katkıda bulunur.
Bütün bu olumlu etkileri göz önüne alındığında çocuklara haftada 2-3 kez balık tüketimi önerilmektedir. Alınacak doymamış yağ asitleri miktarları balıktan balığa değişmektedir. Levrek, pisi, mezgit gibi balıkların 15 gramında çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA) miktarı 50 mg civarında iken uskumru, ringa, yılan balığı gibi yağlı balıkların 15 gramında 400 mg PUFA bulunmaktadır. Bunun için haftada 300 gr kadar yağlı balık yemek veya günde 200 mg EPA ve DHA alınması yeterli olacaktır.
Sayısız faydası olan balığın tabiki çocuk beslenmesindeki yeri tartışılmazdır. Ancak herhangi bir nedenle haftada 1-2 kez balık tüketemeyen çocukların da omega-3 yağ asitlerinden faydalanmaları adına balık yağı suplemanları tercih edilebilir. Ancak çocuklarda kabuklu deniz ürünlerinin tüketimi gerek kolesterol seviyesini fazlaca içeriyor olmaları gerekse vücutta kurşun ve civa toksisitesine sebep olmaları sebebiyle önerilmemektedir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuklarda Balık Tüketiminin Önemi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Duygu BİLGİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Duygu BİLGİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
