Sporcularda Kreatin Kullanımı
SPORCULARDA KREATİN KULLANIMININ ETKİLERİ
Kreatin( Naminoiminomethyl-N-methylglycine) , böbrek, pankreas ve Kc tarafından sentezlenen endojen guanidin bileşiği olup , transmetilasyon reaksiyonunu sağlayan metiyonin, asetik grubu ve nitrojen atomu sağlayan glisin, ve amid grubunu sağlayan arjinin gibi 3 amino asitten oluşur(1).Kreatin yaklaşık 1 gr/d endojen üretilir.Vücuttaki kreatinin geri kalanı omnivor diyet için yaklaşık 1gr/gün beslenme yoluyla sağlanır .Vücudun kreatin deposunun %95 i iskelet kası ve kalan %5 beyin,KC,böbrek ve testislere dağıtılır. Kreatin etin olduğu diyetlerde mevcut olduğundan, vejeteryanlar da dinlenme kreatin konsantrasyonları daha düşüktür (2). Kreatin kan dolaşımından salınır ve sonra kalp ,iskelet kası ve beyin tarafından kullanılır (1).
Kreatin (Cr) , membran kreatin taşıyıscıyla (SLC6A8) dokulara taşınır. İnsanlarda,vücutta kreatin(Cr) bileşiği %95 in üzerinde kısa süreli, yüksek yoğunluklu egzersizlerde kullanılır .Bunula beraber koruma ve performans için kas yeteneğinde önemli rol oynayan Cr veya özel olarak fosfokreatin(PCr), iskelet kaslarında depolanmaktadır. Hız ve dayanıklılık sporlarında yarışan sporcuların egzersiz boyunca ATP talepleri artmaktadır.ATP rejenerasyonu için gerekli enerji substratı , fosfokreatin (PCr) dir.Fosfojen sisteminin önemi, son derece hızlı ATP resentezi yapabilmesidir.Bu nedenle PCr hidrolizi ne oksijen durumuna bağlı ,ne de anaerobik yoğun kas kasılması sırasında ve egzersiz başlangıcında enerji tamponu için bazı metabolik reaksiyonların tamamlanmasına gerek vardır.Açıkçası,bu sistemin enerji kapasitesi PCr kullanılabilirliğine bağlıdır(3).
Harcanan egzersiz süresinin artmasıyla kreatin etkileri azaldığı görünmektedir.Tüm bireylerin kreatin takviyelerine tepkileri benzer olmasa da, genel olarak,yüksek yoğunluklu egzersizler sırasında ATP nin hızlı yenilenmesine teşvik ettiği ve kreatin depolarını arttırdığı kabul edilmektedir.Daha yeni bir araştırma; vücut ağırlığının 0.1 g/kg miktarlardaki kreatin takviyesinin direnç antremanlarıyla uyarlandığında sub-cellular ve cellular düzeyde antreman adaptasyonunu iyileştirdiği gösterilmiştir(2).
Kreatin, sporcularda sağlığı ve spor performanslarını arttırmak için ergojenik yardım olarak kullanılır ve çeşitli patojenlerin ve bozuklukların örneğin miyopatilerin klinik ortamda araştırılmış ve kullanılmıştır.Oral takviye olarak,En yaygın kullanımı ve araştırılan formu kreatin monohidrattır (CM).Oral alındığında ,CM yağsız dokuyu arttırır ve egzersiz performansını arttırmak için gösterilmiştir(2).
Fizyolojik rolünü gerçekleştirebilmek için kreatin, kreatin kinaz tarafından fosfokreatine dönüştürülür.Fosfat grubu vericisi adenozin difosfatın (ADP ) dönüştüğü adenozin trifosfattır(ATP). Fosfokreatin, ADP den ATP dönüşümü için gereklidir yani yoğun fiziksel aktivite gibi yüksek enerji gerektiren süreçlerde yüksek enerji reservidir.70 kg olan bir adamın,total vücut kreatin içeriği , total vücut kreatinin %1.6 karşılığında,2 g/gün turnover ile yaklaşık , 120 gramdır.Ortalama olarak bireyin günlük kreatin gereksiniminin %50 si besinlerden sindirilen (yaklaşık 1g/d),kalan %50 si endojen şeklinde sentezlenir.Kreatinin egzojen besin kaynakları, et / balık (kreatin konsantrasyonu etin 4 ve 5 gr/kg ve balığın 4 ve 10gr/kg arasında ) ve diğer hayvansal ürünlerdir.Bilimsel kanıtlar, kreatin takviyesi, (günde 4 kez 4 gram kreatin monohidrat kabul edilen güvenli yükleme dozu ile),bir haftadan daha az bir süre içinde %10-40 kadar kas kreatin içeriğinin arttırmak için etkili bir strateji olabileceğini göstermektedir. Bu takviye ,alternatif yoğunluklu kasılmalar esnasında çalışmaları gerçekleştirmek için insan kas kapasitesini,antreman volumünü ve anaerobik performansı arttırmaya neden olabilir(1).
Kreatin takviyesi ,direnç egzersizleri gibi yoğun egzersiz sırasında performansı arttırır ve total Cr iskelet kas içeriğini arttırdığını çeşitli çalışmalar göstermiştir(3).
Harris ve arkadaşları;Kreatin takviyesi kas Cr ve fosfokreatin içeriğini arttırır,Kreatin ergojenik yardım ve en populer önerilen takviye haline geldiğini göstermişlerdir.Bu kullanım ATP-PCr sistemi ile kas kasılması boyunca hızlı enerji sağlanmasında Cr nin önemli rolü olduğunu bildirmişlerdir(4).
Kreider ve arkadaşları; 20 günde 15 gram/gün kreatin takviyesiyle ,college futbol oyuncularında antreman boyunca kas kütlesi ve tekrarlayan sürat performansında önemli bir artış gözlemlemiştir.
Wiroth ve arkadaşları ; kreatin takviyesinin, bisiklet ergometresinde 5x10 saniye sprint setleri boyunca maximal güç ve işi arttırdığı rapor edilmiştir.
Yeşil ve arkadaşları ;6 günde 20 gram/gün kreatin takviyesi ilk kol Wingate testi sırasında PP artışın ve ikinci ayak Wingate testinden sonra performanstaki düşüşün daha az olduğu bildirilmiştir.
Ziegenfuss ve ark ; ayrıca kreatin takviyesinin college atletlerde bisiklet ergometresinde çoklu maximal 10 sn sprintler boyunca TW ve peak power (PP) artmıştır.Bu çalışmadan elde edilen sonuçlarda, tekrarlanan 30 sn lik anaerobik kapasite testleri gerçekleştiğinde ergonejik fayda ortaya konmamıştır.Bu bulgular glikolitik kapasite yerine fosfojen kullanılabilirliğinde daha fazla bağımlı olan sprint uzunluğu ile ilişkili olabileceğini öne sürmüşlerdir(5).
Aktif kadınlar da vücut kompozisyonu,aerobik ve anaerobik egzersiz performansı , kreatin(CRE) seviyeleri ve kas karnozin üzerinde kreatin monohidrat olmadan ve kreatin monohidratlı beta alanine(BA) takviyesinin kronik ve kısa vadeli etkisini incelemek için çalışma yapılmıştır.Sadece beta-alanine sadece kreatin ,beta-alanine / kreatin kombinasyonu ve plasebo olmak üzere 4 takviye grubu oluşturan 7 ve 28 günlük 32 kadın çalışmaya katılmıştır.kas karnosin seviyelerindeki değişiklikler de anlamlı bir değişiklik gözlemlenmemiştir.Bu çalışma ;aktif kadınlarda BA ve CRE tutarlı bir katkı sağladığını ortaya koymamıştır(5).
Brezilya lı profesyonel elit sporcuların dahil olduğu bir çalışmada sezon öncesi 7 hafta boyunca standart fiziksel ve spesifik futbol eğitimleri alan sporcular ,ya kreatin monohidrat yada plasebo takviyesi öncesi ve sonrasında atlama performansları tarafından alt ekstremite kas gücü ölçüldü.müdahaleden sonra plasebo grubu kreatin grubundan daha düşük atlama performansına sahiptir,fakat istatistiksel olarak anlamlı değildir.Fisher testine göre antreman sonrasında plasebo grubunun kreatin grubuna göre atlama performansında daha fazla azalma olduğu ortaya konmuştur. Araştırma sonucun da;kreatin monohidrat takviyesi sezon öncesi ileri eğitim sırasında elit futbolcuların alt ekstremite kas gücünün düşmesini önlendiği bulunmuştur(6).
Kreatin takviyesi yoluyla kreatin/fosfokreatin seviyelerinin artması yüksek yoğunluklu aralıklı egzeriszlerde performansı arttımak için gösterilmiştir.Kreatin takviyesi futbol ve diğer takım sporları gibi birden çok sprint etkinlikleri yapan büyük ölçüde sporcular tarafından kullanılmaktadır. Aslında bu,yüksek düzey futbol performansı için gerekli olan atlamalar için,yeteneği hızlandırmak ve maksimal aralıklı sprintleri gerçekleştirmek için gösterilmiştir.Bu nedenle kreatin takviyesini sporda kas gücü kapasitesini geliştirmek için potansiyel ergojenik strateji olarak kabul edilmiştir.Yüksek enerji turnoverlı özel durumlarda ATP homoestazıının sürdürülmesi,ATP kullanım oranı mitokondriyel solunum tarafından üretim hızını aştığında Kreatin/fosfokreatin sistemi enerji sağlayabilir(6).Sitozolde mitokondriyel ATP transferi yani ATP tranferi olarak fonksiyon görürler.Üst düzey sporcular arasında kreatin takviyesi büyük popularite de olmasına rağmen kronik çalışmalar (>7 gün) oldukça kısıtlıdır.7 günlük kreatin takviyesi ,Bir dribble testi, bir Sprint-güç testi, bir dayanıklılık testi ve bir dikey sıçrama testi dahil futbola özgü testler performansı geliştirmektedir(6).
PCr(fosfokreatin) nin Tekrarlanan sprint performansı ve tek sprint toparlanması için yeteneğin önemli belirleyici olduğuna dair iyi kanıtlara sahiptir. Bunun ,sonraki sprintlerde bir bacaktaki dolaşım tıkanıklığı total işi azaltabileceği ve Pcr resentezini önleyebileceği gözlemlerle desteklemektedir(7).
Kadın futbol oyuncularında maçlarını oynarken stimule etmek için tasarlanmış egzersiz protokolü boyunca , sprintler arasında toparlanma 50-120 s aralıkları ve aynı zamanda bazen 20 m sprintlerini/ çeviklik görevleri geliştirildiğinde , aralıklı sprint performansı için Pcr resentezinin önemi çoklu sprint performansı geliştirmek için kreatin takviyesiyle ilgili ortaya çıkan araştırmalar desteklenmektedir.Mitokondriyal miyopatili hastalarda Pcr resentez oranı sitrat sentezi aktivitesiyle pozitif korelasyonlu ve azaltmaktadır(7).
Hultman ve ark; 28 gün günde 20 gram veya 3 gram da Cr takviyesi 6 gün sonra genç erkeklerde %20 oranında kas total Cr konsantrasyonları artmıştır.30 gün süreyle günde 2 gram takviye devam ettirildiğinde yüksek konsantrasyon muhafaza edilmiştir.Bununla birlikte,yüksek dozlardaki kreatin takviyesi(20 gram)böbrek ve KC hasarına,gastrointestinal rahatsızlığa,dehidratasyona ve kas krampları ile ilişki olabileceği ileri sürülmüştür,düşük dozlarda(3 ile 7 gram) güvenli ve etkili olabileceği gösterilmiştir(8).
Cr takviyesiyle ;Gelişmiş anaerobik gücünde iyileşme olmadan tekvando uygulayıcıları genç erkeklerde serum TG konsantrasyonu ve yağ kitlesinde artış olabileceği sonucuna varılmıştır.C r takviyesi güvenli görünüyor olsada sporcularda yağdan kayıp istenildiğinde dikkatli olunmalıdır.
Bir araştırmada; sağlıklı aktif erkeklerde bir kuvvet antreman programında Kreatin takviyesi,(4 gün için günlük 20 gram,sonra diğer 17 gün için günlük 2 gram ) FM( Fat mass) ve BF%(Body fat percentage) azalmasını önler , karbonhidrat kullanımını ve solunum değişim oranlarını artımayla sonuçlanır.Bu yüzden Cr takviyesi düşük yağ oksidasyonu ve büyük cho oksidasyonu yoluyla normal yağ kaybını önleyebilir.Benzer sonuç Cr içeren suplement (cr (5 gram),glutamin(3 gram and riboz(2 gram artı ek taban formulü) alımından ve 8 haftalık direnç antreamn programından sonra bildirilmiştir.Bu araştırmada deneklerde Cr alımından sonra değişimlerin yokluğu ile plasebo alımından sonra FM ve BF% azalmıştır(8).
Sporcularda Cr durumunu araştıran çalışmaların çoğu kaslardaki Cr içeriğine odaklanmıştır. Bu kas Cr ölçümü, son derece invaziv, kas biyopsisi gerektirir ve nükleer manyetik rezonans kullanarak tahmin edilir oldukçada pahalı olduğu açıktır.İdrar kolay ve güvenle erişilebilir olmasına rağmen çalışmalarda, sporcularda idrar Cr bakılmamaktadır(3).
Kreatin monohidrat etkisi anaerobik egzersiz performansı üzerindeki etkisi son yıllarda araştırılmıştır.Yüksek yoğunluklu egzersiz zamanlarında fosfokreatinin (PCr) parçalayarak daha çabuk elde edilerek daha hızlı bir ATP resentezi gereklidir.Kreatin monohidrat takviyesinin ,yüksek yoğunluklu egzersiz boyunca ATP resentezine yardımcı olmak için PCr depoları ve kas kreatini arttırılması gerektiği gösterilmiştir(5-7 gün 20 gr/gün ve daha sonra 3-5/gün)(5).
Bu çalışma bazal ürinerr konsantrasyonları, antremansız deneklerle sprinterlar karşılaştırıldığında anlamlı düşüş gözlemlenmiştir.İdrar Cr konsantrasyonları her iki grupta akut fiziksel egzersiz sonrasında azalmıştır.Azalma antreamnsız deneklerde daha fazla işaretlenmiştir.Bu bulgular kas kitlesi ve metabolizmadaki farklılıkları açıklayabilir.Sporcularda idrardaki küçük miktarda kreatin boşaltmak çin görünmektedir.Nitekim idrar Cr konsantrasyonları kas kütlesini yansıtan yağsız kütle ile ters ilişkili bulunmuştur.Bu verilere bağlı olarak çalışmalar kreatin takviyesinin, vücut su,yağsız doku ve vücut ağırlığındaki önemli artışa fakat yağ kütllesi azalmasına eşlik ettiğini göstermiştir.
Spencer ve ark; 10-12,5 saniye maksimum sürat egzersizleri kas fosfokreatin depolarının yaklaşık 40-70% tükenmesine neden olduğu bildirilmiştir.Hirnonen ve ark;Hızlı sprinterların 100 m sprint boyunca yavaş sprinterlardan daha büyük miktarda kas fosfokreatin tükettiği göstermiştir(3).
Sprint egzersizlerin metabolik adaptasyonları ,aktivite membran Cr taşıyıcı proteini (SLC6A8) arttırdığını göstermiştir.Uygun olarak,Brault ve ark;Cr yükselme oranı varyasyonları SLC6A8 protein akvitesindeki değişiklikleri yansıtmaktadır.SLC6A8 protein içeriği ,intra muskuler Cr konsantrasyonu indirgenmesi ile azalır ve intramuscular Cr azaltarak yükseltmiş olur.İdrar Cr atımı diyetle etkilenebilir.Arias ve ark ;yüksek protein alımınından sonra idrar kreatin:kreatinin oranı arttığını göstermiştir.Ayrıca Cr yüksek cho diyeti ile tüketildiğinde Cr alımı kas içinde iyi olduğu gösterilmiştir.
Kreatin sporcularda kas fonksiyonlarında ve değerlendirmede kilit rol oynar.25 yaşında,cinsiyet ayrımı yapılmadan 51 sprinter ve antremansız bireyler çalışamaya dahil edilmiştir.Bazal üriner kreatin(UC) sprinterlerlerde control gruplarına göre daha düşük bulunmuştur.UC yağ kitlesi ile pozitif korelasyonlu ve yağsız kütle ve vücut kütlesi ile ters ilişkilidir.Akut egzersiz sonrası ,üriner kreatin hem sporcularda hemde kontrol gruplarında önemli azalmalar gözlenmiştir(3).
Akut sürat egzersizlerine maruz kalan insanlarda Cr takviyesinin oksidatif strese ve inflamatuar belirteçler üzerine etkisi araştırmak için; 20 yaş altı 25 oyuncu kreatin takviyesi ve plasebo olmak üzere iki gruba ayrılmıştır.takviyeden 7 gün önce ve 7 gün sonra plasebo tabletleri ve kreatin(0.3 g/kg) kullanılmış olup iki tane birbirine takiben Running-based Anaerobic Sprint (RAST) testleri gerçekleştirildi.Ortalama maximum ve minimum güç değerleri plasebo ile karşılaştırıldığında Cr takviye grubunda daha fazlaydı.Plasebo verilen grupta akut sürat egzersiz sonrasında 1 saat kadar plasma tümör nekroz faktörü alfa (TNF-a) ve C-reaktif protein (CRP), önemli bir artış gözlenmiştir.Malondialdehit, laktat dehidrogenaz (LDH), katalaz ve süperoksit dismutaz enzim de, her iki grupta da egzersiz sonrası artmıştır.Kreatin takviyesi TNF-a ve CRP de artmasınınnın tersine aynı zamanda akut egzersiz tarafından LDH indüklenmiştir.Tartışmalı olarak,Cr takviyesi oksidatif stres markerlarının artışını inhibe etmemiştir.Sonuç olarak Kreatin takviyesi inflamasyon markerları TNF-A ve CRP nin artışını inhibe etmiş fakat akut egzersizin neden olduğu oksidatif stres markernarlarını inhibe etmemiştir. .Ayrıca Cr son zamanlarda antioksidan etkilere neden olduğu gösterilmiştir(4).
Lawler ve arkadaşları ilk olarak öncelikle radikal türlere karşı antioksidant temizleyici olarak Cr işlev gördüğünü göstermiştir.Daha sonraki çalışmalar farelerde yapılan invivo deneylerde ve kültür hücreler,DNA ve RNA içinde oksidatif strese karşı Cr nin koruyucu etkisini göstermiştir.Aynı zamanda Cr , anti-inflamatuar aktiviteye sahip olduğunu göstermiştir.
Bassit ve ark ,Cr takviyesinin, insanlarda ağır egzersizle uyarılan proinflamatuar sitokinlerin artışını önlediğini göstermiştir.Bu nedenle,in vitro ve mırin deneysel veriler antiinflamuar aktiviteye sahip ve radikal türleri süpürücü etkiye sahip olduğunu göstermektedir.Bununla birlikte,akut egzersiz tarafından uyarılan oksidatif stres ve inflamuara karşı insanlarda Cr bu özelliklerini gösteren çok az çalışma yayımlanmıştır(4).
Cr inhibe inflamatuar mediator mekanizması tam olarak anlaşılamamıştır.Nomura ve ark,Cr takviyesinden kaynaklanan intraselüler enerji havuzlarında artışları Cr antiinflamatuar kapasiteye bağladı.Endotel hücreler akut inflamatuar boyunca ATP nin serbest olduğu bildirilmiştir.Dolayısıyla,Cr , adenozin A2A reseptörleriyle antiinflamatuar aktivitesine neden olduğunu,Cr fosfat içeriği artışıyla serbest ATP arttırabilir.Ayrıca bazı araştırmacılar Cr takviyesi membran stabilizasyonunu ve hücre hidrasyonunu arttırabilecğini,hemde inflamasyon süresine dahil edilen lipit peroksidan ve hücre hasarını önleyebileceğini göstermiştir.
Daha yakın zamanlarda,kreatinin antioksidant etkisi kemirgen modellerinde gösterilmiştir.Deminice ve arkadaşları ratlarda lipit peroksidant markerları ve homosistein seviyelerini azaltmak için Cr takviyesi (4 hafta için diyetin %2) kapasitesini göstermiştir.Akut egzersizrat plazma ve kaslarında total hidroperoksitleri ve thiobarbiturik asit-reaktif maddeleri arttırmış ve soleus kasında GSH/glutatyon disülfid(GSSG) oranını azalttığı gösterilmiştir.Guimar ~ aes-Ferreira ve ark, kısa vadeli Cr takviyesi (6 gün için günlük gram) antioksidan enzimlerin değişiklikler olmamasına rağmen ratların iskelet kasında reaktif oksijen türleri (ROS) içeriğini azalttığını göstermiştir.Bu araştırmaların sonuçları ROS temizleyicisi olarak Cr doğrudan rolü için kanıtların desteklendiği sonucuna varılmıştır. Ancak, bu sonuçlar dikkatlice insanlara uyarlanması gereklidir(4).
Deminice ve ark; bu dokular arasında Cr tutulmasındaki büyük farklılıkları açıklayan kaslarda gözlenen plazma Cr koruyucu etkilerinin farklılıklarını bulmuştur(%198 plazmaya karşı %10 kasta(4).
Ayrıca,kreatin beyin enerji homeostazisin de önemli rol oynamaktadır.Örneğin depresyon gibi psikiyatrik hastalıklara sahip bireylerin kreatin seviyeleri düşük olduğu gösterilmiştir.Kreatin takviyesinin Alzheimer ve Parkinson hastalıkları gibi nörodejeneratif patolojilerde nöro koruyucu etkilere sahip olduğu son çalışmalarda gösterilmiştir(1).
Sonuç olarak ; çalışmaların büyük bir çoğunluğu performans ve sağlık üzerine kreatin monohidratın etkisi üzerine odaklanılmıştır;bununla birlikte kreatininin birçok farklı formu olup sporcu beslenmesinde/takviye piyasalarda ticari olarak temin edilebilir.Hangi formda olursa olsun kreatin takviyesi,yalnız direnç antremanlarından daha fazla eş zamanlı ağır direnç antremanlarıyla gücü,yağsız kütle ve kas morfolojisini arttırmak için gösterilmiştir(2).
REFERANSLAR
1.Antona G,Nabavi SM,Micheletti P,Lorenzo A:Creatine,L-Carnitine,and omega-3 Polyunsaturated Fatty Acid Supplementation from Healthy to Diseased Skeletal Muscle.Biomed Research İnternational Volume 2014,p 16.
2. Cooper R,Naclerio F,Allgrove J:Creatine supplementation with specific view to exercise/sports performance:an update.Journal of the International Society of Sports Nutrition 2012,9:33
3. Bezrati-Benayed I,Nasrallah F,Feki M:Urinary creatine at rest and after repeated sprints in athletes:a pilot study.Biology of Sport 2014;31:49-54
4. Deminice R,Rosa TF,Franco SG:Effects of creatine supplementation on oxidative stres and inflammatory markers after repeated-sprint exercise in humans.Nutrition 29(2013)1127-1132
5. Kresta YJ,Oliver MJ,Jagim AR,Fluckey J,Riechman S:Effects of 28 days of beta-alanine and creatine supplementation on muscle carnosine,body composition and exercise performance in recreationally active females.İnternational Society of Sports Nutrition 2014,11:55,p:1-15
6.Claudino JG,Mezencio B,Armaral S,Zanetti V:Creatine monohydate supplementation on lower –limb muscle power in Brazilian elite soccer players .Journal of the International Society of Sports Nutrition 2014,11:32.
7.Bishop JD,Girard O:Determinants of team-sport performance:implications for altitude training by tea-sport athletes.Br J Sports Med 2013;47:i17-i21.
8.Manjarrez R,Gonzalez FF,Romero CS:Effects of creatine supplementation in taekwondo practitioners.Nutricion Hospitalaria 2013;28(2):391-399
Kreatin( Naminoiminomethyl-N-methylglycine) , böbrek, pankreas ve Kc tarafından sentezlenen endojen guanidin bileşiği olup , transmetilasyon reaksiyonunu sağlayan metiyonin, asetik grubu ve nitrojen atomu sağlayan glisin, ve amid grubunu sağlayan arjinin gibi 3 amino asitten oluşur(1).Kreatin yaklaşık 1 gr/d endojen üretilir.Vücuttaki kreatinin geri kalanı omnivor diyet için yaklaşık 1gr/gün beslenme yoluyla sağlanır .Vücudun kreatin deposunun %95 i iskelet kası ve kalan %5 beyin,KC,böbrek ve testislere dağıtılır. Kreatin etin olduğu diyetlerde mevcut olduğundan, vejeteryanlar da dinlenme kreatin konsantrasyonları daha düşüktür (2). Kreatin kan dolaşımından salınır ve sonra kalp ,iskelet kası ve beyin tarafından kullanılır (1).
Kreatin (Cr) , membran kreatin taşıyıscıyla (SLC6A8) dokulara taşınır. İnsanlarda,vücutta kreatin(Cr) bileşiği %95 in üzerinde kısa süreli, yüksek yoğunluklu egzersizlerde kullanılır .Bunula beraber koruma ve performans için kas yeteneğinde önemli rol oynayan Cr veya özel olarak fosfokreatin(PCr), iskelet kaslarında depolanmaktadır. Hız ve dayanıklılık sporlarında yarışan sporcuların egzersiz boyunca ATP talepleri artmaktadır.ATP rejenerasyonu için gerekli enerji substratı , fosfokreatin (PCr) dir.Fosfojen sisteminin önemi, son derece hızlı ATP resentezi yapabilmesidir.Bu nedenle PCr hidrolizi ne oksijen durumuna bağlı ,ne de anaerobik yoğun kas kasılması sırasında ve egzersiz başlangıcında enerji tamponu için bazı metabolik reaksiyonların tamamlanmasına gerek vardır.Açıkçası,bu sistemin enerji kapasitesi PCr kullanılabilirliğine bağlıdır(3).
Harcanan egzersiz süresinin artmasıyla kreatin etkileri azaldığı görünmektedir.Tüm bireylerin kreatin takviyelerine tepkileri benzer olmasa da, genel olarak,yüksek yoğunluklu egzersizler sırasında ATP nin hızlı yenilenmesine teşvik ettiği ve kreatin depolarını arttırdığı kabul edilmektedir.Daha yeni bir araştırma; vücut ağırlığının 0.1 g/kg miktarlardaki kreatin takviyesinin direnç antremanlarıyla uyarlandığında sub-cellular ve cellular düzeyde antreman adaptasyonunu iyileştirdiği gösterilmiştir(2).
Kreatin, sporcularda sağlığı ve spor performanslarını arttırmak için ergojenik yardım olarak kullanılır ve çeşitli patojenlerin ve bozuklukların örneğin miyopatilerin klinik ortamda araştırılmış ve kullanılmıştır.Oral takviye olarak,En yaygın kullanımı ve araştırılan formu kreatin monohidrattır (CM).Oral alındığında ,CM yağsız dokuyu arttırır ve egzersiz performansını arttırmak için gösterilmiştir(2).
Fizyolojik rolünü gerçekleştirebilmek için kreatin, kreatin kinaz tarafından fosfokreatine dönüştürülür.Fosfat grubu vericisi adenozin difosfatın (ADP ) dönüştüğü adenozin trifosfattır(ATP). Fosfokreatin, ADP den ATP dönüşümü için gereklidir yani yoğun fiziksel aktivite gibi yüksek enerji gerektiren süreçlerde yüksek enerji reservidir.70 kg olan bir adamın,total vücut kreatin içeriği , total vücut kreatinin %1.6 karşılığında,2 g/gün turnover ile yaklaşık , 120 gramdır.Ortalama olarak bireyin günlük kreatin gereksiniminin %50 si besinlerden sindirilen (yaklaşık 1g/d),kalan %50 si endojen şeklinde sentezlenir.Kreatinin egzojen besin kaynakları, et / balık (kreatin konsantrasyonu etin 4 ve 5 gr/kg ve balığın 4 ve 10gr/kg arasında ) ve diğer hayvansal ürünlerdir.Bilimsel kanıtlar, kreatin takviyesi, (günde 4 kez 4 gram kreatin monohidrat kabul edilen güvenli yükleme dozu ile),bir haftadan daha az bir süre içinde %10-40 kadar kas kreatin içeriğinin arttırmak için etkili bir strateji olabileceğini göstermektedir. Bu takviye ,alternatif yoğunluklu kasılmalar esnasında çalışmaları gerçekleştirmek için insan kas kapasitesini,antreman volumünü ve anaerobik performansı arttırmaya neden olabilir(1).
Kreatin takviyesi ,direnç egzersizleri gibi yoğun egzersiz sırasında performansı arttırır ve total Cr iskelet kas içeriğini arttırdığını çeşitli çalışmalar göstermiştir(3).
Harris ve arkadaşları;Kreatin takviyesi kas Cr ve fosfokreatin içeriğini arttırır,Kreatin ergojenik yardım ve en populer önerilen takviye haline geldiğini göstermişlerdir.Bu kullanım ATP-PCr sistemi ile kas kasılması boyunca hızlı enerji sağlanmasında Cr nin önemli rolü olduğunu bildirmişlerdir(4).
Kreider ve arkadaşları; 20 günde 15 gram/gün kreatin takviyesiyle ,college futbol oyuncularında antreman boyunca kas kütlesi ve tekrarlayan sürat performansında önemli bir artış gözlemlemiştir.
Wiroth ve arkadaşları ; kreatin takviyesinin, bisiklet ergometresinde 5x10 saniye sprint setleri boyunca maximal güç ve işi arttırdığı rapor edilmiştir.
Yeşil ve arkadaşları ;6 günde 20 gram/gün kreatin takviyesi ilk kol Wingate testi sırasında PP artışın ve ikinci ayak Wingate testinden sonra performanstaki düşüşün daha az olduğu bildirilmiştir.
Ziegenfuss ve ark ; ayrıca kreatin takviyesinin college atletlerde bisiklet ergometresinde çoklu maximal 10 sn sprintler boyunca TW ve peak power (PP) artmıştır.Bu çalışmadan elde edilen sonuçlarda, tekrarlanan 30 sn lik anaerobik kapasite testleri gerçekleştiğinde ergonejik fayda ortaya konmamıştır.Bu bulgular glikolitik kapasite yerine fosfojen kullanılabilirliğinde daha fazla bağımlı olan sprint uzunluğu ile ilişkili olabileceğini öne sürmüşlerdir(5).
Aktif kadınlar da vücut kompozisyonu,aerobik ve anaerobik egzersiz performansı , kreatin(CRE) seviyeleri ve kas karnozin üzerinde kreatin monohidrat olmadan ve kreatin monohidratlı beta alanine(BA) takviyesinin kronik ve kısa vadeli etkisini incelemek için çalışma yapılmıştır.Sadece beta-alanine sadece kreatin ,beta-alanine / kreatin kombinasyonu ve plasebo olmak üzere 4 takviye grubu oluşturan 7 ve 28 günlük 32 kadın çalışmaya katılmıştır.kas karnosin seviyelerindeki değişiklikler de anlamlı bir değişiklik gözlemlenmemiştir.Bu çalışma ;aktif kadınlarda BA ve CRE tutarlı bir katkı sağladığını ortaya koymamıştır(5).
Brezilya lı profesyonel elit sporcuların dahil olduğu bir çalışmada sezon öncesi 7 hafta boyunca standart fiziksel ve spesifik futbol eğitimleri alan sporcular ,ya kreatin monohidrat yada plasebo takviyesi öncesi ve sonrasında atlama performansları tarafından alt ekstremite kas gücü ölçüldü.müdahaleden sonra plasebo grubu kreatin grubundan daha düşük atlama performansına sahiptir,fakat istatistiksel olarak anlamlı değildir.Fisher testine göre antreman sonrasında plasebo grubunun kreatin grubuna göre atlama performansında daha fazla azalma olduğu ortaya konmuştur. Araştırma sonucun da;kreatin monohidrat takviyesi sezon öncesi ileri eğitim sırasında elit futbolcuların alt ekstremite kas gücünün düşmesini önlendiği bulunmuştur(6).
Kreatin takviyesi yoluyla kreatin/fosfokreatin seviyelerinin artması yüksek yoğunluklu aralıklı egzeriszlerde performansı arttımak için gösterilmiştir.Kreatin takviyesi futbol ve diğer takım sporları gibi birden çok sprint etkinlikleri yapan büyük ölçüde sporcular tarafından kullanılmaktadır. Aslında bu,yüksek düzey futbol performansı için gerekli olan atlamalar için,yeteneği hızlandırmak ve maksimal aralıklı sprintleri gerçekleştirmek için gösterilmiştir.Bu nedenle kreatin takviyesini sporda kas gücü kapasitesini geliştirmek için potansiyel ergojenik strateji olarak kabul edilmiştir.Yüksek enerji turnoverlı özel durumlarda ATP homoestazıının sürdürülmesi,ATP kullanım oranı mitokondriyel solunum tarafından üretim hızını aştığında Kreatin/fosfokreatin sistemi enerji sağlayabilir(6).Sitozolde mitokondriyel ATP transferi yani ATP tranferi olarak fonksiyon görürler.Üst düzey sporcular arasında kreatin takviyesi büyük popularite de olmasına rağmen kronik çalışmalar (>7 gün) oldukça kısıtlıdır.7 günlük kreatin takviyesi ,Bir dribble testi, bir Sprint-güç testi, bir dayanıklılık testi ve bir dikey sıçrama testi dahil futbola özgü testler performansı geliştirmektedir(6).
PCr(fosfokreatin) nin Tekrarlanan sprint performansı ve tek sprint toparlanması için yeteneğin önemli belirleyici olduğuna dair iyi kanıtlara sahiptir. Bunun ,sonraki sprintlerde bir bacaktaki dolaşım tıkanıklığı total işi azaltabileceği ve Pcr resentezini önleyebileceği gözlemlerle desteklemektedir(7).
Kadın futbol oyuncularında maçlarını oynarken stimule etmek için tasarlanmış egzersiz protokolü boyunca , sprintler arasında toparlanma 50-120 s aralıkları ve aynı zamanda bazen 20 m sprintlerini/ çeviklik görevleri geliştirildiğinde , aralıklı sprint performansı için Pcr resentezinin önemi çoklu sprint performansı geliştirmek için kreatin takviyesiyle ilgili ortaya çıkan araştırmalar desteklenmektedir.Mitokondriyal miyopatili hastalarda Pcr resentez oranı sitrat sentezi aktivitesiyle pozitif korelasyonlu ve azaltmaktadır(7).
Hultman ve ark; 28 gün günde 20 gram veya 3 gram da Cr takviyesi 6 gün sonra genç erkeklerde %20 oranında kas total Cr konsantrasyonları artmıştır.30 gün süreyle günde 2 gram takviye devam ettirildiğinde yüksek konsantrasyon muhafaza edilmiştir.Bununla birlikte,yüksek dozlardaki kreatin takviyesi(20 gram)böbrek ve KC hasarına,gastrointestinal rahatsızlığa,dehidratasyona ve kas krampları ile ilişki olabileceği ileri sürülmüştür,düşük dozlarda(3 ile 7 gram) güvenli ve etkili olabileceği gösterilmiştir(8).
Cr takviyesiyle ;Gelişmiş anaerobik gücünde iyileşme olmadan tekvando uygulayıcıları genç erkeklerde serum TG konsantrasyonu ve yağ kitlesinde artış olabileceği sonucuna varılmıştır.C r takviyesi güvenli görünüyor olsada sporcularda yağdan kayıp istenildiğinde dikkatli olunmalıdır.
Bir araştırmada; sağlıklı aktif erkeklerde bir kuvvet antreman programında Kreatin takviyesi,(4 gün için günlük 20 gram,sonra diğer 17 gün için günlük 2 gram ) FM( Fat mass) ve BF%(Body fat percentage) azalmasını önler , karbonhidrat kullanımını ve solunum değişim oranlarını artımayla sonuçlanır.Bu yüzden Cr takviyesi düşük yağ oksidasyonu ve büyük cho oksidasyonu yoluyla normal yağ kaybını önleyebilir.Benzer sonuç Cr içeren suplement (cr (5 gram),glutamin(3 gram and riboz(2 gram artı ek taban formulü) alımından ve 8 haftalık direnç antreamn programından sonra bildirilmiştir.Bu araştırmada deneklerde Cr alımından sonra değişimlerin yokluğu ile plasebo alımından sonra FM ve BF% azalmıştır(8).
Sporcularda Cr durumunu araştıran çalışmaların çoğu kaslardaki Cr içeriğine odaklanmıştır. Bu kas Cr ölçümü, son derece invaziv, kas biyopsisi gerektirir ve nükleer manyetik rezonans kullanarak tahmin edilir oldukçada pahalı olduğu açıktır.İdrar kolay ve güvenle erişilebilir olmasına rağmen çalışmalarda, sporcularda idrar Cr bakılmamaktadır(3).
Kreatin monohidrat etkisi anaerobik egzersiz performansı üzerindeki etkisi son yıllarda araştırılmıştır.Yüksek yoğunluklu egzersiz zamanlarında fosfokreatinin (PCr) parçalayarak daha çabuk elde edilerek daha hızlı bir ATP resentezi gereklidir.Kreatin monohidrat takviyesinin ,yüksek yoğunluklu egzersiz boyunca ATP resentezine yardımcı olmak için PCr depoları ve kas kreatini arttırılması gerektiği gösterilmiştir(5-7 gün 20 gr/gün ve daha sonra 3-5/gün)(5).
Bu çalışma bazal ürinerr konsantrasyonları, antremansız deneklerle sprinterlar karşılaştırıldığında anlamlı düşüş gözlemlenmiştir.İdrar Cr konsantrasyonları her iki grupta akut fiziksel egzersiz sonrasında azalmıştır.Azalma antreamnsız deneklerde daha fazla işaretlenmiştir.Bu bulgular kas kitlesi ve metabolizmadaki farklılıkları açıklayabilir.Sporcularda idrardaki küçük miktarda kreatin boşaltmak çin görünmektedir.Nitekim idrar Cr konsantrasyonları kas kütlesini yansıtan yağsız kütle ile ters ilişkili bulunmuştur.Bu verilere bağlı olarak çalışmalar kreatin takviyesinin, vücut su,yağsız doku ve vücut ağırlığındaki önemli artışa fakat yağ kütllesi azalmasına eşlik ettiğini göstermiştir.
Spencer ve ark; 10-12,5 saniye maksimum sürat egzersizleri kas fosfokreatin depolarının yaklaşık 40-70% tükenmesine neden olduğu bildirilmiştir.Hirnonen ve ark;Hızlı sprinterların 100 m sprint boyunca yavaş sprinterlardan daha büyük miktarda kas fosfokreatin tükettiği göstermiştir(3).
Sprint egzersizlerin metabolik adaptasyonları ,aktivite membran Cr taşıyıcı proteini (SLC6A8) arttırdığını göstermiştir.Uygun olarak,Brault ve ark;Cr yükselme oranı varyasyonları SLC6A8 protein akvitesindeki değişiklikleri yansıtmaktadır.SLC6A8 protein içeriği ,intra muskuler Cr konsantrasyonu indirgenmesi ile azalır ve intramuscular Cr azaltarak yükseltmiş olur.İdrar Cr atımı diyetle etkilenebilir.Arias ve ark ;yüksek protein alımınından sonra idrar kreatin:kreatinin oranı arttığını göstermiştir.Ayrıca Cr yüksek cho diyeti ile tüketildiğinde Cr alımı kas içinde iyi olduğu gösterilmiştir.
Kreatin sporcularda kas fonksiyonlarında ve değerlendirmede kilit rol oynar.25 yaşında,cinsiyet ayrımı yapılmadan 51 sprinter ve antremansız bireyler çalışamaya dahil edilmiştir.Bazal üriner kreatin(UC) sprinterlerlerde control gruplarına göre daha düşük bulunmuştur.UC yağ kitlesi ile pozitif korelasyonlu ve yağsız kütle ve vücut kütlesi ile ters ilişkilidir.Akut egzersiz sonrası ,üriner kreatin hem sporcularda hemde kontrol gruplarında önemli azalmalar gözlenmiştir(3).
Akut sürat egzersizlerine maruz kalan insanlarda Cr takviyesinin oksidatif strese ve inflamatuar belirteçler üzerine etkisi araştırmak için; 20 yaş altı 25 oyuncu kreatin takviyesi ve plasebo olmak üzere iki gruba ayrılmıştır.takviyeden 7 gün önce ve 7 gün sonra plasebo tabletleri ve kreatin(0.3 g/kg) kullanılmış olup iki tane birbirine takiben Running-based Anaerobic Sprint (RAST) testleri gerçekleştirildi.Ortalama maximum ve minimum güç değerleri plasebo ile karşılaştırıldığında Cr takviye grubunda daha fazlaydı.Plasebo verilen grupta akut sürat egzersiz sonrasında 1 saat kadar plasma tümör nekroz faktörü alfa (TNF-a) ve C-reaktif protein (CRP), önemli bir artış gözlenmiştir.Malondialdehit, laktat dehidrogenaz (LDH), katalaz ve süperoksit dismutaz enzim de, her iki grupta da egzersiz sonrası artmıştır.Kreatin takviyesi TNF-a ve CRP de artmasınınnın tersine aynı zamanda akut egzersiz tarafından LDH indüklenmiştir.Tartışmalı olarak,Cr takviyesi oksidatif stres markerlarının artışını inhibe etmemiştir.Sonuç olarak Kreatin takviyesi inflamasyon markerları TNF-A ve CRP nin artışını inhibe etmiş fakat akut egzersizin neden olduğu oksidatif stres markernarlarını inhibe etmemiştir. .Ayrıca Cr son zamanlarda antioksidan etkilere neden olduğu gösterilmiştir(4).
Lawler ve arkadaşları ilk olarak öncelikle radikal türlere karşı antioksidant temizleyici olarak Cr işlev gördüğünü göstermiştir.Daha sonraki çalışmalar farelerde yapılan invivo deneylerde ve kültür hücreler,DNA ve RNA içinde oksidatif strese karşı Cr nin koruyucu etkisini göstermiştir.Aynı zamanda Cr , anti-inflamatuar aktiviteye sahip olduğunu göstermiştir.
Bassit ve ark ,Cr takviyesinin, insanlarda ağır egzersizle uyarılan proinflamatuar sitokinlerin artışını önlediğini göstermiştir.Bu nedenle,in vitro ve mırin deneysel veriler antiinflamuar aktiviteye sahip ve radikal türleri süpürücü etkiye sahip olduğunu göstermektedir.Bununla birlikte,akut egzersiz tarafından uyarılan oksidatif stres ve inflamuara karşı insanlarda Cr bu özelliklerini gösteren çok az çalışma yayımlanmıştır(4).
Cr inhibe inflamatuar mediator mekanizması tam olarak anlaşılamamıştır.Nomura ve ark,Cr takviyesinden kaynaklanan intraselüler enerji havuzlarında artışları Cr antiinflamatuar kapasiteye bağladı.Endotel hücreler akut inflamatuar boyunca ATP nin serbest olduğu bildirilmiştir.Dolayısıyla,Cr , adenozin A2A reseptörleriyle antiinflamatuar aktivitesine neden olduğunu,Cr fosfat içeriği artışıyla serbest ATP arttırabilir.Ayrıca bazı araştırmacılar Cr takviyesi membran stabilizasyonunu ve hücre hidrasyonunu arttırabilecğini,hemde inflamasyon süresine dahil edilen lipit peroksidan ve hücre hasarını önleyebileceğini göstermiştir.
Daha yakın zamanlarda,kreatinin antioksidant etkisi kemirgen modellerinde gösterilmiştir.Deminice ve arkadaşları ratlarda lipit peroksidant markerları ve homosistein seviyelerini azaltmak için Cr takviyesi (4 hafta için diyetin %2) kapasitesini göstermiştir.Akut egzersizrat plazma ve kaslarında total hidroperoksitleri ve thiobarbiturik asit-reaktif maddeleri arttırmış ve soleus kasında GSH/glutatyon disülfid(GSSG) oranını azalttığı gösterilmiştir.Guimar ~ aes-Ferreira ve ark, kısa vadeli Cr takviyesi (6 gün için günlük gram) antioksidan enzimlerin değişiklikler olmamasına rağmen ratların iskelet kasında reaktif oksijen türleri (ROS) içeriğini azalttığını göstermiştir.Bu araştırmaların sonuçları ROS temizleyicisi olarak Cr doğrudan rolü için kanıtların desteklendiği sonucuna varılmıştır. Ancak, bu sonuçlar dikkatlice insanlara uyarlanması gereklidir(4).
Deminice ve ark; bu dokular arasında Cr tutulmasındaki büyük farklılıkları açıklayan kaslarda gözlenen plazma Cr koruyucu etkilerinin farklılıklarını bulmuştur(%198 plazmaya karşı %10 kasta(4).
Ayrıca,kreatin beyin enerji homeostazisin de önemli rol oynamaktadır.Örneğin depresyon gibi psikiyatrik hastalıklara sahip bireylerin kreatin seviyeleri düşük olduğu gösterilmiştir.Kreatin takviyesinin Alzheimer ve Parkinson hastalıkları gibi nörodejeneratif patolojilerde nöro koruyucu etkilere sahip olduğu son çalışmalarda gösterilmiştir(1).
Sonuç olarak ; çalışmaların büyük bir çoğunluğu performans ve sağlık üzerine kreatin monohidratın etkisi üzerine odaklanılmıştır;bununla birlikte kreatininin birçok farklı formu olup sporcu beslenmesinde/takviye piyasalarda ticari olarak temin edilebilir.Hangi formda olursa olsun kreatin takviyesi,yalnız direnç antremanlarından daha fazla eş zamanlı ağır direnç antremanlarıyla gücü,yağsız kütle ve kas morfolojisini arttırmak için gösterilmiştir(2).
REFERANSLAR
1.Antona G,Nabavi SM,Micheletti P,Lorenzo A:Creatine,L-Carnitine,and omega-3 Polyunsaturated Fatty Acid Supplementation from Healthy to Diseased Skeletal Muscle.Biomed Research İnternational Volume 2014,p 16.
2. Cooper R,Naclerio F,Allgrove J:Creatine supplementation with specific view to exercise/sports performance:an update.Journal of the International Society of Sports Nutrition 2012,9:33
3. Bezrati-Benayed I,Nasrallah F,Feki M:Urinary creatine at rest and after repeated sprints in athletes:a pilot study.Biology of Sport 2014;31:49-54
4. Deminice R,Rosa TF,Franco SG:Effects of creatine supplementation on oxidative stres and inflammatory markers after repeated-sprint exercise in humans.Nutrition 29(2013)1127-1132
5. Kresta YJ,Oliver MJ,Jagim AR,Fluckey J,Riechman S:Effects of 28 days of beta-alanine and creatine supplementation on muscle carnosine,body composition and exercise performance in recreationally active females.İnternational Society of Sports Nutrition 2014,11:55,p:1-15
6.Claudino JG,Mezencio B,Armaral S,Zanetti V:Creatine monohydate supplementation on lower –limb muscle power in Brazilian elite soccer players .Journal of the International Society of Sports Nutrition 2014,11:32.
7.Bishop JD,Girard O:Determinants of team-sport performance:implications for altitude training by tea-sport athletes.Br J Sports Med 2013;47:i17-i21.
8.Manjarrez R,Gonzalez FF,Romero CS:Effects of creatine supplementation in taekwondo practitioners.Nutricion Hospitalaria 2013;28(2):391-399
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Sporcularda Kreatin Kullanımı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Duygu BİLGİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Duygu BİLGİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
sporcu, sporcu beslenmesi, kreatin, takviye, sporcularda takviye, kreatin kullanımı, kreatin tüketimi, sporcularda kreatin
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
