Davranış Problemlerinin 4 Temel Amacı
İş hayatı, çocuk yetiştirme ve ev işleri derken hayatın rutinine kapılıp gidiyoruz. Hepsini dengede tutabilmek zor olabiliyor. İş hayatı baskın geldiğinde diğerleri ihmal edilebiliyor. Eşinizle ya da işinizle yaşadığınızın bir problemin üstüne çocuğunuzun davranış problemi de eklendiğinde kabul çizginiz daralabiliyor.
Çocuklar, yoğun iş ya da ev hayatı içerisinde bazı sinyaller verebiliyor. Rutin hayatınızın içerisinde ihtiyaçlarının giderilmediğini davranış problemleri olarak gösterebiliyorlar. Bunu fark etmek her zaman kolay olmayabiliyor. Özellikle yoğun iş temposu arasında eve geldiğinizde sorunsuz ve sakin kalmak isteyebiliyorsunuz.
Çocukların davranışlarını anlamak çok önemlidir. Çocuk psikolojisinde davranış problemlerinin 4 temel amacı vardır. Çocuk Psikiyatristi Rudolph Dreikurs, çocukların olumsuz davranışlarını 4 temel hedefle açıklamıştır:
• İlgi çekmek,
• Güç kazanmak,
• İntikam almak,
• Yetersizlik duygularını göstermektir.
Anne babaların olumsuz davranışların amaçlarını anlamaları ve ne yapacaklarına bilmeleri çocuğuyla ilişkisini güçlendirecektir. Aynı zamanda anne babalık becerilerini de geliştirmelerini sağlayacaktır.
İLGİ ÇEKMEK
Bir çocuğun davranışının amacını saptayabilmek anlaşılabilirliğini de sağlar. Çocukların temel ihtiyaçları karşılandığında yeterli ilgiyi aldığını da hisseder. Aileleri tarafından takdir edildiğinde, güvende hissettiğinde, oyun ihtiyacı karşılandığında, saygı gibi ihtiyaçları karşılandığında kendisiyle ilgilenildiğini hissedecektir. Anne babaların olumlu yönde ilgilerini çeken davranışlarda bulunacaklardır.
Çocuklar, ihtiyaçlarının karşılanmadığını düşündüklerinde olumsuz yönde ilgi çekme ya da dikkat çekme davranışlarında bulunabilirler. Çocuğun inancı “Sadece fark edildiğimde önemseniyorum” dur. “Olumsuz bir şey yaparsam, hemen yanımdalar. Benimle ilgilenmeleri için olumsuz bir davranış yapmalıyım.” gibi düşüncelerle gittikçe artan ve kısır döngüye çevrilen olumsuz davranışlar zinciri oluşmaktadır.
Çocuğun bu davranışı karşısında annenin duygusu sinirlenme olup verdiği tepki de uyarma ve dil dökmedir. Bu davranışlardan sonra çocuk verdiği tepkileri bir süre durdursa da ileride yineler.
NE YAPABİLİRSİNİZ?
Çocuğunuzun ihtiyacını keşfedin. Bu süreçte değişen şeyleri gözden geçirin. Onunla hangi durumlarda ilgilendiğinizi düşünün. Eve geldiğinizde çocuğunuzla ne kadar oyun oynadığınızı, ne kadar dinlediğinizi ya da işbirliği yaptığınızı değerlendirin. Olumsuz davranış yaptığında daha fazla ilgilenip ilgilenmediğinizi düşünün. Örneğin; akşam eve geldiğinizde iş güçle uğraşıp oyun oynamaya zamanınız olmadı ve çocuğunuz olumsuz bir davranış yaptığında yanına gittiğinizi düşünün. Çocuğunuz; “Annem, normalde yanıma gelip ilgilenmiyor, oyun oynamıyor. Ne zaman olumsuz bir davranış yaptığımda hemen yanıma gelip ilgileniyor. O zaman olumsuz davranışlarımı arttırmalıyım” diye düşünecektir. Çocuğunuzun temel ihtiyaçlarını karşılayın ve olumsuz davranışlarıyla daha fazla ilgilenmekten vazgeçin.
GÜÇ KAZANMAK
Çocuklar dikkat ya da ilgi çekme işe yaramadığında daha güçlü bir hedefe geçerler: Güç kazanmak ve kontrol etmek. Çocuklar “sadece kontrol ettiğimde önemseniyorum” inancına sahiptirler. Anne-baba çocuğuyla güç savaşına girmişse her daim kaybetmiş demektir. Çocuklar ne yapar ne eder bu savaşı kazanırlar. Eğer bir çocuk kötü davranışlarıyla güç kazanmayı öğrenmişse hedefine ulaşana kadar bu davranışları devam ettirmektedir. Bu durumda anne babaların duygusu kızgınlıktır. Çocuğun davranışlarına karşılık ya çatışırlar ya da teslim olurlar. Anne babanın bu tutumlarıyla karşılaşan çocuk daha da saldırganlaşır ve meydan okuma davranışları gösterir.
NE YAPABİLİRSİNİZ?
Çocuğunuzla güç savaşına girmeyin. Tabağındakilerin hepsini yedirtmeye çalışmak, ne giyeceği üzerinde ısrar etmek, oyuncakları toplattırmak gibi güç savaşına girdiğiniz şeyleri fark edin. Bırakın o akşam yemesin ve aç uyusun, dediğiniz kıyafeti giymesin ve üşüsün ya da kendi kıyafetini seçsin. Oyuncakları toplamasın, üstüne basılsın doğalında kırıldığının sonucunu görsün. Emin olun, çocuklarla inatlaştığınızda yetişkinlerin kazanması çok zordur.
Anne babaların bu davranış karşısında çatışmadan çekilmesi gerekir. Çatışmak ya da teslim olmak çocuktaki güç arzusunu arttırmaktadır.
İNTİKAM ALMAK
Güç kazanmadan daha yoğun hedef ise intikam almadır. İstekleri olmadığını düşünen çocuk öfke duygusunu yoğun yaşarlar. Anne babanın davranışlarına karşı daha olumsuz ve şiddetli tepkiler verebilirler. Amaç, anne babayı incitmektir. Bu çocuklar “incinmiş hissettiğim gibi bende başkalarını incitebilirsem önemseniyorum” inancına sahiptirler. Davranışlarının ya da ihtiyaçlarının anlaşılmadığını düşünürler. Anne babalarına sıklıkla “seni sevmiyorum ve nefret ediyorum” derler. Oldukça kaba davranırlar. Acı çektirmeye çalışırlar. Anne babalarını ağlatırlar. Bu davranışları karşısında anne babaların duygusu incinmişlik olup tepkisi ise hesaplaşma isteğidir.
NE YAPABİLİRSİNİZ?
İntikam alma hedefinde koşan çocuğun ihtiyacı aslında sevgidir. İntikam alma hedefi olan çocuklara gerçekten önemsendiği ve değerli olduğu mesajları verilmelidir. Onun davranışlarına karşılık şiddetli tepkiler gösterilmemelidir. Anne-babayı inciten davranışları olsa da incitici davranılmamalıdır. Bu çocukların en çok ihtiyacı güvende hissetmektir. Kendilerini tehlikede hissettikleri için davranışlarının şiddeti de artmaktadır. İşbirliği içerisinde olunması gereklidir. Anlaşıldıklarını hissetmelidirler. Karşısında onunla inatlaşan ve onun davranışlarına yönelik daha da sert davranan anne babalar görmemelidir. Ceza yöntemini asla kullanılmamalıdır. Bedel ödetilmemelidir. Davranışlarının doğal sonucunu yaşamasına izin verilmelidir. Çocuğunuzla bol bol oyun oynamalısınız. Anne ya da baba olarak mutlaka birinin ilgilenmesini sağlayabilirsiniz. İncinmiş hissetmemeye çalışın. Ceza ve hesaplaşmaktan uzak kaçının. Güvenli bir ilişki kurmaya özen gösterin. Çocuğunuzu sevildiğine inandırın.
YETERSİZLİK GÖSTERİSİ
Yetersizlik gösterisi yapan çocuklar kendilerinden vazgeçmiştir. Onlara göre hiçbir şeyi yapamazlar. Bu davranışlarıyla ilgi çekmeyi başarmışlardır. Bu çocukların inancı; “başkalarını benden bir şey beklememeleri gerektiğine inandırdığım zaman önemseniyorum. Ben hiçbir şey yapamam, yetersizim” dir. Bu çocuklar, ödevlerini yapamadıklarını, ayakkabılarını ya da ceketlerini giyemediklerini, yemeklerini yiyemediklerini, yaşına uygun şeyleri yapamadıklarını belirtirler. Anne babaların duygusu umutsuzluktur. Çocuklarıyla birlikte hiçbir şey yapılmayacağına inanırlar. Anne-babalarını bu yetersizlik gösterileriyle yanında tutma hedefine ulaşırlar. Çocukların tepkileri edilgendir. Gelişme göstermekte zorlanırlar.
NE YAPABİLİRSİNİZ?
Yetersizlik gösterisi yapan çocuklar, cesaretlendirilmelidir. Eleştirilmemelidir. Acıma gösterilmemeli ve vazgeçilmemelidir. Teşvik edici cümlelerle desteklenmelidir. “Bu işi halledebileceğini biliyorum”, “Yaptığını takdir ediyorum.”, “Bu iş için çok çabaladın.”, “Bence gelişme gösteriyorsun.” gibi teşvik edici cümlelerle yaklaşılmalıdır. Teşvik, çaba ve gelişmeyi ortaya çıkarmak için yapılır. Olumlu yönlerine yoğunlaşın. Çocuğunuzun çabalaması üzerinde durun. Asla onun yapabileceği şeyleri yapmayın. Çocuğunuzun yetersizliğinden beslenmesine izin vermemelisiniz. Bu davranışları gösterdiğinde ilgilenmektense olumlu davranışlarına odaklanın. Onları ön plana çıkarın. Güçlü olduğu alanları keşfedin. Bu kaynaklar üzerinde sohbet edin. Yeterli olduğunu hissettirin. Bir süre sonra yetersizlik gösterisinden bir kazancı olmayacağı için olumlu hedeflere yönelecektir.
Çocuklar, yoğun iş ya da ev hayatı içerisinde bazı sinyaller verebiliyor. Rutin hayatınızın içerisinde ihtiyaçlarının giderilmediğini davranış problemleri olarak gösterebiliyorlar. Bunu fark etmek her zaman kolay olmayabiliyor. Özellikle yoğun iş temposu arasında eve geldiğinizde sorunsuz ve sakin kalmak isteyebiliyorsunuz.
Çocukların davranışlarını anlamak çok önemlidir. Çocuk psikolojisinde davranış problemlerinin 4 temel amacı vardır. Çocuk Psikiyatristi Rudolph Dreikurs, çocukların olumsuz davranışlarını 4 temel hedefle açıklamıştır:
• İlgi çekmek,
• Güç kazanmak,
• İntikam almak,
• Yetersizlik duygularını göstermektir.
Anne babaların olumsuz davranışların amaçlarını anlamaları ve ne yapacaklarına bilmeleri çocuğuyla ilişkisini güçlendirecektir. Aynı zamanda anne babalık becerilerini de geliştirmelerini sağlayacaktır.
İLGİ ÇEKMEK
Bir çocuğun davranışının amacını saptayabilmek anlaşılabilirliğini de sağlar. Çocukların temel ihtiyaçları karşılandığında yeterli ilgiyi aldığını da hisseder. Aileleri tarafından takdir edildiğinde, güvende hissettiğinde, oyun ihtiyacı karşılandığında, saygı gibi ihtiyaçları karşılandığında kendisiyle ilgilenildiğini hissedecektir. Anne babaların olumlu yönde ilgilerini çeken davranışlarda bulunacaklardır.
Çocuklar, ihtiyaçlarının karşılanmadığını düşündüklerinde olumsuz yönde ilgi çekme ya da dikkat çekme davranışlarında bulunabilirler. Çocuğun inancı “Sadece fark edildiğimde önemseniyorum” dur. “Olumsuz bir şey yaparsam, hemen yanımdalar. Benimle ilgilenmeleri için olumsuz bir davranış yapmalıyım.” gibi düşüncelerle gittikçe artan ve kısır döngüye çevrilen olumsuz davranışlar zinciri oluşmaktadır.
Çocuğun bu davranışı karşısında annenin duygusu sinirlenme olup verdiği tepki de uyarma ve dil dökmedir. Bu davranışlardan sonra çocuk verdiği tepkileri bir süre durdursa da ileride yineler.
NE YAPABİLİRSİNİZ?
Çocuğunuzun ihtiyacını keşfedin. Bu süreçte değişen şeyleri gözden geçirin. Onunla hangi durumlarda ilgilendiğinizi düşünün. Eve geldiğinizde çocuğunuzla ne kadar oyun oynadığınızı, ne kadar dinlediğinizi ya da işbirliği yaptığınızı değerlendirin. Olumsuz davranış yaptığında daha fazla ilgilenip ilgilenmediğinizi düşünün. Örneğin; akşam eve geldiğinizde iş güçle uğraşıp oyun oynamaya zamanınız olmadı ve çocuğunuz olumsuz bir davranış yaptığında yanına gittiğinizi düşünün. Çocuğunuz; “Annem, normalde yanıma gelip ilgilenmiyor, oyun oynamıyor. Ne zaman olumsuz bir davranış yaptığımda hemen yanıma gelip ilgileniyor. O zaman olumsuz davranışlarımı arttırmalıyım” diye düşünecektir. Çocuğunuzun temel ihtiyaçlarını karşılayın ve olumsuz davranışlarıyla daha fazla ilgilenmekten vazgeçin.
GÜÇ KAZANMAK
Çocuklar dikkat ya da ilgi çekme işe yaramadığında daha güçlü bir hedefe geçerler: Güç kazanmak ve kontrol etmek. Çocuklar “sadece kontrol ettiğimde önemseniyorum” inancına sahiptirler. Anne-baba çocuğuyla güç savaşına girmişse her daim kaybetmiş demektir. Çocuklar ne yapar ne eder bu savaşı kazanırlar. Eğer bir çocuk kötü davranışlarıyla güç kazanmayı öğrenmişse hedefine ulaşana kadar bu davranışları devam ettirmektedir. Bu durumda anne babaların duygusu kızgınlıktır. Çocuğun davranışlarına karşılık ya çatışırlar ya da teslim olurlar. Anne babanın bu tutumlarıyla karşılaşan çocuk daha da saldırganlaşır ve meydan okuma davranışları gösterir.
NE YAPABİLİRSİNİZ?
Çocuğunuzla güç savaşına girmeyin. Tabağındakilerin hepsini yedirtmeye çalışmak, ne giyeceği üzerinde ısrar etmek, oyuncakları toplattırmak gibi güç savaşına girdiğiniz şeyleri fark edin. Bırakın o akşam yemesin ve aç uyusun, dediğiniz kıyafeti giymesin ve üşüsün ya da kendi kıyafetini seçsin. Oyuncakları toplamasın, üstüne basılsın doğalında kırıldığının sonucunu görsün. Emin olun, çocuklarla inatlaştığınızda yetişkinlerin kazanması çok zordur.
Anne babaların bu davranış karşısında çatışmadan çekilmesi gerekir. Çatışmak ya da teslim olmak çocuktaki güç arzusunu arttırmaktadır.
İNTİKAM ALMAK
Güç kazanmadan daha yoğun hedef ise intikam almadır. İstekleri olmadığını düşünen çocuk öfke duygusunu yoğun yaşarlar. Anne babanın davranışlarına karşı daha olumsuz ve şiddetli tepkiler verebilirler. Amaç, anne babayı incitmektir. Bu çocuklar “incinmiş hissettiğim gibi bende başkalarını incitebilirsem önemseniyorum” inancına sahiptirler. Davranışlarının ya da ihtiyaçlarının anlaşılmadığını düşünürler. Anne babalarına sıklıkla “seni sevmiyorum ve nefret ediyorum” derler. Oldukça kaba davranırlar. Acı çektirmeye çalışırlar. Anne babalarını ağlatırlar. Bu davranışları karşısında anne babaların duygusu incinmişlik olup tepkisi ise hesaplaşma isteğidir.
NE YAPABİLİRSİNİZ?
İntikam alma hedefinde koşan çocuğun ihtiyacı aslında sevgidir. İntikam alma hedefi olan çocuklara gerçekten önemsendiği ve değerli olduğu mesajları verilmelidir. Onun davranışlarına karşılık şiddetli tepkiler gösterilmemelidir. Anne-babayı inciten davranışları olsa da incitici davranılmamalıdır. Bu çocukların en çok ihtiyacı güvende hissetmektir. Kendilerini tehlikede hissettikleri için davranışlarının şiddeti de artmaktadır. İşbirliği içerisinde olunması gereklidir. Anlaşıldıklarını hissetmelidirler. Karşısında onunla inatlaşan ve onun davranışlarına yönelik daha da sert davranan anne babalar görmemelidir. Ceza yöntemini asla kullanılmamalıdır. Bedel ödetilmemelidir. Davranışlarının doğal sonucunu yaşamasına izin verilmelidir. Çocuğunuzla bol bol oyun oynamalısınız. Anne ya da baba olarak mutlaka birinin ilgilenmesini sağlayabilirsiniz. İncinmiş hissetmemeye çalışın. Ceza ve hesaplaşmaktan uzak kaçının. Güvenli bir ilişki kurmaya özen gösterin. Çocuğunuzu sevildiğine inandırın.
YETERSİZLİK GÖSTERİSİ
Yetersizlik gösterisi yapan çocuklar kendilerinden vazgeçmiştir. Onlara göre hiçbir şeyi yapamazlar. Bu davranışlarıyla ilgi çekmeyi başarmışlardır. Bu çocukların inancı; “başkalarını benden bir şey beklememeleri gerektiğine inandırdığım zaman önemseniyorum. Ben hiçbir şey yapamam, yetersizim” dir. Bu çocuklar, ödevlerini yapamadıklarını, ayakkabılarını ya da ceketlerini giyemediklerini, yemeklerini yiyemediklerini, yaşına uygun şeyleri yapamadıklarını belirtirler. Anne babaların duygusu umutsuzluktur. Çocuklarıyla birlikte hiçbir şey yapılmayacağına inanırlar. Anne-babalarını bu yetersizlik gösterileriyle yanında tutma hedefine ulaşırlar. Çocukların tepkileri edilgendir. Gelişme göstermekte zorlanırlar.
NE YAPABİLİRSİNİZ?
Yetersizlik gösterisi yapan çocuklar, cesaretlendirilmelidir. Eleştirilmemelidir. Acıma gösterilmemeli ve vazgeçilmemelidir. Teşvik edici cümlelerle desteklenmelidir. “Bu işi halledebileceğini biliyorum”, “Yaptığını takdir ediyorum.”, “Bu iş için çok çabaladın.”, “Bence gelişme gösteriyorsun.” gibi teşvik edici cümlelerle yaklaşılmalıdır. Teşvik, çaba ve gelişmeyi ortaya çıkarmak için yapılır. Olumlu yönlerine yoğunlaşın. Çocuğunuzun çabalaması üzerinde durun. Asla onun yapabileceği şeyleri yapmayın. Çocuğunuzun yetersizliğinden beslenmesine izin vermemelisiniz. Bu davranışları gösterdiğinde ilgilenmektense olumlu davranışlarına odaklanın. Onları ön plana çıkarın. Güçlü olduğu alanları keşfedin. Bu kaynaklar üzerinde sohbet edin. Yeterli olduğunu hissettirin. Bir süre sonra yetersizlik gösterisinden bir kazancı olmayacağı için olumlu hedeflere yönelecektir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Davranış Problemlerinin 4 Temel Amacı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Ebru ZORLUTUNA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Ebru ZORLUTUNA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
