Ceviz ve Sağlıklı Beslenme
CEVİZ VE SAĞLIKLI BESLENME :
Karpat dağlarından güneyden itibaren Doğu Avrupa ve Türkiye, Irak, İran'ın doğusundan ve Himalaya dağlarının ötesinde kalan ülkeleri içeren geniş bir alanın tabii bitkisidir. Cevizin orijin merkezleri Orta Asya , Yakın Doğu ve Moldavyadır.
Cevizin gen merkezleri ve anavatanları arasında yer alan Türkiye, ceviz varlığı ile dünyada önemli bir ülke olarak yer almasına rağmen üretim ve ihracatta maalesef istenen yerde değildir. Resmi istatistiklere göre yıllık kabuklu ceviz üretimimizin 120.000 ton civarında olduğu görülmektedir. Ancak bir görüşe göre ülkemiz ceviz üretimi 55.000-60.000 ton civarındadır. Üretimin iç talebi karşılayamaması nedeniyle son yıllarda Türkiye çok yüksek miktarlarda ceviz ithal eden bir ülke konumuna gelmiştir.
Cevizin meyvesi pomolojik gruplandırmada sert kabuklu meyveler grubunda yer almaktadır. Meyve ağaç üzerinde yeşil kabuk, sert kabuk ve iç cevizden oluşur.Yeşil kabuk kal olarak adlandırılır. Yeşil kabuk, kılıf ve çiçek örtüsünden, sert kabuk ise yumurtalık duvarlarından oluşur. Esasında yediğimiz iç ceviz, cevizin embriyosudur.
Kabuklu meyve ağırlığının 12-14 g, iç ceviz ağırlığının ise 6-7 g üzeri olması arzulanan bir durumdur. Kabuklu olarak pazarlanan ceviz çeşitlerinin, kabuk pürüzlülüğü göstermemeleri, açık renkli kabuğa sahip olmaları ve kabukta yapışmanın iyi olması gibi özellikler aranmaktadır. İç ceviz rengi mutlaka açık olmalı, iç büzüşme göstermemeli, iç çürüklüğü olmamalı, iç ceviz kabuktan kolay ve bütün çıkmalı ve en az %50-55 arası bir iç oranı olmalıdır.
Türkiye’nin ceviz üretiminde dünyada dördüncü sırada yer almaktadır. Dünya üzerinde yaklaşık 1 milyon 300 bin ton olan ceviz üretiminin, 285 bin tonu Çin, 255 bin tonu ABD, 160 bin tonu İran ve 130-120 bin tonunun Türkiye’de gerçekleşmektedir. Türkiye’nin yaklaşık 4 milyon ceviz ağacına sahip bulunmaktadır.Ceviz üretiminde başta gelen illerden Kahramanmaraş’ta 177 bin, Bitlis’te 152 bin, Van’da 140 bin, Tokat’ta ise 101 bin ceviz ağacı olduğunu bilinmektedir.
Henüz ağacından yeni kopartılmış taze bir cevizin en dışında, yeşil ve ince bir kabuk bulunur. Bu yeşil kabuğun hemen altında çok sert bir başka kabuk vardır. Kabuğu kırdığınızda ise meyvenin asıl kısmını çepeçevre kuşatan ince bir zar ile karşılaşırsınız. Onun altında ise tartışmasız bir şekilde insan beynine benzeyen meyvesi vardır. Ceviz dışındaki yeşil kabuğu ile kafa derisine, sert kabuğu ile kafatasına, içindeki ince zar ile beyin zarına, asıl meyvesi ile de beyne benzeyen harika bir gıdadır. Tıpkı beyin gibi iki yarım küre şeklinde yaratılan cevizin beyin ile olan ilişkisi bundan ibaret değildir. Ceviz, hem görünüşüyle, hem de kimyasal yapısıyla, adeta “Ben beyin için yaratıldım!” demektedir.
Meyveler arasında içeriğinde Gümüş iyonu taşıyan sadece cevizdir. Bu gümüş iyonuna insan bedeninde ihtiyaç duyan tek organ da beyindir.Kalp sağlığı açısından da büyük önem taşıyan cevizin, yüksek oranda E vitamini içermektedir. oksidasyonu önlediği için vücut açısından E vitaminin büyük önem taşımaktadır.Ceviz tüketiminin hazım bozukluğu ve diş kanamasını önleyici etki yapmakta , cevizin gıda kaynaklı zehirlenmelere karşı vücudu güçlendirdiğini, bal ile karıştırılıp tüketildiğinde ise basura iyi geldiği söylenmektedir.
Mayıs ve haziran ayında çiçek açan ceviz ağacı bünyesinde yağ, tuz, albümin, karbonhidratlar, gümüş iyonu, sodyum, potasyum, B1, B2, B3, B6 ve E vitamini barındırır.Yaklaşık 20 değişik türü olan ceviz ağacının, meyvesi kuruyemiş olarak tüketilen türü "adi ceviz " olarak bilinir ve Türkiye'nin hemen hemen her yöresinde yetişir.Sert kabuğun içinde yer alan ceviz içi, yüzeyi çok kırışık bir beyin görünüşündedir.
Ceviz ağacı bünyesinde yağ, tuz, albümin, karbonhidratlar, gümüş iyonu, sodyum, potasyum, B1, B2, B3, B6 ve E vitamini barındırır. İç cevizde; yağ, protein, karbonhidrat gibi maddeler,çinko, Kalsiyum ve demir gibi elementler, A, B1, B2, C, D, E ve P gibi vitaminler bulunur.
Cevizde bulunan doymamış yağlar kandaki kollesterol birikimini önler, kolesterolü düşürdüğü ve kalp sağlığı açısından da yararlı olabileceği klinik araştırmalarla saptanmıştır. 100 gram yenilebilir iç ceviz, yaklaşık 14 gr protein içerir. Bu proteinin büyük bir kısmı sindirilebilir proteindir. Bu özellik vejetaryen beslenmede besin değerinin yüksek olması bakımından cevizin değerini artırmaktadır.
Ceviz kolesterol içermez, doymamış yağ içeriği ise yüksektir. Ceviz yağının % 58 i linolenic asit, % 12 si ise linolenic asitten oluşur. Bu iki yağ asidi sağlıklı bir yaşam için gereklidir.Ceviz hayvansal protein kaynağı yerine geçebilen ve yüksek oranda doymamış yağ içeren önemli bir bitkisel besin kaynağıdır. Bilimsel araştırmalarda diyet deki bitkisel besinleri ile düşük riskli,kalp krizi ve kanser arasında anlamlı bir ilişkinin olduğunu göstermiştir. Ceviz sağlıklı beslenmenin bir parçası ve sinir sisteminin başlıca besinidir
Nekahat döneminde ve yorgun olanlara önerilir. Şeker hastalarının diyetinde de yer alır.
Çocuklarda çok sık rastlanan kansızlığın önlenmesinde, pekmezin yanı sıra demir yönünden zengin kuru meyvelerin de önemli yer tutmaktadır.Bütün bu özelliklerinden dolayı cevizi sofralarımızdan eksik etmemeliyiz.
Ceviz tekli doymamış yağlar açısından zengin olup bu oran % 15'dir. Daha önceki tekli doymamış yağlar yazımızda belirttiğim gibi bu grup kalp ve damar sağlığı için çok faydalıdır. Yan taraftaki linkden tekli doymamış yağlar hakkında merak ettiklerinizi bulabilirsiniz.Ceviz mükemmel bir omega-3 yağ asitleri (alfa linolenik asit=ALA) kaynağıdır. Vücudumuz bu yağı kendisi üretemediği için dışarıdan besinlerimizle almak zorundayız. Günde 25 gram (yaklaşık 3-4 adet) ceviz yendiğinde, omega-3 günlük ihtiyacımızın %90 'ını karşılamış oluruz.Ceviz aynı zamanda çok iyi bir bakır, mangan ve triptofan (serotonin öncüsü bir amino asit) kaynağıdır. Günde 3-4 adet ceviz yendiğinde günlük mangan ihtiyacının %43'ü, bakır ihtiyacının %20'si, triptofan ihtiyacının ise %16'sı karşılanmış olur.Ceviz kalorisi yüksek bir besindir, 25gr ceviz yaklaşık olarak 164 kaloridir. Kalorisinin yüksek olması sebebiyle aşırıya kaçmadan tüketilmesi gerekir. Beslenmemize cevizi eklemek kalp ve damar sağlığımız için önemli bir adım olacaktır. İçerdiği tekli doymamış yağ asitlerinin kalp ve damar sağlığına etkileri oldukça faydalıdır. Düzenli ceviz tüketildiğinde; kandaki toplam kolestrol, gereğinden fazla olduğunda tehlike yaratan kolestrol (LDL) ve lipoprotein a (Lp (a)) (kanda pıhtılaşmaya sebep olan bir başka lipoprotein) düzeylerinin düştüğü gözlenmiştir.Omega-3 yağ asitlerince de zengin olması cevizin kalp dostu olmasında bir başka önemli etkendir. İyi kolestrol (HDL) ve gereğinden fazla olduğunda tehlike yaratan kolestrol(LDL) oranını kalp sağlığı yönünde iyileştirir. Protein yapı taşlarından biri olan l-arginin adlı amino asitçe de cevizin zengin olması, kalp sağlığını korumaya faydalıdır. Polifenoller açısından da oldukça değerli bulanan ceviz bu yönüyle de kalp dostudur. Özellikle ellagic ve gallic asit antioksidantları, gereğinden fazla olduğunda tehlike yaratan kolestrolün (LDL) zararlarını engellemektedir.Omega 3 bakımından zengin olan ceviz aynı zamanda beyin sağlığımızın dostudur. İnsan beyninin büyük bir kısmı yağdan oluşur. Beynimizin fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için yapısal önemi büyük olan omega 3 burada devreye girer. Hücre membranında görev alan omega 3, beyin hücrelerimizin işlevini yerine getirebilmesi, ihtiyaçlarını alıp, metabolizma sonucu hücre dışına atılması gerekenleri atabilmesi için membrana daha esnek ve sıvı bir ortam sağlar böylece beyin hücre fomksiyonları yerine getirilmiş olur.Uykuya dalmada ve uykunun düzenlenmesinde önemli bir görevi olan melatonin cevizde bolca bulunur. Bu da cevizi iyi bir akşam yemeği yapmaktadır. Jet-lag problemi yaşayanlara, 40 yaşından sonra melatonin azaldığı için uyku problemi yaşayanlara ceviz önerilmektedir. Melatonin aynı zamanda çok iyi bir antioksidanttır.
İnsan vücudunun metabolik faaliyetleri için gerekli olan enerjiyi veren ,gelişmesini ve onarımı sağlayan temel gıda maddelerinden protein ,yağ ve karbonhidratların dışında birçok vitamin ve minerali karşılayan cevizin faydalarını saymakla bitiremeyiz...
Ceviz damarları koruyor.Ceviz, yağlı besinlerin damarlara verdiği zararı azaltıyor.Cevizin kalp ve damar sağlığı için yararlı olduğu yeni bir araştırmayla daha kanıtlandı. İspanyol uzmanlar tarafından yapılan araştırmaya göre, öğünler sonunda yenen belli miktarda ceviz, yağlı besinlerin ve kolesterolün damarlara verdiği zararı önlüyor.
Amerikan Kardiyoloji dergisinde yayımlanan araştırmada, 24 kişiye bir hafta boyunca yağ oranı yüksek salam ve peynir içeren öğünler verildi.Araştırmaya katılanların yarısına öğün sonlarında 5 çay kaşığı zeytinyağı, diğerlerineyse 8 adet ceviz verildi. Yapılan testler, hem zeytinyağı hem de cevizin yağlı besinlerin damara verdiği zararı azalttığını gösterdi. Araştırma ayrıca cevizin damarların esnekliğini de koruduğunu ortaya koydu. Cevizin bu özelliğiyle, damar sağlığı için zeytinyağından da faydalı olduğu vurgulandı.Yağlı besinlerin yol açtığı damar sertliği, felç ve kalp hastalıklarının temel nedenleri arasında gösteriliyor.
Yakın zamana kadar ceviz ve bademin yağlı olmaları nedeniyle sağlığa zararlı olduğu sanılıyordu. Ancak yapılan araştırmalar tam tersi sonuçlar gösteriyor: Ceviz ve bademdeki yağlar faydalı yağlardır. Düzenli olarak haftada en az beş defa ceviz-badem yenmesi koroner kalp hastalığı ve kalp krizinden korur. Ayrıca ceviz-badem yiyenlerde diyabet görülme sıklığı da az.Araştırmalar, badem yiyenlerde total kolesterolde yüzde 4-12 oranında düşme olduğunu göstermiştir.
Cevizin Faydaları :
İçerdiği fosfor ve kalsiyum nedeniyle zihni yorgunluğu giderir, kemik ve dişleri güçlendirir.Potasyum açısından oldukça zengindir. Potasyum, sinirlerin uyarımı ve kas dokusunun çalışması için gereklidir.Magnezyum içerdiği için kasları rahatlatıcı
Kırmızı kan hücrelerinin biçimlenmesine,akciğerlerden dokulara oksijen taşınmasına yardımcı olan ve kansızlığı önleyen "demir"açısından, oldukça zengin bir besin maddesidir.Damar sertliğini önler.Enerji sağlar.Şeker hastaları için hayati önemi olan insülini artırır.Verem mikrobuna karşı korur.Ceviz yağı, mide ve bağırsakları temizleyerek, yumuşak kalmalarını sağlar.
Hazmı zor olduğundan karaciğeri rahatsız olanlar ceviz yememelidir. Cevizin mide, bağırsak, böbrek ve deri rahatsızlıkları gibi bir çok hastalığa iyi gelmektedir.Cevizin sadece meyvesi değil, kabukları ve yaprakları da bir çok rahatsızlık için kullanılmaktadır. Ceviz, damar tıkanıklığı ve şeker hastalığının tedavisinde kullanılmaktadır. Mide gazını giderir.Grip ve nezleye iyi gelir. Öksürü ğü keser. Sindirim sistemi bozukluğunu giderir. Ceviz, vücudu soğuktan korumak için de yenir. Yorgunluğu ve bitkinliği giderir. Zindeleşmeyi sağlar.Cevizin yapraklarından elde edilen juglon maddesinin eczacılıkta kullanılmaktadır. Her sabah kahvaltıda bir miktar ceviz içi yenmesinin zekayı geliştirir, yeşil ceviz meyvelerinin kabukları kaynatılarak içildiğinde erkeklerde cinsel gücü artırdığını bilinmektedir.
Ceviz yapraklarından yapılan çay iştah açar, mideyi kuvvetlendirir, boğaz hastalıklarına iyi gelir. Bir miktar ceviz yaprağı banyo suyuna karıştırılırsa cilte iyi gelir.Ceviz yağı : Juglandis regiae Müshil ve safra artırıcı olarak kullanılır.
Çinko yetersizlikleri çocuklarda büyümenin durmasına ve yetişkinlerde de saç dökülmelerine neden olmaktadır. Çinko yiyeceklerin çoğunda bulunur. Fakat, bunların bazılarındaki çinkodan insanın yararlanması güçleşir (emilim yetersizliklerine bağlı olarak). Hayvansal yiyeceklerdeki çinkonun emilimi genellikle bitkisel yiyeceklere oranla daha yüksektir. Özellikle et, peynir, karaciğer çinkodan zengindir. Bitkisel besinlerden ise badem, ceviz, buğday, bulgur ve mantar çinkodan zengindir.
Yapılan araştırmalar, düzenli ceviz yiyen kişilerde koroner damar hastalıklarına yakalanma önemli oranda azaldığını göstermektedir. Düzenli olarak dört hafta süreyle ceviz tüketimi, kötü kolesterol düzeyini düşürürken iyi kolesterol düzeyini artırmaktadır.
Kanserle mücadelenin anne karnında başlamak gerekir.En faydalı gıdalardan birisi cevizdir. Daha sonra fındık ve bademdir. fındık, ceviz gibi yiyecekleri kabuklu alın. Çünkü içine böceklenmesin diye ilaç sıkılmaktadır.
Sonsuz faydaları olan yiyeceklerdir. Günde bir avuç muhakkak tüketiniz.
Ceviz içi güçlü bir besin olduğundan aşırı miktarlarda yenilmemelidir. Aksi takdirde yağlanma ve şişmanlamaya yol açar. Ayrıca, mide ve bağırsağı bozucu etkiler yaratacağından,bozulmuş ceviz içi kesinlikle yenilmemelidir.
CEVİZ VE UZUN YAŞAM :
Bu üçünü kontrol altında tutun uzun yaşayın ;1- Tansiyon 2- Kanser 3- Kalp sağlığı
Hayattaki en büyük risk tansiyondur .Bir insanın hayatındaki en önemli sayı ne kolesterol oranı ne de ağırlığıdır. En önemli veri tansiyondur. Normali 11.5'e 7.5'tir. Bundan yükseği vücudunuza zarar verir.
Tansiyon vücudun kan basıncı anlamına gelir. Musluktan akan suyun boruya yaptığı baskı gibi kan da akarken damarlara baskı yapar. Yüksek tansiyon yüksek basınç anlamına gelir ki damarlara zarar vererek felç ve kalp hastalıklarına davetiye çıkarır. Kırışıklıklar oluşturur, iktidarsızlık ve cinsellikten zevk almamaya kadar varan sorunlara yol açar. Yüksek tansiyonla savaşan en önemli besinler potasyum içerenlerdir. Muz, şeftali, karpuz ve kabuğuyl; yenmek şartıyla fırınlanmış patates potasyum yönünden çok zengindir.Kalp için sarımsak, ceviz, badem yiyin . Her gün yapılan egzersiz kalp hastalıkları riskini azaltır.
Sarımsak, soğan ve somonun yanı sıra ceviz, badem gibi omega-3 asitleri yönünden zengin olan besinler de mutlaka tüketilmelidir. Ancak burada çok önemli bir nokta var. Ceviz ve badem mutlaka buzdolabında saklanmalıdır. Aksi hal de etkisini yitirir.
CEVİZ BESİN DEĞERLERİ :
100 gr. ceviz içinin içerdiği besin değerleri şunlardır: 700 kalori; 8-24 gr. protein: H gr. karbonhidrat: 0 kolesterol; 62-75 gr. yağ: 1.5 gr. lif; 145 mgr. fosfor: 200 mgr. kalsiyum: 2 mgr. demir; 0,8 mgr. sodyum; 195 mgr. potasyum: 37 mgr. magnezyum; 0,35 mgr. B1 vitamini: 0.10 mgr. B2 vitamini: 0,3 mgr. B3 vitamini; 0,3 mgr. B6 vitamini; 22 mcgr. folik asit: 6 mgr. E vitamini ile eser miktarlarda D ve P vitaminleri.
Protein :20,05, Kalsiyum :99 mg ,Yağ :70,80, fosfor :380 ,Tiamin :33 mg,Karbonhidrat :6,9,Demir :3,1 ,Kalori :700 kal,Su:3,5 ,Potasyum :450 ,Niasin :9 mg,Riboflavin :9 mg,
Çinko :2,26 mg.
Gözler için ceviz :
Sarı nokta diye ifade edilen ‘makula dejenerasyonu. Bu hastalık 60 yaşından sonra az görmenin bir numaralı sebebi. Körlük yapmıyor. Ama hasta merkezi bölgeyi göremiyor, okumakta zorluk çekiyor, araba kullanamıyor. Geç teşhis edildiğinde geri dönüşü yok.
Hastalara renkli sebzeler ve ıspanak, brokoli gibi yemelerini öneriyoruz. Ayrıca Omega 3 içeren yiyecekler balık, ceviz çok faydalı, bu hastalığın ilerlemesini durduruyor.
Ceviz içinde dikkat Edilmesi Gerekenler :
Kalp ve damar dostu olduğu bilinen ve her gün 40-50 gram tüketilmesi önerilen cevizin tüketimi son yıllarda hızla artıyor.Ancak bazı bilinmeyen kimyasallarla ceviz kabuğunu beyazlatıyorlar. Bu çok sakıncalı.
Son yıllarda ceviz üretimi ve tüketimi hızla artmaya başladı. Ancak üretim ve tüketim hızla artarken bazı sorunlar da yaşıyoruz. Çamaşır suyu gibi insan sağlığına zararlı bazı kimyasallar ile kabuklu cevizlerin yıkanarak beyazlatıldığı yolunda duyumlar alıyoruz. Türkiye'de ceviz hasadı geç yapıldığı ve hasat sonrasında ceviz meyvesi yıkanıp temizlenmediği için yeşil kabuk kalıntısı, kabuklu cevizde kirlimsi kötü bir görüntü bırakıyor. Özellikle büyük şehir pazarlarında bilinmeyen kimyasallarla kabuklu cevizlerin yıkanarak beyazlatıldığını duyuyoruz. Bu nedenle, tüketicilerin beyazlatılmış cevizlerden uzak durmasını tavsiye ederim.
Ceviz meyvesinin hasat edildikten sonra yeşil kabuğunun makinalarla derhal temizlenmesi gerekmektedir.
Yeşil kabuk temizlendikten sonra kabuklu ceviz akar suda yıkanmalı ve kurutulmalı.
Peki bildiğimiz, pazarlardan, marketlerden satın aldığımız ceviz içi böyle mi? Orası pek belli değil.Tavsiyemiz tüketicinin kırılmış cevizden biraz uzak durması yönünde.
Kabuklu cevizler, kötü koşullarda elle kırılıyor. Sağlık kurallarına uymayan koşullarda elle kırılan cevizler hastalık kaynağı olabiliyor. Ülkemizde ceviz kırıp ambalajlayan sağlıklı tesisler de var ama sayıları az. Bu nedenle tüketicin kabuklu ceviz alarak evde kendisinin kırmasını daha doğru buluyorum.
Kimyasal maddelerle beyazlatılmış cevizlerin naturel cevizlerden kolayca ayrılabilir.Pazarda kabuklu cevizi elinize alıp bakın. Kimyasalla beyazlatılmış kabuklu cevizin garip rengini hemen fark edersiniz.
CEVİZ VE ÇİNKO :
Mineraller aynen vitaminler gibi vücudumuzda sayısız sürecin başlamasına veya düzenlenmesine yardımcıdır. Vücudun sıvı dengesinin düzenlenmesi, kas kasılması ve sinir sisteminde uyarı iletiminde, doku onarımı vb… işlevleri vardır. Mineraller vücudumuzda yapıyı oluşturan ve birçok işlevi düzenleyen elzem besin öğeleri grubudur. Mineraller vitaminlerden farklı olarak inorganik maddelerdir. Yani ısı veya besin işleme sırasında kayba uğramazlar. Eğer bir besini pişirme sıcaklığının üzerinde yakarsanız kül halinde kalıntı mineraldir. Minerallerin vücut için az veya fazla gereksinmesi olabilir ancak vücutta sentezlenmediği için mutlaka diyetle alınması gerekmektedir. Mineraller ‘makro’ ve ‘eser’ olmak üzere ikiye ayrılırlar. Makro mineraller: sodyum, potasyum, klor, kalsiyum, magnezyum ve fosfor’dur. Eser mineraller ise; krom, bakır, flor, iyot, demir, manganez, molibden, selenyum ve çinko’dur.
Dünya beslenme biliminde ortak görüş minerallerin en güvenilir alım yolu beslenmedir.
Bütün mineraller ince barsaktan emilir, farklı yollarla taşınır ve depolanırlar. Bazıları gerekli hücrede kullanılır, fazlası idrarla atılır. Minerallerin vücutta depolanabilme yeteneklerinden dolayı aşırı alımları zararlı etkilere neden olabilir.
Yaklaşık 100 enzimin yapısına giren ve vücutta oluşan biyokimyasal reaksiyonların devamı için gerekli vazgeçilmez minerallerden biridir. Çinko, demirden sonra insan vücudunda en çok bulunan ikinci iz elementtir. Kaynaklarda değişik bilgilerin olmasına rağmen, yetişkin vücudunda yaklaşık 2–3 g çinko bulunduğu ve bu miktarın önemli bir kısmının kemik, pankreas, testis, böbrek, karaciğer, deri, tırnak, kan ve saçlarda gözlendiği belirtilmiştir. Deri vücut çinkosunun %20’ sini içerir.
Çocuklarda büyüme ve gelişmede, bağışıklık sisteminde, tat ve koku almada, görme duyusunun güçlenmesinde, yaraların çabuk kapanmasında, doku gelişiminin hızlanmasında, erkeklerde gelişme çağında testislerin büyümesinde önemli rol oynar. Çinko vücutta enzim olmayan proteinlerin, bazı hormonların, nükleik asitlerin, timulin gibi
Çinko eksikliğinin belirtileri; ishal, saç dökülmesi, mental bozukluklar, sık sık enfeksiyona yakalanma, büyüme geriliği, hipogonadizm (cinsel organ gelişiminde gerilik), deri değişikliği, iştah bozukluğu, karanlığa uyum bozukluğu, yara iyileşmesinde gecikme ve tad duyusunda azalma olarak özetlenebilir.
Günlük çinko gereksinmesi; 0-1 yaş bebeklerde 5 mg, 1-10 yaş çocuklarda 10 mg, yetişkin erkeklerde 15 mg, kadınlarda 12 mg olarak hesaplanmıştır. Serum çinko düzeyi yaşla artış gösterir, serum çinko düzeylerinde kadınlar ve erkekler arasında anlamlı farklılık gözlenmemiştir. Çinko elementi göreceli olarak nontoksik bir elementtir. Diyetle yüksek oranda çinko alımının toksisiteye neden olmadığı ancak farmakolojik dozların bakır absorbsiyonunu interfere ettiği, HDL kolesterol seviyesini düşürdüğü, immun sistemi olumsuz etkilediği rapor edilmiştir.
Çinkonun kaynakları: Kabuklu deniz ürünleri (istiridye), kırmızı et, tavuk eti, kuru baklagiller,Ceviz (100 gr da 2,26 mg )ve kuru yemişlerde fazla miktarda bulunur.
Uzm.Dyt.Yüksel Turan TAŞDEMİR
Beslenme ve Diyet Uzmanı
Karpat dağlarından güneyden itibaren Doğu Avrupa ve Türkiye, Irak, İran'ın doğusundan ve Himalaya dağlarının ötesinde kalan ülkeleri içeren geniş bir alanın tabii bitkisidir. Cevizin orijin merkezleri Orta Asya , Yakın Doğu ve Moldavyadır.
Cevizin gen merkezleri ve anavatanları arasında yer alan Türkiye, ceviz varlığı ile dünyada önemli bir ülke olarak yer almasına rağmen üretim ve ihracatta maalesef istenen yerde değildir. Resmi istatistiklere göre yıllık kabuklu ceviz üretimimizin 120.000 ton civarında olduğu görülmektedir. Ancak bir görüşe göre ülkemiz ceviz üretimi 55.000-60.000 ton civarındadır. Üretimin iç talebi karşılayamaması nedeniyle son yıllarda Türkiye çok yüksek miktarlarda ceviz ithal eden bir ülke konumuna gelmiştir.
Cevizin meyvesi pomolojik gruplandırmada sert kabuklu meyveler grubunda yer almaktadır. Meyve ağaç üzerinde yeşil kabuk, sert kabuk ve iç cevizden oluşur.Yeşil kabuk kal olarak adlandırılır. Yeşil kabuk, kılıf ve çiçek örtüsünden, sert kabuk ise yumurtalık duvarlarından oluşur. Esasında yediğimiz iç ceviz, cevizin embriyosudur.
Kabuklu meyve ağırlığının 12-14 g, iç ceviz ağırlığının ise 6-7 g üzeri olması arzulanan bir durumdur. Kabuklu olarak pazarlanan ceviz çeşitlerinin, kabuk pürüzlülüğü göstermemeleri, açık renkli kabuğa sahip olmaları ve kabukta yapışmanın iyi olması gibi özellikler aranmaktadır. İç ceviz rengi mutlaka açık olmalı, iç büzüşme göstermemeli, iç çürüklüğü olmamalı, iç ceviz kabuktan kolay ve bütün çıkmalı ve en az %50-55 arası bir iç oranı olmalıdır.
Türkiye’nin ceviz üretiminde dünyada dördüncü sırada yer almaktadır. Dünya üzerinde yaklaşık 1 milyon 300 bin ton olan ceviz üretiminin, 285 bin tonu Çin, 255 bin tonu ABD, 160 bin tonu İran ve 130-120 bin tonunun Türkiye’de gerçekleşmektedir. Türkiye’nin yaklaşık 4 milyon ceviz ağacına sahip bulunmaktadır.Ceviz üretiminde başta gelen illerden Kahramanmaraş’ta 177 bin, Bitlis’te 152 bin, Van’da 140 bin, Tokat’ta ise 101 bin ceviz ağacı olduğunu bilinmektedir.
Henüz ağacından yeni kopartılmış taze bir cevizin en dışında, yeşil ve ince bir kabuk bulunur. Bu yeşil kabuğun hemen altında çok sert bir başka kabuk vardır. Kabuğu kırdığınızda ise meyvenin asıl kısmını çepeçevre kuşatan ince bir zar ile karşılaşırsınız. Onun altında ise tartışmasız bir şekilde insan beynine benzeyen meyvesi vardır. Ceviz dışındaki yeşil kabuğu ile kafa derisine, sert kabuğu ile kafatasına, içindeki ince zar ile beyin zarına, asıl meyvesi ile de beyne benzeyen harika bir gıdadır. Tıpkı beyin gibi iki yarım küre şeklinde yaratılan cevizin beyin ile olan ilişkisi bundan ibaret değildir. Ceviz, hem görünüşüyle, hem de kimyasal yapısıyla, adeta “Ben beyin için yaratıldım!” demektedir.
Meyveler arasında içeriğinde Gümüş iyonu taşıyan sadece cevizdir. Bu gümüş iyonuna insan bedeninde ihtiyaç duyan tek organ da beyindir.Kalp sağlığı açısından da büyük önem taşıyan cevizin, yüksek oranda E vitamini içermektedir. oksidasyonu önlediği için vücut açısından E vitaminin büyük önem taşımaktadır.Ceviz tüketiminin hazım bozukluğu ve diş kanamasını önleyici etki yapmakta , cevizin gıda kaynaklı zehirlenmelere karşı vücudu güçlendirdiğini, bal ile karıştırılıp tüketildiğinde ise basura iyi geldiği söylenmektedir.
Mayıs ve haziran ayında çiçek açan ceviz ağacı bünyesinde yağ, tuz, albümin, karbonhidratlar, gümüş iyonu, sodyum, potasyum, B1, B2, B3, B6 ve E vitamini barındırır.Yaklaşık 20 değişik türü olan ceviz ağacının, meyvesi kuruyemiş olarak tüketilen türü "adi ceviz " olarak bilinir ve Türkiye'nin hemen hemen her yöresinde yetişir.Sert kabuğun içinde yer alan ceviz içi, yüzeyi çok kırışık bir beyin görünüşündedir.
Ceviz ağacı bünyesinde yağ, tuz, albümin, karbonhidratlar, gümüş iyonu, sodyum, potasyum, B1, B2, B3, B6 ve E vitamini barındırır. İç cevizde; yağ, protein, karbonhidrat gibi maddeler,çinko, Kalsiyum ve demir gibi elementler, A, B1, B2, C, D, E ve P gibi vitaminler bulunur.
Cevizde bulunan doymamış yağlar kandaki kollesterol birikimini önler, kolesterolü düşürdüğü ve kalp sağlığı açısından da yararlı olabileceği klinik araştırmalarla saptanmıştır. 100 gram yenilebilir iç ceviz, yaklaşık 14 gr protein içerir. Bu proteinin büyük bir kısmı sindirilebilir proteindir. Bu özellik vejetaryen beslenmede besin değerinin yüksek olması bakımından cevizin değerini artırmaktadır.
Ceviz kolesterol içermez, doymamış yağ içeriği ise yüksektir. Ceviz yağının % 58 i linolenic asit, % 12 si ise linolenic asitten oluşur. Bu iki yağ asidi sağlıklı bir yaşam için gereklidir.Ceviz hayvansal protein kaynağı yerine geçebilen ve yüksek oranda doymamış yağ içeren önemli bir bitkisel besin kaynağıdır. Bilimsel araştırmalarda diyet deki bitkisel besinleri ile düşük riskli,kalp krizi ve kanser arasında anlamlı bir ilişkinin olduğunu göstermiştir. Ceviz sağlıklı beslenmenin bir parçası ve sinir sisteminin başlıca besinidir
Nekahat döneminde ve yorgun olanlara önerilir. Şeker hastalarının diyetinde de yer alır.
Çocuklarda çok sık rastlanan kansızlığın önlenmesinde, pekmezin yanı sıra demir yönünden zengin kuru meyvelerin de önemli yer tutmaktadır.Bütün bu özelliklerinden dolayı cevizi sofralarımızdan eksik etmemeliyiz.
Ceviz tekli doymamış yağlar açısından zengin olup bu oran % 15'dir. Daha önceki tekli doymamış yağlar yazımızda belirttiğim gibi bu grup kalp ve damar sağlığı için çok faydalıdır. Yan taraftaki linkden tekli doymamış yağlar hakkında merak ettiklerinizi bulabilirsiniz.Ceviz mükemmel bir omega-3 yağ asitleri (alfa linolenik asit=ALA) kaynağıdır. Vücudumuz bu yağı kendisi üretemediği için dışarıdan besinlerimizle almak zorundayız. Günde 25 gram (yaklaşık 3-4 adet) ceviz yendiğinde, omega-3 günlük ihtiyacımızın %90 'ını karşılamış oluruz.Ceviz aynı zamanda çok iyi bir bakır, mangan ve triptofan (serotonin öncüsü bir amino asit) kaynağıdır. Günde 3-4 adet ceviz yendiğinde günlük mangan ihtiyacının %43'ü, bakır ihtiyacının %20'si, triptofan ihtiyacının ise %16'sı karşılanmış olur.Ceviz kalorisi yüksek bir besindir, 25gr ceviz yaklaşık olarak 164 kaloridir. Kalorisinin yüksek olması sebebiyle aşırıya kaçmadan tüketilmesi gerekir. Beslenmemize cevizi eklemek kalp ve damar sağlığımız için önemli bir adım olacaktır. İçerdiği tekli doymamış yağ asitlerinin kalp ve damar sağlığına etkileri oldukça faydalıdır. Düzenli ceviz tüketildiğinde; kandaki toplam kolestrol, gereğinden fazla olduğunda tehlike yaratan kolestrol (LDL) ve lipoprotein a (Lp (a)) (kanda pıhtılaşmaya sebep olan bir başka lipoprotein) düzeylerinin düştüğü gözlenmiştir.Omega-3 yağ asitlerince de zengin olması cevizin kalp dostu olmasında bir başka önemli etkendir. İyi kolestrol (HDL) ve gereğinden fazla olduğunda tehlike yaratan kolestrol(LDL) oranını kalp sağlığı yönünde iyileştirir. Protein yapı taşlarından biri olan l-arginin adlı amino asitçe de cevizin zengin olması, kalp sağlığını korumaya faydalıdır. Polifenoller açısından da oldukça değerli bulanan ceviz bu yönüyle de kalp dostudur. Özellikle ellagic ve gallic asit antioksidantları, gereğinden fazla olduğunda tehlike yaratan kolestrolün (LDL) zararlarını engellemektedir.Omega 3 bakımından zengin olan ceviz aynı zamanda beyin sağlığımızın dostudur. İnsan beyninin büyük bir kısmı yağdan oluşur. Beynimizin fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için yapısal önemi büyük olan omega 3 burada devreye girer. Hücre membranında görev alan omega 3, beyin hücrelerimizin işlevini yerine getirebilmesi, ihtiyaçlarını alıp, metabolizma sonucu hücre dışına atılması gerekenleri atabilmesi için membrana daha esnek ve sıvı bir ortam sağlar böylece beyin hücre fomksiyonları yerine getirilmiş olur.Uykuya dalmada ve uykunun düzenlenmesinde önemli bir görevi olan melatonin cevizde bolca bulunur. Bu da cevizi iyi bir akşam yemeği yapmaktadır. Jet-lag problemi yaşayanlara, 40 yaşından sonra melatonin azaldığı için uyku problemi yaşayanlara ceviz önerilmektedir. Melatonin aynı zamanda çok iyi bir antioksidanttır.
İnsan vücudunun metabolik faaliyetleri için gerekli olan enerjiyi veren ,gelişmesini ve onarımı sağlayan temel gıda maddelerinden protein ,yağ ve karbonhidratların dışında birçok vitamin ve minerali karşılayan cevizin faydalarını saymakla bitiremeyiz...
Ceviz damarları koruyor.Ceviz, yağlı besinlerin damarlara verdiği zararı azaltıyor.Cevizin kalp ve damar sağlığı için yararlı olduğu yeni bir araştırmayla daha kanıtlandı. İspanyol uzmanlar tarafından yapılan araştırmaya göre, öğünler sonunda yenen belli miktarda ceviz, yağlı besinlerin ve kolesterolün damarlara verdiği zararı önlüyor.
Amerikan Kardiyoloji dergisinde yayımlanan araştırmada, 24 kişiye bir hafta boyunca yağ oranı yüksek salam ve peynir içeren öğünler verildi.Araştırmaya katılanların yarısına öğün sonlarında 5 çay kaşığı zeytinyağı, diğerlerineyse 8 adet ceviz verildi. Yapılan testler, hem zeytinyağı hem de cevizin yağlı besinlerin damara verdiği zararı azalttığını gösterdi. Araştırma ayrıca cevizin damarların esnekliğini de koruduğunu ortaya koydu. Cevizin bu özelliğiyle, damar sağlığı için zeytinyağından da faydalı olduğu vurgulandı.Yağlı besinlerin yol açtığı damar sertliği, felç ve kalp hastalıklarının temel nedenleri arasında gösteriliyor.
Yakın zamana kadar ceviz ve bademin yağlı olmaları nedeniyle sağlığa zararlı olduğu sanılıyordu. Ancak yapılan araştırmalar tam tersi sonuçlar gösteriyor: Ceviz ve bademdeki yağlar faydalı yağlardır. Düzenli olarak haftada en az beş defa ceviz-badem yenmesi koroner kalp hastalığı ve kalp krizinden korur. Ayrıca ceviz-badem yiyenlerde diyabet görülme sıklığı da az.Araştırmalar, badem yiyenlerde total kolesterolde yüzde 4-12 oranında düşme olduğunu göstermiştir.
Cevizin Faydaları :
İçerdiği fosfor ve kalsiyum nedeniyle zihni yorgunluğu giderir, kemik ve dişleri güçlendirir.Potasyum açısından oldukça zengindir. Potasyum, sinirlerin uyarımı ve kas dokusunun çalışması için gereklidir.Magnezyum içerdiği için kasları rahatlatıcı
Kırmızı kan hücrelerinin biçimlenmesine,akciğerlerden dokulara oksijen taşınmasına yardımcı olan ve kansızlığı önleyen "demir"açısından, oldukça zengin bir besin maddesidir.Damar sertliğini önler.Enerji sağlar.Şeker hastaları için hayati önemi olan insülini artırır.Verem mikrobuna karşı korur.Ceviz yağı, mide ve bağırsakları temizleyerek, yumuşak kalmalarını sağlar.
Hazmı zor olduğundan karaciğeri rahatsız olanlar ceviz yememelidir. Cevizin mide, bağırsak, böbrek ve deri rahatsızlıkları gibi bir çok hastalığa iyi gelmektedir.Cevizin sadece meyvesi değil, kabukları ve yaprakları da bir çok rahatsızlık için kullanılmaktadır. Ceviz, damar tıkanıklığı ve şeker hastalığının tedavisinde kullanılmaktadır. Mide gazını giderir.Grip ve nezleye iyi gelir. Öksürü ğü keser. Sindirim sistemi bozukluğunu giderir. Ceviz, vücudu soğuktan korumak için de yenir. Yorgunluğu ve bitkinliği giderir. Zindeleşmeyi sağlar.Cevizin yapraklarından elde edilen juglon maddesinin eczacılıkta kullanılmaktadır. Her sabah kahvaltıda bir miktar ceviz içi yenmesinin zekayı geliştirir, yeşil ceviz meyvelerinin kabukları kaynatılarak içildiğinde erkeklerde cinsel gücü artırdığını bilinmektedir.
Ceviz yapraklarından yapılan çay iştah açar, mideyi kuvvetlendirir, boğaz hastalıklarına iyi gelir. Bir miktar ceviz yaprağı banyo suyuna karıştırılırsa cilte iyi gelir.Ceviz yağı : Juglandis regiae Müshil ve safra artırıcı olarak kullanılır.
Çinko yetersizlikleri çocuklarda büyümenin durmasına ve yetişkinlerde de saç dökülmelerine neden olmaktadır. Çinko yiyeceklerin çoğunda bulunur. Fakat, bunların bazılarındaki çinkodan insanın yararlanması güçleşir (emilim yetersizliklerine bağlı olarak). Hayvansal yiyeceklerdeki çinkonun emilimi genellikle bitkisel yiyeceklere oranla daha yüksektir. Özellikle et, peynir, karaciğer çinkodan zengindir. Bitkisel besinlerden ise badem, ceviz, buğday, bulgur ve mantar çinkodan zengindir.
Yapılan araştırmalar, düzenli ceviz yiyen kişilerde koroner damar hastalıklarına yakalanma önemli oranda azaldığını göstermektedir. Düzenli olarak dört hafta süreyle ceviz tüketimi, kötü kolesterol düzeyini düşürürken iyi kolesterol düzeyini artırmaktadır.
Kanserle mücadelenin anne karnında başlamak gerekir.En faydalı gıdalardan birisi cevizdir. Daha sonra fındık ve bademdir. fındık, ceviz gibi yiyecekleri kabuklu alın. Çünkü içine böceklenmesin diye ilaç sıkılmaktadır.
Sonsuz faydaları olan yiyeceklerdir. Günde bir avuç muhakkak tüketiniz.
Ceviz içi güçlü bir besin olduğundan aşırı miktarlarda yenilmemelidir. Aksi takdirde yağlanma ve şişmanlamaya yol açar. Ayrıca, mide ve bağırsağı bozucu etkiler yaratacağından,bozulmuş ceviz içi kesinlikle yenilmemelidir.
CEVİZ VE UZUN YAŞAM :
Bu üçünü kontrol altında tutun uzun yaşayın ;1- Tansiyon 2- Kanser 3- Kalp sağlığı
Hayattaki en büyük risk tansiyondur .Bir insanın hayatındaki en önemli sayı ne kolesterol oranı ne de ağırlığıdır. En önemli veri tansiyondur. Normali 11.5'e 7.5'tir. Bundan yükseği vücudunuza zarar verir.
Tansiyon vücudun kan basıncı anlamına gelir. Musluktan akan suyun boruya yaptığı baskı gibi kan da akarken damarlara baskı yapar. Yüksek tansiyon yüksek basınç anlamına gelir ki damarlara zarar vererek felç ve kalp hastalıklarına davetiye çıkarır. Kırışıklıklar oluşturur, iktidarsızlık ve cinsellikten zevk almamaya kadar varan sorunlara yol açar. Yüksek tansiyonla savaşan en önemli besinler potasyum içerenlerdir. Muz, şeftali, karpuz ve kabuğuyl; yenmek şartıyla fırınlanmış patates potasyum yönünden çok zengindir.Kalp için sarımsak, ceviz, badem yiyin . Her gün yapılan egzersiz kalp hastalıkları riskini azaltır.
Sarımsak, soğan ve somonun yanı sıra ceviz, badem gibi omega-3 asitleri yönünden zengin olan besinler de mutlaka tüketilmelidir. Ancak burada çok önemli bir nokta var. Ceviz ve badem mutlaka buzdolabında saklanmalıdır. Aksi hal de etkisini yitirir.
CEVİZ BESİN DEĞERLERİ :
100 gr. ceviz içinin içerdiği besin değerleri şunlardır: 700 kalori; 8-24 gr. protein: H gr. karbonhidrat: 0 kolesterol; 62-75 gr. yağ: 1.5 gr. lif; 145 mgr. fosfor: 200 mgr. kalsiyum: 2 mgr. demir; 0,8 mgr. sodyum; 195 mgr. potasyum: 37 mgr. magnezyum; 0,35 mgr. B1 vitamini: 0.10 mgr. B2 vitamini: 0,3 mgr. B3 vitamini; 0,3 mgr. B6 vitamini; 22 mcgr. folik asit: 6 mgr. E vitamini ile eser miktarlarda D ve P vitaminleri.
Protein :20,05, Kalsiyum :99 mg ,Yağ :70,80, fosfor :380 ,Tiamin :33 mg,Karbonhidrat :6,9,Demir :3,1 ,Kalori :700 kal,Su:3,5 ,Potasyum :450 ,Niasin :9 mg,Riboflavin :9 mg,
Çinko :2,26 mg.
Gözler için ceviz :
Sarı nokta diye ifade edilen ‘makula dejenerasyonu. Bu hastalık 60 yaşından sonra az görmenin bir numaralı sebebi. Körlük yapmıyor. Ama hasta merkezi bölgeyi göremiyor, okumakta zorluk çekiyor, araba kullanamıyor. Geç teşhis edildiğinde geri dönüşü yok.
Hastalara renkli sebzeler ve ıspanak, brokoli gibi yemelerini öneriyoruz. Ayrıca Omega 3 içeren yiyecekler balık, ceviz çok faydalı, bu hastalığın ilerlemesini durduruyor.
Ceviz içinde dikkat Edilmesi Gerekenler :
Kalp ve damar dostu olduğu bilinen ve her gün 40-50 gram tüketilmesi önerilen cevizin tüketimi son yıllarda hızla artıyor.Ancak bazı bilinmeyen kimyasallarla ceviz kabuğunu beyazlatıyorlar. Bu çok sakıncalı.
Son yıllarda ceviz üretimi ve tüketimi hızla artmaya başladı. Ancak üretim ve tüketim hızla artarken bazı sorunlar da yaşıyoruz. Çamaşır suyu gibi insan sağlığına zararlı bazı kimyasallar ile kabuklu cevizlerin yıkanarak beyazlatıldığı yolunda duyumlar alıyoruz. Türkiye'de ceviz hasadı geç yapıldığı ve hasat sonrasında ceviz meyvesi yıkanıp temizlenmediği için yeşil kabuk kalıntısı, kabuklu cevizde kirlimsi kötü bir görüntü bırakıyor. Özellikle büyük şehir pazarlarında bilinmeyen kimyasallarla kabuklu cevizlerin yıkanarak beyazlatıldığını duyuyoruz. Bu nedenle, tüketicilerin beyazlatılmış cevizlerden uzak durmasını tavsiye ederim.
Ceviz meyvesinin hasat edildikten sonra yeşil kabuğunun makinalarla derhal temizlenmesi gerekmektedir.
Yeşil kabuk temizlendikten sonra kabuklu ceviz akar suda yıkanmalı ve kurutulmalı.
Peki bildiğimiz, pazarlardan, marketlerden satın aldığımız ceviz içi böyle mi? Orası pek belli değil.Tavsiyemiz tüketicinin kırılmış cevizden biraz uzak durması yönünde.
Kabuklu cevizler, kötü koşullarda elle kırılıyor. Sağlık kurallarına uymayan koşullarda elle kırılan cevizler hastalık kaynağı olabiliyor. Ülkemizde ceviz kırıp ambalajlayan sağlıklı tesisler de var ama sayıları az. Bu nedenle tüketicin kabuklu ceviz alarak evde kendisinin kırmasını daha doğru buluyorum.
Kimyasal maddelerle beyazlatılmış cevizlerin naturel cevizlerden kolayca ayrılabilir.Pazarda kabuklu cevizi elinize alıp bakın. Kimyasalla beyazlatılmış kabuklu cevizin garip rengini hemen fark edersiniz.
CEVİZ VE ÇİNKO :
Mineraller aynen vitaminler gibi vücudumuzda sayısız sürecin başlamasına veya düzenlenmesine yardımcıdır. Vücudun sıvı dengesinin düzenlenmesi, kas kasılması ve sinir sisteminde uyarı iletiminde, doku onarımı vb… işlevleri vardır. Mineraller vücudumuzda yapıyı oluşturan ve birçok işlevi düzenleyen elzem besin öğeleri grubudur. Mineraller vitaminlerden farklı olarak inorganik maddelerdir. Yani ısı veya besin işleme sırasında kayba uğramazlar. Eğer bir besini pişirme sıcaklığının üzerinde yakarsanız kül halinde kalıntı mineraldir. Minerallerin vücut için az veya fazla gereksinmesi olabilir ancak vücutta sentezlenmediği için mutlaka diyetle alınması gerekmektedir. Mineraller ‘makro’ ve ‘eser’ olmak üzere ikiye ayrılırlar. Makro mineraller: sodyum, potasyum, klor, kalsiyum, magnezyum ve fosfor’dur. Eser mineraller ise; krom, bakır, flor, iyot, demir, manganez, molibden, selenyum ve çinko’dur.
Dünya beslenme biliminde ortak görüş minerallerin en güvenilir alım yolu beslenmedir.
Bütün mineraller ince barsaktan emilir, farklı yollarla taşınır ve depolanırlar. Bazıları gerekli hücrede kullanılır, fazlası idrarla atılır. Minerallerin vücutta depolanabilme yeteneklerinden dolayı aşırı alımları zararlı etkilere neden olabilir.
Yaklaşık 100 enzimin yapısına giren ve vücutta oluşan biyokimyasal reaksiyonların devamı için gerekli vazgeçilmez minerallerden biridir. Çinko, demirden sonra insan vücudunda en çok bulunan ikinci iz elementtir. Kaynaklarda değişik bilgilerin olmasına rağmen, yetişkin vücudunda yaklaşık 2–3 g çinko bulunduğu ve bu miktarın önemli bir kısmının kemik, pankreas, testis, böbrek, karaciğer, deri, tırnak, kan ve saçlarda gözlendiği belirtilmiştir. Deri vücut çinkosunun %20’ sini içerir.
Çocuklarda büyüme ve gelişmede, bağışıklık sisteminde, tat ve koku almada, görme duyusunun güçlenmesinde, yaraların çabuk kapanmasında, doku gelişiminin hızlanmasında, erkeklerde gelişme çağında testislerin büyümesinde önemli rol oynar. Çinko vücutta enzim olmayan proteinlerin, bazı hormonların, nükleik asitlerin, timulin gibi
Çinko eksikliğinin belirtileri; ishal, saç dökülmesi, mental bozukluklar, sık sık enfeksiyona yakalanma, büyüme geriliği, hipogonadizm (cinsel organ gelişiminde gerilik), deri değişikliği, iştah bozukluğu, karanlığa uyum bozukluğu, yara iyileşmesinde gecikme ve tad duyusunda azalma olarak özetlenebilir.
Günlük çinko gereksinmesi; 0-1 yaş bebeklerde 5 mg, 1-10 yaş çocuklarda 10 mg, yetişkin erkeklerde 15 mg, kadınlarda 12 mg olarak hesaplanmıştır. Serum çinko düzeyi yaşla artış gösterir, serum çinko düzeylerinde kadınlar ve erkekler arasında anlamlı farklılık gözlenmemiştir. Çinko elementi göreceli olarak nontoksik bir elementtir. Diyetle yüksek oranda çinko alımının toksisiteye neden olmadığı ancak farmakolojik dozların bakır absorbsiyonunu interfere ettiği, HDL kolesterol seviyesini düşürdüğü, immun sistemi olumsuz etkilediği rapor edilmiştir.
Çinkonun kaynakları: Kabuklu deniz ürünleri (istiridye), kırmızı et, tavuk eti, kuru baklagiller,Ceviz (100 gr da 2,26 mg )ve kuru yemişlerde fazla miktarda bulunur.
Uzm.Dyt.Yüksel Turan TAŞDEMİR
Beslenme ve Diyet Uzmanı
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Ceviz ve Sağlıklı Beslenme" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Yüksel Turan TAŞDEMİR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Yüksel Turan TAŞDEMİR'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
ceviz ve sağlıklı beslenme, ceviz, cevizin besin değeri, cevizin yararları, ceviz ve sağlık, sağlık ve ceviz, cevizin faydaları, ceviz besin değerleri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
