Bilinçsiz bir şekilde yapılagelen aile işletmeciliği halk sağlığını , ülke ekonomisini ve imajımızı zedeliyor.Usulüne uygun yapılmayan hayvancılık, basit önlemlerin alınmaması nedeniyle zoonoz hastalıkların artmasına ve çeşitli verim kayıplarına neden oluyor: uygun yem yedirilmeyen, havasız ve güneş almayan ahırlarda beslenen, paraziter mücadelesi yapılmayan, aşılama ve suni tohumlama gibi koruyucu yöntemler uygulanmayan,gelişi güzel ilaç kullanılan, meme ve tırnak bakımı yapılmayan, gebelik takibi ve doğum hijyeni olmayan kontrolsüz bir hayvancılıkla AB’ne girmek hayal gibi.

Uygun yemin yedirilmemesi: çoğu çifçimiz güzün ahıra aldığı hayvanlarını saman-kepek-tahıl gibi yetersiz ve dengesiz karışımlarla beslemekte buda hayvanları zayıf ve hastalıklara açık hale getirmekte, et ve sütteki birim maliyeti yükseltmektedir.

Havasız ve güneş almayan ahırlar: köroğlunun at yetiştirme tekniğini örnek edinen çifçimiz sıcağın daha iyi olacağını düşünerek kışın kapıyı pencereyi ve havalandırma bacalarını çuval ve naylonlarla kapatmaktadır. Onlarca sığırın aynı ortamda soluması ve dışkıdan çıkan zararlı gazlar ve içeri temiz havanın girmemesi yemden yararlanım oranını , etin ve sütün kalitesini düşürmektedir. Daha da vahimi erkeklere göre uzun yaşayan inekler uzun süre soludukları üre ve oksijensiz hava nedeniyle tüberküloz (verem) hastalığına yakalanmakta ve bu mikrobu etiyle ve sütüyle etrafa yaymaktadırlar.

Paraziter mücadelenin yapılmaması: eti yensin yada yenmesin tüm hayvanlara yılda iki defa paraziter mücadele yapılması gerekir. Hem iç hem dış parazitlerle mücadele etmesi gereken çifçimiz gözüyle gördüğü dış parazitlerle (kene, bit, pire) mücadele ederken, görmediği iç parazitleri farkında olmadan beslemektedir. Hayvanın yediği yemin en değerli kısmına ortak olan parazitler aynı zamanda halk sağlığını da tehdit etmekte: tenya, kisthidatik, toksoplazma, fasiola gibi insanı korkutan hastalıklarda yapmaktadırlar. Nokra diye bilinen derialtı sinek larvalarını parazit olarak görmeyen, iyi beslenen hayvanlarda kendiliğinden oluştuğunu zanneden çifçimiz yine farkında olmadan ülke deri sektörüne büyük darbe vurmaktadır. Zira Nokranın deldiği deriler hurda deri olarak işlenmektedir.

Aşılama yapılmaması: enfeksiyöz ve bulaşıcı hastalıklara karşı tarım bakanlığı ekipleri yılın belli dönemlerinde köy köy dolaşarak şap, şarbon, brusella, çiçek, yanıkara gibi koruyucu aşılar yapmakta. Ancak çifçimiz hayvanın boynu şişiyor, sütü azalıyor gibi sudan bahanelerle hayvanını saklıyor yada yaptırmıyor. Bunun sonucunda aşılama tam koruma sağlayamıyor. Köyde hastalığa yatkın hayvanlar mutlaka kalıyor… İhbarı zorunlu ve tazminatlı olduğu halde brusella , verem, şarbon , şap gibi hastalıkları bildirmeyen duyarsız çiftçi ve muhtarlarımız da var.

Suni tohumlama yapılmaması: suni tohumlama çifleşmeyle bulaşan brusella, ibr gibi hastalıkları önlediği gibi üstün verimli buzağıların doğmasını sağlar. Ancak tarım bakanlığının özendirici birçok çalışmasına, hatta üste para vermesine rağmen suni tohumlama günah diye yaptırmayan çiftçilerimiz var. Bunun sonucunda brusella gibi halk sağlığınıda tehtid eden peynir hastalığı yaygın hale gelmekte sağlık bakanlığını bile çoğu zaman çaresiz bırakmaktadır.

Teknik imkanlardan yararlanılmaması: sağımın elle yapılması ve sütün sadece yaz aylarında sağlanması, doğumların yıl geneline yayılmamış olması süt sektörünü zora sokuyor. Yine bilinçsizlik sonucu makinayla sağım yapmanın ineğin memelerine zarar vereceği, Doğumların ise yaz aylarında olmaması gerektiği inancı hakim. Oysa makinalı sağımda süt kısa sürede memeden alınarak kokusuz,mikropsuz ve dayanıklı süt elde edilir. Doğumların yıl geneline yayılması süt sanayine aralıksız hammadde temini için çok gereklidir.

Gelişi güzel ilaç kullanımı: komşusunun kullandığı antibiyotiği hekime danışmadan gerekli gereksiz kendi hayvanına kullanan, hayvanı ilacın arınma süresini gözetmeden kestiren, sonuçta mikrobun direnç geliştirmesine ve vatandaşın kanserojenik, ilaçlı et,süt tüketmesine neden olan yine bilinçsiz çiftçilerimizdir. Ayrıca her şeylerini paylaştığımız hayvanlarında hakları var…

Meme ve tırnak bakımı yapılmaması, doğum hijyenine uyulmaması,sonucu et,süt ve buzağı kaybımız yıllık 3 milyar doların üzerinde, halk sağlığına harcanan tedavi giderleri de bir okadar. Bu verimsizliğe bir son vermemizin vakti çoktan geldi. Sağlıklı bir toplum için sağlıklı gıda tüketmeliyiz.

AB’ne girmeye çalıştığımız bu dönemde standartlarımızı yükseltmek için milletçe elele vermeli, çifçimizi bilinçlendirmek için koordineli bir çalışma yapmalıyız. Tarım Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Sanayi Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,Milli Eğitim Bakanlığı, Belediyeler,sivil toplum kuruluşları, Diyanet İşleri ve hatta Genel Kurmay Başkanlığı(askere alınan kısa dönem-asteğmen veteriner hekimlere - zooteknistlere katiplik yerine çifçi eğitimi yaptırılabilir.) bu konuda koordineli bir çalışma başlatmalıdır. Önce kendi kendine yeten bir toplum olmalıyız. Her kurum kendi payına bir katkı sağlamalıdır. Aksi takdirde Avrupalı bırakın bizden ürün almayı, kendi etimizi, sütümüzü, peynirimizi, pastırmamızı yememize izin vermeyecek, sağlık bakanlığımız brusellalı, veremli hastalarımıza milyar dolarlar harcamaya devam edecek….

Burhan PINARBAŞI