2007'den Bugüne 92,227 Tavsiye, 28,206 Uzman ve 19,962 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Genel Anksiyete'ye Klinik Bir Bakış
MAKALE #19526 © Yazan Psk.Doğancan GÖKÇE | Yayın Nisan 2018 | 3,149 Okuyucu
Genelleşmiş anksiyete bozukluğu aslında yeni bir teşhis kategorisidir. Bugün genelleşmiş anksiyete bozukluğu iş , okul, sosyal hayat ya da başka bir takım aktiviteler hakkında aşırı anksiyete ve en az altı ay süren kaygı olarak tanımlanmaktadır. Genelleşmiş anksiyete bozukluğu yaşayan kişi anksiyete ve kaygıyı kontrol etmekte zorlanır , huzursuzluk, kas gerilmesi, konsantrasyon zorluğu , alınganlık , sosyal çekiniklik, uyku bozukluğu gibi semptomlar görünür.
Genelleşmiş anksiyete bozukluğu için bir çok çalışma bilişsel davranışçı terapinin yararlı olduğu sonucunu ortaya çıkarmıştır. Hatta diğer terapi ekollerinden daha yararlı olduğu bilimsel verilerle ispatlanmıştır. Bilişsel modele göre anksiyete bir durumun tehlikeli olduğu hakkındaki yargılardan kaynaklanmaktadır. Yani anksiyete danışanın tehlikeyi kontrol etme ve onunla mücadele etme yeteneğini kaybetme arasındaki kararsızlık ve tehdidin bir arada bulunduğu durumun tanımlanmasından kaynaklanır.
Anksiyetenin tabanında kökleşmiş yanlış inançlar, kavramlar ve tutumlar, gizli şablonlar yani bilişsel şemalar bulunmaktadır. Şemalar ayrıca bireyin belirsiz tehdit senaryoları hakkında nasıl düşündüğünü ve onları neye dayandırdığını da belirler. Örneğin şemalar bireye tehditleri yorumlama ve hakkında çok az bilgi verse bile bir durumun önemi ve kişisel anlamı hakkında öngörüde bulunma konusunda yardım eder.Şemalar bilgi işlemeyi şekillendiren psikolojik bozukluklardaki temel bilişsel mekanizmalardır. Düşünce çağrışımlarına belli olmayan durumların yorumlarına değinen şemalar her zaman aktif şemalar olmakta ve bu şekilde isimlendirilmektedir.Genelleşmiş anksiyete bozukluğunda bireyin inançlarını ve kişisel tehlike kavramlarını düzenleyen tehlike şemaları sürekli aktiftir. Birey örneğin ; Tehlikedeyim , hayatta kalmamı ve mutluluğumu tehdit eden bir şey var düşüncesine ulaşır, olumsuz çıkarımlarda bulunur ve felaket seneyoları hakkında kaygılanır.İncelemelere göre Genelleşmiş anksiyete bozukluğu için gelen danışanlar tehdit edici bilgiye önem vermeye, tehdit edici yorumları belirsiz olan uyarıcılara dayandırmaya diğer kişilerden daha fazla meyilli olmaktadırlar. Ayrıca tehdit eden nesne için bilinçlerinde ön yargı meydana gelmektedir.
Genelleşmiş anksiyete bozukluğunda amaç anksiyeteyi normal seviyeye getirmek ve danışana semptomlarını anlaması için yardımcı olmaktır. Yani danışanlarla tedavi için işbirliği yapmak ve onlara tedavi modelini sunmak önemlidir.Tehlikeden endişelenmek ve korkmak aslında insanların doğal tepkileridir. Hepimizde aslında anksiyete ve korku potansiyeli bulunmaktadır. Anksiyete hepimizde bir alarm sistemi gibidir. İnsan olmanın bir parçasıdır. Anksiyete çoğu zaman tehdit edici düşüncelerden ortaya çıkar. Tehdit edici düşünceleri abartılmış ve çarpıtılmış olsa bile çoğu zaman kaygıları olan bir kişi kendini endişeli hisseder. Biz terapistlerin amacı ise endişelenmeye neden olan bu düşünceleri tanımlamaya ve onlarla mücadele etmeye yardımcı olarak faydalı olmayı başarmaktır.
Genel terapi sürecinin sonraki amacı ise psikolojik tehlike ile ilgili tehdit edici otomatik düşünceleri hedefleyerek anksiyeteyi değerlendirmek ve ona karşı koymaktır. Ayrıca yeteneklerini olumsuz otomatik düşüncelerine karşı koymak ve onları yapılandırmak için kullanmayı hastaya öğretmek de hedefler arasındadır. Klasik bilişsel terapi ; düşünce günlüklerini, rol oymayı ve buna benzer bilişsel davranışçı egzersizlerin çeşitliliğini kullanmayı içermektedir.
Bilişsel davranışçı terapinin bir diğer özelliği de anksiyete mücadelesine yardım edecek bireysel karşı koyma tekniklerini, karşıt argümanlarını geliştirmesine yardım etmektir. Örneğin kaygı problemi olan danışanlar yeri ve zamanı önceden belirlenmiş yarım saatlik düzenli kaygı seansları programlayabilirler. Tekrar kaygılandıklarında olumsuz fikirlere karşı koymak için düşünce günlüklerini kullanabilirler. Bilişsel terapi de danışanın gizli kaçınmalarını da ölçebiliriz. Genelleşmiş anksiyete bozukluğu için gelen danışanların olayları sürekli karmaşık bir şekilde yorumlamaları mümkündür. Örneğin anksiyete yaşayan danışanların bazıları; otobanda araba sürerken hızla gelebilecek bir tehlike karşısında endişeye kapılabilirler. Yine benzer bir şekilde karşı cinsle ilişki yaşayan bir danışan her şeyin kötü gideceğini ayrılacaklarını, hızla dağılacaklarını düşünebilir. Bu şekilde de ilişkileri hakkında kaygılanma başlar ve ilişki zarar görür.
Genelleşmiş anksiyete bozukluğunun bilişsel müdahale kısmında terapist olarak biz danışanı problemlerinin hızlı bir biçimde kötüye gittiğine dair varsayımlarının doğruluğunu test edecek mantıklı izahlar bulmaya davet ederiz. Bilişsel terapide pasif davranışlardan hareketle aktif problem çözümüne gitmek incinebilirlik hissini azaltabilir.
Genelleşmiş anksiyete bozukluğunun tedavisinde yararlı olabilecek bir diğer yöntem de imajinasyondur yani imgeleme hayalde canlandırma. Örneğin karşı cinsle konuşurken kızaracağını kekeleyeceğini düşünen bir danışan ile durumu imgeleme üzerine çalışılabilir. Bu şekilde maruz kalarak tahmin ettiği kadar kötü bir durum oluşmayacağını görüyor hale gelir.
Genelleşmiş anksiyete bozukluğunda çeşitli otomatik düşünceler danışanın aklında yer eder. Örneğin genelleşmiş anksiyete bozukluğundan muzdarip olanların bazı otomatik düşünceleri şunlardır;
Bir çok şey iyi gitmeyecek , yanlış giden bir sürü şey var , her şeyi mahvediyorum mutlu olamıyorum; iyi gideceğini zannettiğim ilişkilerimde hep zararlı çıktım hiç bir şey iyi gitmeyecek; başımıza büyük bir iş gelecek; onun arkadaşı benim kötü bir insan olduğumu düşünüyor; nişanlanmayı kabul ettim çok hassasım bu sorumluluğu kaldıramayacağım; sevgilim anksiyetemden dolayı beni terk edebilir; mutlu olamıyorum ilişkim sona erecek; evlenmek çok zor bir şey çok kaygılanıyorum; deliriyorum deli gömleği giyip akıl hastanesine gidersem ne olacak; iş yerinde mutsuzum başarısızım işten atılabilirim.
Yukarıda da görüldüğü gibi otomatik düşüncelerin çoğu tehlike ve felaket şeklinde yorumlanmıştır.
Örneğin bir danışanımdan gidecek olursak; danışanım üç kız kardeşin en küçüğüydü. İstanbulda doğmuştu. Fakat ailesi çocukluk döneminde İzmir e taşınmıştı. Babasının sağlık problemleri olduğundan dokuz sene boyunca İstanbul da kalmıştı. Babasını her ziyarete gittiğinde bir daha onu asla göremeyeceğini düşünüyordu. Babasının yanında olmaması onda ilgisizlik hissine sebep olmuştu. Annesini de hayata hep olumsuz bakan biri olarak tanımlıyordu. Annesinin bu olumsuz tavrı onun anksiyetesini tetikleyen bir durumdu. Mesela annesi erkek arkadaşı için seninle çıkmak için o çocuğu nasıl buldun diyordu , yani bu bir nevi sen güzel değilsin sevilecek biri değilsin mesajıydı. Lise hayatında da mutlu değildi. Anne babasının problemli evlilikleri olduğu için kendini kusurlu görüyordu. Kendisini özgüveni olmayan kusurlu biri olarak görüyordu. İlk defa yirmi iki yaşındayken biriyle öpüşmüştü. Erkeklerden korkuyordu. Üniversite de başarılıydı ancak hafta sonları çalışıyordu. Yirmi dört yaşında gerçek bir ilişkisi olmuştu ancak erkek arkadaşının daha sonra sinsi ve alçak biri olduğunu söyledi ve ondan sonra erkeklerle ilgili anksiyetesi artmıştı. Babası birkaç yıl sonra vefat etti, ve babasının aslında kendisini sevmediğini hiçbir erkeğin kendisini istemeyeceği düşüncesini kafasına yerleştirmeye başladı. Sonrasında ise depresyona girmişti. Danışanımın yaşadığı bu olaylar sonucunda anksiyeteye neden olan saklı inançları şu şekildeydi; başarılı bir ilişki yaşama yeteneğim yok; şanssız biriyim fırsatları değerlendirme potansiyeline sahip değilim ; kusurluyum; tüm ilişkilerimde başarısız oldum mahvediyorum; sonunda herkes beni terk edecek; çok iyi kalpli olmalıyım yoksa herkes beni terk eder; kendimi savunamaz ve birinin bana yaklaşmasına izin verirsem incindiğimde kendimi suçlarım;evlenirsem mutlu olamayacağım.
Danışanım olumsuz bilişlerinin neden olduğu anksiyetesiyle mücadele etmek için savunmacı ve telafi edici inançlar geliştirmişti. Danışanımın tedavi planında kendi hedefleriyle tutarlı ; anksiyetesini azaltmak, ilişkilerini, geliştirmek ,kendini güçlü hissetmek ve kırılgan olmamak geliyordu.
Tedavi başlangıcında danışanımın olumsuz otomatik düşüncelerini tanımasına ve onlarla başa çıkabilecek etkili yöntemler bulmasına yardım etmesine olanak sağladım. Sokratik sorgulama ve ev ödevleriyle birlikte bilişsel terapiyi danışanımın hayatına soktum. Sonuçta danışanımın anksiyetesi hızlı bir şekilde azalmaya başladı. Anksiyetesini daha iyi kontrol etmeyi öğrendi. Bilişsel müdahalelerin düzelmesine önemli katkı sağladığını gördü ve bunu içselleştirdi.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Genel Anksiyete'ye Klinik Bir Bakış" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Doğancan GÖKÇE'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Doğancan GÖKÇE'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     2 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Doğancan GÖKÇE Fotoğraf
Psk.Doğancan GÖKÇE
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Klinik Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi6 kez tavsiye edildiTavsiyeEdiyorum.com'u sıkça ziyaret ediyor.
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Doğancan GÖKÇE'nin Makaleleri
► Şizofreniye Klinik Bakış Psk.Erol AKDAĞ
► Ergenlik Dönemine Genel Bir Bakış Psk.Ayşegül COŞKUN
► Fobilere Genel Bir Bakış ve Belirtileri Psk.Azade ALTINTAŞ DURMUŞ
► Pozitif Psikoloji Nedir? Genel Bir Bakış Psk.Dnş.Kübra DÖRTYOL
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,962 uzman makalesi arasında 'Genel Anksiyete'ye Klinik Bir Bakış' başlığıyla benzeşen toplam 54 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Freud ve Psikanaliz Ocak 2019
► Birey Merkezli Yaklaşım Aralık 2018
► Duyguları Tanımlamak Mayıs 2018
► Varoluşçu Terapi Mayıs 2018
► Psikoterapi Nedir Nisan 2018
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


08:21
Top