Kompleks Dekonjestif Fizyoterapi(Kdf) ile Lenfödem Tedavisi
KOMPLEKS DEKONJESTİF FİZYOTERAPİ İLE LENFÖDEM TEDAVİSİ
Dokular arasında proteinden zengin sıvının birikmesiyle oluşan lenfödemin tedavisinde dekonjestif fizyoterapi teknikleri 1900'lü yıllarda Dr.Vodder tarafından geliştirilmiştir.Ortalama 25 yıl önce Prof.Földi tarafından da organize ve modernize edilmiştir.
KDF;manuel lenf drenajı,bandajlama/kompresyon giysileri,cilt bakımı ve özelleşmiş egzersizlerden oluşur.
Primer ve seconder olmak üzere iki sınıfta incelenir. Primer lenfödemler de görülme yaşı ve lenfatiklerdeki probleme göre alt gruplara ayrılır;
-yaşamın ilk bir yılında ortaya çıkan KONJENİTAL PRİMER LENFÖDEM,
-1-35 yaş arasında görülen PREKOKS PRİMER LENFÖDEM,
-35 yaş sonrasında görülen LENFÖDEM TARDA.
En sık karşılaşılan formu prekoks primer lenfödemdir;tüm olguların %90 dan fazlası bu grubun içindedir.Çoğunlukla kadınlarda ve menstruasyonun başladığı puberte döneminde görülür.
MİLROYS HASTALIĞI konjenital primer lenfödemdir.Her iki cinstede görülmesine rağmen olguların %70-80 ni kızlar oluşturur.Hastalık sıklıkla doğumda ayak sırtlarında varolan,gode bırakmayan(bastırıldığında iz bırakmayan) ödem şeklinde tespit edilir.Hayat boyu sürmesine rağmen yaşam süresini kısaltmaz.Primer lenfödemde lenfatik damar sisteminde gelişimsel anomaliler;lenfatiklerin aplastisi veya hipoplastisi durumu mevcuttur.
SECONDER LENFÖDEM,en çok karşılaşılan lenfödem şeklidir. Onkolojik cerrahiler,radyoterapi uygulamaları,travmalar vs gibi durumlarda ikincil olarak gelişir.
Meme kanseri ve prostat kanseri sonrası,aksillar disseksiyon gibi cerrahilerle birlikte koltuk altı veya inguinal bölgedeki(kasık) lenf nodullerinin bir kısmı da çıkarılır. bunun sonucunda lenf akışı kesintiye uğrar ve lenfödem gelişir.
Radyoterapi uygulamalarında yüzeyel lenf damarları hasar gördüğünden dolanımın bozulmasına neden olur.
Onkolojik vakaları takiben ilk bir yıl ile 10 yıl arasında lenfödem gelişebilir.Hastalar sıklıkla etkilenen taraf el parmaklarındaki yüzüklerin sıktığını ve hafif şiddetli başalayan lenfödemin kolu havaya kaldırmak ve istirahatle geçtiğini bildirmişlerdir.
Seconder lenfödem 3 evreye ayrılır;
evre 1;kol veya bacakta su miktarı fazladır,dolayısıyla bastırıldığında çpk iyi gode bırakır.Konnektif doku proliferasyonu henüz mbaşlamadığı için ödem oldukça yumuşaktır.Geri dönüşümü vardır(reversible)
evre2;rahatlıkla gode bırakılmaz. Konnektif doku proliferasyonu olduğu için ödem serttir,cilt gergindir.geri dönüşü oldukça zordur veya yoktur.
evre 3(elephantiasis,fil hastalığı);lenf damar sisteminde de nodüllerde de proliferasyon şiddetlidir,enfeksiyonlar,mikozlar,hiperkeratoz ve maserasyonlar eşlik eder.Multidisipliner tedavi gerektirir.
Elephantiasis evresi çok nadir görülür,lenfödemlerin çoğu evre ikide kalır.
Renk değişikliği olmaz(evre 3 de gri renk değişikliği görülebilir),basınç ağrısı dışında ağrı yoktur,genelde tek taraflıdır,iki taraflı ise asimetriktir,genelde distalde yerleşim gösterir,parmaklarda stemmer işareti pozitiftir.
Tedavi iki fazdan oluşur;boşaltma ve koruma fazı. Boşaltma fazı 3-4 hafta sürer,seanlara hergün devam edilmelidir.Tedavi süresi lenfödemin şiddeti ile bağlantılıdır. Manuel lenf drenajı uygulanır,cilt bakımı yapılır,bandajlanır ve bu kompresyon altında egzersiz tedavisi uygulanır.
Koruma fazına geçiş için ödemin yumuşamış olması ve şişlikte maksimum azalmanın sağlanmış olması gerekir.Bu faz ömür boyu devam eder,uygun aralıklarla kontrollere devam edilmelidir.Bandajlamanın yerini bası giysisi kullanımı alır.
Öncelikle lenfödemin tipi ve şiddeti belirlendikten sonra tedavi protokolüne karar verilir.Bu konuda uzmanlaşmış fizyoterapist tarafından uygulanan manuel lenf drenajı bilinen klasik masaj tekniklerinden farklıdır;yüzeyel lenfatiklerde akışı sağlamak amacıyla distalden proksimale belirli bir ritm ve basınçla uygulanır.Ödemin yerleştiği alana ve dokunun sertliğine bağlı olarak farklı el tutuşları kullanılır. Lenfatik dolaşımı artırır,fibrozis oluşumunu önler/azaltır,dokuyu yumuşatır. Araştırmalar neticesinde belirlenen anastamoz yolları kullanılarak etkilenmeyen bölgelerden başlanır ve etkilenen kısımdan drenaj uyarılır. Manuel lenf drenajını takiben bandajlama yapılır. Bunun için uygun basınç ve ebatlarda bandaj kullanılmalıdır(elastik bandaj kullanılmamalıdır)Bandajla birlikte uygun egzersiz programının etkinliği kanıtlanmıştır.
Kronik bir hastalık olan lefödemde kişi ömür boyu yaralanmalara,enfeksiyonlara vs. karşı dikkatli olmalıdır.En az 3 hafta süren tadavi boyunca mutlaka hasta eğitimine gerekli önem verilmelidir.
Tedavinin ikinci kısmında yani ödem kontrol altına alındığında ölçü alınıp bası giysisi verilir. Bu giysilerin 6 ayda bir değiştirilmesi uygundur.Bası giysisi minimuma indirilen lenfödemin durumunu koruması için büyük önem taşımaktadır.
İlk faz bitmeden hastaya evde kendi kendine uygulayabileceği basit drenaj teknikleri öğretilir.Hastanın evde de egzersiz programına devam etmesi ,gerektiğinde self drenaj uygulaması ve bası giysisini kullanması oldukça önemlidir.
Hastaların dikkat etmesi gereken konular;
- aşırı sıcaktan kaçının,
- sauna,kaplıca vs kol veya bacağınızdaki şişliği artıracaktır.
-güneşlenirken etkilenen kol veya bacağınızı direkt güneş ışığından koruyunuz.
-el veya ayaklarınızda kesik,benzeri yaralanma oluşmamasına dikkat ediniz.
-elleriniz için;mutfak işlerinizde eldiven kullanınız.
-çıplak ayakla dolaşmayınız;batıcı ve kesici maddelerden korunmak önemlidir.
-kimyasal içeriği yüksek kozmetik ürünler kullanmayınız.
-pedikür ve manikür yaptırırken çok dikkatli olunuz.
-tüm dikkatinize rağmen herhangibir enfeksiyona neden olabilecek yaralanma olmuşsa mutlaka uzmanınıza danışarak enfeksiyonu kontrol etmek adına medikal yardım alınız.
-kilo almamaya dikkat ediniz.
-bası giysinizi kullanmayı ihmal etmeyiniz özellikle uçak vs yolculuğuna çıkarken mutlaka giyiniz.
-cildinizi katkı maddesi çok düşük olmak kaydıyla uygun ajanlarla nemlendiriniz.
-etkilenen tarafa aşırı yük bindirecek aktivitelerden kaçınınız.
-etkilenen tarafta dolanımı daha da azaltan sıkı giysiler giymeyiniz;örneğin sıkı lastikli çoraplar,iç çamaşırı askısı vs.
Lenfödem hastaları günlük yaşamlarında kendilerini düzenli olarak gözlemlemeliler, örneğin etkilenen taraf omuz kuşağında çamaşırınız iz bırakıyor mu? Alt iç çamaşırınız gövde yanlarında,pelvis çevresinde iz bırakıyor mu? Bu küçük detaylar bile kol veya bacağınızdaki şişliğin artmakta olduğunu gösterir. Bu gibi bir durumda uzmanınıza başvurmanız uygun olacaktır,ayrıca size öğretildiği gibi self drenaj ve egzersiz uygulamasına devam etmeniz de olumlu yönde etki edecektir.
Ciddiye alınmadığında şişliğin şiddeti artacaktır,dokuda fibrozis,terkarlayan enfeksiyonlar gibi problemler oluşacaktır. Kol veya bacaktaki artan bu hacim nedeniyle kozmetik görüntü bozulacak,cilt gergin ve kuru bir hal alacak ve fonksiyonel kapasite azalacaktır. Tüm bunlara paralel olarak kişinin günlük yaşam kalitesi oldukça düşecektir.
Tüm hastalıklarda olduğu gibi erken dönemde tedaviye başlamak ve tadaviyle elde edilen başarıyı korumak adına dikkatli yaşamak oldukça önemlidir.
Dokular arasında proteinden zengin sıvının birikmesiyle oluşan lenfödemin tedavisinde dekonjestif fizyoterapi teknikleri 1900'lü yıllarda Dr.Vodder tarafından geliştirilmiştir.Ortalama 25 yıl önce Prof.Földi tarafından da organize ve modernize edilmiştir.
KDF;manuel lenf drenajı,bandajlama/kompresyon giysileri,cilt bakımı ve özelleşmiş egzersizlerden oluşur.
Primer ve seconder olmak üzere iki sınıfta incelenir. Primer lenfödemler de görülme yaşı ve lenfatiklerdeki probleme göre alt gruplara ayrılır;
-yaşamın ilk bir yılında ortaya çıkan KONJENİTAL PRİMER LENFÖDEM,
-1-35 yaş arasında görülen PREKOKS PRİMER LENFÖDEM,
-35 yaş sonrasında görülen LENFÖDEM TARDA.
En sık karşılaşılan formu prekoks primer lenfödemdir;tüm olguların %90 dan fazlası bu grubun içindedir.Çoğunlukla kadınlarda ve menstruasyonun başladığı puberte döneminde görülür.
MİLROYS HASTALIĞI konjenital primer lenfödemdir.Her iki cinstede görülmesine rağmen olguların %70-80 ni kızlar oluşturur.Hastalık sıklıkla doğumda ayak sırtlarında varolan,gode bırakmayan(bastırıldığında iz bırakmayan) ödem şeklinde tespit edilir.Hayat boyu sürmesine rağmen yaşam süresini kısaltmaz.Primer lenfödemde lenfatik damar sisteminde gelişimsel anomaliler;lenfatiklerin aplastisi veya hipoplastisi durumu mevcuttur.
SECONDER LENFÖDEM,en çok karşılaşılan lenfödem şeklidir. Onkolojik cerrahiler,radyoterapi uygulamaları,travmalar vs gibi durumlarda ikincil olarak gelişir.
Meme kanseri ve prostat kanseri sonrası,aksillar disseksiyon gibi cerrahilerle birlikte koltuk altı veya inguinal bölgedeki(kasık) lenf nodullerinin bir kısmı da çıkarılır. bunun sonucunda lenf akışı kesintiye uğrar ve lenfödem gelişir.
Radyoterapi uygulamalarında yüzeyel lenf damarları hasar gördüğünden dolanımın bozulmasına neden olur.
Onkolojik vakaları takiben ilk bir yıl ile 10 yıl arasında lenfödem gelişebilir.Hastalar sıklıkla etkilenen taraf el parmaklarındaki yüzüklerin sıktığını ve hafif şiddetli başalayan lenfödemin kolu havaya kaldırmak ve istirahatle geçtiğini bildirmişlerdir.
Seconder lenfödem 3 evreye ayrılır;
evre 1;kol veya bacakta su miktarı fazladır,dolayısıyla bastırıldığında çpk iyi gode bırakır.Konnektif doku proliferasyonu henüz mbaşlamadığı için ödem oldukça yumuşaktır.Geri dönüşümü vardır(reversible)
evre2;rahatlıkla gode bırakılmaz. Konnektif doku proliferasyonu olduğu için ödem serttir,cilt gergindir.geri dönüşü oldukça zordur veya yoktur.
evre 3(elephantiasis,fil hastalığı);lenf damar sisteminde de nodüllerde de proliferasyon şiddetlidir,enfeksiyonlar,mikozlar,hiperkeratoz ve maserasyonlar eşlik eder.Multidisipliner tedavi gerektirir.
Elephantiasis evresi çok nadir görülür,lenfödemlerin çoğu evre ikide kalır.
Renk değişikliği olmaz(evre 3 de gri renk değişikliği görülebilir),basınç ağrısı dışında ağrı yoktur,genelde tek taraflıdır,iki taraflı ise asimetriktir,genelde distalde yerleşim gösterir,parmaklarda stemmer işareti pozitiftir.
Tedavi iki fazdan oluşur;boşaltma ve koruma fazı. Boşaltma fazı 3-4 hafta sürer,seanlara hergün devam edilmelidir.Tedavi süresi lenfödemin şiddeti ile bağlantılıdır. Manuel lenf drenajı uygulanır,cilt bakımı yapılır,bandajlanır ve bu kompresyon altında egzersiz tedavisi uygulanır.
Koruma fazına geçiş için ödemin yumuşamış olması ve şişlikte maksimum azalmanın sağlanmış olması gerekir.Bu faz ömür boyu devam eder,uygun aralıklarla kontrollere devam edilmelidir.Bandajlamanın yerini bası giysisi kullanımı alır.
Öncelikle lenfödemin tipi ve şiddeti belirlendikten sonra tedavi protokolüne karar verilir.Bu konuda uzmanlaşmış fizyoterapist tarafından uygulanan manuel lenf drenajı bilinen klasik masaj tekniklerinden farklıdır;yüzeyel lenfatiklerde akışı sağlamak amacıyla distalden proksimale belirli bir ritm ve basınçla uygulanır.Ödemin yerleştiği alana ve dokunun sertliğine bağlı olarak farklı el tutuşları kullanılır. Lenfatik dolaşımı artırır,fibrozis oluşumunu önler/azaltır,dokuyu yumuşatır. Araştırmalar neticesinde belirlenen anastamoz yolları kullanılarak etkilenmeyen bölgelerden başlanır ve etkilenen kısımdan drenaj uyarılır. Manuel lenf drenajını takiben bandajlama yapılır. Bunun için uygun basınç ve ebatlarda bandaj kullanılmalıdır(elastik bandaj kullanılmamalıdır)Bandajla birlikte uygun egzersiz programının etkinliği kanıtlanmıştır.
Kronik bir hastalık olan lefödemde kişi ömür boyu yaralanmalara,enfeksiyonlara vs. karşı dikkatli olmalıdır.En az 3 hafta süren tadavi boyunca mutlaka hasta eğitimine gerekli önem verilmelidir.
Tedavinin ikinci kısmında yani ödem kontrol altına alındığında ölçü alınıp bası giysisi verilir. Bu giysilerin 6 ayda bir değiştirilmesi uygundur.Bası giysisi minimuma indirilen lenfödemin durumunu koruması için büyük önem taşımaktadır.
İlk faz bitmeden hastaya evde kendi kendine uygulayabileceği basit drenaj teknikleri öğretilir.Hastanın evde de egzersiz programına devam etmesi ,gerektiğinde self drenaj uygulaması ve bası giysisini kullanması oldukça önemlidir.
Hastaların dikkat etmesi gereken konular;
- aşırı sıcaktan kaçının,
- sauna,kaplıca vs kol veya bacağınızdaki şişliği artıracaktır.
-güneşlenirken etkilenen kol veya bacağınızı direkt güneş ışığından koruyunuz.
-el veya ayaklarınızda kesik,benzeri yaralanma oluşmamasına dikkat ediniz.
-elleriniz için;mutfak işlerinizde eldiven kullanınız.
-çıplak ayakla dolaşmayınız;batıcı ve kesici maddelerden korunmak önemlidir.
-kimyasal içeriği yüksek kozmetik ürünler kullanmayınız.
-pedikür ve manikür yaptırırken çok dikkatli olunuz.
-tüm dikkatinize rağmen herhangibir enfeksiyona neden olabilecek yaralanma olmuşsa mutlaka uzmanınıza danışarak enfeksiyonu kontrol etmek adına medikal yardım alınız.
-kilo almamaya dikkat ediniz.
-bası giysinizi kullanmayı ihmal etmeyiniz özellikle uçak vs yolculuğuna çıkarken mutlaka giyiniz.
-cildinizi katkı maddesi çok düşük olmak kaydıyla uygun ajanlarla nemlendiriniz.
-etkilenen tarafa aşırı yük bindirecek aktivitelerden kaçınınız.
-etkilenen tarafta dolanımı daha da azaltan sıkı giysiler giymeyiniz;örneğin sıkı lastikli çoraplar,iç çamaşırı askısı vs.
Lenfödem hastaları günlük yaşamlarında kendilerini düzenli olarak gözlemlemeliler, örneğin etkilenen taraf omuz kuşağında çamaşırınız iz bırakıyor mu? Alt iç çamaşırınız gövde yanlarında,pelvis çevresinde iz bırakıyor mu? Bu küçük detaylar bile kol veya bacağınızdaki şişliğin artmakta olduğunu gösterir. Bu gibi bir durumda uzmanınıza başvurmanız uygun olacaktır,ayrıca size öğretildiği gibi self drenaj ve egzersiz uygulamasına devam etmeniz de olumlu yönde etki edecektir.
Ciddiye alınmadığında şişliğin şiddeti artacaktır,dokuda fibrozis,terkarlayan enfeksiyonlar gibi problemler oluşacaktır. Kol veya bacaktaki artan bu hacim nedeniyle kozmetik görüntü bozulacak,cilt gergin ve kuru bir hal alacak ve fonksiyonel kapasite azalacaktır. Tüm bunlara paralel olarak kişinin günlük yaşam kalitesi oldukça düşecektir.
Tüm hastalıklarda olduğu gibi erken dönemde tedaviye başlamak ve tadaviyle elde edilen başarıyı korumak adına dikkatli yaşamak oldukça önemlidir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kompleks Dekonjestif Fizyoterapi(Kdf) ile Lenfödem Tedavisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.Öznur ARSLAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.Öznur ARSLAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
