Gıda Takviyesi Olarak Chia Tohumu ve Sağlık Potansiyeli
Salvia hispanica L. ya da daha yaygın bilinen adıyla Chia, Orta ve Güney Amerika kökenli geleneksel bir besindir. Aztekler ve Columbus öncesi dönemlerde yerli Güney Amerikalılardan chia adını alan bu bitki, bu gün tıbbi kullanımları için Salvia hispanica L.olarak bilinen tohumdur.. Kurak ortamlarda büyüyebileceği için, tarla bitkileri endüstrisi için alternatif bir ürün olarak gıda üreticilere tavsiye edilmektedir.
Nane familyasından, yılda iki kez yetişen, beyaz veya mor çiçekli geniş yapraklı bitkidir.
Tohum rengi siyah, gri ve siyah lekeli beyaz olarak farklılık gösterir ve boyu 1 ile 2 mm arasında değişen oval bir tohumdur. Yabani ve ehil türleri farklılık göstermektedir.
Chia tohumu ;
%15-25 Protein
% 25-40 Yağ
%26-41 Karbonhidrat,
%18-30 Diyet lifi (Posa)
Vitaminler, mineraller ve bol miktarda antioksidan içermektedir.
Tohum yağ içeriğinin %60’ı Alfa Linolenik Asit (Omega-3) ve %20’si Linoleik Asit (Omega-6) dır. Bu yağ asitleri, sağlık için gerekli olan ancak insan vücudunda sentezlenemeyen dışarıdan alınması gereken yağ asitlerindendir. chia tohumu glüten içermez.
Chia Tohumu Fitokimyasalları
Chia tohumunda esansiyel yağ asitleri ve fenolik bileşikler de dahil olmak üzere çeşitli aktif maddeler tespit edilmiştir. Chia tohumlarının sağlık yararlarına katkıda bulunan bu aktif bileşikler ile kan triliserit düzeyini ve kolesterolü düşürür. Kalp, karaciğer, otoimmün hastalıklar, artritler, ve kanser için koruyucu olması yanında anti-diyabetik ve anti-inflamatuar etkilidir. Bu bileşikler;
Alfa Linolenik Asit (omega 3)
Linoleik Asit (omega6)
Quercetin
Kaempferol
Caffeic Asit
Myricetin
Chia tohumundaki aktif bileşiklerin konsantrasyonlarında değişikliğe neden olabilecek birçok faktör vardır. Bunlardan biri, bitkinin kendisinin yetiştirilme alanıdır. Çevredeki farklılıklar, iklim değişiklikleri, besin maddelerinin kullanılabilirliği, ekim yılı veya toprak koşulları varyasyonlarda hayati rol oynar .[. Örneğin, protein içeriği sıcaklık arttıkça azalma eğilimi gösterir. Ayrıca, irtifa ile doymuş yağ asitleri (SFA) içeriği arasında ters bir ilişki olduğu ve düşük irtifalarda, sıcaklığın yüksek olduğu bölgelerde yağ asidi doyumunda bir artış olduğu gözlenmiştir.
Sıcaklığın, yağda bulunan yağ asidi türüne büyük oranda katkıda bulunduğunu gösterilmiştir. Nisan-Mayıs aylarında tohum gelişimi sırasında çevre sıcaklığındaki bir artışın çoklu doymamış yağ asidi (PUFA) içeriğinde bir düşüşe neden olduğunu görülmüştür. Chia tohumunun kimyasal bileşimlerindeki farklılıklara katkıda bulunabilecek bir diğer faktör, bitkinin gelişim evresidir. Omega 3 (Αlfa-linolenik asit) içeriğinin tohumun erken aşamasından olgunlaşmış safhasına göre % 23 oranında düştüğü gözlenmiştir. Bu aynı zamanda omega-6 (linoleik asit) ve lignin içeriğinin artmasına neden olmuştur.
Hayvan Araştırmaları ve Sağlık Faydaları
Bazı ürünlerin, keten tohumu, kolza tohumu, ayçiçeği tohumu, soya fasulyesi tohumu, mısır, akşam çuha çiçeği ve chia tohumları dahil olmak üzere diyet için iyi bir yağ kaynağı olduğu ticari olarak kabul edilmiştir
Chia tohumunun hayvan yemine dahil edilmesi, et ve yumurta içindeki omega 3’ün artmasına ve kolesterol düzeylerinin düşmesine neden olmuştur. Hayvanlardaki kullanımı sonucu hayvansal ürünlerin bileşimi üzerinde yaptığı etkiyle, tohumunun diğer beslenme kaynaklarına karşı nutrisyonel anlamda üstün olduğu gösterilmiştir.
Chia tohumu, balık ve diğer tohum yağları için çoklu doymamış yağ asitleri açısından iyi bir alternatif elzem yağ asidi kaynağı olarak kabul ediliştir. Üstelik, deniz ürünlerindeki lezzet ve koku gibi atipik organoleptik özellikler, chia tohumunda bulunmamaktadır.
İnsan Klinik Denemeleri ve Sağlık Faydaları
Yüksek doymuş yağ asidi ( SFA) ve düşük çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA) alımı ile kardiyovasküler hastalıklar, diyabet ve metabolik sendrom gibi hastalıklarla ilişkisi olduğu bilinmektedir. Hastalık risk faktörleri üzerine chianın etkisinin incelendiği insan klinik çalışmalarında alfa linolenik asit ve uzun zincirli yağ asitlerinin kadınlarda kalp koruyucu etkiler sergilediği gözlenmiştir,
Bununla birlikte, yaşam tarzı ve genetik çeşitlilik gibi faktörleri göz önünde bulunduran, insan diyetinde chianın alımıyla ilgili çalışmalar hala sınırlı olsa da insan sağlığı üzerine birçok faydası olduğu gösterilmişir.
Günlük 25 gr öğütülmüş chia tohumu tüketimi ile insanda çoklu doymamış yağ asit içeriği, özellikle alfa linolenik ve eikosapentaenoik asit miktarı yükselmiştir.
Günde iki kez 250 gr suda bekletilmiş 25 gr chia tohumu tüketilerek yapılan çalışmada; yüksek diyet lifi ve alfa linolenik içeriğinin insan kalp hastalığı ve obezite ile ilişkili hastalık risk faktörlerini azaltabileceği görülmüştür.
Günlük olarak, soya proteini, nopal, chia tohumu ve yulaf içeren 235 kcal’lik içecek tüketen bireylerde vücut ağırlığı kaybı ile birlikte trigliserid ve kan glikoz düzeylerinin azaldığı gözlenmiştir.
Dünya çapında artan halk sağlığı konusunda bilinçlenme ile, birden fazla sağlık faydası içeren fonksiyonel gıdalara olan talep artmıştır. Diyabet, obezite ve kalp-damar problemleri gibi hastalıkları önlemek için halk sağlığında, tıbbi gıda kullanımı artık halk arasında ivme kazanıyor. Mevcut araştırma bulgularına dayanarak, chia tohumu dengeli bir serum lipit profilini korumak için sağlıklı bir yağ olarak iyi bir seçimidir.
Tohum ağırlığının % 40’ı lif olması nedeniyle yüksek liflidir. Egzersiz ve sağlıklı bir yaşam tarzı, chia tohumu ve diğer sağlıklı gıdalarla birleştirildiğinde, kilo vermede etkili olacaktır.
28 gramlık chia tohumunda 11 gr lif, 4 gr protein, 9 gr yağ bulunur. Yüksek besin değerinin yanında kalorisi düşüktür. Tohumlar protein, %18 RDA kalsiyum, %30 RDA magnezyum ve %27 RDA fosfor gibi kemiklere faydalı olan temel besin maddeleri içerir. Bu yüzden, laktoz hassasiyeti olanlar ya da süt ürünleri tüketemeyenler için iyi bir alternatif oluştururlar.
Nane familyasından, yılda iki kez yetişen, beyaz veya mor çiçekli geniş yapraklı bitkidir.
Tohum rengi siyah, gri ve siyah lekeli beyaz olarak farklılık gösterir ve boyu 1 ile 2 mm arasında değişen oval bir tohumdur. Yabani ve ehil türleri farklılık göstermektedir.
Chia tohumu ;
%15-25 Protein
% 25-40 Yağ
%26-41 Karbonhidrat,
%18-30 Diyet lifi (Posa)
Vitaminler, mineraller ve bol miktarda antioksidan içermektedir.
Tohum yağ içeriğinin %60’ı Alfa Linolenik Asit (Omega-3) ve %20’si Linoleik Asit (Omega-6) dır. Bu yağ asitleri, sağlık için gerekli olan ancak insan vücudunda sentezlenemeyen dışarıdan alınması gereken yağ asitlerindendir. chia tohumu glüten içermez.
Chia Tohumu Fitokimyasalları
Chia tohumunda esansiyel yağ asitleri ve fenolik bileşikler de dahil olmak üzere çeşitli aktif maddeler tespit edilmiştir. Chia tohumlarının sağlık yararlarına katkıda bulunan bu aktif bileşikler ile kan triliserit düzeyini ve kolesterolü düşürür. Kalp, karaciğer, otoimmün hastalıklar, artritler, ve kanser için koruyucu olması yanında anti-diyabetik ve anti-inflamatuar etkilidir. Bu bileşikler;
Alfa Linolenik Asit (omega 3)
Linoleik Asit (omega6)
Quercetin
Kaempferol
Caffeic Asit
Myricetin
Chia tohumundaki aktif bileşiklerin konsantrasyonlarında değişikliğe neden olabilecek birçok faktör vardır. Bunlardan biri, bitkinin kendisinin yetiştirilme alanıdır. Çevredeki farklılıklar, iklim değişiklikleri, besin maddelerinin kullanılabilirliği, ekim yılı veya toprak koşulları varyasyonlarda hayati rol oynar .[. Örneğin, protein içeriği sıcaklık arttıkça azalma eğilimi gösterir. Ayrıca, irtifa ile doymuş yağ asitleri (SFA) içeriği arasında ters bir ilişki olduğu ve düşük irtifalarda, sıcaklığın yüksek olduğu bölgelerde yağ asidi doyumunda bir artış olduğu gözlenmiştir.
Sıcaklığın, yağda bulunan yağ asidi türüne büyük oranda katkıda bulunduğunu gösterilmiştir. Nisan-Mayıs aylarında tohum gelişimi sırasında çevre sıcaklığındaki bir artışın çoklu doymamış yağ asidi (PUFA) içeriğinde bir düşüşe neden olduğunu görülmüştür. Chia tohumunun kimyasal bileşimlerindeki farklılıklara katkıda bulunabilecek bir diğer faktör, bitkinin gelişim evresidir. Omega 3 (Αlfa-linolenik asit) içeriğinin tohumun erken aşamasından olgunlaşmış safhasına göre % 23 oranında düştüğü gözlenmiştir. Bu aynı zamanda omega-6 (linoleik asit) ve lignin içeriğinin artmasına neden olmuştur.
Hayvan Araştırmaları ve Sağlık Faydaları
Bazı ürünlerin, keten tohumu, kolza tohumu, ayçiçeği tohumu, soya fasulyesi tohumu, mısır, akşam çuha çiçeği ve chia tohumları dahil olmak üzere diyet için iyi bir yağ kaynağı olduğu ticari olarak kabul edilmiştir
Chia tohumunun hayvan yemine dahil edilmesi, et ve yumurta içindeki omega 3’ün artmasına ve kolesterol düzeylerinin düşmesine neden olmuştur. Hayvanlardaki kullanımı sonucu hayvansal ürünlerin bileşimi üzerinde yaptığı etkiyle, tohumunun diğer beslenme kaynaklarına karşı nutrisyonel anlamda üstün olduğu gösterilmiştir.
Chia tohumu, balık ve diğer tohum yağları için çoklu doymamış yağ asitleri açısından iyi bir alternatif elzem yağ asidi kaynağı olarak kabul ediliştir. Üstelik, deniz ürünlerindeki lezzet ve koku gibi atipik organoleptik özellikler, chia tohumunda bulunmamaktadır.
İnsan Klinik Denemeleri ve Sağlık Faydaları
Yüksek doymuş yağ asidi ( SFA) ve düşük çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA) alımı ile kardiyovasküler hastalıklar, diyabet ve metabolik sendrom gibi hastalıklarla ilişkisi olduğu bilinmektedir. Hastalık risk faktörleri üzerine chianın etkisinin incelendiği insan klinik çalışmalarında alfa linolenik asit ve uzun zincirli yağ asitlerinin kadınlarda kalp koruyucu etkiler sergilediği gözlenmiştir,
Bununla birlikte, yaşam tarzı ve genetik çeşitlilik gibi faktörleri göz önünde bulunduran, insan diyetinde chianın alımıyla ilgili çalışmalar hala sınırlı olsa da insan sağlığı üzerine birçok faydası olduğu gösterilmişir.
Günlük 25 gr öğütülmüş chia tohumu tüketimi ile insanda çoklu doymamış yağ asit içeriği, özellikle alfa linolenik ve eikosapentaenoik asit miktarı yükselmiştir.
Günde iki kez 250 gr suda bekletilmiş 25 gr chia tohumu tüketilerek yapılan çalışmada; yüksek diyet lifi ve alfa linolenik içeriğinin insan kalp hastalığı ve obezite ile ilişkili hastalık risk faktörlerini azaltabileceği görülmüştür.
Günlük olarak, soya proteini, nopal, chia tohumu ve yulaf içeren 235 kcal’lik içecek tüketen bireylerde vücut ağırlığı kaybı ile birlikte trigliserid ve kan glikoz düzeylerinin azaldığı gözlenmiştir.
Dünya çapında artan halk sağlığı konusunda bilinçlenme ile, birden fazla sağlık faydası içeren fonksiyonel gıdalara olan talep artmıştır. Diyabet, obezite ve kalp-damar problemleri gibi hastalıkları önlemek için halk sağlığında, tıbbi gıda kullanımı artık halk arasında ivme kazanıyor. Mevcut araştırma bulgularına dayanarak, chia tohumu dengeli bir serum lipit profilini korumak için sağlıklı bir yağ olarak iyi bir seçimidir.
Tohum ağırlığının % 40’ı lif olması nedeniyle yüksek liflidir. Egzersiz ve sağlıklı bir yaşam tarzı, chia tohumu ve diğer sağlıklı gıdalarla birleştirildiğinde, kilo vermede etkili olacaktır.
28 gramlık chia tohumunda 11 gr lif, 4 gr protein, 9 gr yağ bulunur. Yüksek besin değerinin yanında kalorisi düşüktür. Tohumlar protein, %18 RDA kalsiyum, %30 RDA magnezyum ve %27 RDA fosfor gibi kemiklere faydalı olan temel besin maddeleri içerir. Bu yüzden, laktoz hassasiyeti olanlar ya da süt ürünleri tüketemeyenler için iyi bir alternatif oluştururlar.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Gıda Takviyesi Olarak Chia Tohumu ve Sağlık Potansiyeli" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Ayşegül YILMAZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Ayşegül YILMAZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
chia tohumu, beslenmede chia tohumu, chia tohumunun faydaları, chia tohumunun yararları, chia tohumu nedir, salvia hispanica, chia, beslenmede chia, chia nedir
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
