Nefes Darlığı
Sigara nefes darlığına yol açar mı?
Sigara nefes darlığına yol açar. KOAH dediğimiz ‘uzun süredir bronşlarda tıkanmaya neden olan bir hastalık’ şeklinde tanımladığımız kronik tıkayıcı akciğer hastalığının en önemli nedeni sigara bağımlılığıdır. Bu hastalığın en kötü yanı, bronşlarda oluşan tıkanmanın bir daha düzelmemesi ve tedavi olunmaz ise hastalığın sinsice ilerlemesidir. KOAH yaklaşık olarak 20 yıl günde bir paket sigara içme sonrasında ortaya çıkar. Eğer günde bir paketten daha fazla sigara içiliyorsa bu zaman daha da kısalır. Hastalık genellikle 40 yaşından sonra belirti vermeye başlar. KOAH tanısı alan kişilerin büyük çoğunluğu halen sigara içen veya çok uzun süre sigara içmiş ve bırakmış kişilerdir. Hastalık sinsi ilerlediğinden ve sigara bağımlıları öksürük, balgam çıkarma gibi şikayetleri önemsemedikleri için KOAH tanısı konduğunda hastalar akciğer kapasitelerinin önemli bir kısmını kaybetmiş olmaktadırlar. Sigara içen her beş, altı kişiden birinde KOAH gelişmektedir. Ülkemizde 20 yaş üstündeki kişilerin en az yarısı sigara bağımlısıdır. Dolayısıyla bizim gibi sigara içme alışkanlığının çok yaygın olduğu ülkelerde KOAH önemli bir halk sağlığı sorunudur. Ülkemizde en iyimser tahmin ile 5 milyon KOAH’lı vardır. Sigara dumanı ile nefes borularına ve hava keseciklerine zararlı gazlar ve maddeler dolar. Yıllar geçtikçe bu zararlı gazlar ve maddeler bronşların ve hava keseciklerinin yapısını bozmaya başlar. Bunun sonucunda bronşların hastalanmasıyla TIKAYICI BRONŞİT, hava keseciklerinin harabiyeti ve parçalanması ile AMFİZEM ortaya çıkar. İşte KOAH adı altında bu iki hastalık yer almaktadır. Sigara içimi ile hem bronşlarda tıkayıcı bronşit hem de aynı zamanda amfizem gelişir. Akciğerlerde ortaya çıkan bu tıkanıklıklar ve bozulmalar sonucunda kana oksijen geçişi azalır ve vücudun oksijensiz kalması ile pek çok ciddi rahatsızlıklar doğar. Sigara KOAH’a neden olarak nefes darlığına yol açmasının dışında astım- alerji hastalarında da nefes darlığı yaratır. Sigara gibi iritan maddeler astım ataklarına neden olur ve hastada nefes darlığı olur. Yine ağır kalp yetersizliğine bağlı hipoksemik yani kanda oksijeni düşük olan hastalarda sigara nefes darlığına yol açar.
Nefes darlığı deyince ne anlamalıyız?
Nefes darlığı ya da tıbbi adıyla dispne; ağır egzersiz dışında fizyolojik olarak fark edilmeyen nefes alınıp verilme eyleminin kişi tarafından fark edilir hale gelmesidir. Nefes darlığı, soluk alamama, göğüste sıkışma hissi olarak tanımlanabilir. Nefes darlığı hasta tarafından hava açlığı, nefes sıkışması, göğsüm patlayacak gibi hissediyorum, nefesim rahat değil, nefes alıp doyamıyorum, nefesim yetmiyor, nefes nefese kalıyorum şeklindeki ifadelerle tariflenebilir. Nefes darlığı sübjektif olduğundan nicelik ve niteliğini tanımlamak zordur. Sağlıklı bir insan dakikada 14-18 kez nefes alıp verir. Bu solunum faaliyeti sırasında; solunum kaslarının tükettiği enerji miktarı, tüm vücudun tükettiği enerji miktarının %5’i kadardır. Bu nedenle normal istirahat halinde yapılan sakin solunum bilinçaltıdır ve birey tarafından fark edilmeden yapılır. Ancak; Sağlıklı bireylerde egzersizde olduğu gibi metabolik hızın arttığı Solunum ya da dolaşım faaliyetinin organizmanın gereksinimini karşılayamayacak kadar bozuk olduğu durumlarda insan artık nefes alıp verdiğinin farkına varmaya ve bu durumdan rahatsız olmaya başlar. Bu durum nefes darlığı olarak ifade edilir. Belirttiğimiz gibi nefes darlığı hasta tarafından algılanan sübjektif bir bulgudur ve bu nedenle nefes darlığının şiddeti hastadan hastaya değişir. Bazı hastalarda ileri derecede solunum yetersizliği olmasına rağmen hasta nefes darlığı olmadığını ya da çok hafif nefes darlığı hissettiğini söylerken bazen hafif kronik bronşiti olan hastalar yapılan ölçümlerde solunum kapasitesinde çok ciddi bir bozulma olmamasına rağmen şiddetli nefes darlığı yakınması ile hekime başvurabilir. Bu özelliği nedeniyle nefes darlığı ağrıya benzer, yani bireysel farklılıklar gösterir. Nefes darlığı birçok hastalıkta görülebilmekle beraber en sık solunum sistemi, akciğer ve kalp hastalıklarında ortaya çıkmaktadır. Nefes darlığı ,myokard enfaktüsü, pnömotorax(ac sönmesi), ac.embolisi vb.durumlarda aniden ve şiddetli bir biçimde ortaya çıkabildiği gibi; KOAH erken evreleri, hafif astım, kalp yetersizliği vb.birçok durumda sadece efor sırasında başlayan bu belirti, hastalığın zamanında teşhis edilmemesi ve giderek kronikleşmesi sonucu şiddetini arttırarak geri dönüşümsüz hale gelebilir.
Merdiven çıkarken çok sık nefes almak nefes darlığı mı?
Merdiven çıkarken çok sık nefes almak, sağlıklı bireylerde kondüsyon eksikliğine bağlı olarak görülebileceği gibi hafif astım, KOAH, kalp yetersizliği vb durumların erken belirtisi de olabilir. Bu nedenle kaçıncı kata hangi hızda çıkıldığı önemlidir. Yavaş tempoyla birkaç kat çıkıldığında dakika solunum sayısı artış gösteriyorsa, tıkanma, yorulma oluyorsa bunun nedeni araştırılmalıdır. Kansızlık, astım, koah, kalp yetersizliği, akciğerlerde fibrozis yani esnemede kayıp vb. birçok nedene bağlı olabilir. Normalde solunum dakika sayısı 14-18 iken, maximum eforda 40-45’e kadar çıkabilir, elbette maxiumum eforla. Merdiven çıkmak efordur ama söylediğimiz gibi hız ve kaç kat çıkıldığı önemlidir değerlendirme buna göre yapılmalıdır.
Uzm. Dr. Sevin Karalar
Sigara nefes darlığına yol açar. KOAH dediğimiz ‘uzun süredir bronşlarda tıkanmaya neden olan bir hastalık’ şeklinde tanımladığımız kronik tıkayıcı akciğer hastalığının en önemli nedeni sigara bağımlılığıdır. Bu hastalığın en kötü yanı, bronşlarda oluşan tıkanmanın bir daha düzelmemesi ve tedavi olunmaz ise hastalığın sinsice ilerlemesidir. KOAH yaklaşık olarak 20 yıl günde bir paket sigara içme sonrasında ortaya çıkar. Eğer günde bir paketten daha fazla sigara içiliyorsa bu zaman daha da kısalır. Hastalık genellikle 40 yaşından sonra belirti vermeye başlar. KOAH tanısı alan kişilerin büyük çoğunluğu halen sigara içen veya çok uzun süre sigara içmiş ve bırakmış kişilerdir. Hastalık sinsi ilerlediğinden ve sigara bağımlıları öksürük, balgam çıkarma gibi şikayetleri önemsemedikleri için KOAH tanısı konduğunda hastalar akciğer kapasitelerinin önemli bir kısmını kaybetmiş olmaktadırlar. Sigara içen her beş, altı kişiden birinde KOAH gelişmektedir. Ülkemizde 20 yaş üstündeki kişilerin en az yarısı sigara bağımlısıdır. Dolayısıyla bizim gibi sigara içme alışkanlığının çok yaygın olduğu ülkelerde KOAH önemli bir halk sağlığı sorunudur. Ülkemizde en iyimser tahmin ile 5 milyon KOAH’lı vardır. Sigara dumanı ile nefes borularına ve hava keseciklerine zararlı gazlar ve maddeler dolar. Yıllar geçtikçe bu zararlı gazlar ve maddeler bronşların ve hava keseciklerinin yapısını bozmaya başlar. Bunun sonucunda bronşların hastalanmasıyla TIKAYICI BRONŞİT, hava keseciklerinin harabiyeti ve parçalanması ile AMFİZEM ortaya çıkar. İşte KOAH adı altında bu iki hastalık yer almaktadır. Sigara içimi ile hem bronşlarda tıkayıcı bronşit hem de aynı zamanda amfizem gelişir. Akciğerlerde ortaya çıkan bu tıkanıklıklar ve bozulmalar sonucunda kana oksijen geçişi azalır ve vücudun oksijensiz kalması ile pek çok ciddi rahatsızlıklar doğar. Sigara KOAH’a neden olarak nefes darlığına yol açmasının dışında astım- alerji hastalarında da nefes darlığı yaratır. Sigara gibi iritan maddeler astım ataklarına neden olur ve hastada nefes darlığı olur. Yine ağır kalp yetersizliğine bağlı hipoksemik yani kanda oksijeni düşük olan hastalarda sigara nefes darlığına yol açar.
Nefes darlığı deyince ne anlamalıyız?
Nefes darlığı ya da tıbbi adıyla dispne; ağır egzersiz dışında fizyolojik olarak fark edilmeyen nefes alınıp verilme eyleminin kişi tarafından fark edilir hale gelmesidir. Nefes darlığı, soluk alamama, göğüste sıkışma hissi olarak tanımlanabilir. Nefes darlığı hasta tarafından hava açlığı, nefes sıkışması, göğsüm patlayacak gibi hissediyorum, nefesim rahat değil, nefes alıp doyamıyorum, nefesim yetmiyor, nefes nefese kalıyorum şeklindeki ifadelerle tariflenebilir. Nefes darlığı sübjektif olduğundan nicelik ve niteliğini tanımlamak zordur. Sağlıklı bir insan dakikada 14-18 kez nefes alıp verir. Bu solunum faaliyeti sırasında; solunum kaslarının tükettiği enerji miktarı, tüm vücudun tükettiği enerji miktarının %5’i kadardır. Bu nedenle normal istirahat halinde yapılan sakin solunum bilinçaltıdır ve birey tarafından fark edilmeden yapılır. Ancak; Sağlıklı bireylerde egzersizde olduğu gibi metabolik hızın arttığı Solunum ya da dolaşım faaliyetinin organizmanın gereksinimini karşılayamayacak kadar bozuk olduğu durumlarda insan artık nefes alıp verdiğinin farkına varmaya ve bu durumdan rahatsız olmaya başlar. Bu durum nefes darlığı olarak ifade edilir. Belirttiğimiz gibi nefes darlığı hasta tarafından algılanan sübjektif bir bulgudur ve bu nedenle nefes darlığının şiddeti hastadan hastaya değişir. Bazı hastalarda ileri derecede solunum yetersizliği olmasına rağmen hasta nefes darlığı olmadığını ya da çok hafif nefes darlığı hissettiğini söylerken bazen hafif kronik bronşiti olan hastalar yapılan ölçümlerde solunum kapasitesinde çok ciddi bir bozulma olmamasına rağmen şiddetli nefes darlığı yakınması ile hekime başvurabilir. Bu özelliği nedeniyle nefes darlığı ağrıya benzer, yani bireysel farklılıklar gösterir. Nefes darlığı birçok hastalıkta görülebilmekle beraber en sık solunum sistemi, akciğer ve kalp hastalıklarında ortaya çıkmaktadır. Nefes darlığı ,myokard enfaktüsü, pnömotorax(ac sönmesi), ac.embolisi vb.durumlarda aniden ve şiddetli bir biçimde ortaya çıkabildiği gibi; KOAH erken evreleri, hafif astım, kalp yetersizliği vb.birçok durumda sadece efor sırasında başlayan bu belirti, hastalığın zamanında teşhis edilmemesi ve giderek kronikleşmesi sonucu şiddetini arttırarak geri dönüşümsüz hale gelebilir.
Merdiven çıkarken çok sık nefes almak nefes darlığı mı?
Merdiven çıkarken çok sık nefes almak, sağlıklı bireylerde kondüsyon eksikliğine bağlı olarak görülebileceği gibi hafif astım, KOAH, kalp yetersizliği vb durumların erken belirtisi de olabilir. Bu nedenle kaçıncı kata hangi hızda çıkıldığı önemlidir. Yavaş tempoyla birkaç kat çıkıldığında dakika solunum sayısı artış gösteriyorsa, tıkanma, yorulma oluyorsa bunun nedeni araştırılmalıdır. Kansızlık, astım, koah, kalp yetersizliği, akciğerlerde fibrozis yani esnemede kayıp vb. birçok nedene bağlı olabilir. Normalde solunum dakika sayısı 14-18 iken, maximum eforda 40-45’e kadar çıkabilir, elbette maxiumum eforla. Merdiven çıkmak efordur ama söylediğimiz gibi hız ve kaç kat çıkıldığı önemlidir değerlendirme buna göre yapılmalıdır.
Uzm. Dr. Sevin Karalar
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Nefes Darlığı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Sevin KARALAR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Sevin KARALAR'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
