Ölüm,yas ve Bununla Başedebilmek
MAKALE #14200 © Yazan Psk.Derya OĞUZTÜRK | Yayın Şubat 2015 | 1,824 Okuyucu
Ölüm..Ölüm insanın yaşadığı en somut kayıptır. Birçoğumuzun duymak bile istemediği,kişide iğreti uyandıran bir bitiş(dünyevi hayattan).Ölümle ilgili pek çok şey söylenmiştir ancak ya arkada kalanlar için ölüm nedir.Ölüm sonunda tutulan yas ve bazılarımız için yasın patolojiye dönüşmesi.Evet yas normal bir süreçtir.Yaşamı işlevsel bir şekilde sürdürebilmek için gereklidir.*Yas;bizim için çok önemli olan birini sonsuza dek kaybettiğimizde hissettiğimiz üzüntüden doğan duygulardır. Yas tutma süreci yaşanılarak tamamlanması gereken bir süreçtir. Yas'tan kaçış yoktur.Her yas kriz değildir.Yas tepkilerimizde ölenin kimliği,ilişkimizin niteliği,ölüm şekli,geçmiş kayıpların varlığı,kişilik özellikleri,sosyal destek ve yas sürecinde oluşan sıkıntılar etkendir. Yas tepkilerimiz genellikle ağlama,durdunluk,içine kapanma,aşırı uçlarda yaşanan duygular bazen de gülme krizi şeklinde olabilmektedir.
Yas sürecini yaşarken herbirimiz farklı tepkiler verebiliriz .Önemli olan bunun normal ve yaşanılarak tamamlanmamızdır.Yas süreci normal yas,patolojik yas ve travmatik yas olarak içe ayırıyoruz. Normal yas tepkilerimiz genellikle bedensel sıkılmalar,ölenin hayali ile uğraşma,suçluluk duyguları,öfke,huzursuzluk ve saldırgan davranışlar ilegünlük yaşam düzeninimizin bozulması şeklindedir.
Peki normal süreci yaşayan bizler genellikle sevdiğimiz birinin ölümünden sonra neler yaşıyoruz. Önce İNKAR dönemini yaşıyoruz.İnkar ediyoruz hayır ölmedi,ölmüş olamaz diye kendimizi buna inandırmaya çalışıyoruz.Sonra bununla başedemeyerek arama ve isyan dönemini yaşıyoruz.Nedenler uçuşuyor beynimizde.Neden? Neden şimdi ve neden o?Bu sorulara da cevap bulamayınca bir çökkünlük dönemi baş gösteriyor.Hayata ve çevrede olanlara karşı isteksiz ve umursamaz tavırlar.Bir süre bu devam ettikten sonra bu böyle devam edemez diyerek kendimizi yeniden onarma ve devamında yeniden bütünleştirme ve yapılandırma içerisine giriyoruz.Hiç bir zaman sevdiğimiz kişiyi unutmuyoruz ama yavaş yavaş doğal yaşamın gidişatına ayak uyduruyoruz,uydurmaya çalışıyoruz.Çünkü buna mecburuz.Peki ya buna ayak uyduramayanlar.Kayıbın ardından geçen 6 ay sürecinin sonunda halen yas belirtilerini yaşayanlar.İşte bireyin günlük yaşan işlevselliğini bozan bu yasa biz patolojik yas diyoruz ki kişi artık bu kaostan çıkamıyor kabullemiyor ve normal günlük aktivitelerini bile yerine getiremez oluyor. Bu durumda bu kişinin profosyonel bir yardıma ihtiyacı doğmaktadır.Birde aniden tabiri caizse zmansız yaşanan kayıplar vardır ki bu kayıplarda kişide travmatik etki yaratarak travmatik yas sürecini başlatmakta ve kişi yaşamını sürdürebilme beklentilerine ani ve zamansız bir şekilde darbe yemektedir.
Peki bu yas süreci daha sağlıklı atlatabilmek için neler yapabiliriz?
En önemli ve ilk aşama kaybınızı tek başınıza yaşamayın!Güvendiğiniz birilerine yaşadıklarınızı anlatmak sizi rahatlatacak ve yasınızı daha sağlıklı ve kısa sürede atlatmanızı sağlayacaktır. Yapılan araştırmalarda görülmüştür ki yasını kendi içinde yaşayan ya da sadece bir kişi ile paylaşan kişinin, yasını birçok kişiyle paylaşan kişiye oranla daha uzun ve zor bir şekilde üstesinden gelebildiği görülmüştür.
Aileden birini kaybettiyseniz evde herkes farklı tepkiler veriyor olabilir ve duygularınızı diğer aile üyeleriyle paylaşmak zor olabilir. Onları daha çok üzmekten ya da zayıf görünmekten korkmayın. Konuşmak, hatırlamak ve paylaşmak hepinize iyi gelecektir. Arkadaşlarınız da size destek verebilirler. Sizi anlamayacaklarını düşünerek onlardan uzaklaşmayın.
Daha önce kayıp yaşamış bir kişiyle konuşun. Bu hem size hem ona iyi gelecektir.
Yaşadığınız duygu ve tepkileri kabul etmeye çalışın, mümkün olduğunda bunları ifade edin. Çünkü bu yaşadıklarınız çok normal. Kendinize yas tutmak için izin verin, bunu engellemeyin.
Yasın uzun bir süreç olduğunu kabullenin, acele edip bir an önce her şeyi silmeye çalışmayın ama hiç geçmeyeceğini de düşünmeyin. Sabırlı olun.Mutlaka karanlıktan aydınlığa ulaşacaksınız.
Ağlamaktan kaçınmayın. “Güçlü olmalısın”, “Ne kadar güçlü hiç ağlamadı” gibi sözleri önemsemeyin. Ağlamak çok doğaldır ve rahatlamanızı sağlar.Ağlayın ve rahatlayın.
Konuşmak çok zor geliyorsa yazarak ya da resim yaparak duygularınızı ifade etmek de iyi gelebilir.Mutlaka bir şekilde duygularınızı ifade edin.
Yıldönümleri, doğum günleri, bayramlar gibi özel günler sizin için zor geçebilir. Buna hazırlıklı olun.Ama unutmayın ki her karanlığın sonunda mutlaka aydınlık vardır.
Yaptığınız ve yapamadığınız şeyler için kendinizi affedin.Hiçbirimiz dört dörtlük değiliz mutlaka hepimizin hataları olmuştur ve olacaktır da!
Cenaze, dua, mezarlığa gitmek zor gelse de acınızı yaşamanızı ve ifade etmenizi sağlar. Diğer insanların size destek olduğunu, yalnız olmadığınızı ve yaşamın devam ettiğini görmek iyi gelebilir.Bunun için kendinizi zorlamanız gerekse de yapabilirisiniz.
Yavaş yavaş okul, iş gibi normal aktivitelerinize geri dönün. Zorlanıyorsanız bir program hazırlayın ve onu takip edin. Sosyal aktivitelerden uzaklaşmayın.Evet belki ilk başlardan kayıptan önceki gibi olmayacak hayatınız ama emin zaman herşeyin ilacıdır.
Yapabildiğiniz kadar müzik dinleyin, kitap okuyun, yürüyüşe çıkın.Sevdiğiniz ve yapmaktan hoşlandığınız şeylerle ilgilenmeye çalışın.Bu size iyi gelecektir.
Fiziksel ihtiyaçlarınıza (uyku, yemek, sağlık) özen göstermek çok önemlidir. İhmal etmeyin.Yasın akut döneminde zor olsa da unutmayalım sizi de sevenler ve sağlığınızı önemseyenler mutlaka vardır.
Bazı yöntemler anlık rahatlama sağlasa da uzun vadede yas sürecini zorlaştırır.Kulaktan doğma her bilgiyi uygulamaya çalışmayın.Tıkandığınız ve zorlandığınız durumlarda bir uzmandan yardım alın.
Size yardım etmeye çalışanlara kızıp uzaklaştırmayın.
Yas sürecindeki birisine yardım etnek istiyorsanız;
Duygularını açmasını ve paylaşmasını sağlayın, onların yanında zaman geçirin ve konuşmak istedikleri zaman dinleyin.Korku, rahatsızlık ve belirsizlik yaşıyor olsanız da ondan uzaklaşmayın. Cenazede yanında olun, sonrasında arayın,ziyaret edin. Desteğinizi çekmeyin.“Yapabileceğim bir şey var mı...” demeyin. Bunu siz düşünün ve uygulayın.Kayıp hakkında konuşulurken konuyu değiştirmeye ya da çarpıtmaya çalışmayın ve onu yargılamayın.İyi bir dinleyici olun.Konu üzerinde çok fazla yorum yapmayın,bırakın içindekilerini döksün.Bu bile onu rahatlatacaktır. Kendisi özellikle bunu yapmamanızı söylemediği sürece, kayıp hakkında açık açık konuşun. İlgili olduğunuzu gösterin ve benzer bir durum yaşadıysanız kendi duygularınızı paylaşın ama “nasıl hissettiğini biliyorum” demekten kaçının.Yaşadığı kaybın olumlu sonuçlarından bahsetmeyin. Onun yaşadıklarını kendinizin ya da başkalarınınkiyle karşılaştırmayın.Yardımınızı reddetmesini kişisel bir saldırı olarak algılayıp kızıp kırılmayın.Sabırlı olun, yasını istediği kadar yaşamasına izin verin.Kendisine iyi bakmasına yardımcı olun. Fiziksel ihtiyaçlarını ve normal aktivitelere dönüşünü ihmal etmesine izin vermeyin.Ve mümkün olduğunca yalnız bırakmamaya çalışın.
Unutmayalım ki acının yaşamayan yoktur.Herkes mutlaka bu yoldan geçecektir. Önemli olan bu yolun nasıl geçildiğidir.Tibet Hikayesi de bunu çok güzel betimleyen bir anlatımdır.
Biricik oğlu hastalanıp ölen anne oğlunun cesediyle deli gibi sokaklarda dolaşıp her rastladığı insandan oğlunu yaşama geri döndürmesi için yardım istemiş. Sonunda bu mucizeyi gerçekleştirebilecek tek kişi Budha’dır diyen bir bilgeye rastlamış. Anne Budha’ya gitmiş ve oğlunu yaşama geri getirsin diye ona yalvarmış. Budha anneyi dinlemiş ve şöyle demiş: “Senin acını sona erdirecek tek bir yol var, şehre in ve acının yaşanmadığı her evden bir hardal tohumu al ve hepsini bana getir.” Anne şehre koşar, kapı kapı dolaşır, ancak acının henüz yaşanmadığı bir ev bulamaz ve anlar ki acıdan özgürce ayrılmanın tek ve berzah yolu oğlunun ölüsüyle vedalaşmasıdır.
Yas sürecini yaşarken herbirimiz farklı tepkiler verebiliriz .Önemli olan bunun normal ve yaşanılarak tamamlanmamızdır.Yas süreci normal yas,patolojik yas ve travmatik yas olarak içe ayırıyoruz. Normal yas tepkilerimiz genellikle bedensel sıkılmalar,ölenin hayali ile uğraşma,suçluluk duyguları,öfke,huzursuzluk ve saldırgan davranışlar ilegünlük yaşam düzeninimizin bozulması şeklindedir.
Peki normal süreci yaşayan bizler genellikle sevdiğimiz birinin ölümünden sonra neler yaşıyoruz. Önce İNKAR dönemini yaşıyoruz.İnkar ediyoruz hayır ölmedi,ölmüş olamaz diye kendimizi buna inandırmaya çalışıyoruz.Sonra bununla başedemeyerek arama ve isyan dönemini yaşıyoruz.Nedenler uçuşuyor beynimizde.Neden? Neden şimdi ve neden o?Bu sorulara da cevap bulamayınca bir çökkünlük dönemi baş gösteriyor.Hayata ve çevrede olanlara karşı isteksiz ve umursamaz tavırlar.Bir süre bu devam ettikten sonra bu böyle devam edemez diyerek kendimizi yeniden onarma ve devamında yeniden bütünleştirme ve yapılandırma içerisine giriyoruz.Hiç bir zaman sevdiğimiz kişiyi unutmuyoruz ama yavaş yavaş doğal yaşamın gidişatına ayak uyduruyoruz,uydurmaya çalışıyoruz.Çünkü buna mecburuz.Peki ya buna ayak uyduramayanlar.Kayıbın ardından geçen 6 ay sürecinin sonunda halen yas belirtilerini yaşayanlar.İşte bireyin günlük yaşan işlevselliğini bozan bu yasa biz patolojik yas diyoruz ki kişi artık bu kaostan çıkamıyor kabullemiyor ve normal günlük aktivitelerini bile yerine getiremez oluyor. Bu durumda bu kişinin profosyonel bir yardıma ihtiyacı doğmaktadır.Birde aniden tabiri caizse zmansız yaşanan kayıplar vardır ki bu kayıplarda kişide travmatik etki yaratarak travmatik yas sürecini başlatmakta ve kişi yaşamını sürdürebilme beklentilerine ani ve zamansız bir şekilde darbe yemektedir.
Peki bu yas süreci daha sağlıklı atlatabilmek için neler yapabiliriz?
En önemli ve ilk aşama kaybınızı tek başınıza yaşamayın!Güvendiğiniz birilerine yaşadıklarınızı anlatmak sizi rahatlatacak ve yasınızı daha sağlıklı ve kısa sürede atlatmanızı sağlayacaktır. Yapılan araştırmalarda görülmüştür ki yasını kendi içinde yaşayan ya da sadece bir kişi ile paylaşan kişinin, yasını birçok kişiyle paylaşan kişiye oranla daha uzun ve zor bir şekilde üstesinden gelebildiği görülmüştür.
Aileden birini kaybettiyseniz evde herkes farklı tepkiler veriyor olabilir ve duygularınızı diğer aile üyeleriyle paylaşmak zor olabilir. Onları daha çok üzmekten ya da zayıf görünmekten korkmayın. Konuşmak, hatırlamak ve paylaşmak hepinize iyi gelecektir. Arkadaşlarınız da size destek verebilirler. Sizi anlamayacaklarını düşünerek onlardan uzaklaşmayın.
Daha önce kayıp yaşamış bir kişiyle konuşun. Bu hem size hem ona iyi gelecektir.
Yaşadığınız duygu ve tepkileri kabul etmeye çalışın, mümkün olduğunda bunları ifade edin. Çünkü bu yaşadıklarınız çok normal. Kendinize yas tutmak için izin verin, bunu engellemeyin.
Yasın uzun bir süreç olduğunu kabullenin, acele edip bir an önce her şeyi silmeye çalışmayın ama hiç geçmeyeceğini de düşünmeyin. Sabırlı olun.Mutlaka karanlıktan aydınlığa ulaşacaksınız.
Ağlamaktan kaçınmayın. “Güçlü olmalısın”, “Ne kadar güçlü hiç ağlamadı” gibi sözleri önemsemeyin. Ağlamak çok doğaldır ve rahatlamanızı sağlar.Ağlayın ve rahatlayın.
Konuşmak çok zor geliyorsa yazarak ya da resim yaparak duygularınızı ifade etmek de iyi gelebilir.Mutlaka bir şekilde duygularınızı ifade edin.
Yıldönümleri, doğum günleri, bayramlar gibi özel günler sizin için zor geçebilir. Buna hazırlıklı olun.Ama unutmayın ki her karanlığın sonunda mutlaka aydınlık vardır.
Yaptığınız ve yapamadığınız şeyler için kendinizi affedin.Hiçbirimiz dört dörtlük değiliz mutlaka hepimizin hataları olmuştur ve olacaktır da!
Cenaze, dua, mezarlığa gitmek zor gelse de acınızı yaşamanızı ve ifade etmenizi sağlar. Diğer insanların size destek olduğunu, yalnız olmadığınızı ve yaşamın devam ettiğini görmek iyi gelebilir.Bunun için kendinizi zorlamanız gerekse de yapabilirisiniz.
Yavaş yavaş okul, iş gibi normal aktivitelerinize geri dönün. Zorlanıyorsanız bir program hazırlayın ve onu takip edin. Sosyal aktivitelerden uzaklaşmayın.Evet belki ilk başlardan kayıptan önceki gibi olmayacak hayatınız ama emin zaman herşeyin ilacıdır.
Yapabildiğiniz kadar müzik dinleyin, kitap okuyun, yürüyüşe çıkın.Sevdiğiniz ve yapmaktan hoşlandığınız şeylerle ilgilenmeye çalışın.Bu size iyi gelecektir.
Fiziksel ihtiyaçlarınıza (uyku, yemek, sağlık) özen göstermek çok önemlidir. İhmal etmeyin.Yasın akut döneminde zor olsa da unutmayalım sizi de sevenler ve sağlığınızı önemseyenler mutlaka vardır.
Bazı yöntemler anlık rahatlama sağlasa da uzun vadede yas sürecini zorlaştırır.Kulaktan doğma her bilgiyi uygulamaya çalışmayın.Tıkandığınız ve zorlandığınız durumlarda bir uzmandan yardım alın.
Size yardım etmeye çalışanlara kızıp uzaklaştırmayın.
Yas sürecindeki birisine yardım etnek istiyorsanız;
Duygularını açmasını ve paylaşmasını sağlayın, onların yanında zaman geçirin ve konuşmak istedikleri zaman dinleyin.Korku, rahatsızlık ve belirsizlik yaşıyor olsanız da ondan uzaklaşmayın. Cenazede yanında olun, sonrasında arayın,ziyaret edin. Desteğinizi çekmeyin.“Yapabileceğim bir şey var mı...” demeyin. Bunu siz düşünün ve uygulayın.Kayıp hakkında konuşulurken konuyu değiştirmeye ya da çarpıtmaya çalışmayın ve onu yargılamayın.İyi bir dinleyici olun.Konu üzerinde çok fazla yorum yapmayın,bırakın içindekilerini döksün.Bu bile onu rahatlatacaktır. Kendisi özellikle bunu yapmamanızı söylemediği sürece, kayıp hakkında açık açık konuşun. İlgili olduğunuzu gösterin ve benzer bir durum yaşadıysanız kendi duygularınızı paylaşın ama “nasıl hissettiğini biliyorum” demekten kaçının.Yaşadığı kaybın olumlu sonuçlarından bahsetmeyin. Onun yaşadıklarını kendinizin ya da başkalarınınkiyle karşılaştırmayın.Yardımınızı reddetmesini kişisel bir saldırı olarak algılayıp kızıp kırılmayın.Sabırlı olun, yasını istediği kadar yaşamasına izin verin.Kendisine iyi bakmasına yardımcı olun. Fiziksel ihtiyaçlarını ve normal aktivitelere dönüşünü ihmal etmesine izin vermeyin.Ve mümkün olduğunca yalnız bırakmamaya çalışın.
Unutmayalım ki acının yaşamayan yoktur.Herkes mutlaka bu yoldan geçecektir. Önemli olan bu yolun nasıl geçildiğidir.Tibet Hikayesi de bunu çok güzel betimleyen bir anlatımdır.
Biricik oğlu hastalanıp ölen anne oğlunun cesediyle deli gibi sokaklarda dolaşıp her rastladığı insandan oğlunu yaşama geri döndürmesi için yardım istemiş. Sonunda bu mucizeyi gerçekleştirebilecek tek kişi Budha’dır diyen bir bilgeye rastlamış. Anne Budha’ya gitmiş ve oğlunu yaşama geri getirsin diye ona yalvarmış. Budha anneyi dinlemiş ve şöyle demiş: “Senin acını sona erdirecek tek bir yol var, şehre in ve acının yaşanmadığı her evden bir hardal tohumu al ve hepsini bana getir.” Anne şehre koşar, kapı kapı dolaşır, ancak acının henüz yaşanmadığı bir ev bulamaz ve anlar ki acıdan özgürce ayrılmanın tek ve berzah yolu oğlunun ölüsüyle vedalaşmasıdır.
Beğenin 
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
