Kardeş Kıskançlığı
KARDEŞ KISKANÇLIĞI
Bence kardeş kıskançlığı konusunda dikkat edilmesi gereken iki konu vardır.
1-Kardeş kıskançlığının doğal bir süreç olduğunu kabul etmek ve çocuğu suçlamamak. .
2-Kıskançlığı tetikleyen davranışlardan kaçınmak.
1-KARDEŞ KISKANÇLIĞININ DOĞAL BİR SÜREÇ OLDUĞUNU KABUL EDİN VE ÇOCUĞU BU DUYGUSU İÇİN SUÇLAMAYIN:
Kardeşini ya da abla-abisini az-çok kıskanmayan çocuk yoktur. Hatta bu duygu yetişkinlikte de zaman zaman hissedilebilir. Kendi içinize dönüp de biraz düşünürseniz siz de bu duygunuz ile yüzleşebilirsiniz. Çünkü kıskançlık evrensel bir duygudur. Yetişkinlikte savunma mekanizmaları ve sosyal roller ile iyi bastırılabilen duygulardandır fakat çocuklarda savunma mekanizmaları henüz gelişmediği ve sosyal roller de oturmadığı için kıskançlık duygusu açık olarak gözlenebilmektedir.
Kıskançlık, kıskanılan kişiye zarar verme boyutlarına gelmediği sürece sorun yoktur. Bazen büyük çocuklar savunmasız bebeklere karşı kontrolsüz güç denemelerinde bulunabilirler. Bu gibi durumlara karşı dikkati elden bırakmamak gereklidir ancak tepkilerimiz ölçülü ve dikkatli olmalıdır.
Anne babalar ne yapmalıdır?
*Anne babalar öncelikle çocukta var olan bu duyguyu kabul etmelidir.
Aileler kıskançlık yaşayan çocuğa ‘aaaa çok ayıp, kardeş kıskanılır mı hiç’ gibi yorumlarda bulunmamalıdır. Neden kıskanılmasın ki? Hangi yasa bunu yasaklamıştır sevgili anne-babalar?
Özellikle ilk çocuk için kardeşin doğumu elbette ki kıskançlık yaratacaktır. Evin tek yıldızı iken bir anda rakip edinen çocuk bu durumu bir anda kabul edemeyecektir.
Bu aşamada büyük çocuğun duygularını ifade etmesine fırsat vermek, yapılacak en doğru hareket olur. ‘Sanıyorum kardeşini kıskandın. Ben de küçükken kardeşim doğduğunda çok kıskanmıştım.’ gibi doğrudan ve dürüst bir cümle kullanabilirsiniz. Eğer çocuk ‘sahiden mi? Sonradan ne oldu?’ gibi sorular sorar ve sohbeti sürdürmek isterse bu durumu değerlendirerek biraz daha duygularını ifade etmesini sağlayın. Hatta kendi kardeş yaşantılarınızdan ve bu duygularla nasıl baş ettiğinizden bahsedebilir ve çocuğun suçluluk ve öfke duygusundan kurtulmasını ve rahatlamasını sağlayabilirsiniz.
-Kardeşin küçük olduğu için benim ona çok zaman ayırmam gerekiyor.
-Keşke kardeşin büyüse de seninle daha fazla vakit geçirebilsem ister miydin?
-Bu bebek de ne kadar çok ağlıyor. Kafamız şişti.
-Ne kadar çok ağladı baksana. Sanırım çok karnı ağrıyor.
-Kardeşin uyumadığında çok yoruluyorum. Keşke uyusa da biraz dinlensek, gibi dolaylı cümlelerle de çocuğu bebekten duyduğu huzursuzluğu ifade etmesi için yüreklendirebilirsiniz.
O duygularını ifade ettikçe eleştirmeyin ki daha fazla duygusunu paylaşsın. Eğer eleştirirseniz hislerini bilinç altına bastırır ve bu olumsuz duygular farklı şekillerde bilinç düzeyine çıkar. ( Tikler, tırnak yeme, parmak emme v.b. )
Çocuğun kardeşini sevebilmesi için önce gerçek duygularını isimlendirmesi önemlidir. Zaten kıskançlık duygularını rahat ifade edebilen çocuk daha sonraki dönemlerde sevgisini de rahatlıkla ifade edebilecektir.
Eeeee her çocuk kardeşini sever. Bunun için sizin yeni bebeği zorla sevdirmeye çalışmanız gerekmez. Yeter ki çocuğun tüm duygularını ifade edebilmesi için fırsat verin. İyi bir dinleyici olun ve teşvik sözcükleri ile duygularını paylaşabilmesi için yüreklendirin. Kendi kendine çözüm bulabilmesi için zaman verin. Sorular sorarak düşüncelerini tanıyabilmesi ve çözümler üretebilmesi için yardımcı olun.
Örneğin, ‘kardeşinle ilgili duyguların seni oldukça üzmüş. Acaba sana nasıl yardımcı olabilirim ? ‘gibi sorularla da onu duygularını ifade etmesi için yüreklendirebilirsiniz.
*Sabırlı olun.
-Çocuğun yeni doğanı kabul etmesi bazen uzun sürer, bazen de düşündüğünüzden daha çabuk olur. Yol göstermek ve akıl vermek için acele etmeyin. Çocuklar kabul edildikleri sürece doğru yolu bulurlar.
-Bebek büyüdükçe ve büyük çocukla oynayabildikçe büyüğün kıskançlığı azalacaktır. Belki zaman zaman oyuncak paylaşımında sorunlar çıkabilir. Böyle zamanlarda ‘Oyuncaklarını kardeşinle paylaşmak zorunda değilsin. Fakat belki kardeşinle birlikte oynamak yalnız oynamaktan daha keyifli olabilir’ diyebilirsiniz fakat onu zorlamayın. ‘Kardeşinle ilgilenmeni istiyorum’ gibi dayatıcı sözler söylemeyin. İlişkilerini doğal akışına bırakın.
-Biraz daha büyüdükçe göreceksiniz ki küçük çocuk da büyük çocuğu kıskanmaya başlayacak. Onun yaptıklarını yapmak oynadıklarını oynamak için büyük efor sarf edecek.Siz konuşurken konuşmanıza tahammül edemeyecek agresif tavırlarla kıskançlığını belli edecektir.
*Küçük çocuğun da duygularını ifade etmesine izin verin.
-Abin/ablan ile sohbetimize sen de katılmak ister misin?
-Abin/ablan gibi sen de resim mi çizmek istiyorsun?
-Abin ne güzel basketbol oynuyor değil mi? Biraz daha büyüdüğünde sen de ona katılabilirsin.
-Ablan ne güzel bale yapıyor değil mi. Sen de jimnastikte çok iyisin?
Duygular ifade edildikçe somutlaşır. Somutlaştıkça onları isimlendirmek ve onlarla yüzleşmek kolaylaşır. Duyguları anlaşılan ve eleştirilmeyen çocuk sağlıklı gelişir, duyguları ile yüzleşmeyi ve onları kontrol etmeyi öğrenir. Bastırılan ve somutlaştırılamayan duygular çocuklar için başa çıkılamaz kaoslar yaratabilir. Hisleri onları korkutabilir ve suçluluk duymalarına sebep olabilir. Onların sizin onayınızı kazanmak için duygularını inkar etmelerine ya da saklamalarına izin vermeyin. Onların bu yanlış yöntemi seçmesine ortam yaratmayın. Duygularından dolayı suçlanmayan ve duyguları kabul edilen çocuklar kardeşleri ile sağlıklı ve yakın ilişkiler kurmayı mutlaka başaracaklardır.
Kıskançlığın şekli ve boyutu çocuğun karakterine ve anne-babanın tutumlarına göre değişir. Fakat unutmamamız gereken konu kıskanan çocuğun aslında size ‘ benim bir şeylere ihtiyacım var’ ya da ‘ senin sevgine ve ilgin, bana değer verdiğini bilmeye ihtiyacım var’ demek istediğidir. Onun ihtiyacına kulak verin. İsteklerini iyi tespit edin ve ona destek olun. Bunu yapabilirseniz durumun düzeldiğini ve çocuğun kardeşine karşı daha verici olduğunu görebilirsiniz.
Hiçbir kıskançlık hep aynı yoğunlukta sürmez. Yaşantılara, size ve çocuğun duygulanımına göre değişir. Siz uygun tavırlar geliştirirseniz çocuk bu çelişkiyi daha kolay atlatır. Ufak tefek kıskançlıklar da dönem dönem ortaya çıkabilir ve kaybolur. Bu da normaldir.
2.KISKANÇLIĞI TETİKLEYEN DAVRANIŞLARDAN KAÇININ:
Anne-babalar bazı durumları diğer çocuğu kıskandırmak ve motive etmek için özellikle kullanırlar. ‘Bak kardeşin ne güzel sözümü dinliyor v.b.’ sözlerle diğer çocuğu yönlendirmek isterler. Ancak böyle motive etmek olmaz. İçsel hırs ve öfke, motivasyona dönüşmez. Aksine çocuk hem size hem de kardeşine karşı daha fazla küskünlük ve öfke yaşar. Bu nedenle,
*Asla kıyas yapmayın.
-Sen bebekken hep ağlardın. Kardeşin ne kadar uslu baksana.
-Bu hiç ablasına benzemiyor çok cadı.
-Kardeşinin dersleri daha iyi. Bunun aklı fikri oyunda, gibi sözler çocuklar arasında var olan kıskançlığı daha da arttırır.
İki çocuk, cinsiyetleri aynı olsa dahi farklı birer bireydir ve birbirine benzemek zorunda değildir. Bunu kabul etmeli ve beklentilerinizde kıyas yapmamalısınız.
*Çocuklar arasında olabildiğince eşit bir ilgi dağılımı yapın.
Bir çocuğa diğerinden daha fazla ilgi göstermek daha az ilgilenilen çocuğu umutsuzluğa iter. Açıkça veya örtülü olarak bir çocuğu diğerinden ayırmak kıskançlığı da tetikler. Küçük, güçsüz ya da erkek-kız olma nedeni ile çocuklar arasında hiçbir ayırım yapılmamalıdır. Ne sebeple olursa olsun ayırım yapmak doğru değildir. Bazı çocuklar diğerlerine göre daha uslu, daha sadakatli vb. olabilir ya da anne-baba içlerinden gelen bir sebeple bazı çocuklarına daha iltimaslı olabilirler fakat unutmayın ki çocukların yüreklerinde hassas teraziler vardır ve sürekli olarak onlara nasıl davrandığınızı ölçerler. Siz eşit davransanız dahi içerleyebilecek olan çocuklar bir de teraziyi dengeleyemezseniz neler hissederler bir düşünün.
*Evde yeni bir kardeş doğmuşsa evdeki diğer çocuğa ya da çocuklara daha özenli davranın:
Eve yeni bebeğin gelişi ve anne-babanın fark etmeden bebekle daha çok ilgilenmeleri kıskançlık yaratabilir.
Bu tip durumlarda ebeveynlerden birisi diğer çocukla daha çok zaman geçirerek çocuğu destekleyebilir.
Bebeğin bezini ya da diğer materyalleri getir-götür işlerinde büyük çocuktan yardım alınabilir. ‘Böyle durumlarda senin bana yardım etmen işlerimi çok kolaylaştırıyor.’, ‘Senin büyüdüğünü görmek beni çok mutlu ediyor’ gibi cümlelerle büyük çocuk onurlandırılabilir. Hem de böylelikle iki çocuğun birbirini tanımaları ve yakınlaşmaları sağlanmış olur.
*Çocuklara umut vererek onları motive edebilirsiniz:
Küçük çocuğa sen de ablan kadar güzel dans edebilirsin. Sadece biraz daha zamana ihtiyacın var gibi sözlerle umut verilebilir.
*Bebeklik yaşantılarını paylaşabilirsiniz:
Büyük çocuğun bebeklik fotoğraflarını gösterebilir ve o günlerde yaşadıklarınızı paylaşabilirsiniz. Bunları dinlemek ve annesinin ona da tıpkı kardeşine baktığı gibi baktığını bilmek çocuğu rahatlatacaktır.
*Çocukların birbirlerinden farklı ve birbirlerine benzer özelliklerini keşfetmelerini sağlayabilir ve bu özellikleri için onları ön plana çıkarabilirsiniz:
• İkisinin de gerçekten güzel olan fakat birbirinden farklı özelliklerini vurgulayın.
-İpek saçlı kızım. –Küçük kıza
-Güzel gözlü kızım –Büyük kıza
• Çocukların birbirlerine benzer özelliklerini keşfetmesini sağlayabilirsiniz.
-Çocuklarımın ikisi de çok dürüsttür.
-İki çocuğum da güler yüzlüdür.
Onlara hem benzerliklerini hem de farklılıklarını tanımaları ve kabul etmeleri için fırsatlar yaratır ve bu konuda objektif olursanız çocuklar da birbirlerine karşı objektif ve kabul edici olabilirler.
*Tartışmalarda hakemlik yapmaya soyunmayın.
Hakemlik rolü anne-babalar için iki ucu keskin bıçaktır. Ne yaparsanız yapın çocuklardan birisini kırmaktan kaçınamazsınız.
Bu sebeple:
-Birbirlerine çok zarar vermedikleri sürece ilişki süreçlerine müdahil olmayın fakat şiddet uygulamaya başlamışlarsa ya da sesleri artık evi aşmışsa ‘ara verme yöntemi’ kullanın. Onları odalarına gönderin ve sakinleşince tekrar konuşmalarını söyleyin.
-Eğer çocuklar çok küçükse dikkatlerini dağıtın ya da paylaşılamayan oyuncağı tamamen kaldırın. Bırakın ikisi birlikte ağlasın ki müttefik olsunlar. Yeni oyun seçenekleri yaratarak dikkatlerini çekin ve merak duygularını uyandırın.
-Kesinlikle haklıya haksıza siz karar vermeyin ancak bir çocuğun mağdur olduğu açıksa (Örneğin, kardeşi onu ısırmışsa) mağdur olanı mağduriyeti için teselli edin. Örneğin koluna biraz krem sürün ve onunla daha çok ilgilenin. Biraz sarılın vb. ancak taraf tutmayın. ‘Sen haksızsın’ gibi cümlelere başvurmayın.
-Şiddet uygulayanla değil mağdur olanla daha çok ilgilenin fakat yargıya varmak için acele etmeyin. Belki de aslında mağdur görünen haksız olabilir. Çocuklar arasındaki ilişkiler bazen göründüğünden daha karmaşıktır.
-Sorunun çözümünü onlara ve zamana bırakın. Büyük çocuklar sakinleştiklerinde sorunu kendileri de çözebilirler.
-Küçük çocuklar ise çatışma durumunu azla sürdüremez ve unuturlar. Onların çözümünü de zamana bırakın.
*Her ikisini de sevdiğinizi hem hissettirin hem de sözlerinizle ifade edin.
Çocuklar kendilerine ve kardeşlerine nasıl davrandığınıza çok dikkat ederler. Bazen denge şaşabilir. Bu nedenle sevginizi sözle ifade etmeniz önemlidir. ‘Zaten onları eşit sevdiğimi bilmiyorlar mı? Evlat ayrılır mı?’ demeyin. Hatta onlara bazen birisi bazen diğeri ile fazla ilgilenebileceğinizi fakat bu durumun sadece olaylarla ilgili olduğunu, gerçekte ikisini de birbirinden kesinlikle ayıramayacağınızı açık bir şekilde söyleyin. Bu sözlerinizin davranışlarınızla tutarlı olması için de azami gayret gösterin.
*Adaletli olun.
Adalet eşit davranmak demek değildir. Adalet tüm çocuklara ihtiyacı olduğu kadar ve ihtiyacı olduğu zaman vermek demektir. Her çocuk her zaman aynı şeye ihtiyaç duymaz çünkü sizin çocuklarınız da olsalar birbirlerinden farklılar.
Çocuğun birisi az ilgi ile yetiniyor fakat diğeri çok istiyorsa elbette ki adalet çok ilgi isteyene daha çok ilgi göstermekle olur. Her çocuğun ilgi istediği ve istemediği dönemler de farklıdır. Sizin bunu gözeterek davranmanız gereklidir. Onlara ihtiyaçları olduğu dönemlerde ilgi göstermek de önemlidir.
Bir çocuk için 5 kaşık makarna yeterli iken diğeri iki tabak yemek isteyebilir. Adalet olsun diye iştahsız çocuğa zorla yedirmek ya da iştahlı çocuğa yemek vermemekte diretmek de adalet değildir. Çocukların ihtiyacına göre tavır almaktır adalet.
Siz davranışlarınızla teşvik etmezseniz kıskançlık kendi kendine körüklenmez aksine çocuklar arasında sevgi ve iletişim geliştikçe kıskançlık söner. Siz tahrik ederseniz kıskançlık ömür boyu sürer. Yetişkin kardeşler arasında dahi kıskançlık hala ileri boyutlarda ise anne- baba tutumlarında kıskançlığı teşvik edici davranışlar görülebilmektedir. Hatta miras paylaşımlarındaki çatışmalara kadar sürebilir bu çekişmeler. Çünkü paylaşılamayan aslında miras değil anne-baba sevgisidir. Anne-baba sevgisi her yaşta önemli bir ihtiyaçtır ve çatışmalara meydan vermektedir.
İyi yönetilmiş ve kabul edilmiş bir kardeş kıskançlığı, gelişimsel diğer sorunlar gibi rahatlıkla çözülebilir. Bu sayede çocuklar da daha doyumlu ve dengeli kardeş ilişkileri yaşamanın nimetlerinden faydalanabilirler.
Bence kardeş kıskançlığı konusunda dikkat edilmesi gereken iki konu vardır.
1-Kardeş kıskançlığının doğal bir süreç olduğunu kabul etmek ve çocuğu suçlamamak. .
2-Kıskançlığı tetikleyen davranışlardan kaçınmak.
1-KARDEŞ KISKANÇLIĞININ DOĞAL BİR SÜREÇ OLDUĞUNU KABUL EDİN VE ÇOCUĞU BU DUYGUSU İÇİN SUÇLAMAYIN:
Kardeşini ya da abla-abisini az-çok kıskanmayan çocuk yoktur. Hatta bu duygu yetişkinlikte de zaman zaman hissedilebilir. Kendi içinize dönüp de biraz düşünürseniz siz de bu duygunuz ile yüzleşebilirsiniz. Çünkü kıskançlık evrensel bir duygudur. Yetişkinlikte savunma mekanizmaları ve sosyal roller ile iyi bastırılabilen duygulardandır fakat çocuklarda savunma mekanizmaları henüz gelişmediği ve sosyal roller de oturmadığı için kıskançlık duygusu açık olarak gözlenebilmektedir.
Kıskançlık, kıskanılan kişiye zarar verme boyutlarına gelmediği sürece sorun yoktur. Bazen büyük çocuklar savunmasız bebeklere karşı kontrolsüz güç denemelerinde bulunabilirler. Bu gibi durumlara karşı dikkati elden bırakmamak gereklidir ancak tepkilerimiz ölçülü ve dikkatli olmalıdır.
Anne babalar ne yapmalıdır?
*Anne babalar öncelikle çocukta var olan bu duyguyu kabul etmelidir.
Aileler kıskançlık yaşayan çocuğa ‘aaaa çok ayıp, kardeş kıskanılır mı hiç’ gibi yorumlarda bulunmamalıdır. Neden kıskanılmasın ki? Hangi yasa bunu yasaklamıştır sevgili anne-babalar?
Özellikle ilk çocuk için kardeşin doğumu elbette ki kıskançlık yaratacaktır. Evin tek yıldızı iken bir anda rakip edinen çocuk bu durumu bir anda kabul edemeyecektir.
Bu aşamada büyük çocuğun duygularını ifade etmesine fırsat vermek, yapılacak en doğru hareket olur. ‘Sanıyorum kardeşini kıskandın. Ben de küçükken kardeşim doğduğunda çok kıskanmıştım.’ gibi doğrudan ve dürüst bir cümle kullanabilirsiniz. Eğer çocuk ‘sahiden mi? Sonradan ne oldu?’ gibi sorular sorar ve sohbeti sürdürmek isterse bu durumu değerlendirerek biraz daha duygularını ifade etmesini sağlayın. Hatta kendi kardeş yaşantılarınızdan ve bu duygularla nasıl baş ettiğinizden bahsedebilir ve çocuğun suçluluk ve öfke duygusundan kurtulmasını ve rahatlamasını sağlayabilirsiniz.
-Kardeşin küçük olduğu için benim ona çok zaman ayırmam gerekiyor.
-Keşke kardeşin büyüse de seninle daha fazla vakit geçirebilsem ister miydin?
-Bu bebek de ne kadar çok ağlıyor. Kafamız şişti.
-Ne kadar çok ağladı baksana. Sanırım çok karnı ağrıyor.
-Kardeşin uyumadığında çok yoruluyorum. Keşke uyusa da biraz dinlensek, gibi dolaylı cümlelerle de çocuğu bebekten duyduğu huzursuzluğu ifade etmesi için yüreklendirebilirsiniz.
O duygularını ifade ettikçe eleştirmeyin ki daha fazla duygusunu paylaşsın. Eğer eleştirirseniz hislerini bilinç altına bastırır ve bu olumsuz duygular farklı şekillerde bilinç düzeyine çıkar. ( Tikler, tırnak yeme, parmak emme v.b. )
Çocuğun kardeşini sevebilmesi için önce gerçek duygularını isimlendirmesi önemlidir. Zaten kıskançlık duygularını rahat ifade edebilen çocuk daha sonraki dönemlerde sevgisini de rahatlıkla ifade edebilecektir.
Eeeee her çocuk kardeşini sever. Bunun için sizin yeni bebeği zorla sevdirmeye çalışmanız gerekmez. Yeter ki çocuğun tüm duygularını ifade edebilmesi için fırsat verin. İyi bir dinleyici olun ve teşvik sözcükleri ile duygularını paylaşabilmesi için yüreklendirin. Kendi kendine çözüm bulabilmesi için zaman verin. Sorular sorarak düşüncelerini tanıyabilmesi ve çözümler üretebilmesi için yardımcı olun.
Örneğin, ‘kardeşinle ilgili duyguların seni oldukça üzmüş. Acaba sana nasıl yardımcı olabilirim ? ‘gibi sorularla da onu duygularını ifade etmesi için yüreklendirebilirsiniz.
*Sabırlı olun.
-Çocuğun yeni doğanı kabul etmesi bazen uzun sürer, bazen de düşündüğünüzden daha çabuk olur. Yol göstermek ve akıl vermek için acele etmeyin. Çocuklar kabul edildikleri sürece doğru yolu bulurlar.
-Bebek büyüdükçe ve büyük çocukla oynayabildikçe büyüğün kıskançlığı azalacaktır. Belki zaman zaman oyuncak paylaşımında sorunlar çıkabilir. Böyle zamanlarda ‘Oyuncaklarını kardeşinle paylaşmak zorunda değilsin. Fakat belki kardeşinle birlikte oynamak yalnız oynamaktan daha keyifli olabilir’ diyebilirsiniz fakat onu zorlamayın. ‘Kardeşinle ilgilenmeni istiyorum’ gibi dayatıcı sözler söylemeyin. İlişkilerini doğal akışına bırakın.
-Biraz daha büyüdükçe göreceksiniz ki küçük çocuk da büyük çocuğu kıskanmaya başlayacak. Onun yaptıklarını yapmak oynadıklarını oynamak için büyük efor sarf edecek.Siz konuşurken konuşmanıza tahammül edemeyecek agresif tavırlarla kıskançlığını belli edecektir.
*Küçük çocuğun da duygularını ifade etmesine izin verin.
-Abin/ablan ile sohbetimize sen de katılmak ister misin?
-Abin/ablan gibi sen de resim mi çizmek istiyorsun?
-Abin ne güzel basketbol oynuyor değil mi? Biraz daha büyüdüğünde sen de ona katılabilirsin.
-Ablan ne güzel bale yapıyor değil mi. Sen de jimnastikte çok iyisin?
Duygular ifade edildikçe somutlaşır. Somutlaştıkça onları isimlendirmek ve onlarla yüzleşmek kolaylaşır. Duyguları anlaşılan ve eleştirilmeyen çocuk sağlıklı gelişir, duyguları ile yüzleşmeyi ve onları kontrol etmeyi öğrenir. Bastırılan ve somutlaştırılamayan duygular çocuklar için başa çıkılamaz kaoslar yaratabilir. Hisleri onları korkutabilir ve suçluluk duymalarına sebep olabilir. Onların sizin onayınızı kazanmak için duygularını inkar etmelerine ya da saklamalarına izin vermeyin. Onların bu yanlış yöntemi seçmesine ortam yaratmayın. Duygularından dolayı suçlanmayan ve duyguları kabul edilen çocuklar kardeşleri ile sağlıklı ve yakın ilişkiler kurmayı mutlaka başaracaklardır.
Kıskançlığın şekli ve boyutu çocuğun karakterine ve anne-babanın tutumlarına göre değişir. Fakat unutmamamız gereken konu kıskanan çocuğun aslında size ‘ benim bir şeylere ihtiyacım var’ ya da ‘ senin sevgine ve ilgin, bana değer verdiğini bilmeye ihtiyacım var’ demek istediğidir. Onun ihtiyacına kulak verin. İsteklerini iyi tespit edin ve ona destek olun. Bunu yapabilirseniz durumun düzeldiğini ve çocuğun kardeşine karşı daha verici olduğunu görebilirsiniz.
Hiçbir kıskançlık hep aynı yoğunlukta sürmez. Yaşantılara, size ve çocuğun duygulanımına göre değişir. Siz uygun tavırlar geliştirirseniz çocuk bu çelişkiyi daha kolay atlatır. Ufak tefek kıskançlıklar da dönem dönem ortaya çıkabilir ve kaybolur. Bu da normaldir.
2.KISKANÇLIĞI TETİKLEYEN DAVRANIŞLARDAN KAÇININ:
Anne-babalar bazı durumları diğer çocuğu kıskandırmak ve motive etmek için özellikle kullanırlar. ‘Bak kardeşin ne güzel sözümü dinliyor v.b.’ sözlerle diğer çocuğu yönlendirmek isterler. Ancak böyle motive etmek olmaz. İçsel hırs ve öfke, motivasyona dönüşmez. Aksine çocuk hem size hem de kardeşine karşı daha fazla küskünlük ve öfke yaşar. Bu nedenle,
*Asla kıyas yapmayın.
-Sen bebekken hep ağlardın. Kardeşin ne kadar uslu baksana.
-Bu hiç ablasına benzemiyor çok cadı.
-Kardeşinin dersleri daha iyi. Bunun aklı fikri oyunda, gibi sözler çocuklar arasında var olan kıskançlığı daha da arttırır.
İki çocuk, cinsiyetleri aynı olsa dahi farklı birer bireydir ve birbirine benzemek zorunda değildir. Bunu kabul etmeli ve beklentilerinizde kıyas yapmamalısınız.
*Çocuklar arasında olabildiğince eşit bir ilgi dağılımı yapın.
Bir çocuğa diğerinden daha fazla ilgi göstermek daha az ilgilenilen çocuğu umutsuzluğa iter. Açıkça veya örtülü olarak bir çocuğu diğerinden ayırmak kıskançlığı da tetikler. Küçük, güçsüz ya da erkek-kız olma nedeni ile çocuklar arasında hiçbir ayırım yapılmamalıdır. Ne sebeple olursa olsun ayırım yapmak doğru değildir. Bazı çocuklar diğerlerine göre daha uslu, daha sadakatli vb. olabilir ya da anne-baba içlerinden gelen bir sebeple bazı çocuklarına daha iltimaslı olabilirler fakat unutmayın ki çocukların yüreklerinde hassas teraziler vardır ve sürekli olarak onlara nasıl davrandığınızı ölçerler. Siz eşit davransanız dahi içerleyebilecek olan çocuklar bir de teraziyi dengeleyemezseniz neler hissederler bir düşünün.
*Evde yeni bir kardeş doğmuşsa evdeki diğer çocuğa ya da çocuklara daha özenli davranın:
Eve yeni bebeğin gelişi ve anne-babanın fark etmeden bebekle daha çok ilgilenmeleri kıskançlık yaratabilir.
Bu tip durumlarda ebeveynlerden birisi diğer çocukla daha çok zaman geçirerek çocuğu destekleyebilir.
Bebeğin bezini ya da diğer materyalleri getir-götür işlerinde büyük çocuktan yardım alınabilir. ‘Böyle durumlarda senin bana yardım etmen işlerimi çok kolaylaştırıyor.’, ‘Senin büyüdüğünü görmek beni çok mutlu ediyor’ gibi cümlelerle büyük çocuk onurlandırılabilir. Hem de böylelikle iki çocuğun birbirini tanımaları ve yakınlaşmaları sağlanmış olur.
*Çocuklara umut vererek onları motive edebilirsiniz:
Küçük çocuğa sen de ablan kadar güzel dans edebilirsin. Sadece biraz daha zamana ihtiyacın var gibi sözlerle umut verilebilir.
*Bebeklik yaşantılarını paylaşabilirsiniz:
Büyük çocuğun bebeklik fotoğraflarını gösterebilir ve o günlerde yaşadıklarınızı paylaşabilirsiniz. Bunları dinlemek ve annesinin ona da tıpkı kardeşine baktığı gibi baktığını bilmek çocuğu rahatlatacaktır.
*Çocukların birbirlerinden farklı ve birbirlerine benzer özelliklerini keşfetmelerini sağlayabilir ve bu özellikleri için onları ön plana çıkarabilirsiniz:
• İkisinin de gerçekten güzel olan fakat birbirinden farklı özelliklerini vurgulayın.
-İpek saçlı kızım. –Küçük kıza
-Güzel gözlü kızım –Büyük kıza
• Çocukların birbirlerine benzer özelliklerini keşfetmesini sağlayabilirsiniz.
-Çocuklarımın ikisi de çok dürüsttür.
-İki çocuğum da güler yüzlüdür.
Onlara hem benzerliklerini hem de farklılıklarını tanımaları ve kabul etmeleri için fırsatlar yaratır ve bu konuda objektif olursanız çocuklar da birbirlerine karşı objektif ve kabul edici olabilirler.
*Tartışmalarda hakemlik yapmaya soyunmayın.
Hakemlik rolü anne-babalar için iki ucu keskin bıçaktır. Ne yaparsanız yapın çocuklardan birisini kırmaktan kaçınamazsınız.
Bu sebeple:
-Birbirlerine çok zarar vermedikleri sürece ilişki süreçlerine müdahil olmayın fakat şiddet uygulamaya başlamışlarsa ya da sesleri artık evi aşmışsa ‘ara verme yöntemi’ kullanın. Onları odalarına gönderin ve sakinleşince tekrar konuşmalarını söyleyin.
-Eğer çocuklar çok küçükse dikkatlerini dağıtın ya da paylaşılamayan oyuncağı tamamen kaldırın. Bırakın ikisi birlikte ağlasın ki müttefik olsunlar. Yeni oyun seçenekleri yaratarak dikkatlerini çekin ve merak duygularını uyandırın.
-Kesinlikle haklıya haksıza siz karar vermeyin ancak bir çocuğun mağdur olduğu açıksa (Örneğin, kardeşi onu ısırmışsa) mağdur olanı mağduriyeti için teselli edin. Örneğin koluna biraz krem sürün ve onunla daha çok ilgilenin. Biraz sarılın vb. ancak taraf tutmayın. ‘Sen haksızsın’ gibi cümlelere başvurmayın.
-Şiddet uygulayanla değil mağdur olanla daha çok ilgilenin fakat yargıya varmak için acele etmeyin. Belki de aslında mağdur görünen haksız olabilir. Çocuklar arasındaki ilişkiler bazen göründüğünden daha karmaşıktır.
-Sorunun çözümünü onlara ve zamana bırakın. Büyük çocuklar sakinleştiklerinde sorunu kendileri de çözebilirler.
-Küçük çocuklar ise çatışma durumunu azla sürdüremez ve unuturlar. Onların çözümünü de zamana bırakın.
*Her ikisini de sevdiğinizi hem hissettirin hem de sözlerinizle ifade edin.
Çocuklar kendilerine ve kardeşlerine nasıl davrandığınıza çok dikkat ederler. Bazen denge şaşabilir. Bu nedenle sevginizi sözle ifade etmeniz önemlidir. ‘Zaten onları eşit sevdiğimi bilmiyorlar mı? Evlat ayrılır mı?’ demeyin. Hatta onlara bazen birisi bazen diğeri ile fazla ilgilenebileceğinizi fakat bu durumun sadece olaylarla ilgili olduğunu, gerçekte ikisini de birbirinden kesinlikle ayıramayacağınızı açık bir şekilde söyleyin. Bu sözlerinizin davranışlarınızla tutarlı olması için de azami gayret gösterin.
*Adaletli olun.
Adalet eşit davranmak demek değildir. Adalet tüm çocuklara ihtiyacı olduğu kadar ve ihtiyacı olduğu zaman vermek demektir. Her çocuk her zaman aynı şeye ihtiyaç duymaz çünkü sizin çocuklarınız da olsalar birbirlerinden farklılar.
Çocuğun birisi az ilgi ile yetiniyor fakat diğeri çok istiyorsa elbette ki adalet çok ilgi isteyene daha çok ilgi göstermekle olur. Her çocuğun ilgi istediği ve istemediği dönemler de farklıdır. Sizin bunu gözeterek davranmanız gereklidir. Onlara ihtiyaçları olduğu dönemlerde ilgi göstermek de önemlidir.
Bir çocuk için 5 kaşık makarna yeterli iken diğeri iki tabak yemek isteyebilir. Adalet olsun diye iştahsız çocuğa zorla yedirmek ya da iştahlı çocuğa yemek vermemekte diretmek de adalet değildir. Çocukların ihtiyacına göre tavır almaktır adalet.
Siz davranışlarınızla teşvik etmezseniz kıskançlık kendi kendine körüklenmez aksine çocuklar arasında sevgi ve iletişim geliştikçe kıskançlık söner. Siz tahrik ederseniz kıskançlık ömür boyu sürer. Yetişkin kardeşler arasında dahi kıskançlık hala ileri boyutlarda ise anne- baba tutumlarında kıskançlığı teşvik edici davranışlar görülebilmektedir. Hatta miras paylaşımlarındaki çatışmalara kadar sürebilir bu çekişmeler. Çünkü paylaşılamayan aslında miras değil anne-baba sevgisidir. Anne-baba sevgisi her yaşta önemli bir ihtiyaçtır ve çatışmalara meydan vermektedir.
İyi yönetilmiş ve kabul edilmiş bir kardeş kıskançlığı, gelişimsel diğer sorunlar gibi rahatlıkla çözülebilir. Bu sayede çocuklar da daha doyumlu ve dengeli kardeş ilişkileri yaşamanın nimetlerinden faydalanabilirler.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kardeş Kıskançlığı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Mutlu İNCESOY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Mutlu İNCESOY'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
3 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
