2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
MAKALE #19006 © Yazan Uzm.Psk.Burcu ÇAPA | Yayın Kasım 2017 | 2,707 Okuyucu
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?

Günümüzde adını sıklıkla duyduğumuz Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) nörogelişimsel bir rahatsızlıktır. Temel özellikleri dikkatini yönetmede, odaklanmada, dürtülerini kontrol etmede zorluk yaşamak ve aşırı hareketli olmaktır. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun ilk belirtileri genellikle erken çocukluk döneminde görülmeye başlar. Ancak tam olarak tanılanması ortalama 7-8 yaşlarını bulur. DEHB akademik başarıyı, sosyal ilişkileri, okul yaşantısını ve aile ilişkilerini etkiler. Ayrıca DEHB olan çocuklar yaşayabilecekleri uyum problemleri sebebiyle duygusal problemler yaşamaya da yatkın olabilirler.

DSM 5 (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) kriterlerine göre baskın özellikleri göz önünde tutularak üç çeşit DEHB tanımlanmıştır:
1) Dikkat Eksikliğinin Baskın Olduğu Tür
2) Hiperaktivitenin Baskın Olduğu Tür
3) Birleşik Tür (Hem dikkat eksikliği, hem hiperaktivitenin beraber baskın olduğu tür)

Dikkat Eksikliğinin Baskın Olduğu DEHB belirtileri:

1) Çevrelerinde olan bitenlere dikkatlerini vermekte zorlanırlar. Örneğin derste öğretmenin anlattıklarını dinlemekte problem yaşayabilirler.
2) Verilen bir görevi başından sonuna kadar tamamlamada zorlanırlar, dikkatleri kolayca dağılır.
3) Verilen yönergeleri dinlemede ve uygulamada zorlanırlar.
4) Dikkatsizlik yüzünden sık sık hatalar yaparlar ve sanki uydurarak yapmış gibi göründüğü için sıklıkla eleştirilirler.
5) Zihinsel çaba gerektiren çalışmalardan, görevlerden kaçınırlar.
6) Düzenli olmakta zorlanırlar
7) Eşyalarını sık sık kaybederler
8) Kendisiyle konuşulduğunda dinlemiyormuş gibi görünebilirler. Dalgın halleri sebebiyle genellikle ‘hayal dünyasında olmakla’ suçlanırlar.

Hiperaktivitenin Baskın Olduğu DEHB belirtileri:

1) Sürekli hareket halindedirler.
2) Oturması gerekli olan durumlarda bile oturmakta zorlanır, sık sık ayağa kalkarlar.
3) Oturduğu zaman bile elleri, kolları sürekli hareket halindedir; ayaklarını oynatır, sağa-sola dönerler.
4) Koşmayı, tırmanmayı olmayı severler.
5) Sıra beklemekte, konuşmada sıranın kendisine gelmesini beklemekte zorlanırlar.
6) Başka insanlar konuşurken konuşmaya bir anda dalabilirler; oynanan bir oyuna bir anda dalıp oyunu bozabilirler.
7) Sorulan bir soruya soru tamamlanmadan cevap verebilir, başkalarının cümlelerini tamamlarlar.
8) Sonuçlarını düşünmeden ani kararlar alabilirler. Bu bazen kendilerine ya da diğer insanlara zarar verebilir.
9) Verilen bir görevi hızlı bir şekilde tamamlamaya çalışırken pek çok hata yapabilirler. Çünkü görevi yavaş ve sistemli olarak yapmak onlar için çok zordur.

Birleşik DEHB Tür:

Birleşik Türde, yukarıdaki her iki gruptaki belirtiler bir arada görülebilir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu belirtileri yaşla beraber değişiklikler gösterebilir. Örneğin 7 yaşındaki Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivitesi olan çocuk sınıfta yerinde oturup hiç ders dinleyemezken, lise çağındaki DEHB olan çocuk daha uzun süre derste oturabilir. Ancak doğru bir şekilde tedavi uygulanmamış ise derste yerinde dursa bile dersi dinlemekte problem yaşamaya devam edebilir. DEHB aynı zamanda cinsiyete göre de farklılık gösterebilir. Erkek çocukları genellikle daha hareketlidir. Kız çocukları ise aşırı derecede konuşkan olabilirler.

DEHB’nin Sebebi Nedir?


Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun sebebi henüz tam olarak bilinmese de, araştırmalar bozukluğun oluşumunda biyolojik (nörolojik) ve genetik faktörlerin etkileri olduğunu göstermektedir. DEHB’li çocukların beyinlerinin ön kısmında ve limbik sistemde bir takım farklılıklar olduğu bulunmuştur. Beynin bu bölgeleri konsantrasyon, planlama, davranışları, dürtüleri kontrol etme, hafıza, motivasyon konularında önemli rol oynayan bölgelerdir.

Gebelikte ilaç ya da alkol gibi toksinlere maruz kalma, enfeksiyonlar, zor doğum, düşük doğum ağırlığı ve beyin travması gibi faktörlerin de Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunda etkili olabileceği düşünülmektedir. Şuana kadar yapılan araştırmalar (aile çalışmaları, ikizlerle yapılan çalışmalar), en önemli sebebin genler olduğunu, kalıtsal olma özelliğinin baskın olduğunu gösterse de, bundan anne ya da babasında DEHB olan çocuklarda kesinlik olarak Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite görülür anlamı çıkarılmamalıdır.

Ayrıca fazla şekerli gıda tüketmek, fazla televizyon izlemek, video oyunu oynamak, ilgisiz, tutarsız ebeveynlik gibi çevresel faktörler ve aile tutumları DEHB oluşumuna neden olmaz. Ama DEHB bulgularının artmasında ya da azalmasında ve davranış problemlerinin ortaya çıkmasında etkili olur.

Nasıl Teşhis Edilir?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunu teşhis edebilmek için kan testi gibi tek ve belirli bir test yoktur. Teşhis için genel bir değerlendirme yapılması gerekmektedir. Değerlendirme için uzman, aile ve okul gibi çeşitli kaynaklardan bilgiler edinir ve bunları bir araya getirir. Çocuğun zihinsel işlevleri, hafıza kapasitesi, dikkat süresi, odaklanma becerileri hakkında testler uygulanır. Belirtilerin başka bir sebepten kaynaklanıp kaynaklanmadığı kontrol edilir. DEHB belirtilerini göstermeye sebep olabilecek diğer olası durumlar (öğrenme bozukluğu, uyku bozukluğu gibi) araştırılır. Teşhisin doğru bir şekilde konulabilmesi için ayrıntılı bir değerlendirme gerekli olabilir.
Aynı zamanda tedavinin etkili olabilmesi için Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite’ye eşlik edebilecek kaygı bozukluğu, depresyon gibi olası durumlar da araştırılmalıdır.

Tedavi Seçenekleri


Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu doğru şekilde tanılanır ve müdahale edilir ise kontrol altına alınabilir ve tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır.
İnsanlar genellikle DEHB tedavisinin sadece ilaç tedavisi olduğunu düşünür. Ancak tedavi süreci, ilaç tedavisinden çok daha fazlasını içerir. Okul düzenlemeleri, aile terapisi, bilişsel terapi, davranış terapisi, sosyal beceri çalışmaları, eğitim desteği gibi ihtiyaç hissedilebilecek pek çok alanı kapsayabilir.
Bazı durumlarda ilaç kullanımı tedavinin bir parçası olabilir. Ancak doğru ilacı ve doz bulabilmek gerçekten çok büyük önem taşır.
Farklı yaş dönemlerinde yeni durumlar ortaya çıkabileceği için, farklı dönemlerde farklı tedavi seçenekleri uygun olabilir.

Yetişkinler ve DEHB

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, çocuklar büyüdükçe kendiliğinden bitecek bir durum olarak görülebilir. Ancak biliyoruz ki belirtiler yaşla beraber değişiklik gösterse de doğru şekilde tedavi edilmez ise DEHB hayat boyu sürebilir. Hatta hiç tedavi edilmediği durumlarda, belirtilerin daha da ağırlaştığı görülebilmektedir.

Kaynaklar:

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC.
Treuer T, Gau SS, Mendez L, et al. A Systematic Review of Combination Therapy with Stimulants and Atomoxetine for Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder, including Patient Characteristics, Treatment Strategies, Effectiveness, and Tolerability. Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology. 2013; 23:179-193.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Burcu ÇAPA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Burcu ÇAPA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     3 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Burcu ÇAPA Fotoğraf
Uzm.Psk.Burcu ÇAPA
İstanbul
Uzman Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Burcu ÇAPA'nın Makaleleri
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu' başlığıyla benzeşen toplam 19 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


18:52
Top