2007'den Bugüne 92,232 Tavsiye, 28,206 Uzman ve 19,964 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



İş Yaşamında Stres
MAKALE #1470 © Yazan Dr.İbrahim ATEŞ | Yayın Ağustos 2008 | 10,158 Okuyucu
Stres nedir?

Ruhsal ya da bedensel olarak aşırı zorlanma durumunda kişinin yaşadığı rahatsızlık hissi “stres” olarak adlandırılır. Stres, kişinin gergin, endişeli ve baskı altında hissetmesine neden olur.

İş yaşamındaki stresin nedenleri nelerdir?

İnsanları iş yaşamında strese maruz bırakan çok çeşitli nedenler olabilir. Çalışma saatlerinin uzun olması, kişinin aşırı iş yükü altına sokulması, aşırı sorumluluk verilmesi ya da hiç sorumluluk verilmemesi, vardiyalı çalışma, kişinin amiri, patronu ya da çalışma arkadaşlarıyla ilişkilerinde sorunlar olması, çalışma ekibinin iyi yönetilememesi, kişinin kendisine uygun olmayan ya da sevmediği bir işte çalışması, düşük ücretle çalışma, ekonomik zorluklar, işini kaybetme korkusu, aşırı rekabetin bulunduğu ortamda çalışma bu nedenlerden bazılarıdır.

Bazen, yöneticinin çalışanına uyguladığı baskı önemli bir stres kaynağı olur. Çalışanına sürekli ters davranan, cesaretini kıran, onun eksiklerini sürekli yüzüne vuran, yetkilerini kısıtlayan yönetici bu şekilde otorite kurmaya çalışmakta, kendi eksiklerini bu yolla gizlemekte, ancak çalışanın stres altında hissetmesine ve iş veriminin düşmesine neden olmaktadır.

İnsan stres altında olduğunu nasıl anlar?

Stres insanda duygusal, davranışsal ve fiziksel belirtilere neden olur. Duygusal belirtiler kaygı, sıkıntı hissi, mutsuzluk, kızgınlık, özgüvende azalma, isteksizlik şeklinde ortaya çıkarken; davranışsal belirtiler aşırı sinirlilik ve saldırganlık, takıntılar, insanlardan ve toplumdan uzaklaşma şeklinde kendini gösterebilir. Fiziksel belirtiler tansiyon yükselmesi, kalp atışlarının hızlanması ya da düzensizleşmesi, terleme, ellerde titreme, kas gerginliği, solunumun düzensizleşmesi, nefes darlığı, baş dönmesi, bulantı, mide ya da bağırsak yakınmaları, baş ağrısı ya da bel ağrısı olarak izlenebilir.

İş yaşamındaki stresin sonuçları nelerdir?

Stres altında olan kişinin iş verimi düşer. Konsantrasyon sorunları, dalgınlık ya da unutkanlık ortaya çıkar. Enerji ve motivasyonu azalır. Kişi basit hatalar yapabilir. Kendine olan güveni düşer. Karar vermekte zorluk çeker. Kendi düşüncelerini ortaya koyamaz ya da düşüncelerini savunamaz. Başarısız olma korkuları nedeniyle iş arkadaşlarıyla gereksiz ve anlamsız rekabete girer. Sorunlar karşısında sakin davranamaz ve sağlıklı tepkiler gösteremez. Mantıklı davranmak yerine, aşırı duygusal davranmaya başlar. Sigara kullanmaya başlayabilir ya da sigara kullanımını artırabilir. Stresini azaltmak ve rahatlamak için aşırı alkol tüketmeye başlayabilir. Yalnızca akşam saatlerinde değil, aynı zamanda gün içerisinde de alkole yönelebilir. Çalışma motivasyonunun azalmasına bağlı olarak işe karşı isteksizlik, işe geç gelme sorunları görülebilir.

Aşırı stres birçok fiziksel hastalığa zemin hazırlar ya da bu hastalıkların iyileşmesini zorlaştırır. Örneğin, şeker hastalığı bulunan kişinin iş ortamında yaşadığı stres kan şekerini yükseltebilir ve tüm tıbbi tedavilere karşın şekeri düşmeyebilir. Benzer şekilde, stres nedeniyle tansiyon yükselebilir, astım hastalarının astım nöbetleri sıklaşabilir, kalp krizi geçirilebilir, mide ülseri ya da mide kanaması ortaya çıkabilir, migreni bulunan kişilerin başağrıları artabilir.

Psikiyatrik hastalığı bulunan kişiler iş stresinden korunmak için ne yapabilir?

Depresyon (ruhsal çökkünlük), panik hastalığı, takıntı hastalığı ya da sosyal fobi gibi psikiyatrik hastalığı bulunan kişiler bu sorunlarını iş ortamında güvendiği bir arkadaşına açabilir, paylaşabilir. Bu paylaşım iş arkadaşının onu anlamasına ve yardımcı olmasına olanak sağlar. Benzer şekilde, bazen amir, patron ya da yöneticiyle bu konuları konuşmak da yararlı olabilir. Örneğin, takıntı hastalığı bulunan kişilerde mükemmeliyetçilik vardır. Bu kişiler işlerini “dört dörtlük” yapmak ister. Bu istek onlara zaman kaybettirir. Yönetici çalışanının işi geciktirmesini “önemsememe” ya da “işi savsaklama” şeklinde yanlış yorumlayabilir. Oysa, gerçek neden takıntılar ya da mükemmeliyetçiliktir. Kişi bu durumu yöneticiyle paylaşırsa daha az sorun yaşar.

Psikiyatrik hastalıklar iş stresini artırır mı?

Psikiyatrik hastalıklar yaşamı zorlaştırdığı için kişinin iş ortamında daha yoğun stres yaşamasına neden olur. Örneğin, panik hastaları aşırı endişelidir, işe konsantre olamaz, basit hatalar yapabilir. Sosyal fobisi bulunan kişi girişken davranamaz ve sorun yaşadığında kendini anlatmakta güçlük çeker. Takıntıları bulunan mükemmeliyetçi kişiler haksızlıklara, düzensizliklere aşırı duyarlıdır, aşırı tepkiler verebilir, iş arkadaşları ile sıkça sürtüşür. Depresif (aşırı mutsuz) kişi yorgun ve unutkandır, kendine olan güveni çok azalmıştır, gereksiz yere kendini çok suçlar. Cinsel sorunları bulunan kişinin zihni bu konularla meşguldür, kendini işe yeterince veremez. Kaygı hastalığı (anksiyete bozukluğu) bulunan kişi sürekli sıkıntılı, huzursuz ve tedirgindir. Alkol sorunu bulunan kişi stresini daha çok alkol alarak azaltmaya çalışır. Ancak, uzun vadede alkol alması sorunlarını artırır. Çocukken babasından şiddet gören kişi, baba ve yönetici otoriteyi temsil ettiği için, babasına olan olumsuz duygularını yöneticiye aktarabilir ve yöneticinin acımasız davrandığı önyargısıyla hareket eder.

İş stresi aile yaşamını etkiler mi?

Çalışma saatlerinin uzun olması kişinin aile yaşamına yeterince zaman ayıramamasına ve eşi ya da çocuklarının beklentilerinin karşılanmamasına neden olabilir. Dolayısıyla, iş yaşamı ile aile yaşamı arasında bir sürtüşme ortaya çıkar. İşten geç saatte çıkan kişi eşi ya da çocuklarıyla birlikte olacak zamanı bulamaz. Aile içinde ortak paylaşımlar azalır. Paylaşımların azalması aile bireylerinin arasındaki duygusal bağların zayıflamasına, aile birliğinin bozulmasına, hatta ailenin parçalanmasına neden olur.

Diğer yandan, mutlu ve huzurlu bir aile yaşamı kişinin iş ortamında yaşadığı stresi azaltır. Kişi evini ve ailesini kendisini fırtınadan koruyan bir liman gibi algılayabilir. Bu durumda, aile kişinin stresini azaltma işlevini görür.

İş stresini azaltmak için neler yapılabilir?

Öncelikle kişi iş ortamının değişmez koşullarını olduğu gibi kabullenmeli ve değiştirmeye çalışmamalıdır. Değiştirme çabaları hayal kırıklığı ile sonuçlanır, kişinin “edilgen” hissetmesine neden olur ve stresini artırır. Bunun yerine, kişinin değişim gerçekleştirebileceği konulara odaklanması daha olumlu sonuçlara ulaşmasını ve kendini “etkin” hissetmesini sağlar. Bu yaklaşımla stres azalır, çalışma isteği artar.
İş ortamında yaşanan sorunlarla ilgili olarak kişi bazen yanlış birtakım çıkarımlarda bulunur ve aslında yanlış olan bu çıkarımları doğru kabul eder. Örneğin, kendisine verilen işi hatalı yapan kişi, “Basit bir işi bile yapamadım. Zaten hiçbir işi doğru dürüst yapamıyorum” şeklinde gerçeği yansıtmayan bir çıkarımda bulunur. Yanlış çıkarımı doğru kabul eden kişi kendini hiçbir işi yapamayan, yetersiz, başarısız birisi olarak algılamaya başlar ve iş verimi düşer. Başarısızlık karşısında aklına benzer düşünceler gelen kişi bu düşüncelerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığını sorgulamalıdır. “Gerçekten hiçbir işi doğru yapamıyor muyum?” “Başka insanlar da benzer hatalar yapıyorlar mı?” “Bazen hata yapmam benim başarısız olduğum anlamına gelir mi?” şeklinde sorularla yanlış çıkarımı sorgulamak olaya daha objektif bakmaya yardımcı olur ve stresi azaltır.
Stres altında olan kişinin nefes alıp vermesi hızlanır ya da düzensizleşir. Bu sorun kişinin gerginliğini daha da artırır. Kişinin nefesini kontrol altına alması ve düzenlemesi de stresini azaltmasına yardımcı olur.

Stresin arttığı anlarda bir süre işten uzaklaşmak ve yürüyüş yapmak rahatlatıcı etki gösterir. Ayrıca, her gün düzenli olarak yapılan egzersiz de stresi azaltma konusunda etkilidir. Geceleri yeterli süre uyumak kişinin güne dinç bir şekilde başlamasına ve iş yaşamının stresiyle daha kolay mücadele etmesine yardımcı olur. Kişinin kendisine zaman ayırması ve bu zamanı kendisinin hoşuna giden bir aktiviteyle değerlendirmesi ve bunu alışkanlık haline getirmesi de yararlı olabilir.

Düzenli olarak tatil yapmak da kişinin stresini azaltır, iş motivasyonunu artırır. Tatil sırasında yatmak, uyumak, saatlerce televizyon seyretmek gibi insanı pasifleştiren eylemler yerine, sinema ya da tiyatroya gitmek, spor yapmak ya da gezmek, yeni yerler görmek gibi insanı aktifleştiren etkinlikler tercih edilmelidir.

Dr. İbrahim ATEŞ
Psikiyatri Uzmanı
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"İş Yaşamında Stres" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.İbrahim ATEŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.İbrahim ATEŞ'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
İbrahim ATEŞ Fotoğraf
Dr.İbrahim ATEŞ
Antalya
Doktor "Ruh sağlığı ve hastalıkları - Psikiyatri"
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi5 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dr.İbrahim ATEŞ'in Yazıları
► Çin Tıbbına Göre Stres Dr.Tolga UÇAR
► Stres ve Guatr (Tiroid) Prof.Dr.Metin ÖZATA
► Stres, Depresyon ve Hormonlar ÇOK OKUNUYOR Prof.Dr.Metin ÖZATA
► Travma Sonrası Stres Bozukluğu Dr.Sevilay ZORLU
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,964 uzman makalesi arasında 'İş Yaşamında Stres' başlığıyla benzeşen toplam 90 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Sosyal Fobi ve Tedavisi ÇOK OKUNUYOR Şubat 2023
► Uçuş Korkusu ve Tedavisi Aralık 2018
► Seks Bağımlılığı Aralık 2018
◊ Siddharta (Hermann Hesse) Aralık 2012
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


12:49
Top