Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluk Çocuğunuzda Olabilir mi?
Bir çok Anne ve Babanın en çok yakındığı ve çözümünü bulmakta zorluk yaşadığı konuların başında DEHB gelmektedir. Peki nedir Dikkat Eksikliği – Dikkat Dağınıklığı ve Hiperaktivite Bozukluk:
Bireyin mevcut bir hedefe tam odaklanamaması, dikkat eksikliğinin bilişsel(hafıza,öğrenme,algı...)süreçlerine etki ettiği, akademik başarısı, aile hayatı, sosyal ilişkileri ve benlik saygısı üzerine çeşitli olumsuz etkileri olan ve en sık görülen bozukluklardan biridir.
Toplumumuzda malesef ki Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluk(DEHB) belirtileri yanlış bir şekilde üstün zekalı olma, tembel, terbiyesiz, huysuz ve çatapatsız gibi terimlerle izah edilmeye çalışılır. Dolasıyla belirtileri görmezlikten gelmeden tutun da şiddet uygulamaya kadar geniş bir yelpazede çözüm aranır. Belirtileri bu sorunun bir yansıması olduğunu görmek yerine çocuğu suçlu bulma, çocuğu davranışlarından ötürü şiddet veya başka bir yol ile cezalandırmak çözüm getirmez.
Anne/babaların sürekli birbirlerini suçlayarak, sorunu ev problemi haline getirmeye çalışmaları, ev içindeki huzuru bozarak çocuğa gereken desteği vermemizden uzaklaştıracaktır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun çocuklarda ve ergenlerde görülme sıklığı erişkinlere nazaren daha bir fazla olmaktadır. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun en sık gözlenen tipik belirtileri şunlardır:
– Dikkat eksikliği(Dağınıklık da olabilir)
– Hareketlilik(Hiperaktivite)
– Dürtüsellik(Sabırsızlık,eyleme anlık girme)
Bozulukta her üç durum birlikte de görülebileceği gibi, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklar bu duruma tanık olduğu halde kabul görmek istemezler pek.Çünkü bu durumun kendilerini ne kadar yıpratacağının aslında farkındalar.
Bir kişide Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ( DEHB ) varlığından söz edebilmemiz için, bu belirtilerin 5-6 yaştan önce başlamış olması, birden fazla ortamda görülüyor olması, sürekli devam etmesi ve kişinin günlük yaşamını etkileyecek boyutta olması gerekir.
Dikkat Eksikliği(Dağınıklık da olabilir):
Dikkat Eksikliği ifadesinden kastedilen aslında dikkatin olmaması değil, daha ziyade dikkati belli bir süreyle özellikle zihinsel uğraşı gerektiren ders çalışma, problem çözme veya çocuk için çok da eğlenceli olmayan bir görev esnasında kendisini gösteren bir konsantre olamama durumudur.
Dikkat eksikliği – dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar tam tersi eğlenceli, ilgilerini çeken, renkli ve canlı görüntülerin olduğu televizyon ve bilgisayar oyunları karşısında saatlerce sıkılmadan durabilmektedirler.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna (DEHB) sahip çocukların dikkatlerinin dış uyaranlarca kolayca çelinebilmesi nedeniyle, sıklıkla bizlerin farketmedikleri ayrıntıları farkedebilir bu nedenle yanlışlıkla fazlaca dikkatli olarak değerlendirilebilirler. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan öğrencilerin öğretmenleri sıklıkla öğrencinin derste dalgın olduğunu, kendisini dinlemiyormuş göründüğü veya kalemi silgisi veya etrafıyla ilgilendiğinden şikayetçidirler.
Dikkat eksikliği – dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite bozukluğuna sahip çocuklar sınav sırasında dikkatsizce hatalar yapma ve soruları okumadan işaretleme eğilimindedirler.
Hareketlilik(Hiperaktivite):
Anne ve babaların en çok yakındığı konulardan biri de çocuğun yerinde durmayacak kadar hareketli oluşudur. Anne ve baba her çocuğun hareketlidir der ve es geçer. Çocuk koşar, düşer ve gürültü çıkararak oynar. Bunların hepsi doğal karşılanabilir. Ancak DEHB'da ise çocuğun hareketliği aşırıdır ve yaşıtlarıyla kıyaslandığında farklılık hemen anlaşılır. Genellikle bu çocuklar bir motor tarafından sürülüyormuş gibi sürekli hareket halindedirler. Bitmek tükenmek bilmeyen bir enerjileri vardır. Yükseklere tırmanır, koltuk tepelerinde gezer, ev içinde koşuşturur ve dur sözünden anlamazlar. Sakin bir şeklide oynamayı beceremez, bir süre sakin bir şekilde oturamazlar. Oturmaları gereken durumlarda ise elleri ayakları kıpır kıpırdır. Çok konuşur, iki kişi konuşurken sık sık lafa girerler. Masanın başında oturamaz, dolayısıyla derslerini uygun mekanlarda çalışamazlar.
Dürtüsellik(Sabırsız Çocuklar):
Dürtüsellik, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda sıklıkla: sırasını bekleyememe, konuşurken söz kesme, düşünmeden hareket etme şeklinde gösterir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar sıklıkla oyun ve okul kurallarına uymakta güçlük çekerler.
Bu davranışları plansız ve istemeden gerçekleştiği için sıklıkla arkasından pişmanlık ve üzüntü duygusu baş gösterir. Okul ortamında sınıf içinde durmak istemezler.Sınıfta söz almadan konuşurlar, akıllarına ilk gelen şeyi yapar ya da söylemeyi denerler. Ağır şakalar onlardan sorulur. Arkadaşlık ilişkilerinde dışlanmaya maruz kalırlar genel olarak.Sabırsızlık onların en belirgin özellikleridir.
Tedavisi Mümkün
Tedavinin ilk şartı, Aile Okul ve Psikolog-Psikiyatr arasında sıkı işbirliğidir. Çünkü DEHB evde olduğu kadar okulda da sorun yaşanmasına neden olur. Öğrenmeyle ilgili sorunlar yanında arkadaş ilişkilerinde yaşanan sorunlar ve kurallara uyma güçlüğü aile ve okulun ortak ve sağlıklı yaklaşımlarıyla aşılabilir.
Öncelikle anne-babanın Psikolog ya da Psikiyatr tarafından hiperaktivite hakkında bilgilendirilmesi gerekir. Aksi takdirde internet ortamında edineceğiniz yanlış bilgiler, etrafta işin uzmanı olmayan kişilerden,ordan burdan aktarılan yanlış yaklaşımlar çocukta var olan sorunların nedenlerini başka yerlerde aramak, çözüm üretmeyi engellediği gibi, telafisi mümkün olmayan yanlış yaklaşımlar sergilenmesine neden olacaktır. Çocukla olan ilişkimizi düzenleyebilmek için DEHB belirtilerini yanlış yorumlamamak gerekir. Çocuğun davranışlarını ya da derslerle ilgili zorluğunu yaramazlık ya da tembellik olarak yorumlayan anne-babalar çocukla ilişkilerinin bozacak derecede sürekli ceza verme eğilimindedirler. Oysa bu çocukların cezalardan pek anlamadıkları kısa süre içinde görülecektir. Tedavide çocukla yeniden sağlıklı ilişki kurabilmenin yolları aranır. Ailenin çocuğa yönelik tutumları gözden geçirilerek yanlışlar ayıklanmaya çalışılır. Çoğu anne- baba çaresizlik içinde çocuğunun bu durumu ancak sadece ilaçlar vasıtası ile geçebileceğini düşür he oraya saplanıp durur. Çözümü ilaçlarda arayıp da bulamayınca işlerinin daha da zorlaştığının farkına varmaktadırlar.Yanlış tedavi yöntemleri olarak belirtmiyoruz ilaç kullanımı ancak ilaç başlı başına tedavinin sağlanmasında yetersiz kalabilmektedir.Bunu belirtmekte fayda var.
DEHB Olduğunu Nasıl Anlarız?
-Sıklıkla dalar giderler. Ders dinlerken ya da ödev yaparken sürekli hayaller kurarlar.
-Akranlarına oranla daha yavaş hareket eder,özellikle de zihinsel aktivite gerektiren örneğin: Yazı yazma, soru çözme, kitap okuma gibi işlerde yavaştırlar.
-Sınavları zamanında yetiştirmede zorlanırlar.
-Sınavlarda yanıtları bildikleri halde çok fazla hata yaparlar.
-Yazıları genelde bozuktur.Bazen yazım(harf eksikliği) hataları da yaparlar.
-Genelde unutkandırlar.
-Dikkatlerini verdikleri konuları çok iyi öğrenirler, dikkatleri vermediklerinde
ise konuyu net bir şekilde kavrayamazlar.
-Uzun konuşmaları dinlemekten sıkılırlar.
-Ödevleri genelde dağınıktır. Yarım yamalak bir düzen vardır.
-Her türlü uyaran dikkatlerini çeker.
-Uzun süreli dikkat gerektiren çalışmalardan kaçınırlar.
-Konsantrasyon zorluğu yaşarlar her işle ilgili.
Çözüm İçin Ne Gerekli Peki?
-Göz koordinasyon çalışmalar,
-Dikkat yoğunlaştırma becerilerinin geliştirilmesi,
-Tüketilen gıdaların ve şeker oranının düzenlenmesi,
-Etkili öğrenme stillerini fark etmek gerek.
-Pencereden ve Tv, Elektronik oyunlardan uzak tutmak,
-Görsel öğeler yardımı ile öğretmeyi denemek,
-Konuları parça parça öğretmek gerek,
-Sizi bu durumun bıktırdığını düşünerek çocuğa şiddet uygulamaktan sakınmak,
-Zaman tutarak bir çok çalışmayı olduğundan daha kısa sürede yapmasını sağlayıp,olumlu gelişmeleri ödüllendirebilirsiniz.
Öneri:
Çocukların bu durumu neden yaşadıklarını irdelelemek yerine nasıl bu durumdan sıyrılabileceğinizi düşünmeniz sizin yararınıza olacaktır. Çocuklar bunu genetik faktörler ile, doğum anında, çevresel faktörler ile kazanabiliyor. O nedenle onların genel durumunu ve eksik yanlarını tespit edip bir Uzman yardımı ile çözüm arayışında olmak ilk adımınız olmalıdır. Dünyaca ünlü bir çok tanınmış kişi de(Leonardo da Vinci,Mozart,Tom Cruise,Alex de Souza,Thomas Edison...) çocukken Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşamışlardı. Bu o demektir ki sizin çocuğunuz da gelecekte iyi yerlere gelebilecektir. Esas önemli olan onu doğru kontrol edip bu durumu beraber aşabilme yolunda gitmeniz.
Bireyin mevcut bir hedefe tam odaklanamaması, dikkat eksikliğinin bilişsel(hafıza,öğrenme,algı...)süreçlerine etki ettiği, akademik başarısı, aile hayatı, sosyal ilişkileri ve benlik saygısı üzerine çeşitli olumsuz etkileri olan ve en sık görülen bozukluklardan biridir.
Toplumumuzda malesef ki Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluk(DEHB) belirtileri yanlış bir şekilde üstün zekalı olma, tembel, terbiyesiz, huysuz ve çatapatsız gibi terimlerle izah edilmeye çalışılır. Dolasıyla belirtileri görmezlikten gelmeden tutun da şiddet uygulamaya kadar geniş bir yelpazede çözüm aranır. Belirtileri bu sorunun bir yansıması olduğunu görmek yerine çocuğu suçlu bulma, çocuğu davranışlarından ötürü şiddet veya başka bir yol ile cezalandırmak çözüm getirmez.
Anne/babaların sürekli birbirlerini suçlayarak, sorunu ev problemi haline getirmeye çalışmaları, ev içindeki huzuru bozarak çocuğa gereken desteği vermemizden uzaklaştıracaktır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun çocuklarda ve ergenlerde görülme sıklığı erişkinlere nazaren daha bir fazla olmaktadır. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun en sık gözlenen tipik belirtileri şunlardır:
– Dikkat eksikliği(Dağınıklık da olabilir)
– Hareketlilik(Hiperaktivite)
– Dürtüsellik(Sabırsızlık,eyleme anlık girme)
Bozulukta her üç durum birlikte de görülebileceği gibi, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklar bu duruma tanık olduğu halde kabul görmek istemezler pek.Çünkü bu durumun kendilerini ne kadar yıpratacağının aslında farkındalar.
Bir kişide Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ( DEHB ) varlığından söz edebilmemiz için, bu belirtilerin 5-6 yaştan önce başlamış olması, birden fazla ortamda görülüyor olması, sürekli devam etmesi ve kişinin günlük yaşamını etkileyecek boyutta olması gerekir.
Dikkat Eksikliği(Dağınıklık da olabilir):
Dikkat Eksikliği ifadesinden kastedilen aslında dikkatin olmaması değil, daha ziyade dikkati belli bir süreyle özellikle zihinsel uğraşı gerektiren ders çalışma, problem çözme veya çocuk için çok da eğlenceli olmayan bir görev esnasında kendisini gösteren bir konsantre olamama durumudur.
Dikkat eksikliği – dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar tam tersi eğlenceli, ilgilerini çeken, renkli ve canlı görüntülerin olduğu televizyon ve bilgisayar oyunları karşısında saatlerce sıkılmadan durabilmektedirler.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna (DEHB) sahip çocukların dikkatlerinin dış uyaranlarca kolayca çelinebilmesi nedeniyle, sıklıkla bizlerin farketmedikleri ayrıntıları farkedebilir bu nedenle yanlışlıkla fazlaca dikkatli olarak değerlendirilebilirler. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan öğrencilerin öğretmenleri sıklıkla öğrencinin derste dalgın olduğunu, kendisini dinlemiyormuş göründüğü veya kalemi silgisi veya etrafıyla ilgilendiğinden şikayetçidirler.
Dikkat eksikliği – dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite bozukluğuna sahip çocuklar sınav sırasında dikkatsizce hatalar yapma ve soruları okumadan işaretleme eğilimindedirler.
Hareketlilik(Hiperaktivite):
Anne ve babaların en çok yakındığı konulardan biri de çocuğun yerinde durmayacak kadar hareketli oluşudur. Anne ve baba her çocuğun hareketlidir der ve es geçer. Çocuk koşar, düşer ve gürültü çıkararak oynar. Bunların hepsi doğal karşılanabilir. Ancak DEHB'da ise çocuğun hareketliği aşırıdır ve yaşıtlarıyla kıyaslandığında farklılık hemen anlaşılır. Genellikle bu çocuklar bir motor tarafından sürülüyormuş gibi sürekli hareket halindedirler. Bitmek tükenmek bilmeyen bir enerjileri vardır. Yükseklere tırmanır, koltuk tepelerinde gezer, ev içinde koşuşturur ve dur sözünden anlamazlar. Sakin bir şeklide oynamayı beceremez, bir süre sakin bir şekilde oturamazlar. Oturmaları gereken durumlarda ise elleri ayakları kıpır kıpırdır. Çok konuşur, iki kişi konuşurken sık sık lafa girerler. Masanın başında oturamaz, dolayısıyla derslerini uygun mekanlarda çalışamazlar.
Dürtüsellik(Sabırsız Çocuklar):
Dürtüsellik, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda sıklıkla: sırasını bekleyememe, konuşurken söz kesme, düşünmeden hareket etme şeklinde gösterir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar sıklıkla oyun ve okul kurallarına uymakta güçlük çekerler.
Bu davranışları plansız ve istemeden gerçekleştiği için sıklıkla arkasından pişmanlık ve üzüntü duygusu baş gösterir. Okul ortamında sınıf içinde durmak istemezler.Sınıfta söz almadan konuşurlar, akıllarına ilk gelen şeyi yapar ya da söylemeyi denerler. Ağır şakalar onlardan sorulur. Arkadaşlık ilişkilerinde dışlanmaya maruz kalırlar genel olarak.Sabırsızlık onların en belirgin özellikleridir.
Tedavisi Mümkün
Tedavinin ilk şartı, Aile Okul ve Psikolog-Psikiyatr arasında sıkı işbirliğidir. Çünkü DEHB evde olduğu kadar okulda da sorun yaşanmasına neden olur. Öğrenmeyle ilgili sorunlar yanında arkadaş ilişkilerinde yaşanan sorunlar ve kurallara uyma güçlüğü aile ve okulun ortak ve sağlıklı yaklaşımlarıyla aşılabilir.
Öncelikle anne-babanın Psikolog ya da Psikiyatr tarafından hiperaktivite hakkında bilgilendirilmesi gerekir. Aksi takdirde internet ortamında edineceğiniz yanlış bilgiler, etrafta işin uzmanı olmayan kişilerden,ordan burdan aktarılan yanlış yaklaşımlar çocukta var olan sorunların nedenlerini başka yerlerde aramak, çözüm üretmeyi engellediği gibi, telafisi mümkün olmayan yanlış yaklaşımlar sergilenmesine neden olacaktır. Çocukla olan ilişkimizi düzenleyebilmek için DEHB belirtilerini yanlış yorumlamamak gerekir. Çocuğun davranışlarını ya da derslerle ilgili zorluğunu yaramazlık ya da tembellik olarak yorumlayan anne-babalar çocukla ilişkilerinin bozacak derecede sürekli ceza verme eğilimindedirler. Oysa bu çocukların cezalardan pek anlamadıkları kısa süre içinde görülecektir. Tedavide çocukla yeniden sağlıklı ilişki kurabilmenin yolları aranır. Ailenin çocuğa yönelik tutumları gözden geçirilerek yanlışlar ayıklanmaya çalışılır. Çoğu anne- baba çaresizlik içinde çocuğunun bu durumu ancak sadece ilaçlar vasıtası ile geçebileceğini düşür he oraya saplanıp durur. Çözümü ilaçlarda arayıp da bulamayınca işlerinin daha da zorlaştığının farkına varmaktadırlar.Yanlış tedavi yöntemleri olarak belirtmiyoruz ilaç kullanımı ancak ilaç başlı başına tedavinin sağlanmasında yetersiz kalabilmektedir.Bunu belirtmekte fayda var.
DEHB Olduğunu Nasıl Anlarız?
-Sıklıkla dalar giderler. Ders dinlerken ya da ödev yaparken sürekli hayaller kurarlar.
-Akranlarına oranla daha yavaş hareket eder,özellikle de zihinsel aktivite gerektiren örneğin: Yazı yazma, soru çözme, kitap okuma gibi işlerde yavaştırlar.
-Sınavları zamanında yetiştirmede zorlanırlar.
-Sınavlarda yanıtları bildikleri halde çok fazla hata yaparlar.
-Yazıları genelde bozuktur.Bazen yazım(harf eksikliği) hataları da yaparlar.
-Genelde unutkandırlar.
-Dikkatlerini verdikleri konuları çok iyi öğrenirler, dikkatleri vermediklerinde
ise konuyu net bir şekilde kavrayamazlar.
-Uzun konuşmaları dinlemekten sıkılırlar.
-Ödevleri genelde dağınıktır. Yarım yamalak bir düzen vardır.
-Her türlü uyaran dikkatlerini çeker.
-Uzun süreli dikkat gerektiren çalışmalardan kaçınırlar.
-Konsantrasyon zorluğu yaşarlar her işle ilgili.
Çözüm İçin Ne Gerekli Peki?
-Göz koordinasyon çalışmalar,
-Dikkat yoğunlaştırma becerilerinin geliştirilmesi,
-Tüketilen gıdaların ve şeker oranının düzenlenmesi,
-Etkili öğrenme stillerini fark etmek gerek.
-Pencereden ve Tv, Elektronik oyunlardan uzak tutmak,
-Görsel öğeler yardımı ile öğretmeyi denemek,
-Konuları parça parça öğretmek gerek,
-Sizi bu durumun bıktırdığını düşünerek çocuğa şiddet uygulamaktan sakınmak,
-Zaman tutarak bir çok çalışmayı olduğundan daha kısa sürede yapmasını sağlayıp,olumlu gelişmeleri ödüllendirebilirsiniz.
Öneri:
Çocukların bu durumu neden yaşadıklarını irdelelemek yerine nasıl bu durumdan sıyrılabileceğinizi düşünmeniz sizin yararınıza olacaktır. Çocuklar bunu genetik faktörler ile, doğum anında, çevresel faktörler ile kazanabiliyor. O nedenle onların genel durumunu ve eksik yanlarını tespit edip bir Uzman yardımı ile çözüm arayışında olmak ilk adımınız olmalıdır. Dünyaca ünlü bir çok tanınmış kişi de(Leonardo da Vinci,Mozart,Tom Cruise,Alex de Souza,Thomas Edison...) çocukken Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşamışlardı. Bu o demektir ki sizin çocuğunuz da gelecekte iyi yerlere gelebilecektir. Esas önemli olan onu doğru kontrol edip bu durumu beraber aşabilme yolunda gitmeniz.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluk Çocuğunuzda Olabilir mi?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Cevher SÖNMEZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Cevher SÖNMEZ'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
