Tik Bozuklukları
Tikler
Tikler; ani, istemsiz, tekrarlayıcı hareket, ifade veya jestlerdir. Dört grupta tanımlanabilirler:
--Basit motor tikler (göz kırpma, yüz buruşturma, boyun çevirme, ağız germe vs),
--Basit vokal tikler (boğaz temizleme, burun çekme, hırıltı sesi vs)
--Karmaşık motor tikler (dokunma, koklama, üzerine çeki düzen verme vs)
--Karmaşık vokal tikler (belirli ifadeleri/kelimeleri sık yineleme, işitilen en son sesleri/ifadeleri tekrarlama vs)
Tiklerin sıklığı ve şiddeti aynı kişide farklılık gösterir. Aynı tikin sıklığı ve şiddeti zaman içinde azalabilir veya artabilir, birinin yerini bazen bir başkası alabilir ve önce göz kırpma, sonra burun çekme ve boyun çevirme gibi birden fazlası peşpeşe görülebilir.
Klinik pratikte farklı görünümlerde karşımıza çıkar. Geçici Tik Bozukluğu bir veya daha fazla basit motor ve/veya motor tikten oluşur, sıklığı ve şiddeti ne olursa olsun bir aydan fazla ve bir yıldan daha az sürer. Kronik Motor Veya Vokal Tik Bozukluğu bir veya birden fazla motor ve/veya vokal tikin bir yıldan fazla görülmesidir ancak motor ve vokal tikler aynı anda bulunmaz ve tik görülmeyen üç aylık bir dönem yoktur. Tourette Bozukluğu olarak adlandırılan türünde ise bir veya birden fazla motor ve vokal tik aynı anda ve bir yıldan fazla süre görülür ve yine tiksiz geçen üç aylık bir dönem yoktur.
Stres ve kaygı ile tikler daha kolay oluşur. Tikler belli bir süre devam edip ortadan kalkabilir, sürekli hale gelebilir veya Tourette hastalığının bir belirtisi olabilir. Basit motor tikler; Basit motor tikler hızlıdır, tekrarlayıcıdır ve belli bir amaca yönelik olmayan hareketlerdir. Göz kırpma, göz küresinin istemsiz sıçrayıcı hareketleri, yüz buruşturma, esneme, ağız açıp kapatma, baş çevirme, omuz çevirme, yumruk sıkma, ayak baş parmağını yukarı doğru kıvırma gibi...
Aynı tikin sıklığı ve şiddeti zaman içinde azalabilir veya artabilir, birinin yerini bazen bir başkası alabilir veya birden fazlası biribiri ardına görülebilir. Tikler genellikle 3-8 yaşlarında başlar. Tikler birçok psikiyatrik hastalıkla beraber görülebilir. Tiklerin ortaya çıkışı organik veya psikolojik nedenlerle olabilir.
Tik bozukluğu geçici veya kronik olabilir. Bir yıldan uzun sürüyorsa kronik tik bozukluğundan bahsetmek gerekir. Geçici tik bozukluğu özellikle 5-9 yaşları arasında erkek çocuklarda sıktır. Okul çağındaki çocukların %5-24’ünde geçici tik öyküsü vardır. Geçici olan tikler genellikle basit tiptedirler ve ilaç tedavisi gerekmez.
Geçici tik bozukluğunda ailelerin ve öğretmenlerin bilgilendirilmesi yeterli olabilir. Kronik tik bozukluğunun toplumda sıklığı tam olarak bilinmemekle beraber %1-2 oranında görüldüğü tahmin edilmektedir. Genelde 18 yaşından önce başlar ve en yoğun görüldüğü dönem 7-11 yaş grubudur. 6-8 yaşlarında başlayan tiklerin iyileşme oranı yüksektir. Bu rahatsızlıkta genelde tikler 4-6 yıl kadar sürer ve ergenlik döneminde kendiliğinden ortadan kalkar. Zaman içinde belirtilerin ortadan kalkması özellikle yüz bölgesinde görülen tiklerde kol, bacak ve gövdede görülen tiklere göre daha fazladır. Aynen geçici tik bozukluğunda olduğu gibi hastalarda tekrarlayan davranışlar veya tekrarlayan sesler görülür. Geçici tik bozukluğunda tek farkı tiklerin daha uzun süre devam etmesidir. Ayrıca basit tiklerin yanında karmaşık tikler de görülebilir. Tiklerin başka ruhsal ve bedensel hastalıklarda görülen istemsiz hareket ve seslerden mutlaka ayrılması gerekir. Kronik tik bozukluğunun ortaya çıkışında genetik yatkınlıktan söz edilir.
Bu hastaların ailelerinde tik bozukluğunun ve Tourette hastalığının görülme sıklığı normal topluma göre daha fazladır. Tedavide bazı ilaçlardan ve psikoterapi yöntemlerinden faydalanılabilir. Tourette Sendromunda motor ve vokal tikler birarada görülmesi gereklidir. Toplumda görülme sıklığı 10000’de 4-5 gibidir. Erkeklerde 3 kat daha fazla görülür. Genetik yatkınlık önemli bir nedendir. Bu hastaların önemli bir kısmında dikkat eksikliği ve hiperaktivite ve obsesif kompulsif bozukluk görülür. Hastalık genelde unutkanlık, dalgınlık ve çabuk sinirlenme belirtileri ile ortaya çıkar ve bunu sıklıkla yüzde ortaya çıkan tikler takip eder. Birkaç yıl içinde de karmaşık tikler ortaya çıkar.
Ancak zaman zaman alevlenmeler veya tiklerin sıklığında azalmalar görülebilir. Bu hastalar sıklıkla toplumdan dışlanabilir ve hastaların sosyal, akademik ve mesleki performanslarında düşme görülebilir. Tedavisinde psikolojik destek aile, çevre ve eğiticiler tarafından verilmelidir. Psikoterapi ve ilaç tiklerin oluşmasını engelleyebilir. Tik bozuklukları günümüzde çoğunlukla tedavi edilebilen bir hastalık olarak bilinmektedir. Psikoterapi ve ilaç tedavisinin yanı sıra manyetik uyarı ve cerrahi tedavi şeçenekleri alternatif olarak kullanılmaktadır. Tik bozukluklarının tanı ve tedavisi nöroloji ve psikiyatri uzmanları tarafından yapılır.
Psikolog/Psikoterapist Ümit Karabulut
Kaynakça;
1. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları Kitabı, Öztürk, 2011
2.Hesapçıoğlu Selma,Çocuk ve ergenlerde tik bozuklukları: Klinik ve etiyolojik bir bakış,Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi: 2012;25:358-367
Tikler; ani, istemsiz, tekrarlayıcı hareket, ifade veya jestlerdir. Dört grupta tanımlanabilirler:
--Basit motor tikler (göz kırpma, yüz buruşturma, boyun çevirme, ağız germe vs),
--Basit vokal tikler (boğaz temizleme, burun çekme, hırıltı sesi vs)
--Karmaşık motor tikler (dokunma, koklama, üzerine çeki düzen verme vs)
--Karmaşık vokal tikler (belirli ifadeleri/kelimeleri sık yineleme, işitilen en son sesleri/ifadeleri tekrarlama vs)
Tiklerin sıklığı ve şiddeti aynı kişide farklılık gösterir. Aynı tikin sıklığı ve şiddeti zaman içinde azalabilir veya artabilir, birinin yerini bazen bir başkası alabilir ve önce göz kırpma, sonra burun çekme ve boyun çevirme gibi birden fazlası peşpeşe görülebilir.
Klinik pratikte farklı görünümlerde karşımıza çıkar. Geçici Tik Bozukluğu bir veya daha fazla basit motor ve/veya motor tikten oluşur, sıklığı ve şiddeti ne olursa olsun bir aydan fazla ve bir yıldan daha az sürer. Kronik Motor Veya Vokal Tik Bozukluğu bir veya birden fazla motor ve/veya vokal tikin bir yıldan fazla görülmesidir ancak motor ve vokal tikler aynı anda bulunmaz ve tik görülmeyen üç aylık bir dönem yoktur. Tourette Bozukluğu olarak adlandırılan türünde ise bir veya birden fazla motor ve vokal tik aynı anda ve bir yıldan fazla süre görülür ve yine tiksiz geçen üç aylık bir dönem yoktur.
Stres ve kaygı ile tikler daha kolay oluşur. Tikler belli bir süre devam edip ortadan kalkabilir, sürekli hale gelebilir veya Tourette hastalığının bir belirtisi olabilir. Basit motor tikler; Basit motor tikler hızlıdır, tekrarlayıcıdır ve belli bir amaca yönelik olmayan hareketlerdir. Göz kırpma, göz küresinin istemsiz sıçrayıcı hareketleri, yüz buruşturma, esneme, ağız açıp kapatma, baş çevirme, omuz çevirme, yumruk sıkma, ayak baş parmağını yukarı doğru kıvırma gibi...
Aynı tikin sıklığı ve şiddeti zaman içinde azalabilir veya artabilir, birinin yerini bazen bir başkası alabilir veya birden fazlası biribiri ardına görülebilir. Tikler genellikle 3-8 yaşlarında başlar. Tikler birçok psikiyatrik hastalıkla beraber görülebilir. Tiklerin ortaya çıkışı organik veya psikolojik nedenlerle olabilir.
Tik bozukluğu geçici veya kronik olabilir. Bir yıldan uzun sürüyorsa kronik tik bozukluğundan bahsetmek gerekir. Geçici tik bozukluğu özellikle 5-9 yaşları arasında erkek çocuklarda sıktır. Okul çağındaki çocukların %5-24’ünde geçici tik öyküsü vardır. Geçici olan tikler genellikle basit tiptedirler ve ilaç tedavisi gerekmez.
Geçici tik bozukluğunda ailelerin ve öğretmenlerin bilgilendirilmesi yeterli olabilir. Kronik tik bozukluğunun toplumda sıklığı tam olarak bilinmemekle beraber %1-2 oranında görüldüğü tahmin edilmektedir. Genelde 18 yaşından önce başlar ve en yoğun görüldüğü dönem 7-11 yaş grubudur. 6-8 yaşlarında başlayan tiklerin iyileşme oranı yüksektir. Bu rahatsızlıkta genelde tikler 4-6 yıl kadar sürer ve ergenlik döneminde kendiliğinden ortadan kalkar. Zaman içinde belirtilerin ortadan kalkması özellikle yüz bölgesinde görülen tiklerde kol, bacak ve gövdede görülen tiklere göre daha fazladır. Aynen geçici tik bozukluğunda olduğu gibi hastalarda tekrarlayan davranışlar veya tekrarlayan sesler görülür. Geçici tik bozukluğunda tek farkı tiklerin daha uzun süre devam etmesidir. Ayrıca basit tiklerin yanında karmaşık tikler de görülebilir. Tiklerin başka ruhsal ve bedensel hastalıklarda görülen istemsiz hareket ve seslerden mutlaka ayrılması gerekir. Kronik tik bozukluğunun ortaya çıkışında genetik yatkınlıktan söz edilir.
Bu hastaların ailelerinde tik bozukluğunun ve Tourette hastalığının görülme sıklığı normal topluma göre daha fazladır. Tedavide bazı ilaçlardan ve psikoterapi yöntemlerinden faydalanılabilir. Tourette Sendromunda motor ve vokal tikler birarada görülmesi gereklidir. Toplumda görülme sıklığı 10000’de 4-5 gibidir. Erkeklerde 3 kat daha fazla görülür. Genetik yatkınlık önemli bir nedendir. Bu hastaların önemli bir kısmında dikkat eksikliği ve hiperaktivite ve obsesif kompulsif bozukluk görülür. Hastalık genelde unutkanlık, dalgınlık ve çabuk sinirlenme belirtileri ile ortaya çıkar ve bunu sıklıkla yüzde ortaya çıkan tikler takip eder. Birkaç yıl içinde de karmaşık tikler ortaya çıkar.
Ancak zaman zaman alevlenmeler veya tiklerin sıklığında azalmalar görülebilir. Bu hastalar sıklıkla toplumdan dışlanabilir ve hastaların sosyal, akademik ve mesleki performanslarında düşme görülebilir. Tedavisinde psikolojik destek aile, çevre ve eğiticiler tarafından verilmelidir. Psikoterapi ve ilaç tiklerin oluşmasını engelleyebilir. Tik bozuklukları günümüzde çoğunlukla tedavi edilebilen bir hastalık olarak bilinmektedir. Psikoterapi ve ilaç tedavisinin yanı sıra manyetik uyarı ve cerrahi tedavi şeçenekleri alternatif olarak kullanılmaktadır. Tik bozukluklarının tanı ve tedavisi nöroloji ve psikiyatri uzmanları tarafından yapılır.
Psikolog/Psikoterapist Ümit Karabulut
Kaynakça;
1. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları Kitabı, Öztürk, 2011
2.Hesapçıoğlu Selma,Çocuk ve ergenlerde tik bozuklukları: Klinik ve etiyolojik bir bakış,Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi: 2012;25:358-367
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Tik Bozuklukları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Ümit KARABULUT'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Ümit KARABULUT'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
anksiyete, vokaltik, motortik, tourette, tik bozukluğu, tik bozuklukları, tik nedir, geçici tik bozukluğu, kronik tik bozukluğu, tourette hastalığı, tourette sendromu
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
