2007'den Bugüne 92,259 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Çocuklarda Özgüven Gelişimi
MAKALE #15819 © Yazan Psk.Dnş.Nuray BAŞTAN AYDIN | Yayın Aralık 2015 | 6,384 Okuyucu
ÇOCUKLARDA ÖZGÜVEN GELİŞİMİ

Çocukların eğitiminde en önemli faktörlerden birisi özgüvendir. Özgüven, çocuğun kendi benliğine duyduğu güven çerçevesinde hareket etmesidir. Çocuk, bu güven temelini öncelikle ailesinden almaktadır. 0-6 yaş grubunda bu güven duygusu büyük ölçüde şekillenmektedir. Çocuklar, okula özgüvenlerini kazanmış veya yitirmiş olarak başlamaktadırlar. Okulda çocuğun potansiyelini tam olarak kullanmasında, derslerde başarılı olmasında, öğretmen ve çocuğun tutumundan çok, ailenin geçmişte çocuğa karşı olan tutumu önemlidir. Anne-babaların çocukla kurduğu sağlıklı ilişki kadar, birbirleri ile olan ilişkileri de çocuğun özgüven duygusuna etki eder. Araştırmalar göstermiştir ki anne-babanın zayıf özgüvene sahip olması ve birbirleriyle olan ilişkilerinin sorunlu olması çocuklarda özgüven probleminin kaynağını oluşturmaktadır. Özellikle yaşamın ilk yıllarında, çocukların anne-babayla bağı çok kuvvetlidir. Anne- baba çok önemli bir model olduğu gibi onların sorunları da çocuklar için içselleştirilen bir olay halini alır. Sorunlu ailelerden gelen çocukların okulda kendilerini derse vermekte ve sosyalleşmede zorluk yaşadıkları saptanmıştır. Evdeki çatışmaları en minimuma indirerek, özellikle de problemleri çocukların yanında deşifre etmekten şiddetle kaçınılmalıdır. Çocuklar, anne baba arasındaki problemin boyutunu tam olarak kestirememekte ve kendi dünyalarında abartılı olarak yorumlayabilmektedirler. Çocuğun en fazla ihtiyaç duyduğu şey, anne-baba tarafından sevilmek, benimsenmek, kabul görmek ve onları etkilemektir. Bu duygulardan bilerek veya bilmeyerek mahrum bırakılan çocuğun, özgüven problemi yaşaması kaçınılmazdır. Buradan hareketle, çocuklara küçük yaştan itibaren ilgi ve alakanın koşulsuz olarak sunulması gerekir. Çocuğun yaşamında önemli bir yeri olan ebeveynin her hareketi, yüz ifadesi, jestleri, mimikleri, konuşma biçimi, söylemleri çocuğa, çocuğun önemi, değeri ve beklentiler hakkında mesaj verir. O nedenle çocukla kurulan ilişkiye önemle dikkat edilmelidir. Söylemleriniz ne kadar doğru da olsa jest, mimikler de karşı tarafa duygu ve düşünce yansıtmada etkin olduğu için çocukla kurulan iletişim bir bütün olarak ele alınmalıdır. Çocuğun herhangi bir konuda başarısız olması veya beklentilerinizi karşılamamış olması durumunda sizin onunla kurduğunuz diyolog ve beden dilinizin birbiriyle uyum içinde olması gerekmektedir. Anne-babaların çoğu çocuklarına baskı yapmadıklarını söylüyorlar. Bu doğru olabilir, ancak davranışlar her zaman kelimelerden baskındır. Anne babanın yaşam biçimi çocukları sözlerden daha fazla etkiler. Çocuklar ebeveynlerinin her zaman doğruyu yaptıklarına inanırlar. Bu yüzden de ayrım yapmaksızın onların hareketlerini, tavırlarını, olaylara yaklaşım tarzlarını taklit ederler. Özgüveni zayıf olan çocukların anne babalarının özgüven duygusunun zayıf olduğu tespit edilmiştir. Çocuğunuz özgüvenin zayıf olduğunu düşünüyorsanız öncelikle kendinizin özgüven duygunuzu ve çocuğunuza karşı olan tutum ve davranışlarınızı sorgulamalısınız. Ebeveyn, kendi değerinden ve yeteneklerinden kuşkuluysa, çocuklarından aşırı isteklerde bulunabilir, onları aşırı koruma, bazen de ihmal etme eğiliminde olabilmektedir. Çocuğa aşırı baskı yapan, yüksek beklenti içinde olan anne babalar farkında olmadan çocuklarının özgüvenlerini zedeleyip tedirginliğe sebebiyet vermektedirler. Çocuk, anne babasının taleplerine karşılık verebilmek için çabalarken, aşırı paniğe kapılarak tedirgin olur. Yeteneksizlikle suçlanan çocuk bir süre sonra motivasyonunu da yitirerek başarısız olur. Aşırı korumacı yetiştirilen çocuklar kendilerini hiçbir konuda yeterli hissetmezler, daima başkasının desteğine ihtiyaç duyarlar. Desteksiz kaldıklarında ise, başarısız olacaklarına inanırlar, kendilerini boşlukta hissederler.
Aşırı korumacılığın yanı sıra, göz ardı etme tutumu da çocuğu güvensizliğe iter. Çocuğun kendine güven duyması, bir faaliyette başarı sağlaması için, anne- babası tarafından yüreklendirilmeye desteklenmeye ihtiyacı vardır. Önemsenmesi gereken şey, ortaya koyduğu başarı düzeyi değil, gösterdiği çabadır. Çocuğun gösterdiği her çaba bir kazançtır. ilk kez kendi başına çoraplarını giymeyi başaran çocuğu düşünün. Annesine seslenerek gururla ayaklarını gösterir. "Anneciğim! Bak çoraplarımı ne güzel giydim." Anne bakar ve ters giydiğini fark eder. Eleştirel ve umursamaz bir ses tonuyla: "Çorapları ters giymişsin." der. Bu tutum çocuğun kendisini aşağılanmış, incinmiş ve reddedilmiş hissetmesine yol açacaktır. Kendince ne kadar önemli bir iş başarmış olduğunu düşünen çocuk, annesi tarafından takdir edilmeyi beklerken, eleştiri alması bir yıkımdır. Övgüye layık bulunmamış olmanın psikolojisiyle yeni bir işte başarılı olma isteğini ve kendine olan güven duygusunu yitirebilmektedir. Burada anne, çocuğun gösterdiği çabanın ne kadar önemli bir kazanç olduğunu tümüyle gözden kaçırmıştır. Bu anın, çocuk için önemini düşünebiliyor musunuz? ilk kez çoraplarını bağımsız olarak giymeyi başaran çocuk, annesine kendisini ispatlayacaktır. Anne çocuğun başarısından etkilendiğini göstererek, onu yüreklendirebilir ve çoraplarını doğru giymenin yolunu öğrenmesi için motive edilebilirdi. Çocuk bu olumsuz tutum karşısında aşırı mükemmeliyetçi bakış açısına da sahip olabilir. Yapılan her iş, çok mükemmel olmalı duygusuna kapılabilir. Aşırı mükemmeliyetçilik, çocuğun girişimcilik ruhunu zedeler. Her yaptığı işte mükemmeli yakalamanın koşul olduğuna inanan çocuk, her an mükemmeli yakalamaya çalışır. Yakalayamayınca da demoralize olur, pes eder. 
Anne babaların hiçbir beklenti içerisine girmemeleri de özgüveni zedeler. Anne babanın tutumu çocuğun kendisini iyi hissederek mücadeleye girme isteğine yetecek, ancak sıkılmasına yol açmayacak oranda olmalıdır. Çocuklara, yaşına uygun olarak görevler verilerek sorumluluk duygusu kazandırılması, özgüven geliştirmede çok önemlidir. Çocuklar sorumluluk alacak ki, kendilerini ortaya koyma, ispatlama şansı yakalayabilsinler. Burada önemli olan nokta, çocuğun yaşına ve kapasitesine uygun sorumlulukların verilmesidir.
OKULA GİDEN ÇOCUKLARDA ÖZGÜVENİN ZAYIF OLDUĞUNU GÖSTEREN İŞARETLER NELERDİR?
Özgüven zayıflığının iki türlü göstergesi vardır. Özgüvensizlik bilindiğinin aksine sadece içine kapanıklık şekline kendini göstermez. Kontrolsüzlük de güvensizliğin bir göstergesidir.
Özgüvensizliğin aşırı kontrol göstergesi ve kontrolsüzlük göstergesi olarak 2 şekli vardır.
Aşırı kontrol göstergeleri:
Utangaçlık ve içine kapanıklık
Aşırı sessizlik
Anne veya babaya aşırı bağımlılık Asosyallik (Arkadaşlık kurmama)
Ürkeklik, cesaretsizlik Sorumsuzluk, Karamsarlık, Tembellik, isteksizlik Öğrenilmiş çaresizlik Motivasyon eksikliği, kendini aşağı görme, değersiz hissetme, yanlış yapmaktan ve başarısız olmaktan korkma, daima başkalarını memnun etmek için aşırı çaba harcama Sık sık karın ağrısı hissi
Kontrolsüzlük göstergesi:
Saldırganlık
Sinir patlaması (kriz), depresyon iç çatışma
Obsesyon, anksiyete Okuldan kaçma isteği işbirliğinden kaçınma Sık sık güvensizlik hissi Sürekli birisine danışma isteği Sevilip sevilmediğini teyit etme ihtiyacı duyma
Hoş karşılanmayacağını bile bile ders yapmayı reddetme Kendi hataları için başkalarını suçlama
Eşyalarına değer vermeme Dikkatsiz ve özensiz davranışlarda bulunma Çevredekilere zorbaca davranma
Çocuklar, yaşamlarında en önemli kişiler olan anne babalarının etkisi altındadırlar. * Anne babanın çocuğa yaklaşım tarzı, çocuğun özgüvenini şekillendirir.
ÇOCUKTA ÖZGÜVENİ ARTTIRMAK İÇİN YAPILACAK ÇALIŞMALAR
• Öncelikle problemin nerede ortaya çıktığının tesbit edilmesi gerekir. Bu tesbit çözümün nasıl olması gerektiğine ışık tutacaktır.
• Özgüven problemi tek bir nedene bağlanabilecek bir sorun değildir. Çocuğun gelişim dönemlerinden herhangi birinin eksik olması güvensizliğe yol açabilmektedir. Çocuğun gelişim dönemlerini kontrol edilmeli. (Sosyal, bilişsel, bedensel, cinsel, duyuşsal, dil)
• Çocuğun fikirleri sizin için kayda değer düzeyde olmasa da onun kendini ifade etmesi için, sonuna kadar dinlenmelisiniz.
• Çocuktan beklentiler onun yaşına ve seviyesine uygun olmalı.
• Özgüven problemi daha ziyade toplum içinde kendini gösterir. Özellikle okula başlamayla birlikte sorun olarak algılanır. Çocuğun toplum içinde kendini rahat bir şekilde ifade etmesinde dil gelişimi önemli bir faktördür. Çocuğun dil gelişimi için onunla sık sık sohbet edilmeli, diyalog kurulmalı, kelime dağarcığının gelişmesi sağlanmalı. (Kitap okuma kelime dağarcığını geliştirir)
• Çocukla birlikte tarihi yerler ziyaret edilmeli. Görsel etkinlikler geçmişte yaşanan kahramanlık öyküleriyle bağdaştırılarak anlatılmalı, gözünde canlandırması sağlanmalı.
Çocuk, sevdiği, ilgi duyduğu spor faaliyetlerine yönlendirilmeli.
Başarılar elde ederek kendisini ispatlamasına olanak sağlanmalı. Çocuğa, sorumluluk yüklenmek istendiği zaman buna uygun ortam hazırlanmalı ve çocuğa fırsat verilmelidir. (kırar, döker, evi kirletir, endişesi taşınmamalı.)
Çocuğun başarısız olduğu durumlar karşısında, bu durum kişiliği ile bağdaştırılmamalı, aşağılama, hakaret içerikli söylemlerden şiddetle kaçınılmalı, daha iyisini yapabileceği vurgulanarak çabası takdir edilmeli Çocuğa verilecek görevler açık ve net olarak izah edilmeli. Bazı durumlarda da bizzat yapılarak model olunmalı. Çocuk öğrenmediği konularda başarılı olamaz. "Şimdi odanı toplayalım bakalım. Öncelikle yatağını toplayalım, sonra eşyaları yerleştirelim." vs...şeklinde yol gösterilmeli.
Çocuğun olumlu yanları dile getirilerek, olumsuz yanları da ortadan kaldırılmaya çalışılmalıdır. Eleştiri ile başlayacağınız sözler çocuğun motivasyonunu kırmanın ötesinde hiçbir etki göstermeyecektir. Eleştirmek kişiyi hırslandırmaz, aksine demoralize ederek isteğini yok eder. Anne babanın birbirleriyle çatışması, sağlıksız aile ilişkileri, özgüveni zedeler. Aile içi huzuru sağlamaya özen gösterilmeli.
Özgüveni zayıf olan anne babanın çocuklarının da özgüven sorunu yaşama olasılığı yüksektir.
Zaman zaman sevdiği, değer verdiği arkadaşlarını eve davet etmesine izin verilmeli
• Baskıcı ve aşırı korumacı anne baba tutumu farkına varılmasa da çocuğun özgüvenini zedeler. Demokratik aile yaklaşımının uygulanmasına özen gösterilmeli
• Küçük de olsa, çaba gösteren çocuğun emeği göz ardı edilmemeli, çocuk desteklenip, yüreklendirilmelidir.
• Çocukla ilgili, sonuçların tahmin edildiğini ifade eden cümlelerle konuya başlanmamalı. "Zaten başarısız olacağını tahmin etmiştim, hiç şaşırmadım...." şeklinde başlayan konuşmalardan kaçınılmalı
Başarı veya başarısızlığın çocuğun özgüveni üzerinde etkisi yoktur; anne- babanın gösterdiği tepkilerin önemi vardır. Çocuğuna değer veren, onu önemseyen, yüreklendiren anne babalar, onların özgüvenlerini arttırırlar.

NURAY BAŞTAN AYDIN
PSİKOLOJİK DANIŞMAN VE AİLE DANIŞMANI
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Çocuklarda Özgüven Gelişimi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Nuray BAŞTAN AYDIN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Nuray BAŞTAN AYDIN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     2 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Nuray BAŞTAN AYDIN Fotoğraf
Psk.Dnş.Nuray BAŞTAN AYDIN
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Psikolojik Danışman
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi5 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Dnş.Nuray BAŞTAN AYDIN'ın Makaleleri
► Özgüven Gelişimi Psk.Yeşim KURUÇAY
► Ergenlerde Özgüven Gelişimi Psk.Özlem DEMİRCİ
► Çocukta Özgüven Gelişimi Psk.Bengü TOROSLUOĞLU
► Çocuklarda Özgüven Psk.Hülya TURAN
► Çocuklarda Özgüven Psk.Serdal GÜR
► Çocuklarda Özgüven Psk.Sevda ÖZBUCAK
► Çocuklarda Özgüven Eksikliği Psk.Selfinaz DURSUN YAŞAR
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Çocuklarda Özgüven Gelişimi' başlığıyla benzeşen toplam 13 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Madde Bağımlılığı Aralık 2015
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


16:31
Top