Endometriozis
ENDOMETRİOZİS
İlk kez 1860 yılında bir patolog tarafından tanımlanmıştır. Normalde rahim içinde bulunması gereken endometrium dokusunun vücudun başka yerlerinde bulunmasıdır. Üreme çağındaki kadınların yaklaşık %3-10’unda görülürken pelvik ağrısı olan grupta %20, infertil grupta %25-35 oranında görülebilir. Vücudun her yerinde görülebilmesine karşın en sık olarak pelvis(leğen kemiği) içerisinde yerleşim gösterir.
NEDENLERİ
Bilinmeyeni bol, oluş nedenleri hakkında farklı yorumlarda bulunulan bir hastalıktır. Teoriler hastalığın ilk saptandığı zamanlardan itibaren süregelmekte, üzerinde çok çalışılmakla birlikte, net sonuç ve yorumlar yapılamamaktadır.
1. Retrograd akım kuramı: Adet kanının geri olarak kanallardan karın boşluğuna geri akımı ve dökülen parçaların yapışması ile başlayan bir hastalık olduğu iddia edilmektedir.
2. Çölomik epitelyum metaplazisi kuramı: Karın içini kaplayan çölomik epitelin değişime uğrayarak bu bölgelerde endometriozis odaklarının gelişmesidir
3. Kan – Lenf yayılım: Endometriozisin vücudun her yerinde görülebilmesi odakların kan veya lenf yolları ile aktarımı şeklinde açıklanmaktadır.
4. Genetik: Genetik geçiş şekli tam olarak açıklanamamakla birlikte, genetik temeli olan bir hastalık olduğu bilinmektedir. (Endometriozisi bulunan hastaların birinci derece akrabalarında endometriozis görülme olasılığı 6-8 kat daha fazladır)
5. Kanser Biyolojisi: Endometriozis hastalarında görülen genetik değişiklikler çeşitli kanser tiplerinde de görülmektedir. Bu durumun hastalığın kanser özellikleri göstermesiyle veya kansere dönüşmesiyle bir ilgisi yoktur. Bu durum odakların çoğalmasını kısmen onkojenlerin mutasyonu veya tümör supresör genlerin delesyonuna ile açıklamaya çalışmaktır
6. Bağışıklık sistemi değişiklikler: Hücresel bağışıklıkta değişiklikler vardır. Bu durumun neden mi yoksa genetik özelliğin sonucu mu olduğu tartışmalıdır.
7. Hormonal nedenler: Endometriotik dokularda yüksek miktarda estrojen üretilir, bu dokularda normal endometriumda olmayan enzim aktiviteleri vardır (Aromataz, StAR,Steroidojenik Faktör -1 vb)
8. Çevresel faktörler: Bazı toksinler estrojen benzeri etki ile sıklığı artırabilirler ve bunların başında Dioksin gelir. Kimyasal sanayide, PVC ve kağıt üretiminde ara üründür. Endometriozis sıklığı ile ilişkisi güçlü bilimsel kanıtları vardır.
Sonuç olarak endometriozis, nedeni bilinmeyen ve birden fazla kuram ile açıklanmaya çalışılan bir hatsallıktır
ŞİKAYETLER
Hastalarda en sık görülen şikayetler;
1. Kronik Pelvik Ağrı( Hastaların %30-50’sinde görülür)
2. Sancılı Adet Görme( Hastaların %60-80’inde görülür )
3. Cinsel ilişki sırasında ağrı( Hastaların %25-40’ında görülür )
4. Kısırlık ( Hastaların %30-40’ında görülür)
5. İdrar ve bağırsakla ilgili yakınmalar
6. Adet düzensizliği ( Nadir görülür. Özellikle çikolata kisti olan olgularda karşımıza çıkar)
şeklinde özetlenebilir.
MUAYENE BULGULARI
Bu hastaların jinekolojik muayenelerinde pelviste hassasiyet ve ele gelen farklı büyüklükte olabilen nodüller saptanır.
Muayene sırasında rahim hareketlerinin ağrılı olduğu görülür
Gerek muayene sırasında gerek USG incelemesinde yumurtalıklar üzerinde farklı büyüklükte olabilen çikolata kistleri( Endometrioma) görülebilir
İNCELEME YÖNTEMLERİ
1. USG Özellikle çikolata kisti olan olgularda tanı değeri çok yüksektir
2. Kan İncelemeleri Tümör belirteci olan Ca125 bu hastalarda serum ve periton sıvısında bakıldığında ılımlı bir yükseklik gösterir.
3. Laparoskopi
4. MRI
5. BT
Son üç inceleme yöntemi günümüzde çok fazla başvurmadığımız sadece özel bir takım durumlarda başvurduğumuz inceleme yöntemleridir.
TEDAVİ
Tedavi ilkeleri;
Hastanın şikayetleri tedavide temel belirleyicidir.(Çocuk isteğine, hastalığın şikayet ve yaygınlığına, hastanın yaşına göre değişiklikler gösterebilir. )
Amaç:
Ağrıyı azaltmak
Gebelik şansını arttırmak
Pelvik kitleyi düzeltmek
Nüksü mümkün olduğu kadar geciktirmek
Hastanın çocuk isteği varsa
Aşılama ve/veya tüp bebek tedavisi planlanır
Hastanın çocuk isteği olmayıp ağrı şikayetleri ön plandaysa hastaya medikal(ilaç) tedavi uygulanır.
Medikal tedavinin amacı hipoöstrojenik ortam oluşturmaktır. Bu amaçla kullanılan ilaçlar;
a. Oral Kontraseptifler (Doğum Kontrol Hapları)
b. Danazol
c. Gestrinon
d. Progesteron ve türevleri
e. GnRH analogları
f. Aromataz İnhibitörleri’dir
TEKRARLAMA( Nüks):
Tekrarlama endometriozisin hastalığının gerçeğidir. Hangi tedavi yapılırsa yapılsın bireysel farklılıklar göstermekle birlikte, tekrarlama olasılığı vardır. 2 yıllık tekrarlama sıklığı % 20 dolayındadır, süre uzadıkca olasılık artmaktadır. İlk saptandığında ki evresi, hastanın yaşının genç olması, çikolata kistinin 2 yumurtalıkta da olması, ameliyat yapılan merkezin kaç yıldır cerrahiyi yapıyor olduğu tekrarlamayı etkileyen faktörlerdir. 2 şey tekrarı azaltır, Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı ve gebelik.
İlk kez 1860 yılında bir patolog tarafından tanımlanmıştır. Normalde rahim içinde bulunması gereken endometrium dokusunun vücudun başka yerlerinde bulunmasıdır. Üreme çağındaki kadınların yaklaşık %3-10’unda görülürken pelvik ağrısı olan grupta %20, infertil grupta %25-35 oranında görülebilir. Vücudun her yerinde görülebilmesine karşın en sık olarak pelvis(leğen kemiği) içerisinde yerleşim gösterir.
NEDENLERİ
Bilinmeyeni bol, oluş nedenleri hakkında farklı yorumlarda bulunulan bir hastalıktır. Teoriler hastalığın ilk saptandığı zamanlardan itibaren süregelmekte, üzerinde çok çalışılmakla birlikte, net sonuç ve yorumlar yapılamamaktadır.
1. Retrograd akım kuramı: Adet kanının geri olarak kanallardan karın boşluğuna geri akımı ve dökülen parçaların yapışması ile başlayan bir hastalık olduğu iddia edilmektedir.
2. Çölomik epitelyum metaplazisi kuramı: Karın içini kaplayan çölomik epitelin değişime uğrayarak bu bölgelerde endometriozis odaklarının gelişmesidir
3. Kan – Lenf yayılım: Endometriozisin vücudun her yerinde görülebilmesi odakların kan veya lenf yolları ile aktarımı şeklinde açıklanmaktadır.
4. Genetik: Genetik geçiş şekli tam olarak açıklanamamakla birlikte, genetik temeli olan bir hastalık olduğu bilinmektedir. (Endometriozisi bulunan hastaların birinci derece akrabalarında endometriozis görülme olasılığı 6-8 kat daha fazladır)
5. Kanser Biyolojisi: Endometriozis hastalarında görülen genetik değişiklikler çeşitli kanser tiplerinde de görülmektedir. Bu durumun hastalığın kanser özellikleri göstermesiyle veya kansere dönüşmesiyle bir ilgisi yoktur. Bu durum odakların çoğalmasını kısmen onkojenlerin mutasyonu veya tümör supresör genlerin delesyonuna ile açıklamaya çalışmaktır
6. Bağışıklık sistemi değişiklikler: Hücresel bağışıklıkta değişiklikler vardır. Bu durumun neden mi yoksa genetik özelliğin sonucu mu olduğu tartışmalıdır.
7. Hormonal nedenler: Endometriotik dokularda yüksek miktarda estrojen üretilir, bu dokularda normal endometriumda olmayan enzim aktiviteleri vardır (Aromataz, StAR,Steroidojenik Faktör -1 vb)
8. Çevresel faktörler: Bazı toksinler estrojen benzeri etki ile sıklığı artırabilirler ve bunların başında Dioksin gelir. Kimyasal sanayide, PVC ve kağıt üretiminde ara üründür. Endometriozis sıklığı ile ilişkisi güçlü bilimsel kanıtları vardır.
Sonuç olarak endometriozis, nedeni bilinmeyen ve birden fazla kuram ile açıklanmaya çalışılan bir hatsallıktır
ŞİKAYETLER
Hastalarda en sık görülen şikayetler;
1. Kronik Pelvik Ağrı( Hastaların %30-50’sinde görülür)
2. Sancılı Adet Görme( Hastaların %60-80’inde görülür )
3. Cinsel ilişki sırasında ağrı( Hastaların %25-40’ında görülür )
4. Kısırlık ( Hastaların %30-40’ında görülür)
5. İdrar ve bağırsakla ilgili yakınmalar
6. Adet düzensizliği ( Nadir görülür. Özellikle çikolata kisti olan olgularda karşımıza çıkar)
şeklinde özetlenebilir.
MUAYENE BULGULARI
Bu hastaların jinekolojik muayenelerinde pelviste hassasiyet ve ele gelen farklı büyüklükte olabilen nodüller saptanır.
Muayene sırasında rahim hareketlerinin ağrılı olduğu görülür
Gerek muayene sırasında gerek USG incelemesinde yumurtalıklar üzerinde farklı büyüklükte olabilen çikolata kistleri( Endometrioma) görülebilir
İNCELEME YÖNTEMLERİ
1. USG Özellikle çikolata kisti olan olgularda tanı değeri çok yüksektir
2. Kan İncelemeleri Tümör belirteci olan Ca125 bu hastalarda serum ve periton sıvısında bakıldığında ılımlı bir yükseklik gösterir.
3. Laparoskopi
4. MRI
5. BT
Son üç inceleme yöntemi günümüzde çok fazla başvurmadığımız sadece özel bir takım durumlarda başvurduğumuz inceleme yöntemleridir.
TEDAVİ
Tedavi ilkeleri;
Hastanın şikayetleri tedavide temel belirleyicidir.(Çocuk isteğine, hastalığın şikayet ve yaygınlığına, hastanın yaşına göre değişiklikler gösterebilir. )
Amaç:
Ağrıyı azaltmak
Gebelik şansını arttırmak
Pelvik kitleyi düzeltmek
Nüksü mümkün olduğu kadar geciktirmek
Hastanın çocuk isteği varsa
Aşılama ve/veya tüp bebek tedavisi planlanır
Hastanın çocuk isteği olmayıp ağrı şikayetleri ön plandaysa hastaya medikal(ilaç) tedavi uygulanır.
Medikal tedavinin amacı hipoöstrojenik ortam oluşturmaktır. Bu amaçla kullanılan ilaçlar;
a. Oral Kontraseptifler (Doğum Kontrol Hapları)
b. Danazol
c. Gestrinon
d. Progesteron ve türevleri
e. GnRH analogları
f. Aromataz İnhibitörleri’dir
TEKRARLAMA( Nüks):
Tekrarlama endometriozisin hastalığının gerçeğidir. Hangi tedavi yapılırsa yapılsın bireysel farklılıklar göstermekle birlikte, tekrarlama olasılığı vardır. 2 yıllık tekrarlama sıklığı % 20 dolayındadır, süre uzadıkca olasılık artmaktadır. İlk saptandığında ki evresi, hastanın yaşının genç olması, çikolata kistinin 2 yumurtalıkta da olması, ameliyat yapılan merkezin kaç yıldır cerrahiyi yapıyor olduğu tekrarlamayı etkileyen faktörlerdir. 2 şey tekrarı azaltır, Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı ve gebelik.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Endometriozis" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Ercan Mustafa AYGEN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Ercan Mustafa AYGEN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
