2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Çocuklarda Bilişsel Gelişim Teorisi
MAKALE #16527 © Yazan Psk.Çağdaş YALÇIN | Yayın Nisan 2016 | 5,297 Okuyucu
Piaget: Bilişsel Gelişim Teorisi

Ünlü İsviçreli davranış bilimci Jean Piaget, geliştirdiği bilişsel gelişim teorisi ile çocuk gelişimi alanında öncü konumunda bir bilim insanıdır. Piaget’in geliştirdiği teori, çocuğun bilişsel gelişimini açıklama konusunda son derece başarılıdır ve sonraki teoriler için yol gösterici olmuştur. Piaget’in teorisindeki bazı eksikler de, Piaget’in teorisi üzerine çalışan araştırmacılar sayesinde tamamlanmış ve edinilen bilgi, çocuğun öğrenme ve anlama süreci hakkında birçok bilgiye sahip olmamıza olanak vermiştir.

Piaget, çocukların çevrelerinde olup bitenler ve kendi dünyaları hakkında bilgi edinirlerken aktif olduklarına inanır. Çocukların bilgiyi kendi aktiviteleri ve tecrübeleri sonucu keşfettiği bu yaklaşım “yapılandırmacı yaklaşım” olarak adlandırılır. Yapılandırmacı yaklaşıma göre, çocuğa bilgi ne kadar iyi bir şekilde sunulmuş olursa olsun, çocuk kendi hayatı ile bütünleştiremediği ve kendi hayatında kullanamadığı bilgiyi gerçekten öğrenmemiştir.

Piaget çocukların tecrübe ettiği ya da şahit olduğu olayları, durumları ve nesneleri tanımak, onlar ile ilgili bilgiyi oluşturmak için şemalar kullandıklarına inanır. Çocuk, yüksekten düşen bir nesnenin düşeceğini bu konudaki tecrübeleri sayesinde oluşturduğu şema sayesinde bilir. Bu şemalara uygun durumları genelleyen çocuk şemasına uygun olmayan bir durum ile karşılaştığında ise bu duruma adapte olmak için “uyum” sürecini kullanır. Bu süreçte çocuk var olan şemasını yeni durum çerçevesinde değiştirir ya da yeni bir şema üretir. Örneğin, bütün nesnelerin yere düşeceğini öğrenen bir çocuğun uçan bir balon ile karşılaştığında uyum süreci sayesinde yeni bir şema üretmesi beklenir.

Piaget’nin ortaya koyduğu bu bilişsel gelişim, belirli evreler çerçevesinde gerçekleşir ve çocuğun bir evrenin becerilerini kazandıktan sonra bir sonraki evreye geçmesi beklenir. Bu evreleri tamamlayan bir çocuk, soyut düşünme yeteneğini kazanır ve yetişkinin sahip olması beklenen mantıksal zekâya sahip olur.

Bilişsel Gelişim Teorisi: İlk Yıl

Piaget çocukların olayları, durumları ve nesneleri anlama; bu olaylar, durumlar ve nesneler hakkında bilgi edinme sürecinin çeşitli basamaklar çerçevesinde geliştiğini ortaya koymuştur. Piaget’in bilişsel gelişim teorisinin ilk basamağı duyusal-motor evredir. Bu evre bebeğin doğumu ile 2 yaşına geldiği yıllar arasını kapsar. Piaget bu dönemin özellikleri hakkındaki teorisini kendi 3 çocuğunu gözlemleyerek geliştirmiştir.
Duyusal motor dönemi 6 basamağa ayıran Piaget, bu basamakların bütün dünyadaki çocuklar için geçerli olduğunu ve basamakların sırasının sabit olduğuna inanır. Piaget’in teorisinin ilk evresinin ilk 4 basamağı ve bu basamakların özellikleri şu şekildedir:
1. Refleksif Dönem (Doğum – 1 ay) : Çocukların bu dönemde yakalama, kavrama ve emme gibi refleksler çerçevesinde hareket etmesi beklenir.
2. Birincil Döngüsel Tepkiler (1. Ay – 4. Ay) : Bu dönemde çocuklar basit ihtiyaçları çerçevesinde davranışlar sergilemeye başlarlar. Bu davranışlar ilk başta rastlantısal olarak gerçekleştirilir ve çocuğun refleksleri ile sınırlıdır. Örneğin bu dönemdeki çocuklar ağızlarını kaşıkla beslendiklerinde farklı, meme ile beslendiklerinde farklı açmayı öğrenirler.
3. İkincil Döngüsel Tepkiler (4. Ay- 8. Ay): Bu dönemde çocuk önceki dönemde rastlantısal olarak öğrendiği davranışları tekrar eder. Bu davranışlar, ilginç sonuçlar doğuran durumları ve tanıdık davranışların taklidini kapsar. Örneğin bu dönemde bir çocuk fırlattığı topun ilginç sesler çıkarttığını fark eder ve bu davranışı, ona ilginç gelen sesi duymak için tekrar eder. Bu dönemin bir diğer özelliği, çocukların gözden kaybolan nesnelerin ( örneğin bir kutunun içine konan oyuncak) yok olduğuna inanmasıdır.
4. İkincil Tepkilerin Koordinasyonu (8. Ay – 12. Ay): Bu dönemde çocukların davranışları bir amaç çerçevesinde ve hedefe yöneliktir. Önceki dönemlerde şans eseri ya da rastlantısal olarak edinilen bilgiler, bu dönemde çeşitli sorunların giderilmesi için kullanılır. Örneğin çocuk, üzerine örtü örtülerek saklanan bir oyuncağı bulmak için örtüyü kaldırıp altına bakması gerektiğini öğrenmiştir. Bu durum çocuğun oyuncağın gözden kaybolsa da yok olmadığını anlama becerisi geliştirdiğinin işaretidir.

Bilişsel Gelişim Teorisi: İkinci Yıl

Ünlü bilişsel teorisyen Jean Piaget, çocukların öğrenme, anlamlandırma ve bilgi edinme süreçleri üzerinde çeşitli çalışmalar yapmış ve bilişsel gelişim teorisini ortaya koymuştur. Bu teoriye göre çocuklar yaşamlarının ilk yılının sonunda, davranışlarını belli bir amaç doğrultusunda düzenleyebilmekte ve edindikleri bilgileri çeşitli sorunları çözmek için kullanabilmektedirler. Yaşamlarının ikinci yılı sonunda duyusal motor evreyi tamamlayacak olan çocukları, bu dönemde ne gibi değişimlerin beklediğini Piaget şu şekilde açıklamıştır:
• Üçüncül Döngüsel Tepkiler (12. Ay – 18. Ay): Bu dönemde çocuklar daha önceden görüp bildikleri davranışlar yerine yeni davranışlar denerler. Örneğin bu dönemde çocuk, bir oyuncağa ulaşmak için ona gitmek yerine elindeki başka bir oyuncağı kullanabilir.
• Zihinsel Temsiller (12. Ay – 2 Yaş): Duyusal motor evrenin son dönemi olan zihinsel temsiller döneminde çocukları bekleyen en büyük değişiklik, çocukların davranışlarını sergilemeden önce düşünmeye başlamalarıdır. Bu düşünme süreci, çocukların çeşitli problemlere ani çözümler bulabilmesine olanak sağlar. Bu dönemin diğer öne çıkan davranışları ertelenmiş taklitlerdir. Ertelenmiş taklitler, çocuğun daha önce gördüğü bir davranışı, ilerleyen zamanlarda tekrar etme becerisi için kullanılan bir terimdir. Piaget’e göre bu dönemdeki bir çocuk bugün karşılaştığı bir davranışı sonraki günlerde sergileyebilir. Bu duruma olanak sağlayan mekanizma, çocuğun bugün gördüğü davranış ile ilgili ( o davranışı sergilemese de) aklında çeşitli temsiller oluşturmuş olmasıdır.

Bilişsel Gelişim Teorisi: Operasyon Öncesi Dönem (2-4 yaş)

Jean Piaget’in bilişsel gelişim teorisinin 2. basamağını operasyon öncesi dönem oluşturur. 2-7 yaş arasını kapsayan bu dönem, 2-4 yaş arasındaki sembolik dönem ve 4-7 yaş arasındaki sezgisel dönemden oluşur. 2-4 yaş arasındaki bilişsel gelişimlere odaklanan bu yazı, çocuğun dünyayı ve çevresini nasıl algıladığı, anlamlandırdığı ve bilgileri nasıl edindiği üzerinde duracaktır.
• 2-4 yaş arasında, dili kullanma becerileri hızla gelişen çocukların dili anlamlandırma becerileri ise kendilerine özgüdür. Örneğin eline taşıyabileceğinden fazla oyuncak alan bir çocuk ebeveyninin “eline çok oyuncak almışsın, taşıyamayacaksın” uyarısını, “çok” kelimesini anlamını kavrayamadığından anlamayabilir. Bu sebeple çocuk elindeki oyuncakları düşürür.
• Bu dönemde çocuklar diğer insanların bakış açısından bakma becerilerini henüz kazanamamışlardır. Olaylar karşısında diğer insanların da kendileri gibi hissettiğini, diğer durumları kendileri gibi algıladığını düşünürler. Örneğin bir duvarın önündeki topu gören çocuk, duvarın arkasındaki insanın da o topu gördüğünü düşünür.
• Bu dönemdeki çocuklar, canlı olmayan nesnelerin yaşam benzeri özellikleri olduğuna inanırlar. 2-4 yaşları arasındaki bir çocuk, bulutların güneşe kızdığı için güneşin önüne geçtiğini düşünebilir.
• Bu dönemde çocuklar, nesneleri genellikle tek bir özelliğine göre sınıflandırırlar. Örneğin bir grup kalemi rengine ve uzunluğuna göre gruplandırması istenen bir çocuğun sadece uzun ve kısa kalemlerden oluşan 2 grup yapabilmesi beklenebilir.

Referanslar:
Child Development (6th. Edition) / Laura E. Berk
A Child’s World / Diane E. Papalia, Ruth Duskin Feldman
     4 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler  
► Bilişsel Gelişim Psk.Kamil ERTEKİN
► Bilişsel ve Dilsel Gelişim Dr.Psk.Dnş.Nur AKBULUT KILIÇOĞLU
► Çocuklarda Ahlaki Gelişim Psk.Hazan ŞAHNAOĞLU
► Çocuklarda Cinsel Gelişim Psk.Dnş.Murat ÇAKIR
► Çocuklarda Gelişim Özelikleri Psk.Dnş.Nuray BAŞTAN AYDIN
► Çocuklarda Cinsel Gelişim Psk.Dnş.Ercan TEKİN
► Çocuklarda Cinsel Gelişim Psk.Eser ÖLÇER
► Çocuklarda Duygusal Gelişim Psk.Gülgün KURTAY
► 0-6 Ay Arası Çocuklarda Gelişim Psk.K.Esen EKİNCİ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Çocuklarda Bilişsel Gelişim Teorisi' başlığıyla benzeşen toplam 19 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
 
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


10:14
Top