Boşanma ve Çocuk
Güncelliğini yitirmeyen konulardan biridir boşanma, boşanma ve boşanma sürecinde çocuk olmak. Tüm evlilikler bir ömür boyu sürmesi ve mutlu olma niyetiyle başlar. Geleceğe yönelik planlar yapılır, çocuk sahibi olunur, birlikte yaşanılacak ev, araba alınır… Ancak bazen aile hayatı ya da evliliğe ilişkin beklentilerde uyumsuzluklar oluştuğunda çiftler evliliklerini sonlandırmak isterler. Eğer çift çocuklu bir aile ise boşanma kararı defalarca kez gözden geçirilir. Çocuk bu durumdan nasıl etkilenir, çocuk büyüyünceye kadar dayanamaz mıyım, ailem ne der, boşanırsam nerde yaşıycam, çocuğun velayeti kimde olacak vb. bir sürü soruyu da beraberinde getirir boşanma fikri. Peki bu kadar sorularla ebeveynleri bu kadar endişelendiren boşanma kararının çocuklara etkisi nedir?
Son dönemde yapılan araştırmalar boşanma olgusunun değil, boşanma süreci ve sonrasının nasıl yaşandığının çocuklar üzerinde olumsuz etkilere neden olduğunu göstermekte. Hatta bazı araştırmalar huzursuz bir ortamda çocuk büyütmektense, huzurlu ve tekil ebeveynlerle çocuk büyütmenin daha uygun olduğunu ifade ediyor.
Bazı ebeveynler çocukaların anlmayacağını düşünerek boşanma kararını çocuklara söylemezler, bazılarıda bu kararı söyleme sorumluluğundan kaçınmak için evden ayrılır ve açıklamayı evde kalan ebeveyne bırakır. Oysaki doğru olana yaşı ne olursa olsun, ebeveynler kendi aralarında konuşarak bu kararı çocuğa birlikte açıkalmaları.
1. Boşanma nedeni her ne olursa olsun, anne baba olarak boşanmanın sorumluluğunu eşit bir şekilde alarak çocuğa anlatılmalı, bu çocuğun süreci kabullenemesini kolaylaştıracaktır.
2. Boşanmanın karı koca ilişkileri ile ilgili olduğu, hiçbir şekilde kendisi ile ilgili olmaıdığı, bundan sonrada yeniden evlenmek ya da bir arada yaşamalarının mümkün olmadığı açık ve net bir şekilde ifade edilmeli.
3. Ebeveynler çocukların diğer ebeveynle ilişkisini desteklemeli, eş olarak yaşadıkları sorunlardan ötürü çocuğa ebeveynini kötülememeli. Aksi halde çocuk kendine bir taraf seçmek zorunda kalacak ve bundan dolayı da suçluluk duyacaktır.
4. Çocuklar düzeni severler, çünkü düzen kendilerini güvende hissettirir. Bu nedenle boşanma süreciyle birlikte onun hayatında değişecekler çocuğa ayrıntıları ile açıklanmalı (kimle yaşayacak, diğer ebeveyni ne zaman görecek vb).
5. Çocukların boşanmaya ilişkin soruları yanıtlanmalı, bu konu ile ilgili duygu ve düşüncelerini ifade etmesine fırsat verilmeli.
1. Boşanma sonrasında çocuğun hayatında ki değişiklikler asgari düzeyde tutulmalıdır. Şehir,ev,okul değişikliği, yeni bir evlilik gibi yaşama olayları mümkünse ertelenmelidir. Ertelenemiyorsada değişiklikler adım adım yapılmalıdır. Bu sayede çocuk birden fazla değişiklikle başetmek durumunda kalmamış olur.
2. Anne babaların yaptığı en büyük hata, boşanmayı bir sorun olarak görüp çocuğa her konuda taviz vermek. Her istediğine evet demek, hediyelere boğmak, herşeye izin vermek… Bu çocuğun olaya uyumunu sağlamaz, çocuğun sadece düzenini daha da bozar. Unutmayın boşanmak yaşamın bir parçasıdır, aynı diğer sorunlar gibi bir süre sonra geçer ve yeni duruma uyum sağlanır.
3. Çocukla ile ilgili her konuda eşler ortak bir yol izlemeye gayret etmeli.
4. Boşanma sonrası eşlerden birisi yeni bir ilişkiye başlamak istiyorsa, çocuk boşanmayı kabulleninceye kadar bu bir süre gizlenmeli.
5. Diğer ebeveynle ilgili hiçbir şekilde olumsuz bir şey söylenmemeli.
6. Çocuklar ebeveynler arasında haber getirip götüren kişi olarak kullanılmamalı. Böylesi bir davranış sadece, çocuğun kendisini suçlu hissetmesine neden olur.
7. Boşanma ile ilgili bilgi verirken çok fazla bilgi bombardımanına tutmamak gerekir. Nafaka, velayet, mali konular, boşanma nedenleri gibi özel konularla anne baba arasında kalmalı.
Ailenin dağılmasından sonra yeni düzene uyum sağlamakta güçlük çeken çocuklarda değişik duygusal tepkiler gözlemlenir. Bu dönemde anne-babaların, çocukların duygularını göstermeleri ve onlarla yüzleşmelerini sağlamaları gerekir. Peki çocuklarda sıklıkla görülebilen ortak tepkiler nelerdir?
Korku : Boşanmadan sonra bilinmeyenlerin yarattığı korku bütün çocuklarda görülür. Çocukların yaşlarına , onları korkutan konulara göre değişir. Ayrılan anne-baba, çocuklara korkularını anlattırıp, onların güvenini sarsmayacak şekilde davranmalı ve asla terk edilmeyeceklerini hissettirmelidirler.
Üzüntü : Çocukların hayatında ebeveynlerin yerini kimse tutamaz ve çocukların iki ebeveyne de ihtiyaçları vardır. Ayrılık ile bir ebeveynin günlük yaşantıdan çekilmesi bütün çocukları üzer. Çocuklar bu üzüntülerini ağlamak ve üzgün olmaktan farklı şekillerde de ifade edebilirler, yalnız kalmayı istemek, az konuşmak, ters davranış, öfke, üzüntülü resimler çizmek gibi yollarla da gösterebilirler. Bazı çocuklarda da hiçbir şey olmamış gibi davranmaı tercih ederek, üzüntülerini görünür kılmamayı tercih edebilirler. Böylesi durumlarda ebeveynler kendi duygularını paylaşarak , çocuklara da duygularını paylaşma konusunda rehberlik edebilirler.
Öfke : Çocuklar, anne-babalarının boşanmalarına duydukları öfkeyi kavga, yakınlarına bağırma, kırıp dökme ile gösterebilirler. Bu durumda ebeveynler öfkeyi görmezden gelmek veya bastırmak yerine, kabul edilir sınırlar içinde, çocukların öfkelerini dışavurmalarına izin vermelidirler. Bazen çocuklar öfkeden içlerine kapanır. Onlara da öfkeyi söze döktürtmek gerekir.
Suçluluk : Çocuklar kendilerinin dünyanın merkezi olduğuna inanırlar ve her olayın nedeninin kendileri olduğunu düşünürler. Bundan dolayı, özellikle küçük yaştaki çocuklar anne-baba ayrılığının kendileri yüzünden olduğuna inanıp, suçluluk duyabilirler. Anne babalarına ben yaramazlık yaptığım için mi ayrıldınız vb. gibi sorlarla suçluluk duygularını ifade edebildikleri bazı çocuklar bunu ifade etmez ve içten içe kendilerini suçlarlar. Anne-baba, tutarlı olarak çocukları, boşanmalarında onların etkilerinin olmadığını, olayların onların tamamen dışında geliştiğine ikna etmeleri gerekir.
Barışma Arzusu: Çocuklar anne babanın ayrılmasından kendilerini sorumlu hissedebileceği gibi çoğu zamanda tekrar birleşmenin kendilerine bağlı olduğuna inanırlar ve bir gün yeniden barışmalarına ilişkin ümit beslerler. Boşanma olayının uzerinden yıllar gecse, hatta ebeveynlerin her ikisi de evlense cocukların (hangi yaşta olurlarsa olsunlar) anne-babalarını bir arada gorme, yeniden evlenmelerini arzu etme durumları hemen hemen değişmeden devam etmektedir.
Bu nedenle aileler çocuklara, bir araya gelme şanslarının kesinlikle olmadığını zaman zaman hatırlatmalı ve onlara umit vermemeleridir.
Yalnızlık : Ayrıldıktan sonra ebeveynlerden birinin evden gitmesi ve yeni yaşam biçimi çocukların kendilerini yalnız hissetmelerine neden olur, onların korkularını, üzüntülerini arttırır, hayali arkadaş bulmaya iter. Yalnızlık hissini önlemek için ebeveynlerin çocukları, yalnız geçirecekleri zamanda hoşlarına gidecek, rahatlatacak aktivitelere yönlendirmeleri faydalı olur.
Gerileme : Okul öncesi dönem çocukları kimi zaman, ayrılıktan sonra , zor durumdan kaçmak ve rahatlamak için, gelişimini tamamladıkları bir aşamaya geri dönüş yaşayabilir. Örneğin, parmak emme, yatağı ıslatma gibi. Bunu duygularını kontrol edemedikleri için yaptıkalrı hatırlanmalı ve ebeveynler bu dönemde onları cezalandırmayıp, rahatlatmaya çalışmalıdır.
Uyku bozuklukları ve yemek yeme sorunları : Ailenin dağılmasına tepki olarak çocuklarda uykusuzluk, yemek yeme alışkanlıklarında sorunlar görülebilir. Bu durumlarda ebeveyn çocuğun alıştığı düzeni bozmamaya özen göstermeli, gerektiğinde bir doktora danışmalıdır.
Okul sorunları : Boşanmanın çocuklarda yarattığı karmaşık duygulardan dolayı, çocuklar okulda başarısızlık yaşayabilir veya saldırgan davranışlarda bulunabilirler. Genelde bu davranışlar boşanmanın olumsuz etkileri azaldıkça düzelir. Ebeveynlerin, çocuklarının okul durumlarını öğretmenleriyle düzenli olarak takip etmeleri gerekir.
Fiziksel sorunlar : Çocuklar duygularını rahatça açığa vuramadıklarında veya stres altında olduklarında mide, baş, göğüs ağrıları, kramp gibi psikosomatik belirtiler gösterebilirler. Bölesi bir durumda çocuk izlenmeli ve durumun devam etmesi durumunda bir uzman desteği alınmalıdır.
Tüm bu süreçleri yaşarken ebeveyn olarak kendiniz için ve çocuğunuz için destek almanız süreci daha sağlıklı atlatmanıza yardımcı olacak, uyum sürecinizi hızlandıracaktır.
Son dönemde yapılan araştırmalar boşanma olgusunun değil, boşanma süreci ve sonrasının nasıl yaşandığının çocuklar üzerinde olumsuz etkilere neden olduğunu göstermekte. Hatta bazı araştırmalar huzursuz bir ortamda çocuk büyütmektense, huzurlu ve tekil ebeveynlerle çocuk büyütmenin daha uygun olduğunu ifade ediyor.
Boşanma çocuğa nasıl anlatılmalı?
Bazı ebeveynler çocukaların anlmayacağını düşünerek boşanma kararını çocuklara söylemezler, bazılarıda bu kararı söyleme sorumluluğundan kaçınmak için evden ayrılır ve açıklamayı evde kalan ebeveyne bırakır. Oysaki doğru olana yaşı ne olursa olsun, ebeveynler kendi aralarında konuşarak bu kararı çocuğa birlikte açıkalmaları.
1. Boşanma nedeni her ne olursa olsun, anne baba olarak boşanmanın sorumluluğunu eşit bir şekilde alarak çocuğa anlatılmalı, bu çocuğun süreci kabullenemesini kolaylaştıracaktır.
2. Boşanmanın karı koca ilişkileri ile ilgili olduğu, hiçbir şekilde kendisi ile ilgili olmaıdığı, bundan sonrada yeniden evlenmek ya da bir arada yaşamalarının mümkün olmadığı açık ve net bir şekilde ifade edilmeli.
3. Ebeveynler çocukların diğer ebeveynle ilişkisini desteklemeli, eş olarak yaşadıkları sorunlardan ötürü çocuğa ebeveynini kötülememeli. Aksi halde çocuk kendine bir taraf seçmek zorunda kalacak ve bundan dolayı da suçluluk duyacaktır.
4. Çocuklar düzeni severler, çünkü düzen kendilerini güvende hissettirir. Bu nedenle boşanma süreciyle birlikte onun hayatında değişecekler çocuğa ayrıntıları ile açıklanmalı (kimle yaşayacak, diğer ebeveyni ne zaman görecek vb).
5. Çocukların boşanmaya ilişkin soruları yanıtlanmalı, bu konu ile ilgili duygu ve düşüncelerini ifade etmesine fırsat verilmeli.
Boşanma sürecinde yapılması gerekenler?
1. Boşanma sonrasında çocuğun hayatında ki değişiklikler asgari düzeyde tutulmalıdır. Şehir,ev,okul değişikliği, yeni bir evlilik gibi yaşama olayları mümkünse ertelenmelidir. Ertelenemiyorsada değişiklikler adım adım yapılmalıdır. Bu sayede çocuk birden fazla değişiklikle başetmek durumunda kalmamış olur.
2. Anne babaların yaptığı en büyük hata, boşanmayı bir sorun olarak görüp çocuğa her konuda taviz vermek. Her istediğine evet demek, hediyelere boğmak, herşeye izin vermek… Bu çocuğun olaya uyumunu sağlamaz, çocuğun sadece düzenini daha da bozar. Unutmayın boşanmak yaşamın bir parçasıdır, aynı diğer sorunlar gibi bir süre sonra geçer ve yeni duruma uyum sağlanır.
3. Çocukla ile ilgili her konuda eşler ortak bir yol izlemeye gayret etmeli.
4. Boşanma sonrası eşlerden birisi yeni bir ilişkiye başlamak istiyorsa, çocuk boşanmayı kabulleninceye kadar bu bir süre gizlenmeli.
5. Diğer ebeveynle ilgili hiçbir şekilde olumsuz bir şey söylenmemeli.
6. Çocuklar ebeveynler arasında haber getirip götüren kişi olarak kullanılmamalı. Böylesi bir davranış sadece, çocuğun kendisini suçlu hissetmesine neden olur.
7. Boşanma ile ilgili bilgi verirken çok fazla bilgi bombardımanına tutmamak gerekir. Nafaka, velayet, mali konular, boşanma nedenleri gibi özel konularla anne baba arasında kalmalı.
BOŞANMADAN SONRA ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN ORTAK TEPKİLER NEDİR? NASIL DAVRANILMALIDIR?
Ailenin dağılmasından sonra yeni düzene uyum sağlamakta güçlük çeken çocuklarda değişik duygusal tepkiler gözlemlenir. Bu dönemde anne-babaların, çocukların duygularını göstermeleri ve onlarla yüzleşmelerini sağlamaları gerekir. Peki çocuklarda sıklıkla görülebilen ortak tepkiler nelerdir?
Korku : Boşanmadan sonra bilinmeyenlerin yarattığı korku bütün çocuklarda görülür. Çocukların yaşlarına , onları korkutan konulara göre değişir. Ayrılan anne-baba, çocuklara korkularını anlattırıp, onların güvenini sarsmayacak şekilde davranmalı ve asla terk edilmeyeceklerini hissettirmelidirler.
Üzüntü : Çocukların hayatında ebeveynlerin yerini kimse tutamaz ve çocukların iki ebeveyne de ihtiyaçları vardır. Ayrılık ile bir ebeveynin günlük yaşantıdan çekilmesi bütün çocukları üzer. Çocuklar bu üzüntülerini ağlamak ve üzgün olmaktan farklı şekillerde de ifade edebilirler, yalnız kalmayı istemek, az konuşmak, ters davranış, öfke, üzüntülü resimler çizmek gibi yollarla da gösterebilirler. Bazı çocuklarda da hiçbir şey olmamış gibi davranmaı tercih ederek, üzüntülerini görünür kılmamayı tercih edebilirler. Böylesi durumlarda ebeveynler kendi duygularını paylaşarak , çocuklara da duygularını paylaşma konusunda rehberlik edebilirler.
Öfke : Çocuklar, anne-babalarının boşanmalarına duydukları öfkeyi kavga, yakınlarına bağırma, kırıp dökme ile gösterebilirler. Bu durumda ebeveynler öfkeyi görmezden gelmek veya bastırmak yerine, kabul edilir sınırlar içinde, çocukların öfkelerini dışavurmalarına izin vermelidirler. Bazen çocuklar öfkeden içlerine kapanır. Onlara da öfkeyi söze döktürtmek gerekir.
Suçluluk : Çocuklar kendilerinin dünyanın merkezi olduğuna inanırlar ve her olayın nedeninin kendileri olduğunu düşünürler. Bundan dolayı, özellikle küçük yaştaki çocuklar anne-baba ayrılığının kendileri yüzünden olduğuna inanıp, suçluluk duyabilirler. Anne babalarına ben yaramazlık yaptığım için mi ayrıldınız vb. gibi sorlarla suçluluk duygularını ifade edebildikleri bazı çocuklar bunu ifade etmez ve içten içe kendilerini suçlarlar. Anne-baba, tutarlı olarak çocukları, boşanmalarında onların etkilerinin olmadığını, olayların onların tamamen dışında geliştiğine ikna etmeleri gerekir.
Barışma Arzusu: Çocuklar anne babanın ayrılmasından kendilerini sorumlu hissedebileceği gibi çoğu zamanda tekrar birleşmenin kendilerine bağlı olduğuna inanırlar ve bir gün yeniden barışmalarına ilişkin ümit beslerler. Boşanma olayının uzerinden yıllar gecse, hatta ebeveynlerin her ikisi de evlense cocukların (hangi yaşta olurlarsa olsunlar) anne-babalarını bir arada gorme, yeniden evlenmelerini arzu etme durumları hemen hemen değişmeden devam etmektedir.
Bu nedenle aileler çocuklara, bir araya gelme şanslarının kesinlikle olmadığını zaman zaman hatırlatmalı ve onlara umit vermemeleridir.
Yalnızlık : Ayrıldıktan sonra ebeveynlerden birinin evden gitmesi ve yeni yaşam biçimi çocukların kendilerini yalnız hissetmelerine neden olur, onların korkularını, üzüntülerini arttırır, hayali arkadaş bulmaya iter. Yalnızlık hissini önlemek için ebeveynlerin çocukları, yalnız geçirecekleri zamanda hoşlarına gidecek, rahatlatacak aktivitelere yönlendirmeleri faydalı olur.
Gerileme : Okul öncesi dönem çocukları kimi zaman, ayrılıktan sonra , zor durumdan kaçmak ve rahatlamak için, gelişimini tamamladıkları bir aşamaya geri dönüş yaşayabilir. Örneğin, parmak emme, yatağı ıslatma gibi. Bunu duygularını kontrol edemedikleri için yaptıkalrı hatırlanmalı ve ebeveynler bu dönemde onları cezalandırmayıp, rahatlatmaya çalışmalıdır.
Uyku bozuklukları ve yemek yeme sorunları : Ailenin dağılmasına tepki olarak çocuklarda uykusuzluk, yemek yeme alışkanlıklarında sorunlar görülebilir. Bu durumlarda ebeveyn çocuğun alıştığı düzeni bozmamaya özen göstermeli, gerektiğinde bir doktora danışmalıdır.
Okul sorunları : Boşanmanın çocuklarda yarattığı karmaşık duygulardan dolayı, çocuklar okulda başarısızlık yaşayabilir veya saldırgan davranışlarda bulunabilirler. Genelde bu davranışlar boşanmanın olumsuz etkileri azaldıkça düzelir. Ebeveynlerin, çocuklarının okul durumlarını öğretmenleriyle düzenli olarak takip etmeleri gerekir.
Fiziksel sorunlar : Çocuklar duygularını rahatça açığa vuramadıklarında veya stres altında olduklarında mide, baş, göğüs ağrıları, kramp gibi psikosomatik belirtiler gösterebilirler. Bölesi bir durumda çocuk izlenmeli ve durumun devam etmesi durumunda bir uzman desteği alınmalıdır.
Tüm bu süreçleri yaşarken ebeveyn olarak kendiniz için ve çocuğunuz için destek almanız süreci daha sağlıklı atlatmanıza yardımcı olacak, uyum sürecinizi hızlandıracaktır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Boşanma ve Çocuk" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Dnş.Aslı DENİZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Dnş.Aslı DENİZ'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
