Dissosiyatif Bozukluklar: Ben Kimim? İçimde Başka Biri Var?
BEN KİMİM? İÇİMDE BAŞKA BİRİ VAR?
Dissosiyatif Bozukluklar dört ayrı bozukluk olarak görülmektedir. Bu bozuklukları yaşayan kimseler özellikle kendi hayatlarıyla ilgili önemli olayları hatırlamayabilir, geçici de olsa kim olduklarını bilmeyebilir ve kendi kimlikleri yerine başka bir kimlik benimseyebilirler. Bu bozukluklarda kişinin kimlik duygusu, bilinci ve belleğinde bozulma ve ayrılmanın gerçekleşmesi sonucu bireyin yaşamında aksaklıklar gözlenir. Kişi yaşamıyla ilgili parçaları yeniden bir araya getirmekte zorlanır. Genellikle bu rahatsızlığı yaşayan bireyler bellek kayıplarının farkında olmazlar ve düzelmek isteseler bile şahsın bellek kaybıyla kendi başına üstesinden gelmesi pek mümkün değildir. Kaygının yoğun olduğu stresli durumlarla ortaya çıkabilmektedir. Fiziksel bir problemin olmadığı durumlardır ve kişinin genellikle tahammül etmekte zorlandığı olaylara verdiği bir tepkidir. Bu bozukluklar çok sık karşımıza çıkmaz ve somatoform bozukluklarla birlikte görülebilirler. Dissosiyatif bozuklukların çocukluk döneminde başladığı bilinmektedir ve tedavilerin başarıya ulaşması için erken tanının önemi büyüktür. Aynı zamanda tanının konması çocuğun hali hazırda bulunduğu travmatik ortamdan kurtulmasını da sağlayacaktır.
Dissosiyatif Amnezi genellikle stresli bir olayla birlikte tetiklenir ve kişi aniden önemli kişisel bilgilerini veya olayları anımsayamaz hale gelir. Kişi bu bilgileri tamamen kaybetmez ama amneziyi yaşadığı süre boyunca hatırlayamaz. Normal unutkanlıktan farklıdır. Birey normal davranışlar sergiler sadece hatırlayamadığı bilgiler vardır. Travmatik olayların ardından bu bozukluğun yaşanması sıklıkla görülmektedir. Dissosiyatif amnezi olan kişi arkadaşlarını, akrabalarını ve hatta en yakınlarını tanımayabilir fakat şahsına özgü özel yeteneklerini genellikle kaybetmez. Bu amnezi dönemi birkaç saat de birkaç yıl da sürebilir. Genellikle bireyde ortaya çıkışı gibi aniden bitebilir ve kişi tamamen iyileşebilir. Bir daha ortaya çıkma şansı azdır. Dissosiyatif amnezi ile diğer bellek kayıplarını ayırt etmek oldukça kolaydır. Diğer bellek kayıpları strese bağlı değildir ve bu kayıplarda bellek zamanla bozulur.
Dissosiyatif Kaçış (füg) bellek kaybının daha yoğun olduğu bir bozukluktur. Yine aniden gerçekleşen bir durumdur. Birey unutmakla kalmaz bir de kendine yeni bir kimlik benimser. Bazı durumlarda kişinin yeni kimlik benimsemesi gayet ayrıntılı olur. Yeni bir iş, yeni bir isim, yeni kişilik özellikleri gibi tamamen başka biri olma şeklinde karşımıza çıkabilir. Evinden ayrılma ve farklı bir yerde yeni bir yaşam kurma çabası sıklıkla görülmektedir. Birey farkında olmadan tabir-i caizse ‘sil baştan’ yapar. Bunu yaparken de bilinçli olmamakla birlikte geçmişini hatırlatmayacak bir yere gider. Kişi geçmişiyle ilgili hatırlayamayışını sorgulamaz. Ancak, bu yeni kimlik benimseme çok uzun sürmez. Genellikle çok stresli durumların ardından dissosiyatif kaçış gözlemlenmiştir. Rahatsızlığın düzelmesi ve normale dönme süreci değişiklik gösterir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu daha önceleri çoklu kişilik bozukluğu olarak tanımlanmaktaydı. Birkaç birbirinden farklı kişiliğin bir kişide bulunması ve bu kişiliklerin farklı vakitlerde ortaya çıkması şeklinde görülmektedir. Farklı zamanlarda ortaya çıkmanın yanı sıra, farklı söylemlerde bulunan, farklı şeyler yapan bu kişilikler genellikle birbirlerinden tamamen bağımsızdırlar. Kendilerine göre ses tonları, kendi isimleri, kendilerine özgü tavırları ve kendi anıları vardır. Kimilerinde bu farklı kişilikler birbirinden habersizdir, aynı bedende yaşadıklarını bilmezler. Kimi bireylerde ise aynı vücutta yaşadıklarını bilir ve diğer kişilikler hakkında yorumlarda bulunurlar. Genellikle bu kişilikler birbirinden oldukça farklıdır ve hatta zıttırlar. Kişiliklerden biri toplumun kabul ettiği, hoş gördüğü biriyken; diğeri bunun tersi davranışlar örüntüsüne sahip olabilir. Bu bozukluğu yaşayan birey yetişkin bile olsa diğer kişiliklerinde bir çocuk çoğunlukla olabilmektedir. Bu farklı kişilikler farklı biyolojik tepkiler verebilirler. Solak birinin diğer kişiliğinde sağ elini kullanması, farklı kişiliklerde farklı gözlük numaraları gibi biyolojik durumlarla karşılaşılmaktadır. Çocukken istismar edilmiş bireylerde daha fazla görülmektedir. Çok nadir görülen bir rahatsızlık olan dissosiyatif kimlik bozukluğu daha çok kadınlarda ortaya çıkmaktadır. Psikoterapi gerektiren bu bozukluğun tedavi süreci uzun yıllar sürmektedir. Tedavinin ardından farklı kişilikler bir bütün olarak tek bir kişilik olmayı başarabilir.
Depersonalizasyon Bozukluğu diğer dissosiyatif bozukluklardan farklıdır; bu rahatsızlıkta bellek kaybı görülmez. Bir nevi kopukluk hissidir. Bu rahatsızlığı yaşayan bireyler aniden gerçekliklerini kaybederler. Nöbetler şeklinde gerçekleşebilir. Kişi sanki kendine uzaktan bakıyormuş gibi hisseder veya karşısındakileri ya da kendini robot gibi tanımlar. Kendi davranışları üzerindeki kontrolünü kaybettiğini sanabilirler. Gerçek hayata yabancılaşma yaşarlar ve sosyal çevreleriyle ilişkileri bozulmaktadır. Bu bozuklukta bireyin kendilik duygusu kaybolmuştur. Kişinin yaşamıyla ilgili olarak yaşadığı yıkıcı olayların ve travmatik yaşantıların ardından görülmektedir.
Bu bozuklukların tedavisinde psikanaliz ön plandadır. Bu yöntemin temel teknikleri kullanılarak öncelik bastırmayı ortadan kaldırmaktır. Freud’un bastırma kavramı bu bozukluklarda ciddi geçerlilik sağlamıştır. Serbest çağrışım yöntemi sık kullanılmaktadır. Hipnotize etmek yaygın bir kullanıma sahip değildir. Bireyin sorunlarla baş etmesi için öncelikle onu problemleri unutmanın gerekli olmadığına ikna etmek gerekir. Kişinin kaçma tepkisi vermemesi için ona baş etme yöntemleri öğretilmelidir. Kişinin hayatını etkileyen; unutmasına veya kaçmasına sebep olan olaylarla ilgili kaygılarının giderilmesi tedavi için önemli bir noktadır.
Dissosiyatif Bozukluklar dört ayrı bozukluk olarak görülmektedir. Bu bozuklukları yaşayan kimseler özellikle kendi hayatlarıyla ilgili önemli olayları hatırlamayabilir, geçici de olsa kim olduklarını bilmeyebilir ve kendi kimlikleri yerine başka bir kimlik benimseyebilirler. Bu bozukluklarda kişinin kimlik duygusu, bilinci ve belleğinde bozulma ve ayrılmanın gerçekleşmesi sonucu bireyin yaşamında aksaklıklar gözlenir. Kişi yaşamıyla ilgili parçaları yeniden bir araya getirmekte zorlanır. Genellikle bu rahatsızlığı yaşayan bireyler bellek kayıplarının farkında olmazlar ve düzelmek isteseler bile şahsın bellek kaybıyla kendi başına üstesinden gelmesi pek mümkün değildir. Kaygının yoğun olduğu stresli durumlarla ortaya çıkabilmektedir. Fiziksel bir problemin olmadığı durumlardır ve kişinin genellikle tahammül etmekte zorlandığı olaylara verdiği bir tepkidir. Bu bozukluklar çok sık karşımıza çıkmaz ve somatoform bozukluklarla birlikte görülebilirler. Dissosiyatif bozuklukların çocukluk döneminde başladığı bilinmektedir ve tedavilerin başarıya ulaşması için erken tanının önemi büyüktür. Aynı zamanda tanının konması çocuğun hali hazırda bulunduğu travmatik ortamdan kurtulmasını da sağlayacaktır.
Dissosiyatif Amnezi genellikle stresli bir olayla birlikte tetiklenir ve kişi aniden önemli kişisel bilgilerini veya olayları anımsayamaz hale gelir. Kişi bu bilgileri tamamen kaybetmez ama amneziyi yaşadığı süre boyunca hatırlayamaz. Normal unutkanlıktan farklıdır. Birey normal davranışlar sergiler sadece hatırlayamadığı bilgiler vardır. Travmatik olayların ardından bu bozukluğun yaşanması sıklıkla görülmektedir. Dissosiyatif amnezi olan kişi arkadaşlarını, akrabalarını ve hatta en yakınlarını tanımayabilir fakat şahsına özgü özel yeteneklerini genellikle kaybetmez. Bu amnezi dönemi birkaç saat de birkaç yıl da sürebilir. Genellikle bireyde ortaya çıkışı gibi aniden bitebilir ve kişi tamamen iyileşebilir. Bir daha ortaya çıkma şansı azdır. Dissosiyatif amnezi ile diğer bellek kayıplarını ayırt etmek oldukça kolaydır. Diğer bellek kayıpları strese bağlı değildir ve bu kayıplarda bellek zamanla bozulur.
Dissosiyatif Kaçış (füg) bellek kaybının daha yoğun olduğu bir bozukluktur. Yine aniden gerçekleşen bir durumdur. Birey unutmakla kalmaz bir de kendine yeni bir kimlik benimser. Bazı durumlarda kişinin yeni kimlik benimsemesi gayet ayrıntılı olur. Yeni bir iş, yeni bir isim, yeni kişilik özellikleri gibi tamamen başka biri olma şeklinde karşımıza çıkabilir. Evinden ayrılma ve farklı bir yerde yeni bir yaşam kurma çabası sıklıkla görülmektedir. Birey farkında olmadan tabir-i caizse ‘sil baştan’ yapar. Bunu yaparken de bilinçli olmamakla birlikte geçmişini hatırlatmayacak bir yere gider. Kişi geçmişiyle ilgili hatırlayamayışını sorgulamaz. Ancak, bu yeni kimlik benimseme çok uzun sürmez. Genellikle çok stresli durumların ardından dissosiyatif kaçış gözlemlenmiştir. Rahatsızlığın düzelmesi ve normale dönme süreci değişiklik gösterir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu daha önceleri çoklu kişilik bozukluğu olarak tanımlanmaktaydı. Birkaç birbirinden farklı kişiliğin bir kişide bulunması ve bu kişiliklerin farklı vakitlerde ortaya çıkması şeklinde görülmektedir. Farklı zamanlarda ortaya çıkmanın yanı sıra, farklı söylemlerde bulunan, farklı şeyler yapan bu kişilikler genellikle birbirlerinden tamamen bağımsızdırlar. Kendilerine göre ses tonları, kendi isimleri, kendilerine özgü tavırları ve kendi anıları vardır. Kimilerinde bu farklı kişilikler birbirinden habersizdir, aynı bedende yaşadıklarını bilmezler. Kimi bireylerde ise aynı vücutta yaşadıklarını bilir ve diğer kişilikler hakkında yorumlarda bulunurlar. Genellikle bu kişilikler birbirinden oldukça farklıdır ve hatta zıttırlar. Kişiliklerden biri toplumun kabul ettiği, hoş gördüğü biriyken; diğeri bunun tersi davranışlar örüntüsüne sahip olabilir. Bu bozukluğu yaşayan birey yetişkin bile olsa diğer kişiliklerinde bir çocuk çoğunlukla olabilmektedir. Bu farklı kişilikler farklı biyolojik tepkiler verebilirler. Solak birinin diğer kişiliğinde sağ elini kullanması, farklı kişiliklerde farklı gözlük numaraları gibi biyolojik durumlarla karşılaşılmaktadır. Çocukken istismar edilmiş bireylerde daha fazla görülmektedir. Çok nadir görülen bir rahatsızlık olan dissosiyatif kimlik bozukluğu daha çok kadınlarda ortaya çıkmaktadır. Psikoterapi gerektiren bu bozukluğun tedavi süreci uzun yıllar sürmektedir. Tedavinin ardından farklı kişilikler bir bütün olarak tek bir kişilik olmayı başarabilir.
Depersonalizasyon Bozukluğu diğer dissosiyatif bozukluklardan farklıdır; bu rahatsızlıkta bellek kaybı görülmez. Bir nevi kopukluk hissidir. Bu rahatsızlığı yaşayan bireyler aniden gerçekliklerini kaybederler. Nöbetler şeklinde gerçekleşebilir. Kişi sanki kendine uzaktan bakıyormuş gibi hisseder veya karşısındakileri ya da kendini robot gibi tanımlar. Kendi davranışları üzerindeki kontrolünü kaybettiğini sanabilirler. Gerçek hayata yabancılaşma yaşarlar ve sosyal çevreleriyle ilişkileri bozulmaktadır. Bu bozuklukta bireyin kendilik duygusu kaybolmuştur. Kişinin yaşamıyla ilgili olarak yaşadığı yıkıcı olayların ve travmatik yaşantıların ardından görülmektedir.
Bu bozuklukların tedavisinde psikanaliz ön plandadır. Bu yöntemin temel teknikleri kullanılarak öncelik bastırmayı ortadan kaldırmaktır. Freud’un bastırma kavramı bu bozukluklarda ciddi geçerlilik sağlamıştır. Serbest çağrışım yöntemi sık kullanılmaktadır. Hipnotize etmek yaygın bir kullanıma sahip değildir. Bireyin sorunlarla baş etmesi için öncelikle onu problemleri unutmanın gerekli olmadığına ikna etmek gerekir. Kişinin kaçma tepkisi vermemesi için ona baş etme yöntemleri öğretilmelidir. Kişinin hayatını etkileyen; unutmasına veya kaçmasına sebep olan olaylarla ilgili kaygılarının giderilmesi tedavi için önemli bir noktadır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Dissosiyatif Bozukluklar: Ben Kimim? İçimde Başka Biri Var?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Elif GÜNERİ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Elif GÜNERİ'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
6 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
kimlik, kimlik bozukluğu, içimde başka biri var, iki kişiyim, dissosiyatif bozukluklar, dissosiyatif amnezi, dissosiyatif kaçış, dissosiyatif kimlik bozukluğu, çoklu kişilik bozukluğu, depersonalizasyon bozukluğu
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
