2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Çocuklarda Uyku Bozuklukları ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Birlikteliği
MAKALE #15206 © Yazan Doç.Dr.Seçil AYDINÖZ | Yayın Ağustos 2015 | 4,723 Okuyucu
Sağlıklı bir uyku çocuklarda ve erişkinlerde kaliteli bir yaşamın vazgeçilmez unsurlarından biridir. Uyku çocuklarda büyüme ve gelişme için oldukça büyük bir önem arz ederken, erişkinlerde organizmanın dinlenmesi ve hücre rejenerasyonunun sağlanmasında önemlidir. Uyku bozuklukları çok uzun zaman önce tanımlanmış olup sıklıkla hastalıklara eşlik eden sekonder bir semptom olduğu düşünülmekteydi. Yakın zamanda tıbbın gelişmesi ile paralel olarak uykunun da kendi içinde bölümleri olduğu, biyolojik bir ritim ve sürecinin olduğu anlaşılmıştır. Bunun sonuncunda da uyku bozuklukları da primer bir hastalık olarak ele alınmaya başlamış ve günümüzde bu hastalıkların takip ve tedavisi ile ilgilenen yeni bir alan: “Uyku Tıbbı” nın oluşmasına neden olmuştur.

Çocuklarda uykuda solunum problemleri:

PS – Primer horlama:
Sesli solunum
UARS – Üst hava yolu direnç sendromu:
Sesli solunum + uyku bozukluğu
OH – Obstruktif hipoventilasyon:
Sesli solunum ± uyku bozukluğu + Ý CO2 ve/veya ß SaO2
OSA – Obstructive sleep apnea:
Sesli solunum ± uyku bozukluğu + Ý CO2 ve/veya ß SaO2 + Hava akımında kayıp
Şeklinde sınıflandırılmaktadır. Uykuda solunum problemleri risk faktörleri arasında

Adenotonsiller hipertrofi
Kraniofasial anomaliler
Down sendromu
Obezite
Nörolojik hastalıklar
yer almaktadır.

Obstruktif Uyku Apne Sendromu (OSAS) artık oldukça iyi tanımlanmış bir uyku bozukluğu olup sıklıkla çocukluk yaş grubunda başlayıp erişkin dönemde de devam etmektedir.

OSAS sonucunda oluşan problemler:

İntermittent hipoksemi
Pulmoner arter basıncında artış
Cor-pulmonale
Kognitif ve davranışsal bozukluklar
Uykuda bölünme (Arousal-Fragmantasyon)
Sempatik aktivasyon
Alveolar hipoventilasyon
Hipokseminin etkisini ağırlaştırır
Nöral dokular, SSS, vazomotor aktivite bozuklukları.
Bunların sonucunda da metabolik, kardiyovasküler ve nörokognitif bozukluklar ortaya çıkmaktadır. Nörokognitif fonksiyon bozuklukları:

Zeka
Hafıza
Akademik performans
Analiz yeteneği (Executive functions)
Plan yapma
Problem çözme
Mantık yürütme
Fikir esnekliği
Bozuklukları şeklinde sayılabilir.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların %25-50 sinde uyku ile ilgili problemler yaşandığı bilinmektedir. En tipik yakınmalar uykuya dalmada güçlük, horlama, huzursuz uyku, uykuda solunum problemleri, enürezis ve gündüz uyku halidir. Uyku bozukluklarının tanısında altın standart polisomnografidir.

Uykusuyla ilgili yakınmaları olan çocuklarda hiperaktivite, dürtüsellik ve agresiflik gibi davranış problemleri sık olarak görülmekte ve azalmış dikkat, hafıza ve zeka bozukluklarına yol açmaktadır. Bu sorunların tespit edilmesinde ebeveynlerden alınan bilgilerle subjektif veriler elde edilmektedir.

UYKU APNESİ

Uyku sırasındaki solunum duraklamalarından kaynaklanan ve uyku düzeninin bozulmasına sebep olan önemli bir hastalıktır. Uyku apnesi uykuda hava akımının normal değerinin altına düşmesi ile tanımlanabilir. Uykudaki solunum duraklamaları sonucunda kandaki oksijen miktarı azalır ve karbondioksit miktarı artar.

Sinir sistemindeki bir problem nedeniyle veya solunum yollarındaki bir tıkanıklık nedeniyle uyku apnesi oluşabilir. Bazen de bu her iki durum birlikte olmaktadır. Bu hastalığın değerlendirilmesinde sadece solunumun durması apne değil aynı zamanda solunumun azalması hesaba katılmaktadır.

UYKU APNESİ SONUCUNDA ORTAYA BELİRTİLER

GECE

Horlama
Uykuda artmış solunum hareketi
Apne (Nefes kesilmesi)
Ağızdan nefes alıp verme
Huzursuz uyku, uyurken aşırı hareket etme
Sık uyanma
Terleme
Enurezis (Gece idrar kaçırma)
GÜNDÜZ

Gündüz uyku hali, uyuma isteğinde artış
Sabah uyanmada güçlük
Yüksek tansiyon
Sabahları baş ağrısı
Depresyon
Davranış problemleri
Sinirlilik
Saldırgan tavırlar

Çağımızın önemli rahatsızlıklarından biri olarak kabul edilen uyku apnesi, önlem alınmadığı takdirde ölümle sonuçlanabilmektedir. Hastalığın bu denli ciddi sonuçları olduğu toplum içinde çok fazla bilinmemektedir. Bu hastalığa yakalanan kişilerin büyük bir çoğunluğu hastalığı fark etmedikleri ya da önemsemedikleri için genellikle hekime gitmemektedirler.

Solunum durmaları (apne) veya azalmaları (hipopne) gece içinde yüzlerce defa tekrarlayabilmekte ve bunların ancak çok az bir kısmı hastanın yakınları tarafından fark edilmektedir. Bu nedenlerle ve doğuracağı sonuçlar bakımından uyku apnesi uzmanlarca sinsi ilerleyen bir hastalık olarak nitelendirilmektedir.

Uyku apnesi acil tedavi gerektiren hayati bir hastalıktır. Zamanında tedavi edilemezse kalp krizi, felç, iktidarsızlık (impotans), düzensiz kalp atışları gibi sorunlara yol açar. Ayrıca kazalara, iş verimsizliğine ve sosyal problemlere neden olabilen gün içi aşırı uyku haline sebep olur. Gündüz uykululuğun trafik kazalarına da yol açtığı yapılan çalışmalarla gösterilmiştir.

SIK SORULAN SORULAR

Polisomnografi (Uyku Testi) nedir?

Uyku evrelerinin, solunum hareketlerinin, kalp atımının, göz, bacak ve çene hareketlerinin gece boyunca kaydedildiği bir testtir. Bu test sonucunda uykuda solunum problemleri, uyku apnesi (solunum durması), huzursuz bacak hareketleri, bruksizm (diş gıcırdatma), uyku kalitesi ve uyku davranışı değişiklikleri konusunda bilgi sahibi olunur.

Neden polisomnografi yaptırmak gerekir?

Polisomnografi uyku bozukluklarının tanısında kullanılan önemli bir testtir. Horlama, uykuda nefes kesilmesi veya durması, gün içinde uyku hali, sabahları baş ağrıları, konsantrasyon güçlüğü ve unutkanlık gibi sebeplerden dolayı uyku tesi yaptırmak gerekebilir.

Polisomnografi için nasıl hazırlık yapmalıyım?

Test yaptıracağınız tarihte gündüz uyumaktan kaçınınız

Normal beslenme şeklinizde değişiklik yapmanıza gerek yok, ancak öğle saatinden itibaren kafeinli (kahve, çay, kola vb) ve alkollü içeceklerden uzak durunuz.

Kullandığınız ilaçlara doktorunuz aksini söylemediği sürece devam edin.

Teste giderken banyo yapmanız iyi olur ancak duş sonrasında jöle, saç spreyi veya kremi gibi kozmetik ürünleri saçınıza sürmeyiniz.

Erkeklerin tıraş olarak gitmesi önerilir.

Gece veya sabah kullanmanız gereken ilaçlar varsa yanınıza almayı unutmayın.

Rahat bir uyku uyumanıza yardımcı olacak pijamalar, gerekirse kendi yastığınızı, terlik ve diş fırçası gibi malzemelerinizi yanınıza alınız.

Şeker hastalığınız varsa veya gece uyanıp bir şeyler yeme ihtiyacı hissediyorsanız yanınızda yiyecek veya içecek getirebilirsiniz.

Polisomnografi test nasıl yapılıyor?

Öncelikle uyku teknisyeni sizi test için hazırlıyor. Bu işlem için gerekli elektrotları ve sensörleri başınıza, yüzünüze, göğsünüze, karnınıza ve bacaklarınıza yerleştiriyor. Bu işlem yaklaşık yarım saat sürmektedir. Bununla birlikte hastalara önceden veya test için geldiğinde uyku problemine yönelik olarak bir form doldurtulur.

Test sırasında teknisyen uyku kaydınızı test süresi boyunca takip etmektedir ve herhangi bir ihtiyacınız olduğunda teknisyenle kolaylıkla iletişime geçebilirsiniz. Tuvalet ihtiyacınız olursa kolaylıkla kalkıp gidebilirsiniz, ancak genelde tercih edilen hastaların test öncesinde akşam üstü saatlerinden itibaren fazla sıvı tüketmekten kaçınmalarıdır.

Sabah saatlerinde test sonlandırılır ve teknisyen sizi uyandırarak tüm kablo ve sensörleri çıkartır.

Test verileriniz konusunda deneyimli hekimimiz tarafından ayrıntılı olarak değerlendirilir ve size bilgi verilir.

Polisomnografi sırasında bağlanan elektrot ve sensörler nelerdir ve ne işe yararlar?

Uyku testi sırasında kullanılan tüm elektrot ve sensörler uyku bozukluklarının tanısında önemli rol oynarlar. Başlangıçta uygulanacak alanlar teknisyen tarafından uygun şekilde temizlenir ve daha sonrasında polisomnografi montajı gerçekleştirilir. Bu işlem sırasında herhangi bir rahatsız edici veya ağrı oluşturacak durum yoktur.

Polisomnografi sırasında bağlanan elektrot ve sensörler:

Uyku evrelerinin tespit edilmesi için:

Baş bölgesine bağlanan elektrotlarla beyin dalgalarının kaydı (elektroensefalogram, EEG) gerçekleştirilir.

Göz çevresine bağlanan elektrotlarla (elektrookulogram, EOG) göz hareketlerinin kaydı gerçekleştirilir.

Çeneye bağlanan elektrotlarla (elektromyogram, EMG) çene kaslarının kasılması kaydedilir.

Hava akımı sensörleri: Ağız ve buruna yerleştirilen sensörlerle solunum akımı ve ısısı ölçülerek apne (nefes durması) ve hipopne (nefes akımında azalma) tespit edilir.

Solunum eforu: Göğüs ve karına takılan kemerlerle bu bölgelerin hareketi kaydedilerek solunum sırasındaki efor kaydedilir.

Oksijen sensörü: Parmağınıza takılan bir sensör ile gece boyunca kan oksijen düzeyinin takibi yapılır.

Kalp hızı: Göğsünüze yerleştirilen elektrotlarla (elektrokardiografi, EKG) kalp hızı ve ritmi takip edilir.

Ses ve görüntü kaydı: Yüksek çözünürlüklü bir kamera ile gece boyunca video ve ses kaydı tüm diğer kayıtlarla eş zamanlı olarak alınır.

Tüm bu kablolar ve tellerle, hem de yabancı bir ortamda nasıl uyuyabilirim?

Bu soru uyku testi yaptıracak hastalar tarafından en çok merak edilen ve en sık sorulan sorudur. Bağlanan elektrodlar ve sensörler başlangıçta size garip gelebilir ancak çok kısa sürede birçok kişi bu duruma kolayca alışmaktadır. Bağlantı sırasında kullanılan malzemenin uygun kullanımı ve tecrübeli bir teknisyen hastanın rahat etmesinde önemli etkenlerdendir. Tüm kablolar uyku sırasında rahat edeceğiniz şekilde tespit edilmekte ve sağa, sola dönerken sizi rahatsız etmemektedir. Önemli olan evinizde uyuduğunuz rahatlıkta bir uyku ortamının oluşturulmasıdır.

CPAP nedir?

CPAP, sürekli pozitif havayolu basıncının kısaltmasıdır. CPAP aleti bu basıncı sağlayan alettir ve OSA (obstruktif uyku apnesi) tedavisinde kullanılır. Bu alet uyku sırasında rahat nefes alıp vermeyi sağlayacak şekilde havayolunu sürekli olarak açık tutar. CPAP aleti kalınca bir kitap boyutunda üfleyici ve nemlendirici görevi yapan bir makine, maske ve bağlantı hortumundan oluşur. Sadece burun ve hem burun hem de ağzı kapatan maske çeşitleri vardır. Bu aleti hangi basınç ve maske ile kullanacağınız konusunda deneyimli teknik personel tarafından size destek verilecektir.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Çocuklarda Uyku Bozuklukları ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Birlikteliği" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Doç.Dr.Seçil AYDINÖZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Doç.Dr.Seçil AYDINÖZ'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Seçil AYDINÖZ Fotoğraf
Doç.Dr.Seçil AYDINÖZ
İstanbul
Doktor "Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları"
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi2 kez tavsiye edildi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Doç.Dr.Seçil AYDINÖZ'ün Yazıları
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Çocuklarda Uyku Bozuklukları ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Birlikteliği' başlığıyla benzeşen toplam 98 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
◊ Uyku Sağlığı Ağustos 2015
◊ Uyku Apnesi Ağustos 2015
◊ Apne Türleri Ağustos 2015
◊ Çocuklarda Uyku Ağustos 2015
◊ Horlama Ağustos 2015
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


22:20
Top