Kedi ve Köpeklerde Obezitede Payı Olan Hastalıklar ve Durumlar
Obezite’de Payı Olan Hastalıklar & Durumlar
İnsanlar kedilerdeki obezitenin ana nedenidir.
Kediler çeşitli nedenlerden dolayı kilo alabilirler..
Obezitenin sebebi ister fazla besleme, ister bir rahatsızlığın sonucu olsun, uzun lafın kısası kedi kullandığından daha fazla kalori almaktadır. Obezitenin sebebi ne olursa olsun, hayvan sahibi veteriner hekimden yardım alarak kedinin en ideal kiloda olabilmesi icin uygun bir diyet edinmelidir…Hayvan sahibi kedinin kalori alımı ve kullanımından sorumludur. "İnsanlar kedilerdeki obesitenin ana nedenidir."
Obeziteye katkısı olabilecek hastalık ve durumlar ise aşağıda özetlenmiştir:
1. Gıda tipi :Kedinin alacağı gıda yararlanılabilir ve lezzetli olmalıdır. Bazı kediler sadece ihtiyacı olduğu kadar yerler ve yemekleri her zaman önlerinde olsa da yemeyip şişmanlamazlar. Diğerleri ise önlerinde ne kadar varsa hepsini yiyip, daha fazlasını ararlar. Bazi kediler yemek seçerken kimileri de ne olursa olsun yerler. Yani verilen yemek tipi ve kedinin yemek yeme tarzi, o kedinin aşırı kilolu olup olmayacağını belirler.
Verilen yemeğin, kedinin kilolu olmasina direk etkisi vardir. Yemek artıkları, ödüller, hatta yüksek enerjili kedi mamalarının bile obeziteye katkısı vardır. 7 yaşında, bütün egzersizi yemek tabağına gidip gelmek olan bir kedinin yüksek enerjili mamaya ihtiyaci yoktur !Bunun yanısıra sokak kedisi olan kardeşinin yüksek enerjiye ihtiyaci vardir ve yüksek enerjili mama verilebilir ( tabii kaç tane fare tuttuğunu göz önünde bulundurmak gerekir!)
1 . Aktivite Düzeyi: Kedinin aktivite miktarı ve kilo almaya eğilimi, kalori ihtiyacını belirlemede büyük rol oynar. Aktif bir kedi çok kalori harcayacaktır.
Kısırlaştırılmış kediler ,kısırlaştırılmamış kedilere oranla daha az kaloriye ihtiyaç duyarlar.
2 . Kısırlaştırma : Kısırlaştırma operasyonu sonrası kedilerin metabolizmaları yavaşlar, bu sebeple kısırlastırılmış kediler kısırlaştırılmamış kedilere oranla daha az kaloriye ihtiyac duyarlar .Ayrıca gezinme,dolaşma davranışını ve genel fiziksel aktiviteyi uyaran androgenler ve östrogenler (erkek ve dişi seks hormonlarının) metabolizması da operasyon sonrası değişecektir . Fiziksel aktivitedeki değişiklikler de son derece normal karşılanmalıdır. Östrojenin iştah azalmasına neden olması nedeniyle kısırlaştırılma sonrasında kandaki seviyesi düşeceği için kedinin iştahında artış söz konusu olacaktır.. Kısırlaştırılmış kediler cinsel aktivite,hamilelik ve yavru büyütme için gerekli enerjiye ihtiyac duymazlar. Kısırlaştırılmış kediler normal kedilerin yediklerinin yüzde 75-80'ine ihtiyaç duyarlar. Enerji ihtiyaclari az olan kısırlaştırılmış kedilere diğer kedilere verdiğimiz miktarda yemek verirsek tabii ki kilo almalarına sebep oluruz... Sonuç olarak pekçok kısırlaştırılmış kedi fazla besleniyor ve az egzersiz yapiyor, böylelikle normal kedilere oranla obez olma şansları ikiye katlanıyor..
Bilmemiz gereken en önemli nokta şudur ; “ Kısırlaştırma obeziteye yol açmaz”. Kısırlaştırdıktan sonra bizim kedilere nasil baktığımız ve neyle beslediğimiz onların aşırı kilolu olmalarına sebep olur.
3.Genetik ve ırk yatkınlığı :Bazı ırklar kilolu olmaya daha mi yatkin? Cevap köpeklerde olduğu gibi kesin ve net değil. Bazi köpek ırklarının obeziteye yatkın olduğunu biliyoruz. Kedilerde saf ırkların karma ırklara göre,( mesela Abyssinian) kilolu olmaya yatkın oldukları bulundu. Deney farelerinde şişmanlık yapan genetik faktörlere rastlanmıştır ve bu faktörlerin kedilerde de olabileceği düşünülmektedir.
4.Yaş : Kediler 2 ila 12 yaş arasında kilolu olmaya yatkındırlar. Genç kediler genelde kilolu olmazlar çünkü hem daha aktiftirler hem de büyümek için fazla enerjiye ihtiyaçları vardır.
5.Sosyal Çevre : Pek çok insan stresli olduklarında daha çok yediklerini, ve genelde abur cubur yediklerini kabul ederler. Benim aklıma cok miktarda çikolata gelir . Bazi kediler de strese karşı aynı tepkiyi gösterirler ve soluğu mama kabında alırlar.
Çok kedili yada çok petli evlerde yaşayan kediler, tek kedili evlerdeki kedilere nazaran daha fazla ve/veya daha hızlı yemek yemeye yatkındırlar. Diğer hayvanların etrafta olmasıyla değişen davranışlara " Sosyal Davranış" adı verilir. Yemek için yarışmak bazı kedilerin yemeğe çok daha fazla konsantre olmalarına sebep olur ve bu da aşırı kiloya yol açar.
6.Fiziksel Çevre:Vücut sıcaklığının korunması enerji kaybına neden olur.Kedi donma ısısının altında bir sıcaklıkta bulunuyorsa eğer kalori ihtiyacı artacaktır.Bu durumun aksine evde yaşayan kediniz aynı iş için çok daha az kaloriye ihtiyacı var demektir.
7.Medikasyonlar (İlaç Tedavileri) : Çeşitli ilaçlar metabolizmayı ve iştahı etkileyebilirler. Glucocorticoidler örneğin prednisone ve dexamethasone ( kortizon tedavisi ) , barbituratlar örneğin epilepsi kontrolünde kullanılan Phenobarbital ve benzodiazepineler olarak adlandırılan diazem’i içeren ilaçlar bunlardan bazılarıdır.Trisiklik antidepresanların da kilo almaya neden olduğu bilinmektedir.
8.Hipotiroidizm: Hipotiroidizm ‘ de kedinin vücudunda thyroid hormon üretimi çok azdır. Thyroid hormonu metabolik hızı etkiler . Düşük thyroid hormonu demek azalmış metabolik hız ve azalmış enerji ihtiyacı demektir. Normal bir kedinin hipotiroidi varsa, aynı miktarda bile mamayla beslense kilo almaya başlar. Bu hastalık nadir de olsa kedilerde gözükebilir.
Hipotroidi olan bir kediye light mama ile bile zayıflatmak zordur. Ancak tedavi ile birlikte şansını artar.
9.Cushing's Hastalığı (hyperadrenocorticism):Cushing hastalığı ,böbrek üstü bezinden çok yüksek miktarlarda glucocorticoidlerin üretilmesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Glucocorticoidler metabolizmayı değiştirebilirler ve iştah artışına ve yağın vücutta depolanmasına neden olabilirler . Kilo kontrol programının ve tedavinin yanında kediye kilo verdirilmelidir. Bu hastalık nadir de olsa kedilerde gözükebilir.
10 . Insulinoma:İnsulinoma pankreasda meydana gelen bir çeşit tümördür .İnsulin üreten hücrelerin oluşturduğu bir tumor olarak bilinir. İnsulinoma lı bir kedi çok fazla miktarda insulin üretir. Bu da besin alımını artırır ve doku ve yağ üremesine sebep olur. Insulinoma kedilerde nadirdir.
11.Böbreküstü bezi ve beyin hastalıkları:Hipofiz bezi hormon üretir ve diğer salgı bezlerinin hormon üretimini düzenler. Eğer hipofiz bezi fonksiyonunda anormallik varsa, hormonlardaki dengesizlik kedinin metabolizmasını, iştah ve yağ depozüsyonunu bozar.
Hypothalamus, iştahı düzenlemektedir. Hypothalamik anormalliklerin endikasyonu nadirdir ve obeziteye sebep olan artan iştah ile endikedir.
İnsanlar kedilerdeki obezitenin ana nedenidir.
Kediler çeşitli nedenlerden dolayı kilo alabilirler..
Obezitenin sebebi ister fazla besleme, ister bir rahatsızlığın sonucu olsun, uzun lafın kısası kedi kullandığından daha fazla kalori almaktadır. Obezitenin sebebi ne olursa olsun, hayvan sahibi veteriner hekimden yardım alarak kedinin en ideal kiloda olabilmesi icin uygun bir diyet edinmelidir…Hayvan sahibi kedinin kalori alımı ve kullanımından sorumludur. "İnsanlar kedilerdeki obesitenin ana nedenidir."
Obeziteye katkısı olabilecek hastalık ve durumlar ise aşağıda özetlenmiştir:
1. Gıda tipi :Kedinin alacağı gıda yararlanılabilir ve lezzetli olmalıdır. Bazı kediler sadece ihtiyacı olduğu kadar yerler ve yemekleri her zaman önlerinde olsa da yemeyip şişmanlamazlar. Diğerleri ise önlerinde ne kadar varsa hepsini yiyip, daha fazlasını ararlar. Bazi kediler yemek seçerken kimileri de ne olursa olsun yerler. Yani verilen yemek tipi ve kedinin yemek yeme tarzi, o kedinin aşırı kilolu olup olmayacağını belirler.
Verilen yemeğin, kedinin kilolu olmasina direk etkisi vardir. Yemek artıkları, ödüller, hatta yüksek enerjili kedi mamalarının bile obeziteye katkısı vardır. 7 yaşında, bütün egzersizi yemek tabağına gidip gelmek olan bir kedinin yüksek enerjili mamaya ihtiyaci yoktur !Bunun yanısıra sokak kedisi olan kardeşinin yüksek enerjiye ihtiyaci vardir ve yüksek enerjili mama verilebilir ( tabii kaç tane fare tuttuğunu göz önünde bulundurmak gerekir!)
1 . Aktivite Düzeyi: Kedinin aktivite miktarı ve kilo almaya eğilimi, kalori ihtiyacını belirlemede büyük rol oynar. Aktif bir kedi çok kalori harcayacaktır.
Kısırlaştırılmış kediler ,kısırlaştırılmamış kedilere oranla daha az kaloriye ihtiyaç duyarlar.
2 . Kısırlaştırma : Kısırlaştırma operasyonu sonrası kedilerin metabolizmaları yavaşlar, bu sebeple kısırlastırılmış kediler kısırlaştırılmamış kedilere oranla daha az kaloriye ihtiyac duyarlar .Ayrıca gezinme,dolaşma davranışını ve genel fiziksel aktiviteyi uyaran androgenler ve östrogenler (erkek ve dişi seks hormonlarının) metabolizması da operasyon sonrası değişecektir . Fiziksel aktivitedeki değişiklikler de son derece normal karşılanmalıdır. Östrojenin iştah azalmasına neden olması nedeniyle kısırlaştırılma sonrasında kandaki seviyesi düşeceği için kedinin iştahında artış söz konusu olacaktır.. Kısırlaştırılmış kediler cinsel aktivite,hamilelik ve yavru büyütme için gerekli enerjiye ihtiyac duymazlar. Kısırlaştırılmış kediler normal kedilerin yediklerinin yüzde 75-80'ine ihtiyaç duyarlar. Enerji ihtiyaclari az olan kısırlaştırılmış kedilere diğer kedilere verdiğimiz miktarda yemek verirsek tabii ki kilo almalarına sebep oluruz... Sonuç olarak pekçok kısırlaştırılmış kedi fazla besleniyor ve az egzersiz yapiyor, böylelikle normal kedilere oranla obez olma şansları ikiye katlanıyor..
Bilmemiz gereken en önemli nokta şudur ; “ Kısırlaştırma obeziteye yol açmaz”. Kısırlaştırdıktan sonra bizim kedilere nasil baktığımız ve neyle beslediğimiz onların aşırı kilolu olmalarına sebep olur.
3.Genetik ve ırk yatkınlığı :Bazı ırklar kilolu olmaya daha mi yatkin? Cevap köpeklerde olduğu gibi kesin ve net değil. Bazi köpek ırklarının obeziteye yatkın olduğunu biliyoruz. Kedilerde saf ırkların karma ırklara göre,( mesela Abyssinian) kilolu olmaya yatkın oldukları bulundu. Deney farelerinde şişmanlık yapan genetik faktörlere rastlanmıştır ve bu faktörlerin kedilerde de olabileceği düşünülmektedir.
4.Yaş : Kediler 2 ila 12 yaş arasında kilolu olmaya yatkındırlar. Genç kediler genelde kilolu olmazlar çünkü hem daha aktiftirler hem de büyümek için fazla enerjiye ihtiyaçları vardır.
5.Sosyal Çevre : Pek çok insan stresli olduklarında daha çok yediklerini, ve genelde abur cubur yediklerini kabul ederler. Benim aklıma cok miktarda çikolata gelir . Bazi kediler de strese karşı aynı tepkiyi gösterirler ve soluğu mama kabında alırlar.
Çok kedili yada çok petli evlerde yaşayan kediler, tek kedili evlerdeki kedilere nazaran daha fazla ve/veya daha hızlı yemek yemeye yatkındırlar. Diğer hayvanların etrafta olmasıyla değişen davranışlara " Sosyal Davranış" adı verilir. Yemek için yarışmak bazı kedilerin yemeğe çok daha fazla konsantre olmalarına sebep olur ve bu da aşırı kiloya yol açar.
6.Fiziksel Çevre:Vücut sıcaklığının korunması enerji kaybına neden olur.Kedi donma ısısının altında bir sıcaklıkta bulunuyorsa eğer kalori ihtiyacı artacaktır.Bu durumun aksine evde yaşayan kediniz aynı iş için çok daha az kaloriye ihtiyacı var demektir.
7.Medikasyonlar (İlaç Tedavileri) : Çeşitli ilaçlar metabolizmayı ve iştahı etkileyebilirler. Glucocorticoidler örneğin prednisone ve dexamethasone ( kortizon tedavisi ) , barbituratlar örneğin epilepsi kontrolünde kullanılan Phenobarbital ve benzodiazepineler olarak adlandırılan diazem’i içeren ilaçlar bunlardan bazılarıdır.Trisiklik antidepresanların da kilo almaya neden olduğu bilinmektedir.
8.Hipotiroidizm: Hipotiroidizm ‘ de kedinin vücudunda thyroid hormon üretimi çok azdır. Thyroid hormonu metabolik hızı etkiler . Düşük thyroid hormonu demek azalmış metabolik hız ve azalmış enerji ihtiyacı demektir. Normal bir kedinin hipotiroidi varsa, aynı miktarda bile mamayla beslense kilo almaya başlar. Bu hastalık nadir de olsa kedilerde gözükebilir.
Hipotroidi olan bir kediye light mama ile bile zayıflatmak zordur. Ancak tedavi ile birlikte şansını artar.
9.Cushing's Hastalığı (hyperadrenocorticism):Cushing hastalığı ,böbrek üstü bezinden çok yüksek miktarlarda glucocorticoidlerin üretilmesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Glucocorticoidler metabolizmayı değiştirebilirler ve iştah artışına ve yağın vücutta depolanmasına neden olabilirler . Kilo kontrol programının ve tedavinin yanında kediye kilo verdirilmelidir. Bu hastalık nadir de olsa kedilerde gözükebilir.
10 . Insulinoma:İnsulinoma pankreasda meydana gelen bir çeşit tümördür .İnsulin üreten hücrelerin oluşturduğu bir tumor olarak bilinir. İnsulinoma lı bir kedi çok fazla miktarda insulin üretir. Bu da besin alımını artırır ve doku ve yağ üremesine sebep olur. Insulinoma kedilerde nadirdir.
11.Böbreküstü bezi ve beyin hastalıkları:Hipofiz bezi hormon üretir ve diğer salgı bezlerinin hormon üretimini düzenler. Eğer hipofiz bezi fonksiyonunda anormallik varsa, hormonlardaki dengesizlik kedinin metabolizmasını, iştah ve yağ depozüsyonunu bozar.
Hypothalamus, iştahı düzenlemektedir. Hypothalamik anormalliklerin endikasyonu nadirdir ve obeziteye sebep olan artan iştah ile endikedir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kedi ve Köpeklerde Obezitede Payı Olan Hastalıklar ve Durumlar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Işıl KARATAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Işıl KARATAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
