Ergenlik Dönemi Rehberi
ERGENLİK DÖNEMİ
Ergenlik dönemi birçok anne babanın korkulu rüyasıdır. Yaşayabilecekleri sorunlarla ilgili kaygıları vardır. Ergenlik döneminde de iletişim önemli bir yere sahiptir. Etkin ve sağlıklı bir iletişim kanalıyla çocuklarınızla güzel bir ilişki zemini hazırlayabilirsiniz. Bazen kişi kendi iletişim hatalarını fark edemeyebilir. Böyle durumlarda çevreden uygun müdahale gerekli olabilir. Ergenlik döneminde de kişinin kendi hatalarını fark etmesi zor olabilir. Bu noktada ebeveynlerin hem çocukları ile diyalog kurabilmeleri hem de ergen bireylerin kendi hatalarını fark etmeleri adına model olmak için doğru iletişim tekniklerini uygulamaları faydalı olacaktır.
Ergenlik döneminden önce sağlıklı bir iletişim kurulduysa yine aynı sistemde devam etmek ilişkiyi sağlamlaştırır. Eğer erken dönemde sağlam bir temel oturtmadıysanız ya da diyaloglarınız bu dönemde bozulmaya başladıysa aşağıdaki önerilere dikkat etmelisiniz.
ERGEN BİREYİN POTANSİYELİNE YÖNELİK NELER YAPILABİLİR
- Duygu, düşünce ve deneyimlerini kolay aktarabilmesi, kendini iyi ifade edebilmesi adına çocuğunuzun kelime haznesini arttırabilirsiniz. Kitap okumasını sağlamak, okuduğu kitabın özetini anlattırmak, kompozisyon yazdırmak, sosyal hayatının eksik kalmaması için desteklemek, sık sık ne düşündüğünü ve ne hissettiğini ifade ettirmek, gezip gördüğü yerleri arttırmak, ev içinde konuşulan kelimeleri zenginleştirmek, göz teması kurarak konuşmak, kendini ifade etmesi için zaman tanımak, sabırla dinlemek yapılacaklar listenizin başında olmalı.
- Çocuğunuzun yeteneklerini keşfedip ortaya çıkarabilirsiniz. Özgüven gelişimi açısından da önemli bir yer tutan yetenekler, ne kadar önce keşfedilir ve ne kadar iyi yönlendirilirse o kadar iyi gelişecektir. Yeteneklerini keşfetmek ve onu icra etmek; sosyal uyumunu arttırır, stresini azaltır, özgüven gelişimini destekler.
- Çocuğunuzun işlevselliğini arttırabilirsiniz. İşlevselliği artan ve kendini yeterli hisseden ergenin hem akademik başarısı hem sosyal uyumu artar. Ergen bireyin işlevselliğini arttırmak için; kabiliyetlerini keşfedip destekleyebilirsiniz, sanatsal ve sportif faaliyetlerinden istediğini yapabilmeleri adına destekleyebilirsiniz, günlük vaktini en iyi şekilde değerlendirmesi konusunda yardımcı olabilirsiniz, yaşına uygun görev ve sorumluluklar verebilirsiniz, insanlara yardım etmesi konusunda teşvik edebilirsiniz, uyku ve beslenme düzeni konusunda yardımcı olabilirsiniz, yeterince sosyal faaliyetlere katılmasını sağlayabilirsiniz.
EBEVEYN TUTUMLARINA YÖNELİK NELER YAPILABİLİR
- Ebeveyn olarak çocuklarınızla konuşurken duygu ifadelerine sıkça yer vermelisiniz.
- Konuşurken mutlaka göz teması kurmak, konuşurken zaman zaman koluna dokunmak, omzuna dokunmak gibi temaslar iletişiminizi kuvvetlendirir.
- Size saygı göstermesini istiyorsanız önce ona saygı gösterdiğinizi hissettirmelisiniz.
- Konuşurken ses tonunuza dikkat etmeli, konuşulan konu ve ortama göre uygun bir tonlamaya getirmelisiniz. Uygun olmayan ses tonu çocuğunuza istediğiniz mesajı vermeden önce onun size, karşı bir tutum takınmasına neden olur ve iletişim kesilir. Bu tekniği sağlıklı uygulayabilmek için konuşmanızın zamanlamasını iyi ayarlamanız gerekir. Sakin zamanlarda konuşmak, çok stresli ve öfkeli olduğunuz zamanlarda konuşmayı ertelemek ses tonunuzu daha rahat kontrol etmenize yardımcı olur. Örneğin akşam düşük aldığını öğrendiğinizde öfkelendiyseniz o anda tepki göstermek yerine bu konuyu sabah konuşmanız daha sağlıklı iletişim kurmanızı sağlayacaktır.
- Ne olursa olsun aranızdaki iletişimi kesmeyin. Konuşmayı erteleyebilirsiniz ancak diyaloglarınızı kesmeniz araya mesafe koyar, uzaklaştırır ve bu da sorunları ortaya çıkarabilir.
- Ailede ve evde olup bitenler hakkında çocuğunuzun anlayacağı kadarını, anlayacağı dille mutlaka anlatmalısınız. Aile ile ilgili konularda, birşey alınırken ya da bir yere gidilirken onunda fikrini alın. Her seferinde onun dediğini yapmanız gerekmez ancakfikrini almanız değer verdiğinizi sosyal yolla ona ifade etmeniz anlamına gelir.
- Ergenlikte kişiler bireyselleşme aşamasındadır. Bu nedenle kendine ait mahrem konuları ve yerleri olmalıdır. Sürekli iletişim kurmaya çalışmak ya da sürekli yanınızda bulunmasını istemek, devamlı ilgilenmek yerine ara sıra yalnız kalmasına müsaade etmelisiniz.
- Konuşma sırasında söyledikleriniz kadar önemli bir diğer şey de duruş şeklinizdir. Karşı tarafa sözlü dışında mesajlar içerir. Bu nedenle ergen bireylerle konuşurken yüz mimiklerinize, el ayak konumunuza dikkat etmelisiniz. Özellikle rahat, endişeli olmayan ve kendinden emin duruşunuz konuşmalarınızdaki mesajların daha etkili iletilmesine yardımcı olacaktır.
- Ailecek aktiviteler planlamak, hep beraber vakit geçirmek aile içi iletişimin vazgeçilmezidir. Ancak çocuklar beraber olmanın dışında anne ve baba ile ayrı ayrı da özel zaman geçirmeye ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle çocuklarınızla uyaranlardan arınmış sağlıklı bir ortamda başbaşa zaman geçirmeye çalışın.
- Bir olay hakkında konuşurken eleştiri ve nasihattan uzak, dolaylı olarak ifadelerde bulunmak sağlıklı iletişimi destekler. Eleştirel konuşmalar ve nasihatlar ergen bireyin, gelişmekte olan özgüvenini ve bireyselleşme çabasını olumsuz etkiler.
- Ödül ve ceza yöntemi ergenlerde önemli bir noktadr. Ödül cezadan daha çok işe yarasa da nerde ve ne zaman kullanıldığı etkinliğini etkiler. Ergen bireyin yaptığı her olumlu davranışın ödüllendirilmesi gerekmez. Aşırı ödüllerde bıkkınlığa ve doyumsuzluğa sebep olabilir.
Ergen birey için ödül olabilecek etkinlikler:
• Ona ekstra vakit ayırmak
• Aile olarak sevdiği bir yere gitmek
• Güzel şeyler söylemek
• Ortak bir spor faliyeti yapmak
• Bir arada kitap okumak
• İnternet, telefon,tv için ekstra zaman vermek
• Sevdiği bir filme gitmek
• Arkadaşları ile geçireceği ekstra vakit
Ödüller yaşa ve koşullara uygun olmadıkça bir önem arz etmez. Bu nedenle davranışın hemen akabinde verilmesi ve ergen birey tarafından seçilmiş olması motivasyonu arttırıcı etki sağlayacaktır.
Ceza sisteminin kullanılması ve düzenin oluşturulması ebeveyn ve ergen birey arasında konuşularak yapılmalıdır. Cezadan kasıt zevk alacağı herhangi bir şeyden bir süreliğine mahrum bırakılmasıdır. Ceza sistemi kullanılmadan önce mutlaka sakin bir zamanda detaylar ile ilgili konuşulmalıdır. Yani ergen birey, bir davranışı neden yapmaması gerektiği, yaparsa ne olur, ne gibi sonuçlar doğurur, nasıl bir ceza alır, ceza ne kadar süre ile verilir gibi noktalar hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Yaptığı hata eğerki çok büyük değil ise ilk başta uyarı yapılması faydalı olur. Hatanın büyüklüğü ve aranızdaki protokole göre davranış sonrası belirlenen ceza belirlenen süre kadar uygulanmalıdır. Uygulayamayacağınız bir ceza ise bunu en başta ceza olarak belirtmemeli, konuştuğunuz şeyleri mutlaka yerine getirmelisiniz.
Bazı cezalarda ya da anne ve babanın ceza vermek istemediği durumlarda hafifletici sebeplerle karşılıklı olarak ergen birey affedilebilir. Örneğin internetten kısıtlama getirilen bir cezada, gencin ekstra ders çalışması internet cezasını kaldırabilir.
Fiziksel cezaların çocuk ve ergenlere uygulanması sakıncalıdır. Olumsuz davranışları arttırır ve aile içi iletişimi zedeler, ayrıca çocuk ve ergen birey üzerinde kalıcı ruhsal bir etki bırakır. Bu nedenle fiziksel cezalardan kaçınmalı ve hata sonrası verilen cezanın süresi dolduktan sonra sevgi dolu bir ortam yaratmalı, koşulsuz sevginizi hissettirmelisiniz.
Unutulmaması gerekirki ödül ve ceza sistemi için aile içinde mutlaka sağlıklı iletişimin kuruluyor olması gerekir. İletişim ile ilgili eksiklikleriniz varsa ödül ve ceza yönteminden önce ergen birey ile aranızdaki ilişkiyi düzeltmelisiniz.
Ergenlik, çocuğun çocukluktan çıkıp kendi “ben”ini keşfetmesi ile başlar. Bu geçiş evresinde gelip geçici çeşitli bunalımlar görülür. Nedeni çevreye uyumsuzluktur. Zamanla davranışlarda da uyumsuzluk başlar. Bir süre sonra ergen birey aradığı kendi benliğini bulup anlar ve sakinleşir. Bu dönemde kendisini seven çevreden ayrılmaz ve çoğu zaman bir rehbere gereksinim duyar. Bu nedenle aile içi bağları koparmamak, gerektiğinde ergen bireye rehberlik etmek ve bu süreci sağlıklı atlatıp yetişkinlik evresine geçmesi için aile içi iletişim önemlidir ve bu sebeple ebeveynlere bazı görevlerin düştüğü unutulmamalıdır.
ERGENLİK DÖNEMİNE GENEL BAKIŞ
Ergenlik çocuklukla yetişkinlik arasında yer alan, gelişme, ruhsal olgunlaşma ve yaşama hazırlık dönemidir. Kimine göre çok çalkantılı bir dönem, kimine göre fırtınalı bir dönemdir. Kişilik gelişiminin ve kimlik kazanmanın oluştuğu çok önemli bir dönemdir.
Çoğu zaman ileri-geri gidişlerin, iniş-çıkışların olduğu dalgalı bir dönemdir. Cesaretin çekingenliğe, serüven isteğinin rahata üstün geldiği bir çağdır. Bir yazarın dediği gibi ‘gençlere bırakılmayacak kadar değerlidir.’
Yanılgıların, bencilliğin, başkaldırmanın sık görüldüğü; bocalama ve çelişkiler dönemidir. Genç kendisi ve çevresi ile sürtüşme içindedir. Doğruyu aramaktadır. Olumlu- olumsuz tüm duyguların yoğun aşırı olduğu bir dönemdir.
Gençlik yalnızca olumsuzlukların toplandığı bir çağ değildir. Ergenin olumlu özelikleri oldukça fazladır ve insani yönü ağır basar. Bu özellikler şöyle sıralanabilir: Duyarlılık, cesaret, enerjiklik, girişkenlik, arkadaşlık duyguları güçlü olma, gruba ait olmak isteme, araştırmacılık, sorgulayıcı-eleştirel tutum, yaratıcılık, merak, erdemlilik, yurtseverlik, tutku ve idealizm, ilericilik.
Ergenlik genel anlamda iki aşamada incelenebilir.
İlk dönem erinlik (11-14 yaş) ikinci dönem ergenlik (14-21 yaş)
A.ERİNLİK DÖNEMİ :
11 yaş civarında başlayan bu dönem bireyin cinsiyet yeteneklerini kazandığı bir dönemdir.
a) Erinlik çakışan bir dönemdir. Çocukluk ve ergenlik özellikleri birbiri ile iç içedir.
b) Erinlik kısa bir dönemdir. Yarısı çocukluk, yarısı ergenlik olmak üzere 2 yıldan 4 yıla kadar sürebilir.
)Hızlı değişme dönemidir. Gerek psikolojik gerek fiziksel değişmeler çok çabuk oluşur.,
d) Erinlik olumsuzluk evresidir. Yaşama ilişkin zıt tavırlar, tutumlar, otoriteye karşı çıkma vb. görülür.
e) Erinlik yaşı değişiktir. Kız ve erkeklerde erinlik yaşı farklıdır. kızlar için 12-13, erkekler için 13-14 olgunluk yaşıdır.
B.ERGENLİK DÖNEMİ :
14 ile 21 yaşları arasıdır. Uzun bir süreci kapsamaktadır. Dönemin başlangıcı ile bitişi arasında tutum ve davranışlarda önemli değişiklikler tespit edilmiştir. İlk ve son dönem şeklinde ikiye ayrılır.
a)İlk dönem (13-17 yaş arası)
· Ergenin statüsü belli değildir.
· Fiziksel değişme dönemidir.
· Duyguların arttığı bir dönemdir.
· Dengesizliğin arttığı bir dönemdir
Duyguların arttığı bir dönemdir.
b)Son dönem (17-21 yaşlar)
· Dengeliliğin artması
· Problemleri çözümlemeye dönük tavırlar artar.
· Yetişkinlerle iletişim gelişmiştir.
· Duygusal sakinlik artmıştır.
· Gerçekçilik artmıştır.
· Yetişkinlere özgü davranışlar sergilenir.(Örn:Sigara, içki,makyaj v.b.)
Ergenlik çocuklukla yetişkinlik arasında yer alan, gelişme, ruhsal olgunlaşma ve yaşama hazırlık dönemidir. Kimine göre çok çalkantılı bir dönem, kimine göre fırtınalı bir dönemdir. Kişilik gelişiminin ve kimlik kazanmanın oluştuğu çok önemli bir dönemdir.
Çoğu zaman ileri-geri gidişlerin, iniş-çıkışların olduğu dalgalı bir dönemdir. Cesaretin çekingenliğe, serüven isteğinin rahata üstün geldiği bir çağdır. Bir yazarın dediği gibi ‘gençlere bırakılmayacak kadar değerlidir.’
Yanılgıların, bencilliğin, başkaldırmanın sık görüldüğü; bocalama ve çelişkiler dönemidir. Genç kendisi ve çevresi ile sürtüşme içindedir. Doğruyu aramaktadır. Olumlu- olumsuz tüm duyguların yoğun aşırı olduğu bir dönemdir.
Gençlik yalnızca olumsuzlukların toplandığı bir çağ değildir. Ergenin olumlu özelikleri oldukça fazladır ve insani yönü ağır basar. Bu özellikler şöyle sıralanabilir: Duyarlılık, cesaret, enerjiklik, girişkenlik, arkadaşlık duyguları güçlü olma, gruba ait olmak isteme, araştırmacılık, sorgulayıcı-eleştirel tutum, yaratıcılık, merak, erdemlilik, yurtseverlik, tutku ve idealizm, ilericilik.
Ergenlik genel anlamda iki aşamada incelenebilir.
İlk dönem erinlik (11-14 yaş) ikinci dönem ergenlik (14-21 yaş)
A.ERİNLİK DÖNEMİ :
11 yaş civarında başlayan bu dönem bireyin cinsiyet yeteneklerini kazandığı bir dönemdir.
a) Erinlik çakışan bir dönemdir. Çocukluk ve ergenlik özellikleri birbiri ile iç içedir.
b) Erinlik kısa bir dönemdir. Yarısı çocukluk, yarısı ergenlik olmak üzere 2 yıldan 4 yıla kadar sürebilir.
)Hızlı değişme dönemidir. Gerek psikolojik gerek fiziksel değişmeler çok çabuk oluşur.,
d) Erinlik olumsuzluk evresidir. Yaşama ilişkin zıt tavırlar, tutumlar, otoriteye karşı çıkma vb. görülür.
e) Erinlik yaşı değişiktir. Kız ve erkeklerde erinlik yaşı farklıdır. kızlar için 12-13, erkekler için 13-14 olgunluk yaşıdır.
ERİNLİK ÖLÇÜTLERİ:
Ay hali, gece boşalmaları
İdrarda kimyasal değişiklikler
Kemik gelişiminde değişiklikler
B.ERGENLİK DÖNEMİ :
14 ile 21 yaşları arasıdır. Uzun bir süreci kapsamaktadır. Dönemin başlangıcı ile bitişi arasında tutum ve davranışlarda önemli değişiklikler tespit edilmiştir. İlk ve son dönem şeklinde ikiye ayrılır.
a)İlk dönem (13-17 yaş arası)
· Ergenin statüsü belli değildir.
· Fiziksel değişme dönemidir.
· Duyguların arttığı bir dönemdir.
· Dengesizliğin arttığı bir dönemdir
Duyguların arttığı bir dönemdir.
b)Son dönem (17-21 yaşlar)
· Dengeliliğin artması
· Problemleri çözümlemeye dönük tavırlar artar.
· Yetişkinlerle iletişim gelişmiştir.
· Duygusal sakinlik artmıştır.
· Gerçekçilik artmıştır.
· Yetişkinlere özgü davranışlar sergilenir.(Örn:Sigara, içki,makyaj v.b.)
ERGENLİK DÖNEMİNDE MEYDANA GELEN FİZYOLOJİK DEĞİŞİKLİKLER
KIZLAR
Büyüme hormonları salgılanır.
Boy uzar, ağırlık artar.
Kemik ve kas gelişir.
Göğüslerde büyüme görülür.
Kalçada büyüme ve yağlanma olur.
Yağlanmaya bağlı tombullaşma görülür.
Tüylenme başlar.
Ses değişikliği oluşur.
Adet kanamaları başlar.
Cinsiyet hormonları çalışır.
Yumurtalıklar üretime başlar.
Yağlanmaya bağlı Tombullaşama Sivilcelenme, yağlanma, terleme görülür.
ERKEKLER
Büyüme hormonları salgılanır.
Boy uzar, ağırlık artar.
Kemik ve kas gelişir.
Cinsiyet hormonları salgılanır.
Sperm üretimi başlar.
Tüylenme başlar.
Seste kalınlaşma görülür.
Sivilcelenme, yağlanma ve Terleme.
Cinsel organlarda büyüme olur.
Ergenlik dönemi birçok anne babanın korkulu rüyasıdır. Yaşayabilecekleri sorunlarla ilgili kaygıları vardır. Ergenlik döneminde de iletişim önemli bir yere sahiptir. Etkin ve sağlıklı bir iletişim kanalıyla çocuklarınızla güzel bir ilişki zemini hazırlayabilirsiniz. Bazen kişi kendi iletişim hatalarını fark edemeyebilir. Böyle durumlarda çevreden uygun müdahale gerekli olabilir. Ergenlik döneminde de kişinin kendi hatalarını fark etmesi zor olabilir. Bu noktada ebeveynlerin hem çocukları ile diyalog kurabilmeleri hem de ergen bireylerin kendi hatalarını fark etmeleri adına model olmak için doğru iletişim tekniklerini uygulamaları faydalı olacaktır.
Ergenlik döneminden önce sağlıklı bir iletişim kurulduysa yine aynı sistemde devam etmek ilişkiyi sağlamlaştırır. Eğer erken dönemde sağlam bir temel oturtmadıysanız ya da diyaloglarınız bu dönemde bozulmaya başladıysa aşağıdaki önerilere dikkat etmelisiniz.
ERGEN BİREYİN POTANSİYELİNE YÖNELİK NELER YAPILABİLİR
- Duygu, düşünce ve deneyimlerini kolay aktarabilmesi, kendini iyi ifade edebilmesi adına çocuğunuzun kelime haznesini arttırabilirsiniz. Kitap okumasını sağlamak, okuduğu kitabın özetini anlattırmak, kompozisyon yazdırmak, sosyal hayatının eksik kalmaması için desteklemek, sık sık ne düşündüğünü ve ne hissettiğini ifade ettirmek, gezip gördüğü yerleri arttırmak, ev içinde konuşulan kelimeleri zenginleştirmek, göz teması kurarak konuşmak, kendini ifade etmesi için zaman tanımak, sabırla dinlemek yapılacaklar listenizin başında olmalı.
- Çocuğunuzun yeteneklerini keşfedip ortaya çıkarabilirsiniz. Özgüven gelişimi açısından da önemli bir yer tutan yetenekler, ne kadar önce keşfedilir ve ne kadar iyi yönlendirilirse o kadar iyi gelişecektir. Yeteneklerini keşfetmek ve onu icra etmek; sosyal uyumunu arttırır, stresini azaltır, özgüven gelişimini destekler.
- Çocuğunuzun işlevselliğini arttırabilirsiniz. İşlevselliği artan ve kendini yeterli hisseden ergenin hem akademik başarısı hem sosyal uyumu artar. Ergen bireyin işlevselliğini arttırmak için; kabiliyetlerini keşfedip destekleyebilirsiniz, sanatsal ve sportif faaliyetlerinden istediğini yapabilmeleri adına destekleyebilirsiniz, günlük vaktini en iyi şekilde değerlendirmesi konusunda yardımcı olabilirsiniz, yaşına uygun görev ve sorumluluklar verebilirsiniz, insanlara yardım etmesi konusunda teşvik edebilirsiniz, uyku ve beslenme düzeni konusunda yardımcı olabilirsiniz, yeterince sosyal faaliyetlere katılmasını sağlayabilirsiniz.
EBEVEYN TUTUMLARINA YÖNELİK NELER YAPILABİLİR
- Ebeveyn olarak çocuklarınızla konuşurken duygu ifadelerine sıkça yer vermelisiniz.
- Konuşurken mutlaka göz teması kurmak, konuşurken zaman zaman koluna dokunmak, omzuna dokunmak gibi temaslar iletişiminizi kuvvetlendirir.
- Size saygı göstermesini istiyorsanız önce ona saygı gösterdiğinizi hissettirmelisiniz.
- Konuşurken ses tonunuza dikkat etmeli, konuşulan konu ve ortama göre uygun bir tonlamaya getirmelisiniz. Uygun olmayan ses tonu çocuğunuza istediğiniz mesajı vermeden önce onun size, karşı bir tutum takınmasına neden olur ve iletişim kesilir. Bu tekniği sağlıklı uygulayabilmek için konuşmanızın zamanlamasını iyi ayarlamanız gerekir. Sakin zamanlarda konuşmak, çok stresli ve öfkeli olduğunuz zamanlarda konuşmayı ertelemek ses tonunuzu daha rahat kontrol etmenize yardımcı olur. Örneğin akşam düşük aldığını öğrendiğinizde öfkelendiyseniz o anda tepki göstermek yerine bu konuyu sabah konuşmanız daha sağlıklı iletişim kurmanızı sağlayacaktır.
- Ne olursa olsun aranızdaki iletişimi kesmeyin. Konuşmayı erteleyebilirsiniz ancak diyaloglarınızı kesmeniz araya mesafe koyar, uzaklaştırır ve bu da sorunları ortaya çıkarabilir.
- Ailede ve evde olup bitenler hakkında çocuğunuzun anlayacağı kadarını, anlayacağı dille mutlaka anlatmalısınız. Aile ile ilgili konularda, birşey alınırken ya da bir yere gidilirken onunda fikrini alın. Her seferinde onun dediğini yapmanız gerekmez ancakfikrini almanız değer verdiğinizi sosyal yolla ona ifade etmeniz anlamına gelir.
- Ergenlikte kişiler bireyselleşme aşamasındadır. Bu nedenle kendine ait mahrem konuları ve yerleri olmalıdır. Sürekli iletişim kurmaya çalışmak ya da sürekli yanınızda bulunmasını istemek, devamlı ilgilenmek yerine ara sıra yalnız kalmasına müsaade etmelisiniz.
- Konuşma sırasında söyledikleriniz kadar önemli bir diğer şey de duruş şeklinizdir. Karşı tarafa sözlü dışında mesajlar içerir. Bu nedenle ergen bireylerle konuşurken yüz mimiklerinize, el ayak konumunuza dikkat etmelisiniz. Özellikle rahat, endişeli olmayan ve kendinden emin duruşunuz konuşmalarınızdaki mesajların daha etkili iletilmesine yardımcı olacaktır.
- Ailecek aktiviteler planlamak, hep beraber vakit geçirmek aile içi iletişimin vazgeçilmezidir. Ancak çocuklar beraber olmanın dışında anne ve baba ile ayrı ayrı da özel zaman geçirmeye ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle çocuklarınızla uyaranlardan arınmış sağlıklı bir ortamda başbaşa zaman geçirmeye çalışın.
- Bir olay hakkında konuşurken eleştiri ve nasihattan uzak, dolaylı olarak ifadelerde bulunmak sağlıklı iletişimi destekler. Eleştirel konuşmalar ve nasihatlar ergen bireyin, gelişmekte olan özgüvenini ve bireyselleşme çabasını olumsuz etkiler.
- Ödül ve ceza yöntemi ergenlerde önemli bir noktadr. Ödül cezadan daha çok işe yarasa da nerde ve ne zaman kullanıldığı etkinliğini etkiler. Ergen bireyin yaptığı her olumlu davranışın ödüllendirilmesi gerekmez. Aşırı ödüllerde bıkkınlığa ve doyumsuzluğa sebep olabilir.
Ergen birey için ödül olabilecek etkinlikler:
• Ona ekstra vakit ayırmak
• Aile olarak sevdiği bir yere gitmek
• Güzel şeyler söylemek
• Ortak bir spor faliyeti yapmak
• Bir arada kitap okumak
• İnternet, telefon,tv için ekstra zaman vermek
• Sevdiği bir filme gitmek
• Arkadaşları ile geçireceği ekstra vakit
Ödüller yaşa ve koşullara uygun olmadıkça bir önem arz etmez. Bu nedenle davranışın hemen akabinde verilmesi ve ergen birey tarafından seçilmiş olması motivasyonu arttırıcı etki sağlayacaktır.
Ceza sisteminin kullanılması ve düzenin oluşturulması ebeveyn ve ergen birey arasında konuşularak yapılmalıdır. Cezadan kasıt zevk alacağı herhangi bir şeyden bir süreliğine mahrum bırakılmasıdır. Ceza sistemi kullanılmadan önce mutlaka sakin bir zamanda detaylar ile ilgili konuşulmalıdır. Yani ergen birey, bir davranışı neden yapmaması gerektiği, yaparsa ne olur, ne gibi sonuçlar doğurur, nasıl bir ceza alır, ceza ne kadar süre ile verilir gibi noktalar hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Yaptığı hata eğerki çok büyük değil ise ilk başta uyarı yapılması faydalı olur. Hatanın büyüklüğü ve aranızdaki protokole göre davranış sonrası belirlenen ceza belirlenen süre kadar uygulanmalıdır. Uygulayamayacağınız bir ceza ise bunu en başta ceza olarak belirtmemeli, konuştuğunuz şeyleri mutlaka yerine getirmelisiniz.
Bazı cezalarda ya da anne ve babanın ceza vermek istemediği durumlarda hafifletici sebeplerle karşılıklı olarak ergen birey affedilebilir. Örneğin internetten kısıtlama getirilen bir cezada, gencin ekstra ders çalışması internet cezasını kaldırabilir.
Fiziksel cezaların çocuk ve ergenlere uygulanması sakıncalıdır. Olumsuz davranışları arttırır ve aile içi iletişimi zedeler, ayrıca çocuk ve ergen birey üzerinde kalıcı ruhsal bir etki bırakır. Bu nedenle fiziksel cezalardan kaçınmalı ve hata sonrası verilen cezanın süresi dolduktan sonra sevgi dolu bir ortam yaratmalı, koşulsuz sevginizi hissettirmelisiniz.
Unutulmaması gerekirki ödül ve ceza sistemi için aile içinde mutlaka sağlıklı iletişimin kuruluyor olması gerekir. İletişim ile ilgili eksiklikleriniz varsa ödül ve ceza yönteminden önce ergen birey ile aranızdaki ilişkiyi düzeltmelisiniz.
Ergenlik, çocuğun çocukluktan çıkıp kendi “ben”ini keşfetmesi ile başlar. Bu geçiş evresinde gelip geçici çeşitli bunalımlar görülür. Nedeni çevreye uyumsuzluktur. Zamanla davranışlarda da uyumsuzluk başlar. Bir süre sonra ergen birey aradığı kendi benliğini bulup anlar ve sakinleşir. Bu dönemde kendisini seven çevreden ayrılmaz ve çoğu zaman bir rehbere gereksinim duyar. Bu nedenle aile içi bağları koparmamak, gerektiğinde ergen bireye rehberlik etmek ve bu süreci sağlıklı atlatıp yetişkinlik evresine geçmesi için aile içi iletişim önemlidir ve bu sebeple ebeveynlere bazı görevlerin düştüğü unutulmamalıdır.
ERGENLİK DÖNEMİNE GENEL BAKIŞ
Ergenlik çocuklukla yetişkinlik arasında yer alan, gelişme, ruhsal olgunlaşma ve yaşama hazırlık dönemidir. Kimine göre çok çalkantılı bir dönem, kimine göre fırtınalı bir dönemdir. Kişilik gelişiminin ve kimlik kazanmanın oluştuğu çok önemli bir dönemdir.
Çoğu zaman ileri-geri gidişlerin, iniş-çıkışların olduğu dalgalı bir dönemdir. Cesaretin çekingenliğe, serüven isteğinin rahata üstün geldiği bir çağdır. Bir yazarın dediği gibi ‘gençlere bırakılmayacak kadar değerlidir.’
Yanılgıların, bencilliğin, başkaldırmanın sık görüldüğü; bocalama ve çelişkiler dönemidir. Genç kendisi ve çevresi ile sürtüşme içindedir. Doğruyu aramaktadır. Olumlu- olumsuz tüm duyguların yoğun aşırı olduğu bir dönemdir.
Gençlik yalnızca olumsuzlukların toplandığı bir çağ değildir. Ergenin olumlu özelikleri oldukça fazladır ve insani yönü ağır basar. Bu özellikler şöyle sıralanabilir: Duyarlılık, cesaret, enerjiklik, girişkenlik, arkadaşlık duyguları güçlü olma, gruba ait olmak isteme, araştırmacılık, sorgulayıcı-eleştirel tutum, yaratıcılık, merak, erdemlilik, yurtseverlik, tutku ve idealizm, ilericilik.
Ergenlik genel anlamda iki aşamada incelenebilir.
İlk dönem erinlik (11-14 yaş) ikinci dönem ergenlik (14-21 yaş)
A.ERİNLİK DÖNEMİ :
11 yaş civarında başlayan bu dönem bireyin cinsiyet yeteneklerini kazandığı bir dönemdir.
a) Erinlik çakışan bir dönemdir. Çocukluk ve ergenlik özellikleri birbiri ile iç içedir.
b) Erinlik kısa bir dönemdir. Yarısı çocukluk, yarısı ergenlik olmak üzere 2 yıldan 4 yıla kadar sürebilir.
)Hızlı değişme dönemidir. Gerek psikolojik gerek fiziksel değişmeler çok çabuk oluşur.,
d) Erinlik olumsuzluk evresidir. Yaşama ilişkin zıt tavırlar, tutumlar, otoriteye karşı çıkma vb. görülür.
e) Erinlik yaşı değişiktir. Kız ve erkeklerde erinlik yaşı farklıdır. kızlar için 12-13, erkekler için 13-14 olgunluk yaşıdır.
B.ERGENLİK DÖNEMİ :
14 ile 21 yaşları arasıdır. Uzun bir süreci kapsamaktadır. Dönemin başlangıcı ile bitişi arasında tutum ve davranışlarda önemli değişiklikler tespit edilmiştir. İlk ve son dönem şeklinde ikiye ayrılır.
a)İlk dönem (13-17 yaş arası)
· Ergenin statüsü belli değildir.
· Fiziksel değişme dönemidir.
· Duyguların arttığı bir dönemdir.
· Dengesizliğin arttığı bir dönemdir
Duyguların arttığı bir dönemdir.
b)Son dönem (17-21 yaşlar)
· Dengeliliğin artması
· Problemleri çözümlemeye dönük tavırlar artar.
· Yetişkinlerle iletişim gelişmiştir.
· Duygusal sakinlik artmıştır.
· Gerçekçilik artmıştır.
· Yetişkinlere özgü davranışlar sergilenir.(Örn:Sigara, içki,makyaj v.b.)
Ergenlik çocuklukla yetişkinlik arasında yer alan, gelişme, ruhsal olgunlaşma ve yaşama hazırlık dönemidir. Kimine göre çok çalkantılı bir dönem, kimine göre fırtınalı bir dönemdir. Kişilik gelişiminin ve kimlik kazanmanın oluştuğu çok önemli bir dönemdir.
Çoğu zaman ileri-geri gidişlerin, iniş-çıkışların olduğu dalgalı bir dönemdir. Cesaretin çekingenliğe, serüven isteğinin rahata üstün geldiği bir çağdır. Bir yazarın dediği gibi ‘gençlere bırakılmayacak kadar değerlidir.’
Yanılgıların, bencilliğin, başkaldırmanın sık görüldüğü; bocalama ve çelişkiler dönemidir. Genç kendisi ve çevresi ile sürtüşme içindedir. Doğruyu aramaktadır. Olumlu- olumsuz tüm duyguların yoğun aşırı olduğu bir dönemdir.
Gençlik yalnızca olumsuzlukların toplandığı bir çağ değildir. Ergenin olumlu özelikleri oldukça fazladır ve insani yönü ağır basar. Bu özellikler şöyle sıralanabilir: Duyarlılık, cesaret, enerjiklik, girişkenlik, arkadaşlık duyguları güçlü olma, gruba ait olmak isteme, araştırmacılık, sorgulayıcı-eleştirel tutum, yaratıcılık, merak, erdemlilik, yurtseverlik, tutku ve idealizm, ilericilik.
Ergenlik genel anlamda iki aşamada incelenebilir.
İlk dönem erinlik (11-14 yaş) ikinci dönem ergenlik (14-21 yaş)
A.ERİNLİK DÖNEMİ :
11 yaş civarında başlayan bu dönem bireyin cinsiyet yeteneklerini kazandığı bir dönemdir.
a) Erinlik çakışan bir dönemdir. Çocukluk ve ergenlik özellikleri birbiri ile iç içedir.
b) Erinlik kısa bir dönemdir. Yarısı çocukluk, yarısı ergenlik olmak üzere 2 yıldan 4 yıla kadar sürebilir.
)Hızlı değişme dönemidir. Gerek psikolojik gerek fiziksel değişmeler çok çabuk oluşur.,
d) Erinlik olumsuzluk evresidir. Yaşama ilişkin zıt tavırlar, tutumlar, otoriteye karşı çıkma vb. görülür.
e) Erinlik yaşı değişiktir. Kız ve erkeklerde erinlik yaşı farklıdır. kızlar için 12-13, erkekler için 13-14 olgunluk yaşıdır.
ERİNLİK ÖLÇÜTLERİ:
Ay hali, gece boşalmaları
İdrarda kimyasal değişiklikler
Kemik gelişiminde değişiklikler
B.ERGENLİK DÖNEMİ :
14 ile 21 yaşları arasıdır. Uzun bir süreci kapsamaktadır. Dönemin başlangıcı ile bitişi arasında tutum ve davranışlarda önemli değişiklikler tespit edilmiştir. İlk ve son dönem şeklinde ikiye ayrılır.
a)İlk dönem (13-17 yaş arası)
· Ergenin statüsü belli değildir.
· Fiziksel değişme dönemidir.
· Duyguların arttığı bir dönemdir.
· Dengesizliğin arttığı bir dönemdir
Duyguların arttığı bir dönemdir.
b)Son dönem (17-21 yaşlar)
· Dengeliliğin artması
· Problemleri çözümlemeye dönük tavırlar artar.
· Yetişkinlerle iletişim gelişmiştir.
· Duygusal sakinlik artmıştır.
· Gerçekçilik artmıştır.
· Yetişkinlere özgü davranışlar sergilenir.(Örn:Sigara, içki,makyaj v.b.)
ERGENLİK DÖNEMİNDE MEYDANA GELEN FİZYOLOJİK DEĞİŞİKLİKLER
KIZLAR
Büyüme hormonları salgılanır.
Boy uzar, ağırlık artar.
Kemik ve kas gelişir.
Göğüslerde büyüme görülür.
Kalçada büyüme ve yağlanma olur.
Yağlanmaya bağlı tombullaşma görülür.
Tüylenme başlar.
Ses değişikliği oluşur.
Adet kanamaları başlar.
Cinsiyet hormonları çalışır.
Yumurtalıklar üretime başlar.
Yağlanmaya bağlı Tombullaşama Sivilcelenme, yağlanma, terleme görülür.
ERKEKLER
Büyüme hormonları salgılanır.
Boy uzar, ağırlık artar.
Kemik ve kas gelişir.
Cinsiyet hormonları salgılanır.
Sperm üretimi başlar.
Tüylenme başlar.
Seste kalınlaşma görülür.
Sivilcelenme, yağlanma ve Terleme.
Cinsel organlarda büyüme olur.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Ergenlik Dönemi Rehberi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Gizem HÜNERLİ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Gizem HÜNERLİ'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
