2007'den Bugüne 92,232 Tavsiye, 28,206 Uzman ve 19,964 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Sosyal Destek
MAKALE #17982 © Yazan Uzm.Psk.Suna BAYRAM | Yayın Şubat 2017 | 5,659 Okuyucu
İnsanlar, yaşadıkları tecrübelerle başa çıkarken yaşadıkları stresin olumsuz etkilerine karşı çevresindekiler ile bir şekilde iletişimde bulunur ve olumlu yönde gerçekleşen sosyal etkileşimin yaşanması kişi için yapılandırıcı, onarıcı ve destekleyici etkisinin olduğu düşünülmektedir. Eğer kişinin başka insanlar ile iletişimi çatışma içerecek şekilde ise yıpratıcı etkisi olduğu düşünülür.

Rak ve Patterson’un (1996) belirttiği gibi son yıllarda psikolojik sağlamlığın artmasına katkısı olan yani olumsuz yaşantılara uyumu kolaylaştıran koruyucu etmenler üzerinde de durulmaya başlanmıştır. (akt. Gökler, 2007)

Wills’in (1991) sosyal destek işlevlerini incelemesi sonucu dört tür sosyal destek ile karşılaşılmıştır, bunar;
a. Duygusal sosyal destek
b. Bilgi sağlayıcı sosyal destek
c. Somut sosyal destek (malzeme temin etme, parasal yardımda bulunma gibi)
d. Eşlik etme sosyal desteği

Soysal destek türlerinden hangisinin önemli olduğu hususunda ise herhangi biri öne çıkmamakta, sadece sosyal destek sağlayan kişinin niteliğinin sosyal destek türü ile uyuşması etkili olduğu vurgulanmaktadır (Şahin, 1999). Sosyal desteğin bireye fayda sağlaması için doğru kişi, doğru yer ve doğru zaman olması önemlidir. Sosyal destek eğer yanlış bir biçimde sunulmuş ise bireyin desteği reddetmesi ile sonuçlanabilir.

Sosyal destek çalışmaları “Tampon kuramı” ile biçimlenmiştir ve sosyal desteğin stresli yaşantılar sonucunda koruyucu bir tampon işlevi gördüğünü ifade eder(Gökler, 2007). Eğer kişiler zayıf bir sosyal destek ağına sahiplerse stresli yaşantı sonucu sosyal desteği güçlü olan kişilere oranla süreci daha yıpratıcı yaşayacaklardır.

Kutlu ve arkadaşlarının 102 kanserli hasta ile yapmış oldukları araştırmada (2011), kanser hastalarının sosyal destek almalarının depresif semptomları azalttığı ve yaşam kalitesini arttırdığı sonucuna ulaşmıştır.

Dedeli, Uslu ve Fadıloğlu’nun (2007) 18-65 yaş aralığındaki 105 kanserli hasta ile yaptığı araştırmada, kanser hastalarının fiziksel, sosyal, emosyonel, psikolojik ve ekonomik olmak üzere bir çok boyutta etkilendiklerini ve fonksiyonel yaşamlarında kısıtlılıklara neden olmaktadır.

Bahar, Savaşır ve Parlar’ın (2009) araştırma bulgularına göre yaş ve hastalık tanısının depresyon düzeyleri üzerinde etkisi olduğu; sosyal desteğin olup olmamasının ise anksiyete düzeyleri üzerinde etkisi olduğu yönündedir. Bu araştırma sonucu sosyal destek alan çocukların hastane ortamında daha az anksiyete göstereceği yönünde bir sonuca çıkmaktadır. Nitekim araştırmamı yürütürken hastane ortamında anne- çocuk ilişkilerine yönelik gözlemlerim de bu yöndedir; ilgili annelerin çocukları daha iletişime açık ve sosyal yönleri kuvvetli oluyorken, çocukları ile yeterince ilgilenmeyen anneye sahip çocuklarda ise endişenin yoğun olduğu, ağlama, kendini ifade edememe gibi daha ajite bir tablo gözlenmiştir.

Sosyal Destek pek çok yaklaşımdan etkilenmiştir. Şahin (1999) incelemesinde çeşitli sosyal destek yaklaşımlarından bahsetmiştir;
- Sosyal desteğin ilişkide bulunulan kişi sayısı ile ifade edildiğini öne süren yaklaşım. Bu yaklaşıma göre bireyin etkileşimde bulunduğu kişiler, faal olduğu dernekler, arkadaş grupları gibi geniş bir insan ağını kapsamaktadır. Birçok araştırmacının çalışmaları sosyal ilişki ağı geniş olan bireylerin, sosyal ilişki ağı az gelişmiş olanlara oranla daha fazla yaşadıklarını ve hem psikolojik hem de fiziksel sağlıklarının daha iyi olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Şahin, 1999).
- Sosyal desteği gereksinim duyulduğunda yardım edebilecek insan sayısı ile olarak ele alan yaklaşım. Bu yaklaşıma göre bireye yardım edebilecek ulaşılan son kişiye kadar ulaşılan sayıdır.
- Sosyal destek bireylerin ilişkilerinde nicelikten çok niteliğin önemli olduğunu öne süren yaklaşım. Bu yaklaşıma göre bireyin sırlarını paylaşabildiği güven duyduğu ve birey açısından önemli olan biriyle kurduğu yakın bağ sosyal desteği oluşturmaktadır.
- Sosyal destek, bireyin sosyal desteğe sahip olma algısı ile ele alan yaklaşım. Cobb (1976), sosyal destek algısına değinerek bireyin sevildiğine, gözetildiğine, değer verildiğine ve karşılıklı olarak iletişimin yükümlülüklerinin bir parçası olarak diğer kişilerden edindiği bilgi olarak tanımlamıştır (Şahin, 1999).

Kronik hastalığı olan kişilerin daha fazla sosyal desteğe ihtiyacı olduğu araştırmacıların ulaştığı bulgulara göre (Bahar, Savaş, Parlar, 2009), çalışma yaptıkları hastaların kendilerine destek olan kişilerin varlığı sorulduğunda destek görmeyenlerde anksiyete ve depresyon puanları yüksek çıkmıştır.

Kanser hastalarının fonksiyonel durumlarının bozulmasına rağmen, sosyal destekleri oldukça iyi durumdadır. Sosyal destek, kanserli bireylerin sağlığının genel iyilik hali için bakım kadar yararlı bir kavramdır (Dedeli, Fadıloğlu ve Uslu, 2008). Kanser gibi ölümcül bir hastalığa sahip olmanın ciddi bir kayıp duygusu yarattığı hatta sakat kalarak başkalarına bağımlı olacağı, yakınlarının kendisinden uzaklaşabileceği korkularına yol açabilmektedir (Ateşçi ve ark., 2003).

Cohen ve Wills’e göre (1985) sosyal destekten mahrum olmanın kişi üzerinde olumsuz etki yaratabilecek bir durumdur (Şahin, 1999). Şahin’e göre (1999) sosyal destek bireyi direkt olarak ya da dolaylı yoldan etkileyebilmektedir; Direkt olarak sağlığa olumlu etki eden sosyal destek dolaylı yoldan ise bireyin kendini ne derece değerli gördüğü ile ilgili olarak sağlığını etkilemektedir.

Birçok araştırmanın sonucu kıyaslandığında sosyal desteğin bypas ameliyatı geçirenlerin, romatoid artrit hastalarının, beyin kanaması geçirenlerin daha uyumlu olmalarına ve çabuk iyileşmelerine; enfaktüs geçirenlerin ölüm ihtimalinin azaldığına, diyabetin daha iyi kontrol edildiğine ve artrit hastalarının daha az ağrı hissetmeleri ile orantılı bulunmuştur (Şahin, 1999). Kanser gibi kronik rahatsızlığı olanlarda psikiyatrik bozukluklar en çok kadınlarda, yatan hastalarda, tanısını bilenlerde, daha önceden psikiyatrik bir bozukluğu olanlarda ve strese etmenine maruz kalanlarda gözlenmiştir(Ateşçi ve ark., 2003).

Sağlık Sorunu Yaşayan Çocuklar İçin Sosyal Desteğin Önemi

Gökler’e göre(2007) insanoğlu hayata geldiği andan itibaren başkalarının desteğine ihtiyaç duyar. Cheung (1995) ile Demaray ve Malecki(2003)’nin çalışmaları sonucunda sosyal desteğin, genel psikolojik durumu kalkındırma ve psikolojik sorunları azaltma yönünde çocuk ve ergenler için potansiyel bir fayda sağlamaktadır. (akt; Gökler, 2007)

Sroufe (2000) yaşamın ilk yıllarında bebeğin yaşamını ve işlevselliğini sürdürebilmesinin ancak destekleyici ilişkiler içerisindeyken mümkün olduğundan bahseder (akt. Gökler, 2007). Bowlby’nin (1971) bağlanma kuramı ile sosyal desteğin önemi daha iyi anlaşılmıştır (akt. Gökler, 2007). Gökler’e göre yaşamın erken dönemlerinde kurulan güvenli bağlanma ilişkileri bireyin, yaşamının ileriki dönemleinde destekleyici sosyal ilişkiler kurabilmesin zemin hazırlamaktadır. Bireyin anne ile başlayan sosyal çevresi, aile, büyük aile, komşular, arkadaşlar, iletişim halinde bulunduğu kişiler eklendikçe giderek genişlemektedir.

Callaghan ve Morrissey (1993) sosyal desteğin sağlığı farklı biçimlerde etkilediğini belirtirler;
a. Düşünce duygu ve davranışları, sağlığı kalkındıracak yönde düzeltmek.
b. Çocuğun yaşama ilişkin bir anlam oluşturmasına yardımcı olmak.
c. Sağlığa katkıda bulunan davranışları kolaylaştırma biçiminde sınırlamaktır (akt; Gökler, 2007).

Barrera ve arkadaşları (2004) stresli yaşantıların karşısında, sosyal destek düzeyi yüksek olan çocuk ve ergelerin sergiledikleri kaygı ve depresyon belirtileri ve davranış sorunları, sosyal destek düzeyleri düşük olanlara oranla daha az olduğunu ifade etmişlerdir. (akt. Gökler, 2007)

Gökler (2007), çocuk ve ergenlerin yüksek düzeyde sosyal destek algısına sahip olmalarının daha az uyum sorunu gösterdiklerini belirtmektedir. Gökler (2007) birçok araştırmadan derlediği bilgi doğrultusunda algılanan sosyal desteğin boşanmış ailelerin çocuklarında, özel öğrenme güçlüğü olan çocuklarda ve fiziksel hastalığı olan çocuklarda psikolojik uyum açısından pozitif yönde ilişkili bulunduğunu belirtmiştir.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Sosyal Destek" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Suna BAYRAM'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Suna BAYRAM'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Suna BAYRAM Fotoğraf
Uzm.Psk.Suna BAYRAM
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Uzman Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi20 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Suna BAYRAM'ın Makaleleri
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,964 uzman makalesi arasında 'Sosyal Destek' başlığıyla benzeşen toplam 29 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Kişilik ve Aşk Ağustos 2016
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


13:13
Top