Plastik Enjeksiyon Yöntemiyle Böbreklerde Toplayıcı Kanalların Anatomisinin İncelenmesi
PLASTİK ENJEKSİYON YÖNTEMİYLE KOYUN BÖBREKLERİNDE TOPLAYICI KANALLARIN ANATOMİSİNİN İNCELENMESİ
Examining Anatomy Of Sheep Kidney’s Collecting Ducts With Plastic Injection Method
Serbülent KAYA*, Kenan AYCAN**, Tolga ERTEKİN***,
Mehtap HACIALİOĞULLARI***, Seda ARSLAN****
ÖZET
Sunulan çalışmada 11 koyun böbreği plastik enjeksiyon ve korozyon yöntemiyle incelenmiştir.Çalışma için koyun böbreklerinin, pelvis renalis, pelvis renalis çıkıntısı ve toplayıcı kanallarının kastı çıkarıldı. Bütün böbreklerin bir tane pelvis renalise sahip olduğu görüldü. Koyun böbreklerinin tamamında kalikslerin olmadığı bunların yerine kalikslerin görevini üstlenen pelvis renalis çıkıntılarının olduğu belirlendi. Toplayıcı kanallar bulundukları yere göre iki kısma ayrıldı. Bunlar kortikal toplayıcı kanallar ve medullar toplayıcı kanallardır. Kortikal toplayıcı kanallar, korteksin en dışından başlayıp pelvis renalis çıkıntılarında ve bunlar arasındaki kemerlerde sonlanmaktaydı. Kortikal toplayıcı kanalların periferde çok ince olduğu, bu kanalların pelvis renalis çıkıntılarına ve bunlar arasındaki kemerlere doğru yaklaştıkça birbirleriyle birleşerek daha büyük toplayıcı kanalları oluşturduğu görüldü.
Toplayıcı kanallar arasındaki birleşmelerin belli bir düzene sahip olmadığı ve toplayıcı kanalların farklı açılarda ve farklı sayılarda birbirleri ile birleştiği tespit edildi.
Anahtar kelimeler: Koyun, böbrek, pelvis renalis, toplayıcı kanallar
SUMMARY
11 sheep kidneys are examined with plastic injection and corrosion method. We acquired pelvis renalis, prominence of pelvis renalis and collecting duct’s cast from sheep kidneys.
All of sheep kidneys have a pelvis renalis. Sheep kidneys have not calices minor and calices major but they have prominence of pelvis renalis which replace of them.
We divided collecting ducts into two regions based on their location in the kidney. These include cortical collecting ducts and medullar collecting ducts. Cortical collecting ducts begin to out of cortex and they terminated at prominence of pelvis renalis and arch of their.
*Bilim uzmanı, fizyoterapist, E.Ü S.B.E **Prof. Dr. Erciyes Üniversitesi Anatomi A.B.D Kayseri ***Arş.Gör. E.Ü. S.B.E Anatomi A.B.D., Kayseri**** Öğr. Gör. K.S.Ü Sağlık Y.O
Cortical collecting ducts are thin at cortex. They join each other and make bigger collecting ducts. This combination between the collecting ducts are not regular. Collecting ducts join each other with different angle and different combination.
Key words: Kidney, Sheep, Pelvis Renalis, Collecting Ducts
Böbrekler, vücudun metabolik aktivite sonucu ortaya çıkan artık ürünleri ile fazla suyun organizmadan dışarı atılmasında rol oynayan organlardır. Bu yol ile vücudun elektrolit ve su dengesi sağlanır. Ayrıca kan basıncı üzerinde de dolaylı etkileri vardır (1).
İnsanda ve memelilerde,toplayıcı kanallar menşeini ureter tomurcuğundan alır. İdrar kanalcıkları toplayıcı kanallara açılırlar. Toplayıcı kanallar da birleşerek daha kalın toplayıcı kanalları oluşturur. Sonunda her bir papilla renalis’de bulunan ve sayıları yaklaşık 10 ile 25 arasında değişen (her böbrekte toplam 116 ile 776) deliklerle kaliks renalis minor’a açılırlar (2).
Toplayıcı kanallar kortikal toplayıcı kanal, dış medullar toplayıcı kanal ve iç medullar toplayıcı kanal olmak üzere 3 kısma ayırılır (4,7). Bir başka kaynakta ise toplayıcı kanal, bağlantı parçası, arklı toplayıcı kanal, medullar toplayıcı kanal ve Bellini kanalı olmak üzere 4 bölüme ayrılmıştır (3,5). Morel ise yaptığı çalışmada toplayıcı kanalları morfolojik ve enzimatik yönden inceleyerek kortikal ve medullar toplayıcı kanallar olmak üzere ikiye ayırmıştır(6).
Yapılan birçok araştırmada böbrek arter ve venöz sisteminin anatomisi ayrıntılı bir şekilde incelenmesine karşın böbreğin toplayıcı kanalları üzerinde detaylı incelemelerin az olması bizi bu konu üzerinde çalışmaya sevketmiştir. İnsanlardaki böbreğin arter ve venöz sistemi kadar önemli olan toplayıcı kanallardaki rahatsızlıkların tedavisi için bu kanalların anatomisinin ortaya konması gereklidir. Koyun böbreğinin toplayıcı kanalları hakkında yapılmış çalışmanın az olması üzerine araştırmamızı koyun böbreklerinde yapmayı planladık.
GEREÇ VE YÖNTEM
Deneyimizde Kıranardı Belediyesi Mezbahane’sinde kesilen Akkaraman cinsi koyunlardan alınan 11 tane böbrek kullanıldı. Böbrekleri alınan koyunların yaşları ortalama 1 ile 3, ağırlıkları ise 30kg ile 35 kg arasında değişmekteydi. Böbreklerin üzerindeki yağ tabakası kaldırılarak diseksiyonla açığa çıkarılan ureterleri kanüle edilip polyester enjeksiyonu için hazır hale getirildi.
Polyester solüsyonu aşağıdaki belirtilen oranlarda hazırlandı(8-9).
1. Polyester reçinesi %73
2. Solvent (sytrene) %20.5
3. Acceleratör (Co-ocate veya Co- Maphterde) %2
4. Katalizör (Methyl ethyl ketone peroxide) %4
5. Polyester pastası (sarı renkte boya) %0.5
Hazırlanan solüsyon enjektörle çekildikten sonra kanüle edilmiş olan ureterin içine manuel basınçla enjekte edildi. Sıvı polyesterin böbrek içinde iki gün katılaşmasını sağladıktan sonra böbrekler HCl içerisine konuldu. Asit içerisinde iki gün bekletilip böbrek parankimasının erimesi sağlandı. Parankiması eriyen böbrekler musluk suyunda yıkadıktan sonra steromikroskop altında toplayıcı kanalların yapısı incelendi.
BULGULAR
Koyun böbreklerinin 11 tanesinin ureter’inden polyester enjekte edilerek kastları çıkarıldı. Polyester enjekte ederek kastlarını çıkardığımız onbir tane böbreğin dokuz tanesinde pelvis renalis ve toplayıcı kanalların kastı iyi bir şekilde ortaya konuldu. İki tanesinde ise pelvis renalis’in kastı incelenmeye alınacak özellikte değildi.
Pelvis Renalis Çıkıntısı: Koyun böbreklerinde, insan böbreklerindeki gibi kaliks renalis minor ve major’ların bulunmadığını bunların yerine pelvis renalis’in çıkıntılarının bulunduğu tespit edildi. Pelvis renalis çıkıntılarının sayısının altı böbrekte, ön ve arka yüzde yedişer tane olmak üzere toplam on dört tane olduğu (Resim 1), dört böbrekte ise ön ve arka yüzde altışar tane olmak üzere toplam on iki tane olduğu belirlendi (Resim 2). Bir böbrekte ön yüz ve arka yüzdeki pelvis çıkıntısı sayısının bir birinden farklı olduğu tespit edildi. Bu böbrekte bir yüzdeki çıkıntılarının sayısı altı iken diğer taraftaki çıkıntıların sayısının yedi olduğu görüldü.
[IMG]file:///C:/Users/TERAPS~1/AppData/Local/Temp/msohtml1/01/clip_image002.jpg[/IMG]
Resim 1. Yedi Pelvis renalis çıkıntısı’na sahip böbrek kastı
[IMG]file:///C:/Users/TERAPS~1/AppData/Local/Temp/msohtml1/01/clip_image004.jpg[/IMG]
Resim 2. Altı Pelvis renalis çıkıntısı’na sahip böbrek kastı
Toplayıcı Kanallar: Toplayıcı kanallar incelendiğinde bunların farklılık gösterdiği tesbit edildi. Bunlar bulundukları yere göre kortikal ve medullar olmak üzere iki kısma ayrıldı.
Kortikal toplayıcı kanallar korteksin en dışından başlayıp pelvis renalis çıkıntılarında ve bunlar arasındaki kemerlerde sonlanmaktadır (Resim 4, Resim 5). Kortikal toplayıcı kanalların periferde çok ince olduğunu, bu kanalların pelvis renalis çıkıntılarına ve bunlar arasındaki kemerlere doğru yaklaştıkça birbirleriyle birleşerek daha büyük toplayıcı kanallar oluştuğu görüldü. Kortikal toplayıcı kanalların birleşme şekli yaprakları olmayan çok dallı bir ağaca benzemekteydi.
[IMG]file:///C:/Users/TERAPS~1/AppData/Local/Temp/msohtml1/01/clip_image006.jpg[/IMG]
Resim 3. Toplayıcı kanallar
Korteksin, periferinde iki veya daha fazla dal şeklinde başlayan kortikal toplayıcı kanallar çeşitli sayılar ve değişik açılarda birbirlerine birleşerek başka bir toplayıcı kanala açılmaktaydı. Bu bileşmelerin sonucu en kalın toplayıcı kanallar oluşmaktaydı. Bunlarda pelvis renalis çıkıntılarının tepelerinde kemerler meydana getirerek bu kemerlerde sonlanmakta veya pelvis renalis çıkıntılarının tepelerine doğrudan açılmaktaydı(Resim 3).
Kortikal toplayıcı kanalların oluşturduğu kemerler hem aynı tarafın pelvis renalis çıkıntılarının tepeleri arasında hem de ön ve arkadaki pelvis çıkıntılarının tepeleri arasında bulunmaktaydı. Bu kemerler dört çıkıntının arasında olduğundan dört kenarlı bir kubbe şeklinde yerleşim göstermekteydi. Bu kemerlerin kubbe şeklindeki birleşim yerlerine toplayıcı kanallar ayrı ayrı açılmaktaydı.
[IMG]file:///C:/Users/TERAPS~1/AppData/Local/Temp/msohtml1/01/clip_image008.jpg[/IMG]
Resim 4. Pelvis renalis çıkıntısı’na açılan toplayıcı kanallar
[IMG]file:///C:/Users/TERAPS~1/AppData/Local/Temp/msohtml1/01/clip_image010.jpg[/IMG]
Resim 5. Pelvis renalis çıkıntısı arasındaki kemer ve buna açılan toplayıcı kanallar
TARTIŞMA VE SONUÇ
Yapılan literatür taramasında koyun böbreği ve özellikle toplayıcı kanalları ile ilgili araştırmaların çok az olduğu görüldü. Koyunlardan elde edilen on bir tane böbreğe ureterlerinden polyester enjekte ederek böbreklerin kastları elde edildi.
İncelenen koyun böbreklerinde kaliks renalis major ve kaliks renalis minor’un olmadığını bunların yerine bu görevi üstlenen pelvis renalis çıkıntılarının olduğu belirlendi. Pfeiffer, çalışmalarında hayvanlarda çeşitli pelvis renalis formlarının olduğunu belirtmiş ve bunları iki tipe ayırmıştır. Bunlardan birinci tip olanı kunduz, domuz ve aplodontia’ da görülen rudimenter tip pelvis renalis’tir. Bu pelvislerin çok basit bir yapıya sahip olduğunu belirtmektedir. Bir diğeri ise köpek, koyun, rat, opposum’da görülen kompleks tip pelvis renalis’tir. Kompleks tip pelvis renalis’lerin özelleşmiş fornikslere (pelvis renalis çıkıntısı) sahip olduğunu belirtmiştir (11).
Çalışmamızın sonucunda koyun böbreklerinin pelvis renalis yapısının Pfeiffer’in kompleks tip pelvis renalis yapısına benzediğini, rudimenter tip pelvis renalis’e benzemediği anlaşılmıştır. Bulgularımızın Pfeiffer’in çalışmasıyla uyumlu olduğu görülmüştür.
Arnautovic ve arkadaşları (14), ve Karakuş (13), yaptıkları araştırmalarda koyun böbreği ile köpek böbreğinin özelliklerinin birbirleri ile çok fazla benzerlik gösterdiğini belirtmişlerdir. Arnautovic ve arkadaşları (14), çalışmalarında her ikisinin böbreğinde de çıkıntıların aynı olduğu, fakat bunların köpekte, dorsaldeki çıkıntıların ventraldekinden daha uzun olduğunu, koyunda ise her ikisinin eşit olduğunu göstermişlerdir. Çalışmamızın sadece koyun böbrekleri kullandığımızdan bu konuda bir benzerliğin bulunup bulunmadığı konusunda bir yorum yapamıyoruz. Ancak çalışmamızda koyun böbreğinin, ventraldeki pelvis renalis çıkıntıları ile dorsaldeki pelvis renalis çıkıntılarının uzunluklarının birbirleriyle eşit olduğunu gördük. Bu bulgumuzun araştırmacıların bulgularıyla uyumlu olduğunu tespit ettik.
Kortikal toplayıcı kanalların periferde çok ince olduğunu, bu kanalların pelvis renalis çıkıntılarına ve bunlar arasındaki kemerlere doğru yaklaştıkça birbirleriyle birleşerek daha büyük toplayıcı kanalların oluştuğu görüldü. İnsan böbreğindeki toplayıcı kanallarında bu şekilde birbirleriyle birleşerek sonunda büyük kanalları oluşturduğu belirtilmektedir (1-12). Bu konuyu aydınlatan diğer canlılarla ilgili herhangi bir araştırmaya ulaşılamadı.
Wilhem, bir makalesinde tavşan, insan ve rat böbreklerinin korteksinde bulunan toplayıcı kanalların farklı biçimlerde olduğunu belirtmiştir. Bunları kemerli toplayıcı kanallar, kemersiz toplayıcı kanallar ve her ikisinin kombinasyonu şeklindeki toplayıcı kanallar olarak ifade etmiştir. Kemerlerin yapısının nasıl olduğu konusunda ayrıntılı bilgi vermemiştir. Bu araştırmacının dışında bu konuyu aydınlatan başka çalışmalara rastlanmadı (10).
Bizim çalışmamızda kortikal toplayıcı kanalların, bir kısmının kemerler oluşturarak pelvis renalis çıkıntılarına açıldığı, bir kısmının ise kemerler oluşturmadan direkt olarak pelvis renalis çıkıntılarına açıldığı tesbit edildi. Kemerlerin aynı taraf pelvis renalis çıkıntıları ve karşı taraf pelvis renalis çıkıntıları aralarında bulunduğu ve dört kenarlı kubbe şeklinde olduğu tespit edildi. Bulgularımızın Wilhem’in tavşan, insan ve ratdaki bulgularıyla uyumlu olduğu anlaşılmıştır.
Toplayıcı kanallar kaynaklarda topografik bölümlere ayrılır. Bu ayrımlardan birisine göre toplayıcı kanal 3 kısma ayrılmaktadır. Bunlar kortikal toplayıcı kanal, dış medullar toplayıcı kanal ve iç medullar toplayıcı kanaldır (4,7). Bir başka kaynakta ise toplayıcı kanal 4 bölüme ayrılmıştır. Bunlar; bağlantı parçası, arklı toplayıcı kanal, medullar toplayıcı kanal ve Bellini kanalıdır(3,5). Biz çalışmamızda koyun böbreklerindeki toplayıcı kanalları bulundukları yere göre medullar ve kortikal tip toplayıcı kanallar olmak üzere ikiye ayrıldığını, kortikal tip toplayıcı kanalların bir kısmını kemerler oluşturduğunu bir kısmını da doğrudan kaliks çıkıntılarına açıldığını, medullar kanalların ise pelvis renalis çıkıntılarının birbirlerine bakan yüzlerine açıldığını tespit ettik.
Çalışmamızın koyun böbreklerinin toplayıcı kanallarının morfolojisini ortaya koymada bilinenlere katkıda bulunacağı kanaatindeyiz.
KAYNAKLAR
1-Başar A., Başar N., Solak M., Güneş V. H:, Açıköğretim Fakültesi Biyoloji Kitabı syf:110-117
2-Arıncı K, Elhan A. Anatomi 1. cilt, 2.baskı Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilimdalı Günes Kitabevi Ankara 1997 syf:392-396
3-Barry M.B., Floyd C.R., The Kidney. Third Edition Ardmore Medical Books, volume 1, London 1986 syf 3-60
4-Madsen K. M., and C. Craig Tisher. Structural-Functional Relationships Along The distal Nephron Am. J. Physiol. 250 (Renal Fluid Electrolyte Phsiol. 19) : Syf 1-15, 1986
5-Eaton D. C., Pooler John P. Vander’s Renal Physiology, 6, Lange Medical Books/McGraw-Hill.2004 syf:1-15
6-Morel F. Sites Of Hormone Action İn The Mammalian Nephron. Am. J. Physiol. 240 syf:159-164
7-Chmielewski C. Renal Anatomy And Overwiev Of Nephron Function. Nephrology N. J. Volume:30 , No.2 April 2003 syf:185-190
8-Aycan K, Bilge F. Plastik Enjeksiyon Ve Korozyon Metodu ile Vasküler Sistem Anatomisinin Araştırılması. E.Ü Tıp Fakultesi Dergisi Cilt-26 Sayı : 4 1984. syf:545-552
9-Aycan K, Plastik Enjeksiyon Sistemiyle Böbrek Damar Sistem Anatomisinin Araştırılması.(İhtisas tezi) Kayseri 1984. syf: 1-49
10-Wilhem K., Structural Organization Of The Renal Medulla: Comparative And Functional Aspect. Am. J. Physiol. 241 syf 3-16, 1981
11-Pfeiffer J.R., Comparative Anatomical Observation Of The Mammalian Renal Pelvis And Medulla. J. Anat. (1968).102, 2, Syf 321-331
12- Odar İ. V. Anatomi Ders Kitabı 2.Cilt 1986 syf:230-255
13-Karakuş A. İnsan, Sığır, Koyun ve Köpek Böbreklerinde Kaliks Ve Pelvis renalis’in Plastik Enjeksiyon yöntemiyle Karşılaştırmalı Anatomisi Yükseklisans Tezi mayıs E.Ü Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2005 Kayseri
14-Arnautovic İ., Pamela B., Hodzic A., Differences Of The İnitial Part Of The Urinary Organs (Pelvis Renalis With Recesses) And A. And V. Renalis, With Their Branches İn The Kidneys Of Sheep And Dog. An Original Association, Messina 19-22 July 2006 XXVI. Congress Of The Europen Association Of The Veterinary Anatomist
Examining Anatomy Of Sheep Kidney’s Collecting Ducts With Plastic Injection Method
Serbülent KAYA*, Kenan AYCAN**, Tolga ERTEKİN***,
Mehtap HACIALİOĞULLARI***, Seda ARSLAN****
ÖZET
Sunulan çalışmada 11 koyun böbreği plastik enjeksiyon ve korozyon yöntemiyle incelenmiştir.Çalışma için koyun böbreklerinin, pelvis renalis, pelvis renalis çıkıntısı ve toplayıcı kanallarının kastı çıkarıldı. Bütün böbreklerin bir tane pelvis renalise sahip olduğu görüldü. Koyun böbreklerinin tamamında kalikslerin olmadığı bunların yerine kalikslerin görevini üstlenen pelvis renalis çıkıntılarının olduğu belirlendi. Toplayıcı kanallar bulundukları yere göre iki kısma ayrıldı. Bunlar kortikal toplayıcı kanallar ve medullar toplayıcı kanallardır. Kortikal toplayıcı kanallar, korteksin en dışından başlayıp pelvis renalis çıkıntılarında ve bunlar arasındaki kemerlerde sonlanmaktaydı. Kortikal toplayıcı kanalların periferde çok ince olduğu, bu kanalların pelvis renalis çıkıntılarına ve bunlar arasındaki kemerlere doğru yaklaştıkça birbirleriyle birleşerek daha büyük toplayıcı kanalları oluşturduğu görüldü.
Toplayıcı kanallar arasındaki birleşmelerin belli bir düzene sahip olmadığı ve toplayıcı kanalların farklı açılarda ve farklı sayılarda birbirleri ile birleştiği tespit edildi.
Anahtar kelimeler: Koyun, böbrek, pelvis renalis, toplayıcı kanallar
SUMMARY
11 sheep kidneys are examined with plastic injection and corrosion method. We acquired pelvis renalis, prominence of pelvis renalis and collecting duct’s cast from sheep kidneys.
All of sheep kidneys have a pelvis renalis. Sheep kidneys have not calices minor and calices major but they have prominence of pelvis renalis which replace of them.
We divided collecting ducts into two regions based on their location in the kidney. These include cortical collecting ducts and medullar collecting ducts. Cortical collecting ducts begin to out of cortex and they terminated at prominence of pelvis renalis and arch of their.
*Bilim uzmanı, fizyoterapist, E.Ü S.B.E **Prof. Dr. Erciyes Üniversitesi Anatomi A.B.D Kayseri ***Arş.Gör. E.Ü. S.B.E Anatomi A.B.D., Kayseri**** Öğr. Gör. K.S.Ü Sağlık Y.O
Cortical collecting ducts are thin at cortex. They join each other and make bigger collecting ducts. This combination between the collecting ducts are not regular. Collecting ducts join each other with different angle and different combination.
Key words: Kidney, Sheep, Pelvis Renalis, Collecting Ducts
Böbrekler, vücudun metabolik aktivite sonucu ortaya çıkan artık ürünleri ile fazla suyun organizmadan dışarı atılmasında rol oynayan organlardır. Bu yol ile vücudun elektrolit ve su dengesi sağlanır. Ayrıca kan basıncı üzerinde de dolaylı etkileri vardır (1).
İnsanda ve memelilerde,toplayıcı kanallar menşeini ureter tomurcuğundan alır. İdrar kanalcıkları toplayıcı kanallara açılırlar. Toplayıcı kanallar da birleşerek daha kalın toplayıcı kanalları oluşturur. Sonunda her bir papilla renalis’de bulunan ve sayıları yaklaşık 10 ile 25 arasında değişen (her böbrekte toplam 116 ile 776) deliklerle kaliks renalis minor’a açılırlar (2).
Toplayıcı kanallar kortikal toplayıcı kanal, dış medullar toplayıcı kanal ve iç medullar toplayıcı kanal olmak üzere 3 kısma ayırılır (4,7). Bir başka kaynakta ise toplayıcı kanal, bağlantı parçası, arklı toplayıcı kanal, medullar toplayıcı kanal ve Bellini kanalı olmak üzere 4 bölüme ayrılmıştır (3,5). Morel ise yaptığı çalışmada toplayıcı kanalları morfolojik ve enzimatik yönden inceleyerek kortikal ve medullar toplayıcı kanallar olmak üzere ikiye ayırmıştır(6).
Yapılan birçok araştırmada böbrek arter ve venöz sisteminin anatomisi ayrıntılı bir şekilde incelenmesine karşın böbreğin toplayıcı kanalları üzerinde detaylı incelemelerin az olması bizi bu konu üzerinde çalışmaya sevketmiştir. İnsanlardaki böbreğin arter ve venöz sistemi kadar önemli olan toplayıcı kanallardaki rahatsızlıkların tedavisi için bu kanalların anatomisinin ortaya konması gereklidir. Koyun böbreğinin toplayıcı kanalları hakkında yapılmış çalışmanın az olması üzerine araştırmamızı koyun böbreklerinde yapmayı planladık.
GEREÇ VE YÖNTEM
Deneyimizde Kıranardı Belediyesi Mezbahane’sinde kesilen Akkaraman cinsi koyunlardan alınan 11 tane böbrek kullanıldı. Böbrekleri alınan koyunların yaşları ortalama 1 ile 3, ağırlıkları ise 30kg ile 35 kg arasında değişmekteydi. Böbreklerin üzerindeki yağ tabakası kaldırılarak diseksiyonla açığa çıkarılan ureterleri kanüle edilip polyester enjeksiyonu için hazır hale getirildi.
Polyester solüsyonu aşağıdaki belirtilen oranlarda hazırlandı(8-9).
1. Polyester reçinesi %73
2. Solvent (sytrene) %20.5
3. Acceleratör (Co-ocate veya Co- Maphterde) %2
4. Katalizör (Methyl ethyl ketone peroxide) %4
5. Polyester pastası (sarı renkte boya) %0.5
Hazırlanan solüsyon enjektörle çekildikten sonra kanüle edilmiş olan ureterin içine manuel basınçla enjekte edildi. Sıvı polyesterin böbrek içinde iki gün katılaşmasını sağladıktan sonra böbrekler HCl içerisine konuldu. Asit içerisinde iki gün bekletilip böbrek parankimasının erimesi sağlandı. Parankiması eriyen böbrekler musluk suyunda yıkadıktan sonra steromikroskop altında toplayıcı kanalların yapısı incelendi.
BULGULAR
Koyun böbreklerinin 11 tanesinin ureter’inden polyester enjekte edilerek kastları çıkarıldı. Polyester enjekte ederek kastlarını çıkardığımız onbir tane böbreğin dokuz tanesinde pelvis renalis ve toplayıcı kanalların kastı iyi bir şekilde ortaya konuldu. İki tanesinde ise pelvis renalis’in kastı incelenmeye alınacak özellikte değildi.
Pelvis Renalis Çıkıntısı: Koyun böbreklerinde, insan böbreklerindeki gibi kaliks renalis minor ve major’ların bulunmadığını bunların yerine pelvis renalis’in çıkıntılarının bulunduğu tespit edildi. Pelvis renalis çıkıntılarının sayısının altı böbrekte, ön ve arka yüzde yedişer tane olmak üzere toplam on dört tane olduğu (Resim 1), dört böbrekte ise ön ve arka yüzde altışar tane olmak üzere toplam on iki tane olduğu belirlendi (Resim 2). Bir böbrekte ön yüz ve arka yüzdeki pelvis çıkıntısı sayısının bir birinden farklı olduğu tespit edildi. Bu böbrekte bir yüzdeki çıkıntılarının sayısı altı iken diğer taraftaki çıkıntıların sayısının yedi olduğu görüldü.
[IMG]file:///C:/Users/TERAPS~1/AppData/Local/Temp/msohtml1/01/clip_image002.jpg[/IMG]
Resim 1. Yedi Pelvis renalis çıkıntısı’na sahip böbrek kastı
[IMG]file:///C:/Users/TERAPS~1/AppData/Local/Temp/msohtml1/01/clip_image004.jpg[/IMG]
Resim 2. Altı Pelvis renalis çıkıntısı’na sahip böbrek kastı
Toplayıcı Kanallar: Toplayıcı kanallar incelendiğinde bunların farklılık gösterdiği tesbit edildi. Bunlar bulundukları yere göre kortikal ve medullar olmak üzere iki kısma ayrıldı.
Kortikal toplayıcı kanallar korteksin en dışından başlayıp pelvis renalis çıkıntılarında ve bunlar arasındaki kemerlerde sonlanmaktadır (Resim 4, Resim 5). Kortikal toplayıcı kanalların periferde çok ince olduğunu, bu kanalların pelvis renalis çıkıntılarına ve bunlar arasındaki kemerlere doğru yaklaştıkça birbirleriyle birleşerek daha büyük toplayıcı kanallar oluştuğu görüldü. Kortikal toplayıcı kanalların birleşme şekli yaprakları olmayan çok dallı bir ağaca benzemekteydi.
[IMG]file:///C:/Users/TERAPS~1/AppData/Local/Temp/msohtml1/01/clip_image006.jpg[/IMG]
Resim 3. Toplayıcı kanallar
Korteksin, periferinde iki veya daha fazla dal şeklinde başlayan kortikal toplayıcı kanallar çeşitli sayılar ve değişik açılarda birbirlerine birleşerek başka bir toplayıcı kanala açılmaktaydı. Bu bileşmelerin sonucu en kalın toplayıcı kanallar oluşmaktaydı. Bunlarda pelvis renalis çıkıntılarının tepelerinde kemerler meydana getirerek bu kemerlerde sonlanmakta veya pelvis renalis çıkıntılarının tepelerine doğrudan açılmaktaydı(Resim 3).
Kortikal toplayıcı kanalların oluşturduğu kemerler hem aynı tarafın pelvis renalis çıkıntılarının tepeleri arasında hem de ön ve arkadaki pelvis çıkıntılarının tepeleri arasında bulunmaktaydı. Bu kemerler dört çıkıntının arasında olduğundan dört kenarlı bir kubbe şeklinde yerleşim göstermekteydi. Bu kemerlerin kubbe şeklindeki birleşim yerlerine toplayıcı kanallar ayrı ayrı açılmaktaydı.
[IMG]file:///C:/Users/TERAPS~1/AppData/Local/Temp/msohtml1/01/clip_image008.jpg[/IMG]
Resim 4. Pelvis renalis çıkıntısı’na açılan toplayıcı kanallar
[IMG]file:///C:/Users/TERAPS~1/AppData/Local/Temp/msohtml1/01/clip_image010.jpg[/IMG]
Resim 5. Pelvis renalis çıkıntısı arasındaki kemer ve buna açılan toplayıcı kanallar
TARTIŞMA VE SONUÇ
Yapılan literatür taramasında koyun böbreği ve özellikle toplayıcı kanalları ile ilgili araştırmaların çok az olduğu görüldü. Koyunlardan elde edilen on bir tane böbreğe ureterlerinden polyester enjekte ederek böbreklerin kastları elde edildi.
İncelenen koyun böbreklerinde kaliks renalis major ve kaliks renalis minor’un olmadığını bunların yerine bu görevi üstlenen pelvis renalis çıkıntılarının olduğu belirlendi. Pfeiffer, çalışmalarında hayvanlarda çeşitli pelvis renalis formlarının olduğunu belirtmiş ve bunları iki tipe ayırmıştır. Bunlardan birinci tip olanı kunduz, domuz ve aplodontia’ da görülen rudimenter tip pelvis renalis’tir. Bu pelvislerin çok basit bir yapıya sahip olduğunu belirtmektedir. Bir diğeri ise köpek, koyun, rat, opposum’da görülen kompleks tip pelvis renalis’tir. Kompleks tip pelvis renalis’lerin özelleşmiş fornikslere (pelvis renalis çıkıntısı) sahip olduğunu belirtmiştir (11).
Çalışmamızın sonucunda koyun böbreklerinin pelvis renalis yapısının Pfeiffer’in kompleks tip pelvis renalis yapısına benzediğini, rudimenter tip pelvis renalis’e benzemediği anlaşılmıştır. Bulgularımızın Pfeiffer’in çalışmasıyla uyumlu olduğu görülmüştür.
Arnautovic ve arkadaşları (14), ve Karakuş (13), yaptıkları araştırmalarda koyun böbreği ile köpek böbreğinin özelliklerinin birbirleri ile çok fazla benzerlik gösterdiğini belirtmişlerdir. Arnautovic ve arkadaşları (14), çalışmalarında her ikisinin böbreğinde de çıkıntıların aynı olduğu, fakat bunların köpekte, dorsaldeki çıkıntıların ventraldekinden daha uzun olduğunu, koyunda ise her ikisinin eşit olduğunu göstermişlerdir. Çalışmamızın sadece koyun böbrekleri kullandığımızdan bu konuda bir benzerliğin bulunup bulunmadığı konusunda bir yorum yapamıyoruz. Ancak çalışmamızda koyun böbreğinin, ventraldeki pelvis renalis çıkıntıları ile dorsaldeki pelvis renalis çıkıntılarının uzunluklarının birbirleriyle eşit olduğunu gördük. Bu bulgumuzun araştırmacıların bulgularıyla uyumlu olduğunu tespit ettik.
Kortikal toplayıcı kanalların periferde çok ince olduğunu, bu kanalların pelvis renalis çıkıntılarına ve bunlar arasındaki kemerlere doğru yaklaştıkça birbirleriyle birleşerek daha büyük toplayıcı kanalların oluştuğu görüldü. İnsan böbreğindeki toplayıcı kanallarında bu şekilde birbirleriyle birleşerek sonunda büyük kanalları oluşturduğu belirtilmektedir (1-12). Bu konuyu aydınlatan diğer canlılarla ilgili herhangi bir araştırmaya ulaşılamadı.
Wilhem, bir makalesinde tavşan, insan ve rat böbreklerinin korteksinde bulunan toplayıcı kanalların farklı biçimlerde olduğunu belirtmiştir. Bunları kemerli toplayıcı kanallar, kemersiz toplayıcı kanallar ve her ikisinin kombinasyonu şeklindeki toplayıcı kanallar olarak ifade etmiştir. Kemerlerin yapısının nasıl olduğu konusunda ayrıntılı bilgi vermemiştir. Bu araştırmacının dışında bu konuyu aydınlatan başka çalışmalara rastlanmadı (10).
Bizim çalışmamızda kortikal toplayıcı kanalların, bir kısmının kemerler oluşturarak pelvis renalis çıkıntılarına açıldığı, bir kısmının ise kemerler oluşturmadan direkt olarak pelvis renalis çıkıntılarına açıldığı tesbit edildi. Kemerlerin aynı taraf pelvis renalis çıkıntıları ve karşı taraf pelvis renalis çıkıntıları aralarında bulunduğu ve dört kenarlı kubbe şeklinde olduğu tespit edildi. Bulgularımızın Wilhem’in tavşan, insan ve ratdaki bulgularıyla uyumlu olduğu anlaşılmıştır.
Toplayıcı kanallar kaynaklarda topografik bölümlere ayrılır. Bu ayrımlardan birisine göre toplayıcı kanal 3 kısma ayrılmaktadır. Bunlar kortikal toplayıcı kanal, dış medullar toplayıcı kanal ve iç medullar toplayıcı kanaldır (4,7). Bir başka kaynakta ise toplayıcı kanal 4 bölüme ayrılmıştır. Bunlar; bağlantı parçası, arklı toplayıcı kanal, medullar toplayıcı kanal ve Bellini kanalıdır(3,5). Biz çalışmamızda koyun böbreklerindeki toplayıcı kanalları bulundukları yere göre medullar ve kortikal tip toplayıcı kanallar olmak üzere ikiye ayrıldığını, kortikal tip toplayıcı kanalların bir kısmını kemerler oluşturduğunu bir kısmını da doğrudan kaliks çıkıntılarına açıldığını, medullar kanalların ise pelvis renalis çıkıntılarının birbirlerine bakan yüzlerine açıldığını tespit ettik.
Çalışmamızın koyun böbreklerinin toplayıcı kanallarının morfolojisini ortaya koymada bilinenlere katkıda bulunacağı kanaatindeyiz.
KAYNAKLAR
1-Başar A., Başar N., Solak M., Güneş V. H:, Açıköğretim Fakültesi Biyoloji Kitabı syf:110-117
2-Arıncı K, Elhan A. Anatomi 1. cilt, 2.baskı Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilimdalı Günes Kitabevi Ankara 1997 syf:392-396
3-Barry M.B., Floyd C.R., The Kidney. Third Edition Ardmore Medical Books, volume 1, London 1986 syf 3-60
4-Madsen K. M., and C. Craig Tisher. Structural-Functional Relationships Along The distal Nephron Am. J. Physiol. 250 (Renal Fluid Electrolyte Phsiol. 19) : Syf 1-15, 1986
5-Eaton D. C., Pooler John P. Vander’s Renal Physiology, 6, Lange Medical Books/McGraw-Hill.2004 syf:1-15
6-Morel F. Sites Of Hormone Action İn The Mammalian Nephron. Am. J. Physiol. 240 syf:159-164
7-Chmielewski C. Renal Anatomy And Overwiev Of Nephron Function. Nephrology N. J. Volume:30 , No.2 April 2003 syf:185-190
8-Aycan K, Bilge F. Plastik Enjeksiyon Ve Korozyon Metodu ile Vasküler Sistem Anatomisinin Araştırılması. E.Ü Tıp Fakultesi Dergisi Cilt-26 Sayı : 4 1984. syf:545-552
9-Aycan K, Plastik Enjeksiyon Sistemiyle Böbrek Damar Sistem Anatomisinin Araştırılması.(İhtisas tezi) Kayseri 1984. syf: 1-49
10-Wilhem K., Structural Organization Of The Renal Medulla: Comparative And Functional Aspect. Am. J. Physiol. 241 syf 3-16, 1981
11-Pfeiffer J.R., Comparative Anatomical Observation Of The Mammalian Renal Pelvis And Medulla. J. Anat. (1968).102, 2, Syf 321-331
12- Odar İ. V. Anatomi Ders Kitabı 2.Cilt 1986 syf:230-255
13-Karakuş A. İnsan, Sığır, Koyun ve Köpek Böbreklerinde Kaliks Ve Pelvis renalis’in Plastik Enjeksiyon yöntemiyle Karşılaştırmalı Anatomisi Yükseklisans Tezi mayıs E.Ü Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2005 Kayseri
14-Arnautovic İ., Pamela B., Hodzic A., Differences Of The İnitial Part Of The Urinary Organs (Pelvis Renalis With Recesses) And A. And V. Renalis, With Their Branches İn The Kidneys Of Sheep And Dog. An Original Association, Messina 19-22 July 2006 XXVI. Congress Of The Europen Association Of The Veterinary Anatomist
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Plastik Enjeksiyon Yöntemiyle Böbreklerde Toplayıcı Kanalların Anatomisinin İncelenmesi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.Serbülent KAYA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.Serbülent KAYA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
