Ergenle Etkili İletişim Kurma
ERGENLE İLETİŞİM NASIL OLMALIDIR?
Ergenlik dönemi, kişinin kökten bir değişim geçirdiği ve aslında en çok da ailesine ihtiyaç duyduğu bir dönemdir. Fiziksel, duygusal, cinsel, sosyal yönden birçok şeyin bir arada değişmesi başlı başına bir stres kaynağıdır. Birçok yetişkinin de nasıl davranacaklarını bilemedikleri bir evredir bu.
Ergenin, davranışlarına rehberlik edecek değerleri kazanması ve sosyal yönden sorumluklarını öğrenmesi konusunda yardıma gereksinimi vardır. Aile içinde gördüklerinin, olgunlaşmakta olan ergenin kişilik yapısının belirlenmesinde çok büyük etkisi vardır.
Ergenlik döneminde anne baba kontrolüne karşı bir tepki gelişmekle beraber, otorite desteğine ihtiyaç da vardır. Bu karşıt durum ergende duygusal gerginliğe neden olur. Ergene karşı yetişkinin baskı ve yasaklara dayanan disiplin anlayışı, olumlu ve yapıcı olması gereken bu evreyi çatışmalarla dolu, olumsuz bir döneme dönüştürebilir. Böylesi güçlüklerin yaşandığı bir aile ortamını güzelleştirecek tek şey ise doğru iletişimdir.
İLETİŞİM NEDİR?
Bilgi, duygu ve düşüncelerin karşı tarafa aktarılmasıdır.
İletişimde beden dili % 60, ses tonu % 30, kelimeler % 10 önem taşır.
Ne söylediğinizden çok, nasıl söylediğiniz önemlidir.
İLETİŞİMİN TEMEL KURALLARI
• BEDEN DİLİ
• ETKİN DİNLEME
• EMPATİ
• BEN DİLİ / SEN DİLİ
BEDEN DİLİ
İnsanlarla, onları rahatsız etmeyecek ölçüde, ancak mümkün olduğu kadar çok göz iletişimi kurmalıyız. Konuşurken karşımızdaki kişinin yüzüne bakmak, o kişiye verdiğimiz değerin, duyduğumuz saygının ifadesidir.
Tebessüm etmek veya konuya uygun olan bir yüz ifadesi de iletişimde önemlidir.
Kişisel alan ilkelerini göz ardı etmeden insanlara daima, onları rahatsız etmeyecek, mümkün olan en yakın mesafede durmaya gayret etmeliyiz. Konuştuğumuz veya bizimle konuşan insana dönük durmalıyız.
Aşırıya kaçmadan, mimiklerimizi kullanmalıyız. Ellerimizi cebimizde tutmaktan, kollarımızı kavuşturmaktan, ellerimizle ağzımızı örtmekten kaçınmalıyız.
ETKİN DİNLEME
Etkili dinleme sadece söylenilenleri duymak değil, aynı zamanda bu söylenenleri önemli bulmak, kavramak ve değerlendirmektir. Ayrıca etkin dinleme aktif bir süreçtir.
Göz teması kurmak
Konuşanın sözünü kesmemek
Anlatılan konuyu doğru anlamak için sorular sormak
Dinlediğinizi hissettirmek (geri bildirimde bulunmak)
Eleştirmeden, yargılamadan anlamaya çalışmak
İLETİŞİMDE ETKİN DİNLEMENİN ÖNEMİ
Ergenin olumsuz duygularının kabulünü sağlar. Ergenin sahip olduğu olumsuz duygulardan dolayı rahatsız olmasını engeller.
Ergenin duygularını ifade etmesine yardımcı olur. Ergen yaşadığı duygusal karmaşa nedeniyle duygularını tanımlayıp, ifade etmekte zorlanır. Etkin dinleme yöntemi, ergenin anlaşıldığını hissettirdiği için duygularını açmasını sağlar.
Yetişkin ve ergen arasında sıcak bir ilişki kurulmasını sağlar. Anne ve babası tarafından dinlenen ve anlaşılan ergen kendini iyi hisseder ve onlara karşı olumlu duygular besler.
Sorunların çözümlenmesini sağlar. Konuşmayı kolaylaştıran ve konuşanın çözüm bulmasını sağlayan etkili bir yöntemdir. Etkin dinleme ergene, problemine çözüm yolları bulmasında yardımcı olur. Tavsiyeler, mantık, emir v.b. mesajlar, çocuğa olan güvensizliği ifade ederken, etkin dinleme sayesinde daha sorumlu ve bağımsız birer birey olurlar.
Ergenlerin anne babaların düşüncelerine değer vermelerine yardımcı olur. Anne ve babası tarafından dinlenen ergen, onların mesajlarını da dikkate almaya başlar.
Ergenin bireysel farkındalık sağlamasına yardımcı olur. Ergenin kendisini daha iyi tanıyıp anlamasına yardımcı olur.
EMPATİ
Empati ben olsaydım şöyle yapardım demek değildir. Kişinin kendisini, karşısındaki kişinin yerine koyarak, olaylara onun bakış açısıyla bakması, o kişinin duygularını, düşüncelerini doğru anlaması sürecine EMPATİ denir.
Empatik dinlemeyi bilen ve uygulayan birisi, karşısındaki ile iletişim kurmada en önemli basamağı başarıyla çıkmış demektir.
Empati yeteneği düşük çocuklar daha saldırgan olurlar ve derslerde daha az başarılı olurlar.
Neden saldırgan?
Çünkü karşı tarafın bakış açısını anlayamadığı için kendini haklı görür ve sorun çıkartır.
Neden daha az başarılı?
Çünkü empatiye sahip olmak, güçlü zihinsel beceri gerektirir. Empati yapan kişi kendi görüşünü ve varsayımını bir süre rafa kaldırır, karşı tarafın düşüncesini tartar, durumu onun açısından hayal eder ve iki taraflı bir sonuç çıkartır. Bütün bunlar hep zihinsel beceri gerektirir.
Anne babalar ergenlik döneminin özelliklerini göz önünde bulundurarak çocuklarını anlamaya yönelik dinlerler ve bunu çocuklarına hissettirirlerse, çocukları da kendini onlara açacaktır. Daha güvene dayalı, sağlıklı bir iletişim kurulan bir ailede yetişen ergenin de empati becerisi gelişecektir.
EMPATİ-ÖRNEKLER
Diyelim ki kızınız okuldan geldi ve dedi ki: Ayşe beni derste konuşturdu, öğretmen ikimize birden ceza verdi. Nasıl haksız yere sana ceza verir demek yerine, “Ayşe yüzünden ceza aldığın için kızgınsın. Cezayı hak etmemiştin. Öğretmen haklıyı haksızı ayırmadı diye düşünüyorsun.” diyebilirsiniz.
Matematik sınavından düşük not alan çocuğunuza, bir dahaki sınavda yükseltirsin ya da çalışsaydın böyle olmazdı şeklinde konuşmak yerine, “Matematik konularını anlamakta güçlük çektiğini biliyorum. Birçok öğrenci seninle aynı durumda. Belki ne yapabileceğimizi beraber düşünebiliriz.” diyebilirsiniz.
SEN DİLİ / BEN DİLİ
Sen dili kullanmak iletişimi olumsuz etkiler. Sen dili ile konuşan ailelerin bu hatalarının farkına varıp, ben dili kullanma yönünde çalışmalar yapması gerekmektedir.
SEN DİLİ
Bir olay karşısında, karşımızdaki kişiye suçlayıcı, yargılayıcı, eleştirici mesajlar göndermedir.
Kişiliğe yöneliktir.
Benlik saygısını zedeler.
Mesajı alan kişi, öfke ve kızgınlık duyar.
BEN DİLİ
Bir olay karşısındaki kişisel tepkiyi duygu ve düşüncelerle açıklamaktır. Karşımızdaki kişiye ne hissettiğimizi iletmektir.
Davranışa yöneliktir.
Ben saygısına olumlu katkısı vardır.
Mesajı alan kişi, yardım etme isteği duyar.
SEN DİLİNE ÖRNEKLER
1.“Hiç ders çalışmıyorsun.”
2. “Hayır sokağa çıkamazsın. ”
3. “Saygısız babayla böyle konuşulmaz. ”
4. “Bir daha geç yatarsan seni uyandırmam. Okula da geç kalırsın.”
BEN DİLİNE ÖRNEKLER
1.“Hiç ders çalışmadığını gördüğüm zaman senin için endişeleniyorum.”
2.“Yavrum hava karardığı için sokağa çıkman beni endişelendiriyor!”
3.“Konuşma biçimin beni üzdü hatta öfkelendirdi. ”
4.“Geç yattığın zaman seni uyandırmakta güçlük çekiyorum ve uykusuz kalacağın için üzülüyorum.”
Şunları Söylemeyin!
"Ben bir konuda karar verdimi sana konuşmak düşmez…"
"Bir daha yaparsan görürsün gününü…"
"Buna üzüleceğine, oturup dersini çalışsan daha iyi olur..."
"Yoruluyorum diye yakınacağına geceleri erken yat..."
"Paylaşmayı bilmezsen, yalnız kalırsın tabi..."
"Sen zaten hep kolaya kaçarsın..."
"Bebek gibi davranıyorsun..."
"Geri zekalı ne olacak..."
"Şikayetten başka bir şey bilmezsin zaten..."
"Aslında sen öyle demek istemiyorsun..."
"Ben senin aslında neden öyle yaptığını biliyorum..."
"Komşunun çocuğu kadar olamadın…"
Bak Mehmet sigara içmiyor…"
Aklınızda bulunsun...
"Aldırma, boşver..."
"Düzelir canım, bunu dert etme..."
"Üzülme..."
"Başka şeyden konuşalım..."
"Olur böyle şeyler, geçer..."
"Boşver canım arkadaşlar arasında olur böyle şeyler..."
Aslında teselli etmek çok güzel ve yararlıdır, ancak önemli olan teselliyi kişiyi duyduğumuzu belirttikten sonra verebilmektir. Söyledikleri duyulmadan, teselli ediliyormuş hissini yaşayan kişi, kendini anlaşılmamış, dinlenilmemiş, söyledikleri saçma sapan gibi algılanmış hissedebilir. Önemsenmemiş veya tam olarak dinlenilmemiş olmaktan dolayı kızgınlık duyabilir. Genellikle, dinlemeden verilen teselli mesajları, konuşan kişide sorununun küçümsendiği duygusunu yaratabilir.
"Bu evin kıralı sensin aslan oğlum."
"Sen dünyanın en güzel kızısın sana her şey yakışır." şeklindeki övgüler ise alışkanlık yapar, iltifat yokluğunda eleştiri sebebi olur, gerçekleri yansıtmadığı düşünülür ve gencin benliğini algılaması yanılabilir.
Ergenlik dönemi, kişinin kökten bir değişim geçirdiği ve aslında en çok da ailesine ihtiyaç duyduğu bir dönemdir. Fiziksel, duygusal, cinsel, sosyal yönden birçok şeyin bir arada değişmesi başlı başına bir stres kaynağıdır. Birçok yetişkinin de nasıl davranacaklarını bilemedikleri bir evredir bu.
Ergenin, davranışlarına rehberlik edecek değerleri kazanması ve sosyal yönden sorumluklarını öğrenmesi konusunda yardıma gereksinimi vardır. Aile içinde gördüklerinin, olgunlaşmakta olan ergenin kişilik yapısının belirlenmesinde çok büyük etkisi vardır.
Ergenlik döneminde anne baba kontrolüne karşı bir tepki gelişmekle beraber, otorite desteğine ihtiyaç da vardır. Bu karşıt durum ergende duygusal gerginliğe neden olur. Ergene karşı yetişkinin baskı ve yasaklara dayanan disiplin anlayışı, olumlu ve yapıcı olması gereken bu evreyi çatışmalarla dolu, olumsuz bir döneme dönüştürebilir. Böylesi güçlüklerin yaşandığı bir aile ortamını güzelleştirecek tek şey ise doğru iletişimdir.
İLETİŞİM NEDİR?
Bilgi, duygu ve düşüncelerin karşı tarafa aktarılmasıdır.
İletişimde beden dili % 60, ses tonu % 30, kelimeler % 10 önem taşır.
Ne söylediğinizden çok, nasıl söylediğiniz önemlidir.
İLETİŞİMİN TEMEL KURALLARI
• BEDEN DİLİ
• ETKİN DİNLEME
• EMPATİ
• BEN DİLİ / SEN DİLİ
BEDEN DİLİ
İnsanlarla, onları rahatsız etmeyecek ölçüde, ancak mümkün olduğu kadar çok göz iletişimi kurmalıyız. Konuşurken karşımızdaki kişinin yüzüne bakmak, o kişiye verdiğimiz değerin, duyduğumuz saygının ifadesidir.
Tebessüm etmek veya konuya uygun olan bir yüz ifadesi de iletişimde önemlidir.
Kişisel alan ilkelerini göz ardı etmeden insanlara daima, onları rahatsız etmeyecek, mümkün olan en yakın mesafede durmaya gayret etmeliyiz. Konuştuğumuz veya bizimle konuşan insana dönük durmalıyız.
Aşırıya kaçmadan, mimiklerimizi kullanmalıyız. Ellerimizi cebimizde tutmaktan, kollarımızı kavuşturmaktan, ellerimizle ağzımızı örtmekten kaçınmalıyız.
ETKİN DİNLEME
Etkili dinleme sadece söylenilenleri duymak değil, aynı zamanda bu söylenenleri önemli bulmak, kavramak ve değerlendirmektir. Ayrıca etkin dinleme aktif bir süreçtir.
Göz teması kurmak
Konuşanın sözünü kesmemek
Anlatılan konuyu doğru anlamak için sorular sormak
Dinlediğinizi hissettirmek (geri bildirimde bulunmak)
Eleştirmeden, yargılamadan anlamaya çalışmak
İLETİŞİMDE ETKİN DİNLEMENİN ÖNEMİ
Ergenin olumsuz duygularının kabulünü sağlar. Ergenin sahip olduğu olumsuz duygulardan dolayı rahatsız olmasını engeller.
Ergenin duygularını ifade etmesine yardımcı olur. Ergen yaşadığı duygusal karmaşa nedeniyle duygularını tanımlayıp, ifade etmekte zorlanır. Etkin dinleme yöntemi, ergenin anlaşıldığını hissettirdiği için duygularını açmasını sağlar.
Yetişkin ve ergen arasında sıcak bir ilişki kurulmasını sağlar. Anne ve babası tarafından dinlenen ve anlaşılan ergen kendini iyi hisseder ve onlara karşı olumlu duygular besler.
Sorunların çözümlenmesini sağlar. Konuşmayı kolaylaştıran ve konuşanın çözüm bulmasını sağlayan etkili bir yöntemdir. Etkin dinleme ergene, problemine çözüm yolları bulmasında yardımcı olur. Tavsiyeler, mantık, emir v.b. mesajlar, çocuğa olan güvensizliği ifade ederken, etkin dinleme sayesinde daha sorumlu ve bağımsız birer birey olurlar.
Ergenlerin anne babaların düşüncelerine değer vermelerine yardımcı olur. Anne ve babası tarafından dinlenen ergen, onların mesajlarını da dikkate almaya başlar.
Ergenin bireysel farkındalık sağlamasına yardımcı olur. Ergenin kendisini daha iyi tanıyıp anlamasına yardımcı olur.
EMPATİ
Empati ben olsaydım şöyle yapardım demek değildir. Kişinin kendisini, karşısındaki kişinin yerine koyarak, olaylara onun bakış açısıyla bakması, o kişinin duygularını, düşüncelerini doğru anlaması sürecine EMPATİ denir.
Empatik dinlemeyi bilen ve uygulayan birisi, karşısındaki ile iletişim kurmada en önemli basamağı başarıyla çıkmış demektir.
Empati yeteneği düşük çocuklar daha saldırgan olurlar ve derslerde daha az başarılı olurlar.
Neden saldırgan?
Çünkü karşı tarafın bakış açısını anlayamadığı için kendini haklı görür ve sorun çıkartır.
Neden daha az başarılı?
Çünkü empatiye sahip olmak, güçlü zihinsel beceri gerektirir. Empati yapan kişi kendi görüşünü ve varsayımını bir süre rafa kaldırır, karşı tarafın düşüncesini tartar, durumu onun açısından hayal eder ve iki taraflı bir sonuç çıkartır. Bütün bunlar hep zihinsel beceri gerektirir.
Anne babalar ergenlik döneminin özelliklerini göz önünde bulundurarak çocuklarını anlamaya yönelik dinlerler ve bunu çocuklarına hissettirirlerse, çocukları da kendini onlara açacaktır. Daha güvene dayalı, sağlıklı bir iletişim kurulan bir ailede yetişen ergenin de empati becerisi gelişecektir.
EMPATİ-ÖRNEKLER
Diyelim ki kızınız okuldan geldi ve dedi ki: Ayşe beni derste konuşturdu, öğretmen ikimize birden ceza verdi. Nasıl haksız yere sana ceza verir demek yerine, “Ayşe yüzünden ceza aldığın için kızgınsın. Cezayı hak etmemiştin. Öğretmen haklıyı haksızı ayırmadı diye düşünüyorsun.” diyebilirsiniz.
Matematik sınavından düşük not alan çocuğunuza, bir dahaki sınavda yükseltirsin ya da çalışsaydın böyle olmazdı şeklinde konuşmak yerine, “Matematik konularını anlamakta güçlük çektiğini biliyorum. Birçok öğrenci seninle aynı durumda. Belki ne yapabileceğimizi beraber düşünebiliriz.” diyebilirsiniz.
SEN DİLİ / BEN DİLİ
Sen dili kullanmak iletişimi olumsuz etkiler. Sen dili ile konuşan ailelerin bu hatalarının farkına varıp, ben dili kullanma yönünde çalışmalar yapması gerekmektedir.
SEN DİLİ
Bir olay karşısında, karşımızdaki kişiye suçlayıcı, yargılayıcı, eleştirici mesajlar göndermedir.
Kişiliğe yöneliktir.
Benlik saygısını zedeler.
Mesajı alan kişi, öfke ve kızgınlık duyar.
BEN DİLİ
Bir olay karşısındaki kişisel tepkiyi duygu ve düşüncelerle açıklamaktır. Karşımızdaki kişiye ne hissettiğimizi iletmektir.
Davranışa yöneliktir.
Ben saygısına olumlu katkısı vardır.
Mesajı alan kişi, yardım etme isteği duyar.
SEN DİLİNE ÖRNEKLER
1.“Hiç ders çalışmıyorsun.”
2. “Hayır sokağa çıkamazsın. ”
3. “Saygısız babayla böyle konuşulmaz. ”
4. “Bir daha geç yatarsan seni uyandırmam. Okula da geç kalırsın.”
BEN DİLİNE ÖRNEKLER
1.“Hiç ders çalışmadığını gördüğüm zaman senin için endişeleniyorum.”
2.“Yavrum hava karardığı için sokağa çıkman beni endişelendiriyor!”
3.“Konuşma biçimin beni üzdü hatta öfkelendirdi. ”
4.“Geç yattığın zaman seni uyandırmakta güçlük çekiyorum ve uykusuz kalacağın için üzülüyorum.”
Şunları Söylemeyin!
"Ben bir konuda karar verdimi sana konuşmak düşmez…"
"Bir daha yaparsan görürsün gününü…"
"Buna üzüleceğine, oturup dersini çalışsan daha iyi olur..."
"Yoruluyorum diye yakınacağına geceleri erken yat..."
"Paylaşmayı bilmezsen, yalnız kalırsın tabi..."
"Sen zaten hep kolaya kaçarsın..."
"Bebek gibi davranıyorsun..."
"Geri zekalı ne olacak..."
"Şikayetten başka bir şey bilmezsin zaten..."
"Aslında sen öyle demek istemiyorsun..."
"Ben senin aslında neden öyle yaptığını biliyorum..."
"Komşunun çocuğu kadar olamadın…"
Bak Mehmet sigara içmiyor…"
Aklınızda bulunsun...
"Aldırma, boşver..."
"Düzelir canım, bunu dert etme..."
"Üzülme..."
"Başka şeyden konuşalım..."
"Olur böyle şeyler, geçer..."
"Boşver canım arkadaşlar arasında olur böyle şeyler..."
Aslında teselli etmek çok güzel ve yararlıdır, ancak önemli olan teselliyi kişiyi duyduğumuzu belirttikten sonra verebilmektir. Söyledikleri duyulmadan, teselli ediliyormuş hissini yaşayan kişi, kendini anlaşılmamış, dinlenilmemiş, söyledikleri saçma sapan gibi algılanmış hissedebilir. Önemsenmemiş veya tam olarak dinlenilmemiş olmaktan dolayı kızgınlık duyabilir. Genellikle, dinlemeden verilen teselli mesajları, konuşan kişide sorununun küçümsendiği duygusunu yaratabilir.
"Bu evin kıralı sensin aslan oğlum."
"Sen dünyanın en güzel kızısın sana her şey yakışır." şeklindeki övgüler ise alışkanlık yapar, iltifat yokluğunda eleştiri sebebi olur, gerçekleri yansıtmadığı düşünülür ve gencin benliğini algılaması yanılabilir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Ergenle Etkili İletişim Kurma" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Nuray ŞAHİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Nuray ŞAHİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
6 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden |
ergenlik, ergenle iletişim, ergene nasıl yaklaşılmalı, ergenlerle iletişim, ergenle etkili iletişim, ergenle iletişim kurma, ergenlerle iletişim kurma
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
