2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Kemik Erimesi - Osteoporoz
MAKALE #1904 © Yazan Prof.Dr.Metin ÖZATA | Yayın Kasım 2008 | 8,676 Okuyucu
Osteoporoz veya kemik erimesi kemiklerde kemik kitlesinde azalmayla karakterizedir. Bu nedenle kırılganlıkta artış vardır. Osteoporoz teşhisi için yapılan kemik mineral yoğunluğu ölçümünde bulunan değerin normal kişilerin kemik yoğunluğu ortalamasının 2.5 standart deviasyondan daha az olması gerekir.

Kemik Erimesinin Nedenleri:

Kemik erimesi en çok kadınlarda menopozdan sonra gelişir. Kemik erimesinin %80’den fazlası menopoz sonrası kadınlarda ve yaşlılarda görülür.

Kemik erimesinde genetik etkenler önemli rol oynamakla beraber beslenme, genel sağlık durumu ve spor yapmanın da önemli etkileri vardır.

Ancak bazı diğer hormon bozuklukları da kemik erimesine katkıda bulunur. Kemik erimesi yapan nedenler şunlardır:

1. Hormon Bozuklukları: Menopoz- seks hormon azlığı (hipogonadizm) , paratiroid hormon fazlalığı, tiroid bezinin fazla çalışması, kortizol hormon fazlalığı, prolaktin hormon fazlalığı ve şeker hastalığı
2. Bağırsak-Mide Hastalıkları: Mide ameliyatı ile midenin bir kısmı alınanlar, bağırsakta emilim bozukluğu olanlar, siroz ve sarılık
3. Kanserler: multipli miyeloma, lenfoma, lösemi
4. İlaçlar: Kortizon ilaçları, alkol, heparin, epilepsi ilaçları, siklosporin, kemoterapi
5. Beslenme bozuklukları: Az kalsiyum almak, proteinden fazla beslenme, süt içince ishal olmak
6. Hareketsizlik
7. Sigara içmek
8. Gebelik ve emzirme dönemi
9. B12 vitamin eksikliği

Kemik Erimesinin Görülme Sıklığı

Kemik erimesi genellikle 45 yaşından sonra başlar ve yaşla birlikte görülme sıklığı artar. Kemik erimesi 50-60 yaşlarındaki kadınlarda % 40-55 oranında, 60-70 yaş arası % 75 oranında, 70 yaş üzerinde ise % 85-90 dolayındadır. Beyaz ırktan kadınların 50 yaşına geldiklerinde % 40’ında, erkeklerin ise % 13’ünde kalan yaşamlarında mutlaka bir kırıkla karşılaşacağı varsayılmaktadır.

Kadınlarda östrojen eksikliği ve her iki cinste yaşlanma sonucu kemiğin yenilenme olayı bozulmaya başlar. Menopoz boyunca birim zamanda yapılan yeni kemik ünitelerinin sayısında artış soncu geçici bir kemik kaybı olur. Doğal veya cerrahi menopozdan sonra omurga kemiklerinde yıllık % 3-5 dolayında kayıp başlar ve bu durum ilk 5-10 yılda belirgindir. Daha sonraki yıllarda da kemik kaybı devam eder ama hızı yavaşlamıştır. Menopozda artan kemik kaybının östrojen eksikliğine bağlı olduğu açıktır.

En erken ve en hızlı kemik kaybı omurga kemiklerinde görülür ve kemik kitlesi azaldıkça kırık riski artar.

Kemik kaybı menopozdan sonra devam eder ve 60 yaşından büyük erkeklerde de belirgin hale gelir. Yaşlılık dönemindeki kemik kaybında da östrojen eksikliğinin bir miktar rolü vardır. Erkeklerde de bunun etkisi olduğu ileri sürülmüştür.

Yaşlılık osteoporozunda başlıca etken olarak böbrekle kalsiyum atılımının artması gösterilmekte ve burada da östrojen eksikliğinin bir rolü olabileceği ileri sürülmektedir.
Menopoz sonrası osteoporoz oluşmasında bazı risk faktörleri ileri sürülmüştür. Örneğin sigara hem kemik döngüsünü hem de menopoz yaşını etkileyebilir ve ayrıca genel sağlık üzerindeki olumsuz etkileriyle kırık riskini artırır. Kolaylık olması açısından risk faktörlerini değiştirilebilir ve değiştirilemez olarak 2 gruba ayırabiliriz.

Kemik Erimesinin Risk Faktörleri

A. Değiştirilemeyen risk faktörleri
1. Yaş
2. Cinsiyet
3. Erken menopoz
4. Genetik yapı
5. Irk-etnik köken

B. Değiştirilebilen risk faktörleri
1. Egzersiz azlığı
2. Yetersiz beslenme
3. İlaç kullanımı
4. Sigara kullanımı
5. Aşırı alkol tüketimi

Osteoporoz risk faktörlerinden değiştirilemez olanlar yaş, cinsiyet, ırk, aile öyküsü ve daha önceki kırık öyküsüdür. Osteoporoz genelde menopoz yaşındaki kadınlarda görülür. Beyaz ırkta siyah ırka oranla daha fazladır. Omurgada bir kırık olması daha sonraki yıllarda kırık riskini 5 kat, iki kırık olması daha sonraki yıllarda kırık riskini 12 kat artırır.

Osteoporozla ilgili risk faktörlerinden bazıları değiştirilebilir faktörlerdir. Beslenme, yaşam sitili ve fizik aktivite bunlardan bazılarıdır. Düzenli ve dengeli beslenme hem genel sağlık için hem de iskelet sağlığı için gereklidir.

İyi kemik kitlesine ulaşmak için büyüme sırasında yeterli kalori, protein, vitamin ve mineral alımı olmalıdır. Özellikle yeterli kalsiyum alımı iskeletin normal gelişimi için gereklidir. D vitamini eksikliğinin osteomalazi (kemik hastalığı) yaptığı bilinmekle beraber, osteoporoz yönünden etkisi tam açık değildir.

D vitamini eksikliği olanlarda ilave D vitamini verilmesi yararlıdır. Özellikle kronik hastalığı olanlarda, yaşlılarda, bağırsak emilim bozukluğu olanlarda ve hareket kısıtlılığı olanlarda D vitamini kullanmakta yarar vardır. Bu grup hastalarda günde 400-800 ünite D vitamini (kolekalsiferol ) vermek yeterlidir.

Barsaklardan kalsiyum emiliminin azalması ve hareketin azalması osteoporozu hızlandıran etki yapmaktadır.

Sodyum (tuz) alımının fazla olması böbreklerden kalsiyum atılımını artırarak osteoporoz için risk yaratabilir.

Özellikle hayvansal proteinlerin fazla alınması da bir risk faktörüdür. Protein fazlalığı asit yükünü artırarak etki yapabilir.

Aynı şekilde fazla kafein alımı da kalsiyum dengesini olumsuz etkileyerek osteoporoz için risk yaratabilir.

Aşırı alkol alımı da risk yaratır.

Çok sayıda çalışmaya göre sigara osteoporoz için bir risk faktörüdür. Sigara erken menopoza neden olabilir. Hayvan çalışmalarında iskelet üzerinde doğrudan toksik (zararlı) etki yaptığı gözlenmiştir. Sigara kullanımı fiziksel aktivitenin azlığıyla birlikte olabilir. Sigaranın iskelet üzerindeki bazı etkileri dolaylı yoldan gerçekleşir.
Fiziksel aktivite azlığı kemik kaybına neden olmaktadır. Çalışmalar fiziksel aktivite ile kemik yoğunluğunda % 1-2 dolayında değişiklik olabileceğini göstermektedir.

Kemik Erimesinde Klinik Özellikler:

Genelde kemik erimesinde şikayet yoktur. Hastalarda sırt ağrısı önemli bir belirti olabilir. Kemik erimesine bazı kişilerde ancak kırık olunca farkına varılır. Osteroporozun en sık komplikasyonu omurga kırıklarıdır. Bu kırıklar da sıklıkla belirti vermez ve ancak % 10-20’sinde ani başlayan ağrı şeklinde gelişebilir. Çok sayıda omurga kırığı oluşması hastanın boyunun kısalmasına ve kamburlaşmasına yol açar.

Kemik erimesine bağlı kırıklarda özellikle hareket esnasında ağrılar görülebilir ve zamanla bu ağrılar devamlı bir hal alır.

Kadınların % 15’i, erkeklerin ise % 5 kadarında 80 yaş civarında kalça kırığı gelişebilir. Kemik erimesi tüm kemikleri etkilediğinden 40 yaşından sonra kemik kırığı oluşanlarda kemik erimesi yönünden inceleme yapmalıdır.

Kemik Erimesinin Yapılacak Tetkikler:

Kemik erimesi nedenleri araştırılırken böbrek hastalığı, böbrek taşı olup olmadığı, tiroid hastalığı, kortizon kullanımı, Cushing sendromu denen böbrek üstü bezi aşırı çalışması, şeker hastalığı, seks hormon azlığı, hareketsizlik, karaciğer hastalığı ve mide barsak hastalıkları olup olmadığı akılda bulundurulmalı ve bu nedenlerin üzerine gitmek ve araştırmak gerekir.

Aşırı alkol veya kafein kullanımı ve sigara içimi de kemik erimesine neden olabilir.
Beslenme, özellikle kalsiyumla ilgili beslenme önemlidir. Süt, yoğurt ve ayran gibi kalsiyum kaynaklarını almayan kişilerde kemik erimesi sıktır.

Kemik erimesi olan kişilerde tetkik olarak şunlar yapılır:
Kanda kalsiyum, fosfor, alkalen fosfataz
Tiroid hormonları,
Tam kan sayımı,
Sedimentasyon,
Karaciğer ve böbrek testleri
Serum kalsiyum yüksek ise paratiroid hormon düzeyine bakılmalıdır.
Özellikle yaşlı hastalar ve beslenme bozukluğu durumunda serum (25 OH) D vitamini düzeyi bakılmalıdır.
Total ve Kemiğe Özgü Alkalen Fosfataz (ALP)
Osteokalsin (OK)
İdrarda hidroksipirolin
Piridinium Çapraz Bağlar ve Tip 1 Kollagen Telopeptid Yıkım Ürünleri
Gece boyu açlığı takiben sabah aç karna alınan idrar örneğinde kalsiyum ölçümü (kreatininle düzeltilerek = Ca/Cr) kemik yıkımını yansıtan çok ucuz bir yöntemdir.
Açlık idrar kalsiyumu yıkım sırasında açığa çıkan kalsiyumu yansıtması yanında böbrekte kalsiyum tutulumunda etkili olan kalsiyumu düzenleyen hormonların aktivitesi ve östrojenden de etkilenir.

Kemik Dansitometresi

Osteoporoz veya kemik erimesi kemik kitlesi veya yoğunluğunun normal değerlerin altına düşmesidir. Kemik erimesini anlamak için en iyi ölçüm metodu DEXA yöntemidir. Bu yöntemle tüm vücut kemik yoğunluğu ölçülebildiği gibi tek tek omurgalar, uyluk kemiği ve önkol kemik ölçümleri de yapılabilir.

Omurgada standart olarak L1-L4 arası ölçüm yapılır. Uylukta ise uyluk boynu, büyük trokanter, intertrokanterik alan ve Ward üçgeninin ayrı ayrı değerlendirilmesi olanaklıdır.
Çekim süresi omurgalar için 3-5 dakika, tüm vücut ölçümleri için 10-20 dakika dolayındadır.

Bu tetkik sırasında çok az radyasyona maruz kalınır ve bu radyasyon <2 mrad’tır. Maliyeti de nispeten azdır.

Kemik yoğunluğunu yansıtan ve gr/cm2 cinsinden ifade edilen kemik mineral yoğunluğunun normal değerleri yaş grupları ile cinse göre ayrı ayrı belirlenmiştir.
DEXA ile yapılan ölçümlerde iki karşılaştırma parametresi kullanılır:
Bunlardan biri Z skorlaması, diğeri T skorlamasıdır.
Z skorlama, ölçüm bölgesinin kemik yoğunluk değerleri ile aynı yaş ve cinsteki normal kişilerin ortalama değerlerinin standart sapması cinsinden hesaplanan miktarı arasındaki farkı gösterir. Yaş ve cinse göre belirlenen ortalama Z değeri 0’dır. Buna göre bulunan değerler + veya – olabilir. Bu yöntemle aynı zamanda hastanın değerlerinin yüzde cinsinden aynı yaş ve cinsteki normal popülasyon içindeki yeri de belirtilir.
T skorlama ise 20-35 yaş arası belirli bir cins ve ırktaki normal popülasyonun yine standart sapma cinsinden değerini yansıtır. Bu değerleri göre –2 SD’lik bir değer kırık eşiği olarak önerilmektedir.

DEXA yöntemi günümüz için osteoporozun tanı ve takibinde en iyi yöntem olarak kabul edilmektedir.

Kemik Erimesinde Tedavi:

Osteoporozun önlenmesi için hem yaşam stili değişiklikleri hem de ilaç tedavisi yapılmalıdır. Kemiği güçlendirmek için uygun egzersiz programları, güneş ışığından yeterince yararlanma, kalsiyum ve D vitamini desteği osteoporozun önlenmesi konusunda yararlı olabilecek yaklaşımlardır.


ERKEKLERDE OSTEOPOROZ

Osteoporoz pratikte kadınlarda sık görülen bir hastalık olmakla birlikte erkeklerde de az değildir. Tüm kalça kırıklarının %20’si, tüm vertebra kırıklarının yaklaşık %15’i erkeklerde görülür. 90 yaşına gelmiş 6 erkekten birinde kalça kırığı vardır. Erkeklerde osteoporozun az görülmemesinin nedeni pik kemik kitlesinin kadınlara göre daha fazla olması ve menopoz gibi bir etkenin olmamasıdır. Konstitüsyonel puberte gecikmesi olan erişkin erkeklerde kemik yoğunluğu düşük kalabilir. Yaşlı olmayan bir erkekte osteoporoz görülmüşse sebep genellikle alkolizm veya seks hormon hazlığıdır. Ağır sigara içimi diğer bir faktördür. Bununla birlikte diğer hormon bozuklukları da araştırılmalıdır. Alendronat tedavisi erkek osteoporozunda yararlıdır.

KAYNAK
1. Metin Ozata, Hormon Hastasinin El Kitabı, 2008 Baskıda
2. http://www.kemikerimesi.webs.com




Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Kemik Erimesi - Osteoporoz" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Metin ÖZATA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Metin ÖZATA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Metin ÖZATA Fotoğraf
Prof.Dr.Metin ÖZATA
İstanbul
Doktor "Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları"
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi4 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Prof.Dr.Metin ÖZATA'nın Makaleleri
► Menopoz ve Osteoporoz(Kemik Erimesi) Dr.Derya Zerrin GÖKAY
► Menopoz ve Kemik Erimesi (Osteoporoz) Prof.Dr.Metin ÖZATA
► Erkeklerde Osteoporoz (Kemik Erimesi) Prof.Dr.Metin ÖZATA
► Çocuklarda Osteoporoz (Kemik Erimesi) Doç.Dr.Ergun ÇETİNKAYA
► Menopoz ve Osteoporoz Op.Dr.Verda TUNÇBİLEK
► Osteoporoz ve Beslenmenin Önemi Prof.Dr.Elif AKALIN
► Kemik Kaynaklı Bel Ağrıları Prof.Dr.Hasan Çağlar UĞUR
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Kemik Erimesi - Osteoporoz' başlığıyla benzeşen toplam 36 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Hamilelikte Tsh Yüksekliği ÇOK OKUNUYOR Mayıs 2010
► İnsülin Direnci Diyeti ÇOK OKUNUYOR Mayıs 2010
► Naturel Zayıflama Mayıs 2010
► Metabolizma Diyeti Mayıs 2010
► Guatr Ultrasonu Mayıs 2010
► Guatr Biyopsisi Mayıs 2010
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


18:33
Top