Anaokuluna Uyum Süreci
Okula Uyum Süreci
Çocuğumun anaokuluna hazır olduğunu nasıl anlarım?
Okul öncesi eğitime, anaokuluna başlama dönemi hem çocuk hem de ebeveynler açısından önemli ve zaman zaman zor bir süreçtir. Çocuk ilk kez ailesinden ayrılmakta, yapılandırılmış, kuralları olan bir ortamda bulunmakta ve sosyal anlamda ilk önemli sınavını vermektedir. Kreşe/anaokuluna başlama yaşı, çocuğun ve ailenin bu süreci nasıl geçirdikleri ve uyum süresi her çocuk, aile ve yuva için ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Ancak genel olarak çocukların yaşıtlarıyla birlikte olabildiği, oyun kurabildiği, kurallara uymayı öğrenebileceği bir dönem olarak 3 yaş civarında bu deneyime hazır olduklarını söyleyebiliriz. Ancak aileler bazı zorunlu sebeplerden (annenin işe geri dönmesi zorunluluğu gibi) çocuklarını daha erken yaşlarda okula başlatmak durumunda kalabilirler. Okula başlama kararı verilirken çocuğun genel gelişim değerlendirmesi (dil, motor, sosyal-duygusal gelişim düzeyi) ve çocuğun okul için yeterli olgunluk ve beceri düzeyine erişip erişmediği dikkate alınmalıdır. Ayrıca aile içi ilişkiler (özellikle anne çocuk ilişkisi ), ailenin çocuğun bu ilk sosyal deneyimini algılayışı, anaokulundaki ortam, öğretmen ve öğrencilerin tavır ve tutumları çocuğun uyumunu etkileyen faktörler arasındadır.
Bu küçük birey, yeni okulunda eğitim- öğretim alacak, yeni sosyal ilişkiler kuracak, pek çok farklı alanda gelişmeler gösterecek, dünyayı bir miktar daha tanıyacaktır. En önemlisi karakter gelişiminin büyük bir çoğunluğu bu dönemde tamamlanacaktır. Yapılan araştırmalara göre okul öncesindeki uyum sürecini olumlu geçiren bireylerin sonraki okul hayatlarında ve ileriki sosyal hayatlarında da aynı olumluluğu devam ettirdikleri belirlenmiştir.
İlk günlerde yapılması gerekenler, okula uyum süreci
Aslında okulun ilk günü gelmeden önceki sürece de değinmek gerekir. Okul seçimi bu süreç içindeki en önemli ve en zor kısımdır. Doğru kurumu seçmiş olmak okula uyum sürecindeki birinci madde olan “ebeveynin kendine ve okula güvenmesi” maddesinin aşılmasında oldukça büyük önem arz eder.
İkinci önemli madde ise çocuğunuza güvenmeniz ve ne olursa olsun onun yanında olduğunuzu ona telkin etmenizdir. Okula uyumda en zorlayıcı konu çocukların “ayrılık anksiyetesi” ile başa çıkabilmeleridir. Doğum ile başlayan anne- bebek ayrılığı aylar ve yıllar içerisinde gittikçe gelişecek, fiziksel ve duygusal gelişiminin ilerlemesiyle beraber öz güveni gelişen bebek “bireyselleşecek” her geçen gün anneden bir adım daha ayrılmaya hazır olacaktır. Ancak anneye olan ihtiyacı bitmediğinden onu kaybetme korkusu, terk edilme kaygısı bir süre daha devam edecektir. Okula başlamak bu kaygının artmasını tetikleyici bir faktördür. Anksiyeteyle başa çıkabilmenin püf noktası “karşılıklı güven” oluşturmaktır. Annesi tarafından okula “bırakılan” çocuk günün sonunda anneye yine kavuşmaktadır. Tekrarlayan bu rutin içindeki doğru tepkiler çocuğun anneye güven duymasına, onu tekrar gelip alacağına emin olmasına olanak verir. Kısa veya uzun vadede çocuklar bu rutini öğrenecektir.
Çocuk anaokulunda eğitime başlamadan önce bir veya iki kez kurumu ziyaret etmek, öğretmeni ile tanıştırmak, birlikte etrafı gezmek ön hazırlık için uygun olacaktır. Okulla ilgili alışverişe birlikte gitmek, bazı şeyleri alırken ona seçtirmek okul fikrini sevdirmeye yardımcı olabilir.
Çocuğun okula başladığı dönem duygusal olarak rahat olduğu bir dönem olmalıdır. Hastalık, taşınma, boşanma, yeni bir kardeşe sahip olma durumlarının hemen ardından okula başlama hem çocuk hem de aile için ekstra stres kaynağı olacaktır. Böyle bir dönemde okula başlama çocuğun anneye daha sıkı yapışmasına ve öğretmenle ilişki kurmasında güçlüklere sebep olabilir.
Çocuğu okula bırakırken kısa süreli vedalaşmak, ilk günlerde gerekirse bir saatle başlayıp, okul idaresinin yönlendirmeleri ile sonraki günlerde süreyi uzatmak, yanında sevdiği bir eşyayı veya oyuncağı götürmesine izin vermek uyum sürecini kolaylaştırıcı adımlardır. İlk günlerde anne de okulda kalabilir, çocuğunu tuvalete götürebilir. Günler ilerledikçe çocuk, bu yardımları öğretmeninden de alabileceğini fark eder ve onun yapmasına izin verir. Bu aşamada anne artık geri çekilmeye başlamalıdır. Zaman içerisinde kademeli olarak anne odadan ayrılır ve çocuk ile öğretmen baş başa kalır.
İlk günlerde yemek, uyku ve servis düzeniyle ilgili beklentiler minimumda tutulabilir. Bunlarla ilgili düzenlemeler 2. veya 3. haftaya sarkıtılabilir. İlk günler için ana hedef, belirlenen süreyi keyifli bir şekilde tamamlamaktır. Arkadaşlara alışmak da öğretmene alışmaktan sonra gelmelidir. Öğretmenine alışan çocuğun arkadaşlarına alışmasına zaten öğretmen yardımcı olacaktır.
Çocuğun özel bir durumu varsa öğretmeni ile en başta paylaşılmalıdır. Örneğin; tuvalet eğitimine yeni başlamış bir çocuğun iki saatte bir tuvalete götürülmesi gibi.
Öğretmenin ismini öğrenmek, evde öğretmenden adı ile bahsetmek (Ayşegül öğretmenin), öğretmeni ile yaşadığı eğlenceli şeylerden bahsetmek öğretmenle kurulacak ilişkide güveni ve samimiyeti artıracaktır.
Anne çocuğun yanından “ortadan kaybolarak ayrılmamalıdır”. Uygun şekilde “hoşça kal” diyerek, abartılı bir vedalaşma olmadan ayrılmalıdır. Anne –veya ilgili ebeveyn- çocukla birlikte okuldayken abartılı sevgi, öpücük veya gözyaşı göstermemelidir. Güven vermede sözler kadar beden dili de etkilidir. Anne de çocuğundan ayrılmaya hazır ve istekli olmalıdır. Duygusal çatışmalar çocuğa yansıtılmamalıdır. Çocuğu alma zamanı geldiğinde okula geç kalınmamalıdır. Eve gidildiğinde olumlu anılar üzerinde durulmalı bir sonraki günün daha keyifli olacağı anlatılmalıdır.
Çocuk gösterdiği tepkiler konusunda akranlarıyla ya da kardeşleriyle kıyaslanmamalıdır. Günün sonunda onu yüreklendirmek adına övgülü sözler söyleyebilirsiniz.
Ayrılık anksiyetesi dediğimiz zaman sadece fiziksel ayrılık akla gelmemelidir. Çocuklar bu yeni mekanda başlarına gelmesi muhtemel pek çok şeyden de korkarlar: Acaba bu koca yerde kaybolur muyum, tuvaletim gelince ne yapacağım, diğer çocuklar bana zarar verir mi, öğretmen beni sever mi, acıkınca beni kim yedirecek, annem olmadan uyuyabilir miyim? Tüm bu soruların aşılmasında kolaylaştırma sağlanabilmesi için öğretmen- ebeveyn iş birliğinin en üst düzeyde olması, çocuğun öğretmenle sağlıklı bir iletişim kurabilmesi için bahsi geçen konulara birebir uyulması önemlidir.
Okulu “hayatına dâhilolan yeni bir rutin” ve “eğlenceli bir öğrenme ortamı” olarak tanımlamalı; kesinlikle ödül ya da ceza unsuru olarak kullanmamalısınız. “ Yaramazlık yaparsan yarın seni okula göndermem” ya da “beni üzersen seni okuldan almam” gibi ifadeler çocuğunuzun kafasındaki okul imajını istenmeyen bambaşka boyutlara götürebilir.
Her şeye rağmen çocuğunuzda okulun ilk günleri ile beraber bazı davranış değişikliklerinin gözlenmesi olasıdır. Uyku düzeninde bozulma, ağlamaların artması, yemek düzeninin değişmesi, evden çıkarken tepkili olması ve size daha çok bağlanması muhtemel tepkilerdir. Bu dönemde çocuğunuza karşı sabırlı ve anlayışlı olmalısınız. Gerektiğinde okulla iletişim halinde olmalı ve birlikte hareket edebilmelisiniz.
İlk haftalarda yaşanması muhtemel bir diğer durum ise okula gitmemek için üretilen bahanelerdir. Çocuğunuz okulda olmuş bir olayı olmamış gibi ya da aksine, olmamış bir olayı olmuş gibi size aksettirebilir. Bu durum genellikle dikkat çekme isteği, özel olduğunu hissedebilme ihtiyacı, sınırlarını deneyimleyebilme merakı gibi faktörlerden kaynaklanır. Bu konuya; “Öğretmenimden çekiniyorum, su bile isteyemiyorum”, uyku odasına gittiğimde arkadaşlarımdan utanıyorum ve uyuyamıyorum”, “yemeği beğenmedim ve yemedim”, “öğretmenimi beğenmedim, başka bir öğretmen olsaydı okulu severdim”gibi pek çok örnek verilebilir. Hâlbuki gerçekte tam tersi olmuş, çocuk okulda uyumuş, yemeğini iki tabak yemiş, suyunu içmiş, uykusunu uyumuş olabilir. Çocuğunuz gerçekten de ilk günlerde çevresindeki bu yeni insanların tepkilerini yorumlamakta zorluk çekiyor, kendisini ifade etmekte güçlük yaşıyor ya da evdeki “biricikliğini” okulda da devam ettirmek istiyor olabilir. Onun evdeki anlatımlarını ciddiyetle dinleyin ve yol gösterici olun. Fantastik şeyler duyduğunuzda onu yargılamayın. Olayın aslını öğrenmek için öğretmeni ile görüşmekten çekinmeyin, paylaşımda bulunun. Aşamadığınız konularda danışmanlık servisimizden yardım istemekten çekinmeyin. Çocuğunuz akşam eve geldiğinde gününüzü nasıl geçirdiğinizi hatta bazı zorluklarla nasıl başa çıktığınızı ona anlatın, onun da sizinle paylaşımda bulunması için destek verin, dinlerken empati kurmaya gayret edin ve mutlaka ona GÜVENİN. Başarma gücünün kendisinde olduğuna onu ikna edin. Emin olun ki bu geçici süreç, karşılıklı güven duymayla çok daha kolay aşılacaktır.
Uzm. Psk. Aysu SİLLE
Çocuğumun anaokuluna hazır olduğunu nasıl anlarım?
Okul öncesi eğitime, anaokuluna başlama dönemi hem çocuk hem de ebeveynler açısından önemli ve zaman zaman zor bir süreçtir. Çocuk ilk kez ailesinden ayrılmakta, yapılandırılmış, kuralları olan bir ortamda bulunmakta ve sosyal anlamda ilk önemli sınavını vermektedir. Kreşe/anaokuluna başlama yaşı, çocuğun ve ailenin bu süreci nasıl geçirdikleri ve uyum süresi her çocuk, aile ve yuva için ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Ancak genel olarak çocukların yaşıtlarıyla birlikte olabildiği, oyun kurabildiği, kurallara uymayı öğrenebileceği bir dönem olarak 3 yaş civarında bu deneyime hazır olduklarını söyleyebiliriz. Ancak aileler bazı zorunlu sebeplerden (annenin işe geri dönmesi zorunluluğu gibi) çocuklarını daha erken yaşlarda okula başlatmak durumunda kalabilirler. Okula başlama kararı verilirken çocuğun genel gelişim değerlendirmesi (dil, motor, sosyal-duygusal gelişim düzeyi) ve çocuğun okul için yeterli olgunluk ve beceri düzeyine erişip erişmediği dikkate alınmalıdır. Ayrıca aile içi ilişkiler (özellikle anne çocuk ilişkisi ), ailenin çocuğun bu ilk sosyal deneyimini algılayışı, anaokulundaki ortam, öğretmen ve öğrencilerin tavır ve tutumları çocuğun uyumunu etkileyen faktörler arasındadır.
Bu küçük birey, yeni okulunda eğitim- öğretim alacak, yeni sosyal ilişkiler kuracak, pek çok farklı alanda gelişmeler gösterecek, dünyayı bir miktar daha tanıyacaktır. En önemlisi karakter gelişiminin büyük bir çoğunluğu bu dönemde tamamlanacaktır. Yapılan araştırmalara göre okul öncesindeki uyum sürecini olumlu geçiren bireylerin sonraki okul hayatlarında ve ileriki sosyal hayatlarında da aynı olumluluğu devam ettirdikleri belirlenmiştir.
İlk günlerde yapılması gerekenler, okula uyum süreci
Aslında okulun ilk günü gelmeden önceki sürece de değinmek gerekir. Okul seçimi bu süreç içindeki en önemli ve en zor kısımdır. Doğru kurumu seçmiş olmak okula uyum sürecindeki birinci madde olan “ebeveynin kendine ve okula güvenmesi” maddesinin aşılmasında oldukça büyük önem arz eder.
İkinci önemli madde ise çocuğunuza güvenmeniz ve ne olursa olsun onun yanında olduğunuzu ona telkin etmenizdir. Okula uyumda en zorlayıcı konu çocukların “ayrılık anksiyetesi” ile başa çıkabilmeleridir. Doğum ile başlayan anne- bebek ayrılığı aylar ve yıllar içerisinde gittikçe gelişecek, fiziksel ve duygusal gelişiminin ilerlemesiyle beraber öz güveni gelişen bebek “bireyselleşecek” her geçen gün anneden bir adım daha ayrılmaya hazır olacaktır. Ancak anneye olan ihtiyacı bitmediğinden onu kaybetme korkusu, terk edilme kaygısı bir süre daha devam edecektir. Okula başlamak bu kaygının artmasını tetikleyici bir faktördür. Anksiyeteyle başa çıkabilmenin püf noktası “karşılıklı güven” oluşturmaktır. Annesi tarafından okula “bırakılan” çocuk günün sonunda anneye yine kavuşmaktadır. Tekrarlayan bu rutin içindeki doğru tepkiler çocuğun anneye güven duymasına, onu tekrar gelip alacağına emin olmasına olanak verir. Kısa veya uzun vadede çocuklar bu rutini öğrenecektir.
Çocuk anaokulunda eğitime başlamadan önce bir veya iki kez kurumu ziyaret etmek, öğretmeni ile tanıştırmak, birlikte etrafı gezmek ön hazırlık için uygun olacaktır. Okulla ilgili alışverişe birlikte gitmek, bazı şeyleri alırken ona seçtirmek okul fikrini sevdirmeye yardımcı olabilir.
Çocuğun okula başladığı dönem duygusal olarak rahat olduğu bir dönem olmalıdır. Hastalık, taşınma, boşanma, yeni bir kardeşe sahip olma durumlarının hemen ardından okula başlama hem çocuk hem de aile için ekstra stres kaynağı olacaktır. Böyle bir dönemde okula başlama çocuğun anneye daha sıkı yapışmasına ve öğretmenle ilişki kurmasında güçlüklere sebep olabilir.
Çocuğu okula bırakırken kısa süreli vedalaşmak, ilk günlerde gerekirse bir saatle başlayıp, okul idaresinin yönlendirmeleri ile sonraki günlerde süreyi uzatmak, yanında sevdiği bir eşyayı veya oyuncağı götürmesine izin vermek uyum sürecini kolaylaştırıcı adımlardır. İlk günlerde anne de okulda kalabilir, çocuğunu tuvalete götürebilir. Günler ilerledikçe çocuk, bu yardımları öğretmeninden de alabileceğini fark eder ve onun yapmasına izin verir. Bu aşamada anne artık geri çekilmeye başlamalıdır. Zaman içerisinde kademeli olarak anne odadan ayrılır ve çocuk ile öğretmen baş başa kalır.
İlk günlerde yemek, uyku ve servis düzeniyle ilgili beklentiler minimumda tutulabilir. Bunlarla ilgili düzenlemeler 2. veya 3. haftaya sarkıtılabilir. İlk günler için ana hedef, belirlenen süreyi keyifli bir şekilde tamamlamaktır. Arkadaşlara alışmak da öğretmene alışmaktan sonra gelmelidir. Öğretmenine alışan çocuğun arkadaşlarına alışmasına zaten öğretmen yardımcı olacaktır.
Çocuğun özel bir durumu varsa öğretmeni ile en başta paylaşılmalıdır. Örneğin; tuvalet eğitimine yeni başlamış bir çocuğun iki saatte bir tuvalete götürülmesi gibi.
Öğretmenin ismini öğrenmek, evde öğretmenden adı ile bahsetmek (Ayşegül öğretmenin), öğretmeni ile yaşadığı eğlenceli şeylerden bahsetmek öğretmenle kurulacak ilişkide güveni ve samimiyeti artıracaktır.
Anne çocuğun yanından “ortadan kaybolarak ayrılmamalıdır”. Uygun şekilde “hoşça kal” diyerek, abartılı bir vedalaşma olmadan ayrılmalıdır. Anne –veya ilgili ebeveyn- çocukla birlikte okuldayken abartılı sevgi, öpücük veya gözyaşı göstermemelidir. Güven vermede sözler kadar beden dili de etkilidir. Anne de çocuğundan ayrılmaya hazır ve istekli olmalıdır. Duygusal çatışmalar çocuğa yansıtılmamalıdır. Çocuğu alma zamanı geldiğinde okula geç kalınmamalıdır. Eve gidildiğinde olumlu anılar üzerinde durulmalı bir sonraki günün daha keyifli olacağı anlatılmalıdır.
Çocuk gösterdiği tepkiler konusunda akranlarıyla ya da kardeşleriyle kıyaslanmamalıdır. Günün sonunda onu yüreklendirmek adına övgülü sözler söyleyebilirsiniz.
Ayrılık anksiyetesi dediğimiz zaman sadece fiziksel ayrılık akla gelmemelidir. Çocuklar bu yeni mekanda başlarına gelmesi muhtemel pek çok şeyden de korkarlar: Acaba bu koca yerde kaybolur muyum, tuvaletim gelince ne yapacağım, diğer çocuklar bana zarar verir mi, öğretmen beni sever mi, acıkınca beni kim yedirecek, annem olmadan uyuyabilir miyim? Tüm bu soruların aşılmasında kolaylaştırma sağlanabilmesi için öğretmen- ebeveyn iş birliğinin en üst düzeyde olması, çocuğun öğretmenle sağlıklı bir iletişim kurabilmesi için bahsi geçen konulara birebir uyulması önemlidir.
Okulu “hayatına dâhilolan yeni bir rutin” ve “eğlenceli bir öğrenme ortamı” olarak tanımlamalı; kesinlikle ödül ya da ceza unsuru olarak kullanmamalısınız. “ Yaramazlık yaparsan yarın seni okula göndermem” ya da “beni üzersen seni okuldan almam” gibi ifadeler çocuğunuzun kafasındaki okul imajını istenmeyen bambaşka boyutlara götürebilir.
Her şeye rağmen çocuğunuzda okulun ilk günleri ile beraber bazı davranış değişikliklerinin gözlenmesi olasıdır. Uyku düzeninde bozulma, ağlamaların artması, yemek düzeninin değişmesi, evden çıkarken tepkili olması ve size daha çok bağlanması muhtemel tepkilerdir. Bu dönemde çocuğunuza karşı sabırlı ve anlayışlı olmalısınız. Gerektiğinde okulla iletişim halinde olmalı ve birlikte hareket edebilmelisiniz.
İlk haftalarda yaşanması muhtemel bir diğer durum ise okula gitmemek için üretilen bahanelerdir. Çocuğunuz okulda olmuş bir olayı olmamış gibi ya da aksine, olmamış bir olayı olmuş gibi size aksettirebilir. Bu durum genellikle dikkat çekme isteği, özel olduğunu hissedebilme ihtiyacı, sınırlarını deneyimleyebilme merakı gibi faktörlerden kaynaklanır. Bu konuya; “Öğretmenimden çekiniyorum, su bile isteyemiyorum”, uyku odasına gittiğimde arkadaşlarımdan utanıyorum ve uyuyamıyorum”, “yemeği beğenmedim ve yemedim”, “öğretmenimi beğenmedim, başka bir öğretmen olsaydı okulu severdim”gibi pek çok örnek verilebilir. Hâlbuki gerçekte tam tersi olmuş, çocuk okulda uyumuş, yemeğini iki tabak yemiş, suyunu içmiş, uykusunu uyumuş olabilir. Çocuğunuz gerçekten de ilk günlerde çevresindeki bu yeni insanların tepkilerini yorumlamakta zorluk çekiyor, kendisini ifade etmekte güçlük yaşıyor ya da evdeki “biricikliğini” okulda da devam ettirmek istiyor olabilir. Onun evdeki anlatımlarını ciddiyetle dinleyin ve yol gösterici olun. Fantastik şeyler duyduğunuzda onu yargılamayın. Olayın aslını öğrenmek için öğretmeni ile görüşmekten çekinmeyin, paylaşımda bulunun. Aşamadığınız konularda danışmanlık servisimizden yardım istemekten çekinmeyin. Çocuğunuz akşam eve geldiğinde gününüzü nasıl geçirdiğinizi hatta bazı zorluklarla nasıl başa çıktığınızı ona anlatın, onun da sizinle paylaşımda bulunması için destek verin, dinlerken empati kurmaya gayret edin ve mutlaka ona GÜVENİN. Başarma gücünün kendisinde olduğuna onu ikna edin. Emin olun ki bu geçici süreç, karşılıklı güven duymayla çok daha kolay aşılacaktır.
Uzm. Psk. Aysu SİLLE
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Anaokuluna Uyum Süreci" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Aysu YENİEL SİLLE'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Aysu YENİEL SİLLE'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
okul öncesi, okula uyum süreci, çocukta gelişim psikolojisi, anaokuluna uyum, ana okulu psikolojisi, anaokuluna başlamak
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
